Opis stanowiska pracy pilota wycieczek*

Rok III, nr 3 (10), grudzieñ 2006 Podlaska Kultura Fizyczna - kwartalnik naukowy Wy¿szej Szko³y Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supraœlu

Zawodnik powinien odbijać piłkę w takiej postawie, któ-ra gwarantuje mu właściwe ułożenie rąk i dłoni wzglę-dem ciała. Właściwe opanowanie poruszania się elimi-nuje konieczność wykonywania dużej ilości rzutów lubpadów. W czasie rozgrywanej na boisku akcji niezbędnajest stała koncentracja uwagi, krótka i jak najszybsza re-akcja na zaistniałą sytuację. Poruszając się po boisku wczasie gry stosujemy zwykle stosujemy krok dostawny,krok podwójny, doskok lub bieg na krótkich odcinkach.Jedną z najskuteczniejszych form nauczania technikii taktyki, w tym specjalistycznego poruszania się po bo-isku w zespołowych grach sportowych są różnorodneformy gier i zabaw ruchowych. Dzięki bogatej treści ru-chowej, w jakie obfitują właśnie gry i zabawy ruchowe,wpływają one wszechstronnie na ustrój, przyczyniającsię do podnoszenia wydolności i sprawności fizycznej.Znamienny wpływ gry i zabawy odgrywają w nauczaniupoczątkowym w danej grze zespołowej (w tym przyp. pił-ce siatkowej). Umiejętne opracowanie (dobór gieri zabaw oraz ustalenie odpowiednich przepisów w zależ-ności od boiska, płci, wieku, celu lekcji, zaawansowaniaćwiczących) są bardzo pomocne w nauce elementówzgodnych z techniką ruchu specyficzną dla danej dyscy-pliny sportu, w nauce najprostszych elementów taktykiindywidualnej i zespołowej. Występujący w niej elementwspółzawodnictwa sportowego sam w sobie ma na celuożywienie i urozmaicenie zajęć. Gry i zabawy ruchowepowinniśmy stosować w zajęciach prowadzonych z mło-dzieżą, a także i z dorosłymi - bez względu na ich za-awansowanie sportowe. Do najczęściej stosowanych i najbardziej lubia-nych gier i zabaw ruchowych w procesie kształceniadzieci i młodzieży w kierunku gry w piłkę siatko-wą należą:

WALKA KOGUTÓWĆwiczący ustawieni są w parach przodem do siebie,w przysiadzie. Dłonie na wysokości twarzy. Wykonującpodskoki, przez uderzenie dłońmi w dłonie przeciwnika,należy wytrącić go z równowagi. Zwycięża ten z ćwiczą-cych, który większą ilość razy wytrącił z równowagi prze-ciwnika.

WALKA BOKSERÓWĆwiczący ustawieni przodem do siebie w półprzysia-dzie. Wykonując zwody, uniki, poruszają się dowolnymkrokiem w różnych kierunkach, starają się dotknąć part-nera w udo. Zwycięża ten z zawodników (uczestnikówzabawy), któremu udało się zrobić większą ilość razy. Za-bawa trwa 3-4 minuty. Wygrywają ci zawodnicy, którzyani razu lub jak najmniej razy byli berkiem.

CHROŃ PLECY PRZED BERKIEMGrupa podzielona jest na zespoły trzy lub czterooso-bowe. Każdy zespół zajmuje miejsce na wyznaczonymterenie. Losowo wybiera się jednego berka. Na sygnałprowadzącego wszyscy zawodnicy poruszają się po bo-isku krokiem dostawnym przyjmując niską pozycję siat-karską, starając się jednocześnie być zawsze przodem doberka. Berek zmienia się z zawodnikiem, jeżeli dotkniego jednocześnie dwoma dłońmi w plecy. ŁAP WYZNACZONEGOĆwiczący ustawieni na obwodzie koła trzymają się zaręce, poruszają się krokiem odstawno-dostawnym w do-wolną stronę. Poza kołem znajduje się zawodnik, które-go zadaniem jest dotknąć wyznaczonego w kole.

OGONKIW zabawie bierze udział dowolna liczba uczestników,podzielonych na dwa zespoły (A i B). Zawodnicy zespołuA zakładają z tyłu za spodenki szarfy lub wstążki (znacz-niki). Zawodnicy zespołu B mają za zadanie w określo-nym czasie zdobyć jak największą ilość szarf (znaczni-ków) uciekającego zespołu Wygrywa zespół, który zdo-będzie ich więcej.

BYSTRE OKOZabawa odbywa się na boisku do gry w piłkę siatko-wą. Prowadzący ustala sygnały, po których zawodnicywykonują odpowiednie zadania ruchowe. Wszyscy za-wodnicy dowolnie poruszają się po boisku, zwracającbaczną uwagę na wydawane przez prowadzącego polece-nia, który sygnałem głosowym podaje sposób poruszaniasię po boisku (np. bieg, marsz, krok dostawny, itp.).Uczestnicy zabawy obserwują również sygnały ruchowewykonywane przez prowadzącego i wykonują te zadania(np. ręka w górę-zatrzymanie się w pozycji siatkarskiej,ręka w bok -wyskok obunóż w górę, obie ręce w górę -leżenie przodem). Zawodnik, który pomyli się lub opóź-ni wykonanie polecenia otrzymuje 1 punkt karny. Zaba-wa trwa 2-3 minuty. Wygrywa zawodnik, który nie po-mylił się ani razu lub najmniej razy.

PIŁKA TOCZONAPole gry: boisko do gry w piłkę siatkową. Na liniachkońcowych boiska wyznaczone są bramki o szerokości1 m, oraz pola bramkowe zakreślone promieniem 1,5 m(z zaznaczonym środkiem bramki). Zawodnicy:2 zespoły sześcioosobowe.Przybory:piłki siatkowe.Czas gry:2 x 10 minut.Przebieg gry:Grę rozpoczyna ze środka drużyna, którawylosowała piłkę. Za pomocą dowolnej ilości podań, po-ruszając się po całym boisku, każda drużyna stara sięzdobyć bramkę. Zasady gry:- zawodnicy dowolną ręką toczą piłkę po podłodze- piłkę z podania zatrzymać można tylko ręką- jeżeli po podaniu piłka odbija się od podłogi, należy jązatrzymać w miejscu i dopiero wtedy kontynuowaćgrę- nie wolno rzucać piłki, chwytać jej oburącz, zatrzy-mywać nogą- każdy z zawodników możne wykonać z piłką dowol-ną ilość kroków- zawodnikowi nie wolno przekraczać linii pola bram-kowego (gra toczy się bez bramkarza)- za przekroczenie przepisów gry drużyna przeciwnawykonuje rzut wolny z miejsca przewinienia. Gry i zabawy są synergicznym środkiem rozwijają-cym sprawność ogólną i specjalistyczną w naturalnej„symbiozie” ruch - radość - odprężenie. Sprzyjają wyra- Podlaska Kultura Fizyczna - kwartalnik naukowy Wy¿szej Szko³y Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supraœlu Rok III, nr 3 (10), grudzieñ 2006 W procesie kierowania organizacjami istotną uwagęprzywiązuje się do doskonalenia procesu zarządzania za-sobami ludzkimi, w tym do zarządzania kompetencjami.Ogólność definicji i różnorodność fragmentarycznychopisów profesji pilota1nie pozwalają na ich wykorzysta-nie do określenia jego pożądanych kompetencji, orazprojektowania i oceny programów szkoleniowych. Przybardzo fragmentarycznych opisach podawanych przezróżnych autorów, rozwiązaniem racjonalnym jawi się za-stosowanie adekwatnego schematu teoretycznego wyko-rzystywanego w zarządzaniu personelem noszącego na-zwę opisu stanowiska pracy2. Identyfikacja stanowiskapracy polega na pisemnym określeniu jego treści i lokali-zacji w schemacie organizacyjnym. Na szczeblu wyko-nawczym określane jest to jako opis pracy, na szczeblukierowniczym jako opis stanowiska. Prawidłowa budowa stanowiska pracy powinna opie-rać się na zasadzie zgodności trzech elementów konstruk-cyjnych: zadań i wynikających z nich obowiązków, upraw-nień i odpowiedzialności osób przypisanych dla danegostanowiska pracy. Powyższe zalecenie wbrew pozorom niejest obiegowym. Aktualnie możemy powiedzieć, iż do kon-kretnych zadań należy dodać kompetencje organizacyjno -systemowe (uprawnienia) oraz odpowiedzialność wynika-jącą z realizacji powierzonych zadań.Opis stanowiska powinien zawierać następujące elementy: 1.Nazwę stanowiska.2.Miejsce w strukturze organizacyjnej.3.Możność kierowania bezpośredniego.4.Misję i cel działalności.5.Zadania. 6.Zakres decydowania.7.Kontakty z otoczeniem zewnętrznym i wewnętrz-nym.8.Wymagania formalne.9.Doświadczenia.10.Wiedza.11.Cechy i predyspozycje.Nazwa stanowiska - pilot wycieczek. Trudno jest precyzyjnie określić, od kiedy dokładnieobowiązuje nazwa pilot wycieczek. W okresie powojen-nym stosowano nazwy organizator oraz kierownik wy-cieczki, które w znaczeniu dzisiejszym mają inną war-tość. Można domniemywać, iż sukcesywne wypieranienazw kierownik wycieczek3i organizator4trwało długielata i wiązało się szczególnie z charakterystyką celów, za-dań oraz modelu jakościowego procesu wycieczki. Nazwępilot wycieczek używano zamiennie z terminem kierow-nik i organizator od okresu wprowadzania centralizacjisystemu kształcenia pilotów. Zatem, za wprowadzeniei stosowanie nazwy pilot wycieczek można przyjąć po-czątek lat sześćdziesiątych5.

Miejsce w strukturze organizacyjnej

Pilot formalnie jest zatrudniany przez właścicielabiura podróży w formie umowy zlecenia, umowy o dzie-ło i innej6lub niekiedy w formie zatrudnienia na pełnymetacie. W małych biurach pilot podlega najczęściej bez-pośrednio zatrudniającemu go właścicielowi. W więk-szych jednostkach podlega dyrektorowi oddziału lub kie-rownikowi zespołu. Pośrednio i funkcjonalnie pilot pod-lega działom finansowo - rozliczeniowym biura.

Możność bezpośredniego kierowania podwładnymi

Pilot najczęściej bezpośrednio kieruje pracą kierowcy natrasie, pracą kierownika wycieczki, jeśli takowy występuje,także opiekunami grup i samą grupą. Zakres kierowaniabezpośredniego jest jednak ograniczony do relacji funkcjo-nalnych związanych ogólnie z realizacją programu. Kiero-wanie uczestnikami wycieczki odbywa się na zasadzie do-browolności podporządkowań wynikających z przewagi do-świadczenia i znajomości trasy. W sytuacjach nieprzewidzia-nych pilot kieruje wdrożeniem i realizowaniem planu awa-ryjnego. AbstractIn the process of managing organizations a greatimportance is being placed on improving the process ofhuman resources management, therein on competencemanagement. The appropriate construction of a workstation should be based on the principle of compatibilityof three structural elements: tasks and duties resultingfrom them, entitlements and the responsibility of per-sons assigned to the given work station. The descriptionof the work station of a pilot is being used to situate himin the company's organization scheme.

Opis stanowiska pracy pilota wycieczek*

Dorota Koz³owska

Wy¿sza Szko³a Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supraœlu

*

19 22

Podlaska Kultura Fizyczna - kwartalnik naukowy Wy¿szej Szko³y Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supraœlu

Rok III, nr 3 (10), grudzieñ 2006 bianiu takich cech charakteru, które są niezastąpionei konieczne w grach zespołowych. Wszelkie formy zabawowe w grach zespołowychmożna również organizować w formie sztafet i wyścigówz zastosowaniem przyborów takich jak: piłki siatkowe,piłki lekarskie, piłeczki palantowe, szarfy, skakanki czymaterace. Zadaniem tego rodzaju zabaw jest równieżćwiczenie szybkości startu, jak najkrótszego czasu reak-cji na bodźce słuchowe i wzrokowe. Gry i zabawy ruchowe są również pomocne przy na-uczaniu poruszania się po boisku. Najczęściej stosowany-mi w nauczaniu technicznych elementów gry w piłkęsiatkowa mogą być zabawy przeprowadzane w formiesztafet i wyścigów.Przykładowe gry i zabawy

1) Wyścigi: zmiana miejsc z różnych pozycji niskich -przysiady, siady, z leżenia przodem, z leżenia tyłem -powrót zawsze do pozycji wyjściowej.2) Wyścigi rzędów z piłkami: kozłowanie, rzut piłki ościanę, podanie do partnera z szeregu zbliżone wswojej formie do możliwie zbliżonej sytuacji na bo-isku w czasie gry.3) Zabawa „Dzień i noc”Uczestnicy ustawieni parami, jedna osoba po jednejstronie siatki, druga osoba po stronie przeciwnej.Start z różnych, z pozycji wcześniej ustalonych, re-agowanie na bodźce słuchowe lub wzrokowe (np.ruch ręki, nogi, głowy), odbicia piłki (nisko - noc,wysoko - dzień). 4) Wyścig „taczek”: w pierwszym części zabawy z chwy-tem za kolana, następnie za kostki (ćwiczenie stoso-wane w tej zabawie znakomicie wzmacniają mięśnieobręczy barkowej).5) Wyścigi rzędów w leżeniu przodem. Przemieszczaniesię uczestników zabawy następuje za pomocą silnejpracy rąk w stawach łokciowych i barkowych.6) „Sadzenie ziemniaków”Wyścigi rzędów. Każdy rząd ma do dyspozycji po trzypiłki lekarskie. Na sygnał pierwsze osoby z rzęduprzenoszą po jednej piłce na wyznaczone miejsce. Za-lecane jest, aby pierwsza piłka pozostawiana była nalinii trzech metrów od startu, druga w odległości sze-ściu metrów, a trzecia na dziewiątym metrze od liniistartu (podział boiska do piłki siatkowej na strefy).Kolejna osoba zbiera po jednej piłce i odkłada je na li-nię startu. Nie ma znaczenia, od której linii zawodni-cy zaczną układać bądź zbierać piłki.7) Rzuty piłkami lekarskimi 1 kg z pozycji wysokiej jaki wyizolowanej - klęk, siad, leżenie. Ćwiczenia tewpływają korzystnie na wzmocnienie wszystkichmięśni kończyn górnych.8) Skoki lekkoatletyczne, gimnastyczne, zabawy ze ska-kankami. Zabawy te są niezmiernie ważne przykształtowaniu skoczności, jednej z podstawowychcech siatkarza.9) „Sztafeta z przewrotami”Dwa zespoły o równej liczbie uczniów. Zawodnicyobu drużyn ustawiają się w rzędach przed linią koń-cową boiska do siatkówki (start - meta). Na liniiśrodkowej przed każdym zespołem ułożony jest ma- terac. Za materacem w odległości 5-7 m stoi chorą-giewka (półmetek). Na sygnał prowadzącego pierwsizawodnicy biegną do chorągiewki, po drodze wyko-nują przewrót w przód z naskoku na materacu. Obie-gają chorągiewkę i wracają tyłem do materaca, wyko-nując na nim przewrót w tył. Kolejny zawodnik roz-poczyna wyścig dopiero w momencie, kiedy jego ko-lega z drużyny minie linię startu - mety. 10) „Wyścig skokami obunóż bokiem”Dwie drużyny o równej liczbie zawodników. Na sy-gnał prowadzącego pierwsi zawodnicy z drużyn, sko-kami obunóż bokiem przemieszczają się do linii koń-cowej boiska i z powrotem. Rywalizacja odbywa siępomiędzy dwoma zawodnikami. Drużyna kolejnozdobywa punkty za start swojego kolejnego zawodni-ka, który jako pierwszy przekroczy linię startu - me-ty. Punkty za rywalizacje są sumowane. 11) „Zbędne piłki”W zabawie biorą udział dwa zespoły rozstawione poobu stronach siatki. Jeden z zespołów jest w posiada-niu piłek do mini siatkówki. Na sygnał uczniowie: a) przerzucają piłki na drugą stronę siatki dowolnymsposobem. Zabawa trwa 2-3 minuty. Wygrywa ze-spół, który będzie miał mniej piłek na swojej stronieboiska;b) piłki przerzucane tylko oburącz sprzed klatki pier-siowej;c) piłki podajemy tylko pod siatką;d) piłki przerzucamy ponad siatką jedną ręką, itp.12) „Rzucanka”W grze biorą udział dwie drużyny dwu-, trzy-, bądźczteroosobowe. Wymiary boiska 3-4 m szerokości i 5-9 m długości. Wysokość siatki 2m. Rozpoczęcie grynastępuje rzutem piłki jednorącz spoza linii końcowejboiska. Zawodnicy drużyn przeciwnych starają sięzłapać piłkę. Następnie podają ją pomiędzy sobą dwarazy. Z piłką nie wolno się poruszać i przetrzymywaćjej dłużej niż 3 sekundy. W trzecim podaniu piłka mu-si zostać przerzucona ponad siatką na stronę prze-ciwnika. Podczas gry zawodnicy nie mogą dotykaćsiatki i przekraczać linii środkowej boiska. Nie mogąrównież grać na boisku przeciwnika. W trakcie gry jejuczestnicy poznają zasady liczenia punktów, rotacjigraczy, gry do trzech podań.

Wariant II mini gry: Zespoły liczą po sześciu graczy na boisku. Wymiaryboiska 12/9 lub 10/6. Wysokość siatki to ok. 2m. Często-tliwość zmian jest nieograniczona. Zmiany grających po-winny się odbywać w taki sposób, aby każde dzieckomiało możliwość uczestniczenia w grze zarówno podsiatką, jak i w drugiej linii.

Z całą pewnością można stwierdzić, że nawet najle-piej przygotowani technicznie zawodnicy, charakteryzu-jący się w pełni swoim profesjonalizmem gry będą czer-pali przyjemność radość i satysfakcję z tej formy prowa-dzonych zajęć. Piłka siatkowa będzie dla nich sportemnudnym, nie wywołującym poczucia zadowolenia z wy-konanej pracy, jeśli w poszczególnych okresach naucza-nia (treningu) nie zastosujemy form zabawowych, które

Rok III, nr 3 (10), grudzieñ 2006 Podlaska Kultura Fizyczna - kwartalnik naukowy Wy¿szej Szko³y Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supraœlu

swoją treścią i formą zapewnią jej uczestnikom tak nie-zbędne w codziennym życiu i pracy chwile rodnościoraz zadowolenia.

Piśmiennictwo

1. Bondarowicz M. Zabawy i gry ruchowe w zaję-ciach sportowych. RCM-SKFiS. Warszawa 1994.2. Bondarowicz M. Zabawy i gry ruchowe. Podsta-wy metodyczne, wyd.6. AWF. Warszawa. 1996. 3. Fret S. Nauczanie gry w piłkę siatkową. Mate-riały pomocnicze dla nauczycieli kultury fizycznej orazprowadzących sekcje piłki siatkowej. Wychowanie Fi-zyczne i Higiena Szkolna, nr 10. 1987. 4. Grządziel G: Przewodnik do nauczania techni-ki gry w piłkę siatkową. AWF. Katowice. 1985.5. Grządziel G., Szade D. Piłka siatkowa. Techni-ka, taktyka i elementy mini-siatkówki. AWF. Katowice.2006.6. Klocek T. ,Szczepanik M. Siatkówka na lekcjiwychowania fizycznego. Biblioteka trenera. Warszawa.2003.7. Krzyżanowski Z. Piłka siatkowa. Sport i Tury-styka. Warszawa. 1956.8. Meinel K. Motoryczność ludzka. Sport i Tury-styka. Warszawa. 1967.9. Papageorgiou A., Spitzley W. Piłka siatkowa.Podręcznik nauczania podstawowego. Oficyna wydawni-cza Marshall. 1999.10. Szczepanik M., Klocek T . Siatkówka w szkole.Kraków. 2005.11. Trześniowski R. Zabawy i gry ruchowe. WSiP.Warszawa. 1995.12. Uzarowicz J., Zdebska H. Piłka Siatkowa. War-szawa. 1998.13. Woluch J., Szuppe W., Doniek R., JarachowskaI., Ojrzanowski A., Wrześniewska E. Piłka siatkowa. Za-sób ćwiczeń i wskazania organizacyjno - metodyczne.AWF. Warszawa. 1981. 14. Wróblewski P. Piłka siatkowa w szkole - porad-nik metodyczny. WSiP. Warszawa. 2005.

21 20