Wpływ wielokrotnego wyżarzania na migracje granic ziaren

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 1969

S e r i a : MECHANIKA z . 4? Nr k o l . 265

ŁUCJA CIEŚLAK, DANUTA SZEWIECZEK, JAN MARCINIAK K atedra Metaloznawstwa

WPŁYW WIELOKROTNEGO WYŻARZANIA NA MIGRACJE GRANIC ZIARN S t r e s z c z e n i e . Badano wpływ w ie lo k r o t n e g o wyżarza­

n i a na p r z e m i e s z c z a n ie s i ę g r a n ic z i a r n aluminium i cynku. S t w ie r d z o n o , że w i e lo k r o t n e wyżarzanie próbek poddanych w s tę p n ie z g n i o t o w i prowadzi, do przemie­

s z c z e ń g r a n ic z i a r n , ujawnionych zastosowaną metodą e l e k t r o l i t y c z n e g o p o le ro w a n ia i t r a w i e n i a przed lub po pierwszym c y k lu w y ż a r z a n ia . P r ó b k i n ie poddane o d k s z t a ł c e n i u p la sty c z n e m u przed obróbką c i e p l n ą wy­

k a z u j ą m ig r a c ję g r a n i c na małe o d l e g ł o ś c i . Wielkość p r z e m i e s z c z e n ia g r a n ic z a l e ż y od k s z t a ł t u gra n ic i s z y b k o ś c i n a g r z e w a n ia .

P r z e g l ą d p iś m ie n n ic t w a

M ig r a c ja z i a r n j e s t samodyfuzyjnym aktywowanym c i e p l n i e pro­

cesem wyrażającym dążność m e ta lu do o s i ą g n i ę c i a n a j n i ż s z e j e - n e r g i i sw obod nej. W m e ta la ch wyżarzanych s i ł ą napędową j e s t swo­

bodna e n e r g i a p ow ierzch n iow a. Zmiany j e j n a s t ę p u j ą przede w szy st­

kim p o p rzez z w ię k s z a n ie s i ę pro m ien ia krzyw izny g r a n ic z ia r n [ 1 . 2 , 3 , 4 ] .

G ra n ice z i a r n n a j c z ę ś c i e j s t y k a j ą s i ę po t r z y w jednym punk­

c i e . Są one t y l k o wtedy s t a b i l n e , gdy p o s i a d a j ą jednakowe n a p ię ­ c i a p o w ie r z c h n io w e . Warunek t e n s p e ł n i a j ą z ia r n a ( r o z p a t r u j ą c j e na p ł a s z c z y ź n i e ) o k s z t a ł c i e s z e ś c i o k ą t a , mającego p r o s t e bo­

k i i k ą t y równe 1 2 0 ° . N a j c z ę ś c i e j jednak pomiędzy s ą s ia d u ją c y m i gr a n ica m i z i a r n k ą ty s ą różne i p r z e z m ig r a o ję będą d ą ż y ły do s ta n u b a r d z i e j s t a b i l n e g o .

Po dcza s w yżarzania m a le je i l o ś ć z i a r n na j e d n o s tk ę o b j ę t o ś c i , w wyniku c z e g o z w ię k s za s i ę ś r e d n i a w i e l k o ś ć p o z o s t a ł y c h z i a r n . S i ł a napędowa r o z r o s t u z i a r n j e s t stosunkow o d u ż a , gdy pow ierz­

c h n ia c a ł k o w i t a w s z y s t k ic h g r a n ic z i a r n na j e d n o s tk ę o b j ę t o ś c i

m e t a lu j e s t zn a c z n a . R u ch liw o ść g r a n ic z i a r n r o ś n i e ze wzro­

stem tem pera tu ry [ 5 ] .

P r z y c z y n ą m i g r a c j i z i a r n może być ta k ż e r ó ż n i c a swobodnej e n e r g i i o b j ę t o ś c i o w e j pomiędzy z ia r n a m i. Z jaw isko t a k i e w y s tę ­ puje wówczas, gdy po obu s t r o n a c h g r a n ic y i s t n i e j ą różne g ę ­ s t o ś c i d e fek tó w s t r u k t u r y k r y s t a l i c z n e j . G ran ice p rzesu w a ją s i ę wówczas od swego środka k r z y w iz n y . Przykładem ruchu g r a n ic z i a r n w wyniku zmiany e n e r g i i zatrzym anej w c z a s i e o d k s z t a ł c e ­ n i a na zimno j e s t pr z e su w a n ie i s t n i e j ą c y c h g r a n ic w o d k s z t a ł c o ­ nym p o l i k r y s t a l i c z n y m aluminium podczas w y ż a r z a n ia [ 6 , 7 ] . P r z e ­ s u n i ę t a g r a n i c a p o z o s ta w ia za s o b ą o b s z a r , k t ó r y w z a s a d z i e j e s t wolny od d y s l o k a c j i i p o s i a d a i d e n t y c z n ą o r i e n t a c j ę z z iarn em , od k t ó r e g o s i ę ona o d d a l i ł a . . W c z a s i e r e k r y s t a l i z a c j i m ig r u ją c a g r a n i c a j e s t p o w ie r z c h n ią r o z d z i a ł u pomiędzy z r e k r y - s ta lizo w a n y m ziarnem a o d k s z t a łc o n ą osnową. I s t n i e j e p o g l ą d , że r u c h l iw o ś ć g r a n i c y o k r e ś lo n a j e s t t y l k o p r z e z j e j atomową s t r u k t u r ę [ 7 ] .

S i l n i e hamujące d z i a ł a n i e na p r o c e s m i g r a c j i z i a r n mogą wy­

wierać atomy obce r o z p u s z c z o n e w r o z tw o r z e s ta ły m oraz d y s p e r ­ s y j n e c z ą s t k i d r u g i e j f a z y . Wpływ s t o p n i a d y s p e r s j i w z r a s t a z obniżeniem s i ł y napędowej m i g r a c j i z i a r n . J e ż e l i w c z a s i e mi­

g r a c j i s i ł a napędowa z ia r n a zrównoważy s i ę z hamującym o d d z ia ­ ływaniem d y s p e r s j i , t o r o z r o s t z i a r n u s t a j e [ 8 ] ,

W o b sz a r a ch o m ałej i l o ś c i c z ą s t e k d y s p e r s y jn y c h z i a r n a mo­

gą s i ę zn a c z n ie p o w ię k s z y ć . Wzrost n a p i ę c i a p o w ie r z ch n io w e g o , powodowany różnicow aniem s i ę w i e l k o ś c i z i a r n , może doprowadzić do zaniku z i a r n m ałych. R o z r o ś n i ę t e w wyniku t a k i e g o p r z e m ie -

2 3

s z c z e n i ą g r a n ic z ia r n a s ą 10 f 10^ r a z y w ię k s z e od z i a r n osno­

wy.

Grubość p róbki wpływa t a k ż e na r u c h l iw o ś ć g r a n ic z i a r n . Pod­

c z a s w y ż a r z a n ia , wskutek d z i a ł a n i a n a p i ę c i a p o w ie r z ch n io w e g o , p o w sta ją z a g ł ę b i e n i a wzdłuż l i n i i p r z e c i ę c i a s i ę g r a n ic z i a r n z p o w ie r z c h n ią p r ó b k i . W c z a s i e r o z r o s t u z i a r n t e g r a n i c e , k t ó ­ re dochodzą do p o w ie r z c h n i p r ó b k i , mają s k ł o n n o ś ć p o z o s t a ć w swych z a g ł ę b i e n i a c h , aż do wyrwania i c h do w n ętrza p r z e z wędrów­

kę g r a n ic z i a r n [ 9 ] .

40_______________ Łuc.ja C i e ś l a k , D a n u ta S z e w i e c z e k , J a n M a r c i n i a k

Wpływ w i e l o k r o t n e g o w y ż a r z a n i a n a m i g r a c j ę . 41 W pracy [10] wykazano, że p odczas w yż a r z a n ia aluminium małe z ia r n a mogą p o z o s t a ć n i e p o c h ł o n i ę t e p r z e z o t a c z a j ą c e j e z i a r ­ na z r e k r y s t a l i z o w a n e . Może t o n a s t ą p i ć w te d y , gdy s ą s i a d u j ą c e z ia r n a p o s i a d a j ą p o ł o ż e n i e b l i ź n i a c z e lu b z b l i ż o n ą o r i e n t a c j ę . Wykazano r ó w n i e ż , że i s t n i e j ą wzajemne o r i e n t a c j e s i e c i d l a k t ó r y c h r u c h l iw o ś ć g r a n ic j e s t duża [11, 1 2 ] ,

Mechanizm m i g r a c j i g r a n ic z i a r n oraz j e g o z a l e ż n o ś ć od r ó ż ­ nych parametrów n i e j e s t d o t y c h c z a s d o s t a t e c z n i e w y j a ś n io n y . D l a t e g o p o d j ę t o badan ia nad opracowaniem metody ujaw niania p r z e m i e s z c z e ń g r a n ic z i a r n oraz o k r e ś l e n i a wpływu s z y b k o ś c i na­

g rzew ania na m ig r a c ję g r a n i c .

2 . Badania w łasn e

Do badań u ż y t o aluminium o c z y s t o ś c i 99,985% oraz cynku o c z y s t o ś c i 99,99%- Przed obróbką c i e p l n ą m e t a le wyżarzano lub o d k s z t a łc o n o na zimno z 3 0 , 7 0 i 90% s to p n ie m z g n i o t u .C y k l wy­

ż a r z a n ia obejmował d l a aluminium nagrzew ania z s z y b k o ś c i ą 1 0 , 150 i 2 0 0 0 ° C /s do tem peratu ry 550°C z następnym c hłodzen iem w wodzie lu b na p o w ie t r z u . Cynk nagrzewano z s z y b k o ś c ią 10 i 5 0 0 °C /s do z a k r e s u tem peratu ry 250 4- 350°C oraz chłodzono w wodzie lu b na p o w ie t r z u . Czas trw a n ia c y k l u w yżarzan ia konwen­

c j o n a ln e g o aluminium w y n o s i ł 4 do

900

90

Opis u r z ą d z e n ia wraz z r e j e s t r a t o r e m tem peratu ry z a m ie s z c z o ­ no w pracy [13]* Zgłady do badań m e t a l o g r a f i c z n y c h wykonano me­

t o d ą e l e k t r o l i t y c z n e g o p o le r o w a n ia i t r a w i e n i a na próbkach p r z e d lu b po pierwszym c y k l u w y ż a r z a n ia . S k ła d y chemiczne e l e k t r o l i ­ tów oraz param etry p o le r o w a n ia i t r a w i e n i a z e s t a w io n o w t a b l i ­ cy 1.

Zmiany s t r u k t u r a l n e r e j e s t r o w a n o za pomocą badań m e t a lo g r a ­ f i c z n y c h .

42 Ł u c j a C i e ś l a k , D a n u ta S z e w i e c z e k , J a n M a r c i n i a k

T a b l i c a 1 M etal

p o l e ­ rowa­

ny

S k ła d chemiczny e l e k t r o l i t u

N a t ę ż e ­ n i e prą­

du [A]

N a p ię ­ c i e

[ v ]

Czas [ s ]

Rodzaj obróbki

AL

Kwas nadchlorowy 50cm^

a l k o h o l metylowy 850 "

woda d e s ty lo w a n a 100 ”

3004450 30440 40460 p o l e r o ­

wanie

15420 547 142 t r a w i e ­

n i e

Zn

45% kwas f o sfo r o w y 1204150 2 , 5 2004300 p o l e r o ­ wanie 20430 0 , 4 4 0 , 6 243 t r a w i e ­

n i e

3 . Wyniki badań i i c h d y s k u s j ą

Zastosowana metoda e l e k t r o l i t y c z n e g o p o le r o w a n ia i t r a w i e ­ n i a próbek przed lu b po pierwszym c y k l u w y ż a r z a n ia p o z w o l i ł a na u j a w n i e n i e i obserw a cję k o l e j n y c h p o ł o ż e ń g r a n ic z i a r n po w i e lo k r o t n y c h c y k la c h obróbki c i e p l n e j . N a j k o r z y s t n i e j s z y obraz s t r u k t u r a l n y m ig r u ją c y c h g r a n ic otrzymano na t l e zgładów wykonanych po w yżarzaniu r e k r y s t a l i z u j ą c y m u p r z e d n io z g n i e c i o ­ nych próbek ( r y s . 1 i 2 ) . Ś la d y p r z e m i e s z c z a j ą c y c h s i ę g r a n ic s ą wtedy w y r a ź n i e j s z e n i ż na t l e s t r u k t u r y z g n i e c i o n e j ( r y s . 3 1 4 ) .

G ran ice z i a r n po r e k r y s t a l i z a c j i c h a r a k t e r y z u j ą s i ę j a s n o tra w ią c y m i obszarami p r z y g r a n ic z n y m i ( r y s . 5 ) . Uważa s i ę [ 7 ] , że s ą t o o b sza ry wolne od d y s l o k a c j i , p o w sta ją c e za p r z e m ie ­ s z c z a j ą c ą s i ę g r a n i c ą .

U j a w n ie n ie m igrujących g r a n ic z i a r n j e s t związane z p ow sta ­ waniem na p o w ie r z c h n i z g ła d u ra ik ro sto p n i w wyniku małych de­

f o r m a c j i p l a s t y c z n y c h , spowodowanych dużym gradien tem tempera­

t u r y wewnątrz p rób k i p od czas o z i ę b i a n i a w w o d z ie , co prowadzi do procesów r e k r y s t a l i z a c j i przy następnym w y ż a r z a n iu . Fakt i s t n i e n i a m ik r o s t o p n i p o tw ie r d z a m o żliw o ść n a s t a w i e n i a obrazu

Wpływ w i e l o k r o t n e g o wyżarzania na m i g r a c j ę . 43 w m ik r o sk o p ie na każdy ze ślad ów p r z e m i e s z c z a j ą c e j s i ę g r a n ic y z i a r n a .

P r z e m i e s z c z a n ie s i ę g r a n i c z i a r n na o k r e ś lo n ą o d l e g ł o ś ć przy każdym c y k l u wynika z n ie je d n o r o d n e g o o d k s z t a ł c e n i a w o b r ę b ie

z i a r n a . N a jw ię k sz e o d k s z t a ł c e n i e w y s tę p u je w o b sz a r ze p rz y g r a ­ nicznym , g d z i e przy następnym w yżarzaniu mogą p r z y b ie g a ć pro­

c e s y r e k r y s t a l i z a c j i . I s t n i e n i e warunku o k s z t a ł c e n i a w o b r ę b ie g r a n ic z i a r n p o t w i e r d z a j ą próby c y k l i c z n e g o w yża rza nia z c h ł o ­ dzeniem na p o w ie t r z u , k t ó r e n i e u j a w n iły m igru jących g r a n i c . S t ą d w n io s e k , ż e d l a o b s e r w a c j i p r z e m ie s z c z e ń g r a n ic k o n ie c z n e

J e s t małe o d k s z t a ł c e n i e , s z c z e g ó l n i e obszarów p r z y g r a n ic z n y c h i n a s t ę p n a r e k r y s t a l i z a c j a , co o k r e ś l a Jed n o z n a c z n ie tem peratu­

rę w y ż a r z a n ia c y k lic z n e g o -, Jako wyższą od tem peratury r e k r y s t a ­ l i z a c j i .

K o le jn e p o ł o ż e n i e g r a n ic z i a r n n i e mogą być Jednak trak tow a­

ne Jako w z r o s t pow ierzchniow y z i a r n l e c z Jako r o z r o s t z ia r n w u k ł a d z i e trójwymiarowym. Obserwacje d o t y c z ą w ięc w y j ś c ia na p o w ie r z c h n ię g r a n ic z n a jd u ją c y c h s i ę wewnątrz. Jeden z m o ż l i ­ wych wariantów t a k i e g o r o z r o s t u p r z e d s t a w ia schemat na r y s . 6 oraz odpow iadający temu obraz m e t a l o g r a f i c z n y na r y s . 7«

R y s. 6 . Mechanizm u ja w n ia n ia p o ł o ż e n i a g r a n ic z i a r n pod pow ierz­

c h n i ą zg ła d u

44 Ł u c j a C i e ś l a k , D a n u ta S z e w i e c z e k , J a n M a r c i n i a k I l o ś ć śladów t e j samej g r a n i c y j e s t równa i l o ś c i p r z e p r o ­ wadzanych c y k l i obróbki c i e p l n e j i o k r e ś l a p o ł o ż e n i e g r a n i c y po każdym c y k l u .

Na s z y b k o ś ć m i g r a c j i g r a n i c z i a r n wpływa k s z t a ł t g r a n i c y , s z y b k o ś ć n a g r z e w a n ia , c z a s wygrzewania oraz i l o ś ć c y k l i . Gra­

n i c e k r z y w o lin io w e p r z e m i e s z c z a j ą s i ę na w ię k s z e o d l e g ł o ś c i n i ż p r o s t o l i n i o w e ( r y s . 8 ) .

C z ę s to z dwu g r a n ic t e g o samego z i a r n a jed n a przesuw a s i ę na o d l e g ł o ś ć w i e l o k r o t n i e w ię k s z ą a n i ż e l i druga ( r y s . 9 ) . Ze wzrostem c z a s u wygrzewania o d l e g ł o ś c i miedzy ś la d a m i m ig r u ją ­ c ych g r a n ic r o ś n i e , n a t o m i a s t w z r o s t i l o ś c i c y k l i i s z y b k o ś c i n a grzew ania z m n ie jsz a o d l e g ł o ś c i ( r y s . 1 0 ) . N ie k t ó r e g r a n i c e

z i a r n ju ż po k i l k u c y k la c h s ą s t a b i l n e i d a l s z e w yża rza n ie n i e powoduje zmiany i c h p o ł o ż e n i a . Po w i e l u c y k la c h obróbki c i e p l ­ n e j , s z c z e g ó l n e d l a aluminium z i a r n a mają z r e g u ł y g r a n i c e pro­

s t o l i n i o w e i k ą ty z b l i ż o n e do 1 2 0° ( r y s . 1 1 ) . W n i e o d k s z t a ł c o ­ nym w s t ę p i e m e ta lu ś l a d y p r z e m ie s z c z a n y c h g r a n ic z i a r n s ą n i e ­ l i c z n e , z a ś i c h o d l e g ł o ś c i bardzo małe ( r y s . 1 2 ) .

Z przeprowadzonych badań w y c i ą g n i ę t o n a s t ę p u j ą c e w n io s k i : 1 . Zastosowana metoda w i e lo k r o t n e g o w yż a r z a n ia c y k l i c z n e g o

pozwala na u j a w n i e n i e p o ł o ż e n i a z i a r n pod p o w ie r z c h n ią oraz ś l e d z e n i e wpływu parametrów w yż a r z a n ia na mechanizm i s z y b ­ k o ś ć m i g r a c j i g r a n i c .

2 . ś l a d y p r z e m i e s z c z a j ą c y c h s i ę g r a n ic z i a r n odwzorowują d e - form aoję p o w ie r z c h n i z g ła d u ( t w o r z e n i e s i ę m i k r o s t o p n i ) , w wyniku o d k s z t a ł c e n i a p l a s t y c z n e g o p o d czas o z i ę b i a n i a i r e - k r y s t a l i z u j ą przy następnym w y ż a r z a n iu .

3 . M ig r a c ja g r a n i c z a l e ż y od k s z t a ł t u g r a n i c y , c z a s u wygrzewa­

n i a , i l o ś c i c y k l u i s z y b k o ś c i w ygrzewania.

Rys. 1

Rys. 3

Rys. 5

R y s .

7

Nr r y s .

Obróbka

c i e p l n a O pis s t r u k t u r y Z g n i o t

%

P o w ię k ­ s z e n i e

1

R e k r y s t a l i ­ z a c j a ko n­

w e n c j o n a l ­ na p r z y t e m p e r a t u - r z e

550 C V=10°C/s

Ś l a d y g r a n i c z i a r n alu m in iu m p r z e m i e s z c z a j ą c e s i ę w k i e ­ ru n k u ś r o d k a s w o j e j k r z y w i z ­ ny po c z t e r o k r o t n e j r e k r y ­ s t a l i z a c j i n a t l e s t r u k t u r y po p ie r w sz y m c y k l u w y ż a r z a ­ n i a .

30 100x

2

R e k r y s t y l i - z a c j a k o n ­ w e n c j o n a l n a p r z y tem pe­

r a t u r z e 350°C V = 1 0 ° C / s

ś l a d y p r z e m i e s z c z o n y c h g r a n i c z i a r n c ynku po d z i e s i ę c i o k r o ­ t n e j r e k r y s t a l i z a c j i n a t l e s t r u k t u r y po p ie rw sz ym c y k l u . G r a n i c e z i a r n p r z e m i e s z c z o n e w k i e r u n k u ś r o d k a s w o j e j k r z y w i z n y .

70 100x

3

R e k r y s t a l i ­ z a c j a ko n­

w e n c j o n a l n a p r z y tem pe­

r a t u r z e 550°c V = 1 0 ° C / s

ś l a d y nowych g r a n i c z i a r n a l u ­ minium po d z i e s i ę c i o k r o t n e j r e k r y s t a l i z a c j i na t l e

s t r u k t u r y p i e r w o t n e j . 30 100x

4

R e k r y s t y l i - z a c j a k o n ­ w e n c j o n a l n a p r z y tem pe­

r a t u r z e 3 5 0 ° C V = 1 0 ° C / s

Ś l a d y p r z e m i e s z c z o n y c h g r a ­ n i c z i a r n cy nku po t r z y ­ k r o t n e j r e k r y s t a l i z a c j i na

t l e s t r u k t u r y po p ie rw sz ym c y k l u w y ż a r z a n i a .

70 100x

5

R e k r y s t a l i ­ z a c j a kon­

w e n c j o n a l n a p r z y tem pe­

r a t u r z e 550°C V = 1 0 ° C / s

ś l a d y r ó w n o l e g l e p r z e m i e ­ s z c z o n y c h g r a n i c z i a r n a l u ­ minium po c z t e r o k r o t n e j r e ­ k r y s t a l i z a c j i n a t l e s t r u k ­ t u r y po j e d n o r a z o w e j r e k r y ­ s t a l i z a c j i .

70 100x

7

R e k r y s t a l i ­ z a c j a ko n­

w e n c j o n a l n a p r z y tempe­

r a t u r z e 5 5 0 ° c V = 1 0 ° C / s

Ś l a d y p r z e m i e s z c z o n y c h g r a ­ n i c z i a r n alu m in iu m po c z t e ­ r o k r o t n e j r e k r y s t a l i z a c j i na t l e s t r u k t u r y po p i e r w ­ szym c y k l u w y ż a r z a n i a . Ujaw­

n i e n i e p o ł o ż e n i a z i a r n a z n a j d u j ą c e g o s i ę w e w n ą tr z .

30 100x

R ys. 6

Rys. 9

Rys. 11

R y s . 1 2

Nr r y s .

Obróbka

c i e p l n a Opis s t r u k t u r y Z g n i o t

%

P o w ię k ­ s z e n i e

8

R e k r y s t a l i ­ z a c j a k o n ­ w e n c j o n a l n a p r z y tem pe­

r a t u r z e 550°c V = 1 0 ° C / s

F ra g m e n t r y s . 5» Duże p r z e ­ m i e s z c z e n i e g r a n i c y z i a r n a w k i e r u n k u ” 1" i zna cz ne

m n i e j s z e w k i e r u n k u " 2 ” . 70 500x

9

R e k r y s t a l i ­ z a c j a k o n ­ w e n c j o n a l n a p r z y tem pe­

r a t u r z e 550°c V = 1 0 ° C /s

ś l a d y p r z e m i e s z c z o n y c h g r a ­ n i c a lu m in iu m po c z t e r o k r o t ­ n e j r e k r y s t a l i z a c j i na t l e s t r u k t u r y po p ie rw sz ym c y ­ k l u w y ż a r z a n i a ^ g r a n i c e z i a r n p r z e m i e s z c z a j ą c e s i ę w k i e r u n k u ś r o d k a s w o j e j k r z y w i z n y i n i e p r z e m i e n i a -

j ą c e s i ę g r a n i c e p r o s t o l i ­ niowe ” 1” .

30 100x

10

R e k r y s t a l i ­ z a c j a u d a r o ­ wa p r z y tem­

p e r a t u r z e 550°c V = 20 00 °C /a

ś l a d y p r z e m i e s z c z o n y c h g r a ­ n i c z i a r n na t l e s t r u k t u r y po pie rw sz y m c y k l u w y ż a r z a ­ n i a .

70 50 0x

11

R e k r y s t a l i ­ z a c j a k o n ­ w e n c j o n a l n a p r z y tem pe ­ r a t u r z e

550°C V = 1 0 ° C /s

S t r u k t u r a a lu m in iu m po c z t e ­ r o k r o t n y m w y ż a r z a n i u r e k r y - s t a l i z u j ą c y m .

30 100x

12

R e k r y s t a l i ­ z a c j a ko n­

w e n c j o n a l n a p r z y tem pe­

r a t u r z e 550°c V = 1 5 0 ° c / s

Ś l a d y r ó w n o l e g l e p r z e m i e ­ s z c z o n y c h g r a n i c z i a r n a l u ­ minium po t r z y k r o t n e j r e ­ k r y s t a l i z a c j i n a t l e s t r u k ­ t u r y p i e r w o t n e j .

30 500x

Wpływ w i e l o k r o t n e g o w y ż a r z a n ia aa m i g r a c j ę » .

LITERATURA

4 5

1] Mc LEAN D .: M ech anical P r o p e r t i e s o f m e t a l s - t ło m . r o s . Moskwa 1966 r .

’2 ] GŒIELIK S . S . : R e k r y s t a l i z a c j a m i e t a ł ło w i spławów, Mo­

skwa 1967 r .

3] SMITH C . S . : Trans. AIME, nr 1 7 5 , 1 940 e , , s t r . 1 5 . 4 ] BURZE J . E . : T rans. AIME, nr 1 8 0 , 1949 r . , s t r . 7 5 . 5] BECK P . A . : M etal I n t e r f a c e s , ASM, 1952 e .

6] BECK P . A . , SPERRY P . R . : J . A p p l. P b y s . nr 2 1 , 1950 E . , s t r . 1 5 0 .

7] LÜCKE K .: Z e i t s c h r i f t f ü r M e ta llk u n d e , t . 5 2 , nr 1 ,1 9 6 1 e. s t r . 1 .

8] BECK P . A . , HOLZWORTH M .L ., SPffiRI P . R . î T r a n s . A B U , nr 1 8 0 ,

1949

9] MULLINS W.W.: A cta M e t a l . , nr 6

,

*14.

0 ] LAC0MBE P . , BERGHEZAN A . : Metaox e t C o E r o s i c a i , h e 2 5 ,

1949

1] KOHARA S . , PARTHASARATHI M .K ., BBCK P . A . : «¡F. A p p l. E h ys.

nr

29

2] PARTHASARATHI M .N ., BECK P . A . : Zar TeE Ö ffentlicSw m g e i n ­ g e r e i c h t .

3] CIEŚLAK L . , SZEWIECZEK D . , ZVGUX I . s Z esw yty NauJraw©

P o l . s l . , nr

29

Ł u c j a C i e ś l a k , D a n u ta S z e w i e c z e k , J a n M a r c i n i a k

BJIMiłHME M HOrOKPATHOrO O T ffiirA HA MMrPAIJMD TPAHMU 3E PE H

P e ^{3 b m e}

M c c j i e s o B a H O b j i w H H K e m h or o K p a Th or o o T j s c i i r a H a n e p e M e m e H z e r p a n n u 3 e p e H ajIMMKHHH H U H H K a . y ó e ^ H J I H C b B TOM, V T O MHO TOKpaTHUJ* OTSKHF 0 ( 5 p a 3 U 0 B , n o s B e p r H y r a x n p e s a a p H T e j i Ł H O M y H a i u i e n y , B e ^ e r k n e p e - M e m e H H B r p a H M i i 3 e p e H , B U H B J i e H H U x n p H M e a i i e M J M M e t o ^ o m o j i e K T p o - J I HTHHe CKOH HOJIHpOBKH H T p a B J I e HHH RO HJIK n O C J i e n e p B O T O U HKJ i a

O T 3 K n r a . 0 < 5 p a 3 H t i He n o ^ B e p r H y T u e x o j i o f l H o i i r u i a c T H H e c K O i i j e $ o p M a - HKH s o x e p M H n e c K o i 5 o 6 p a 6 o T K H o ó H a p y j K H B a B T M u r p a p H B r p a H M i ; H a o n e H b M a j i u e p a c c T O H H H S . B e m u H H a n e p e M e m e H K H r p a H K p 3 h b h c m t o t

$ o p w b i r p a H w u h C K o p o c T H H a r p e B a .

INFLUENCE OF MANIFOLD ANNEALING ON MIGRATION OF THE GRAIN BOUNDARIES

S u m m a r y

The i n f l u e n c e o f m a n i f o l d a n n e a l i n g on m i g r a t i o n o f t h e g r a i n b o u n d a r i e s i n A1 an Zn s p e c im e n s h a s b e e n i n v e s t i g a t e d . I t was s t a t e d t h a t m a n i f o l d a n n e a l i n g o f c o l d w orked s p e c im e n s l e a d s t o m i g r a t i o n o f t h e g r a i n b o u n d a r i e s , r e v e a l e d by means o f e - l e c t r o c h e m i c a l p o l i s h i n g and e t c h i n g b e f o r e or a f t e r t h e f i r s t c y c l e o f a n n e a l i n g . S p e c im e n s u n s t r a i n e d b e f o r e h e a t t r e a t m e n t show o u t m i g r a t i o n o f t h e g r a i n b o u n d a r i e s f o r s h o r t d i s t a n c e s . M i g r a t i o n i s a f f e c t e d by t h e s h a p e o f b o u n d a r y and t h e r a t e o f

h e a t i n g .