prof. Janusz Szymborski – BRPO prof. Janusz Szymborski BRPO dr Grażyna Marciniak ‐ GUS
Przyszłość demograficzna Przyszłość demograficzna
a zdrowi a zdrowiee a zdrowi a zdrowiee
Konferencja naukowa 25 czerwca 2009 r., Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
1
Cel opracowania
Próba oszacowania skutków zmian w strukturze ludności według wieku - przewidywanych w ludności według wieku przewidywanych w prognozie demograficznej - dla zdrowia populacji i potrzeb związanych z opieką populacji i potrzeb związanych z opieką zdrowotną
2
Wykorzystano źródła danych Głównego Urzędu Statystycznego Głównego Urzędu Statystycznego
prognoza ludności na lata 2008‐2035;
wyniki badania stan zdrowia w 2004 r.; y ;
bieżące dane dot. umieralności według przyczyn (2007);
stan i struktura ludności według wieku (2004, 2007);
stan i struktura ludności według wieku (2004, 2007);
wyniki badania EU‐SILC 2005 dot. samooceny stanu zdrowia;
założenia prognostyczne odnośnie długości przeciętnego trwania życia i prawdopodobieństw zgonów.
3
Założenia wykonanych szacunków prognostycznych
p g y y
zachowania zdrowotne nie zmienią się; achowania drowotne nie mienią się;
abstrahujemy od pozytywnych zmian w żywieniu, aktywności ruchowej i postępu w medycynie, poprawy w
k d ś d ł k d h k ś
zakresie dostępności do usług opieki zdrowotnej i ich jakości;
oszacowane wskaźniki są wynikiem jedynie zmian w strukturze ludności według wieku (postępującego starzenia się strukturze ludności według wieku (postępującego starzenia się populacji);
w rozważaniach uwzględniono grupy wieku: 0‐14 lat, 15‐59 g ę g py lat oraz 60 lat i więcej;
opracowano szacunki dla następujących lat „węzłowych”:
2015 2025 i 2035
2015, 2025 i 2035
4
Ods etek os ób oc eniając yc h s woje z drowie jako bardz o dobre lub dobre według g rup wieku ‐ projekc ja
70 80%
60 70
40 50
20 30
10 20
0
2004 2015 2025 2035
0‐14 lat 15‐59 lat 60 lat i więc ej
5
Ods etek os ób oc eniając yc h s wój s tan z drowia jako z ły lub bardz o z ły ‐ projekc ja
% projekc ja
70 80%
60
40 50
20 30
10 20
0
2004 2015 2025 2035
0‐14 lat 15‐59 lat 60 lat i więc ej
6
Ludność według oceny stanu zdrowia (w % ) - projekcja na podstawie wyników badania w 2004 r oraz prognozy demograficznej na lata 2008 2035 wyników badania w 2004 r. oraz prognozy demograficznej na lata 2008-2035
61,30
57 70
%70
57,70
55,66
53,46
50 60
30 45
40
16 09
26,50 28,46 29,33 30,45
20 30
12,20 13,83 15,01 16,09
10 20
0
2004 2015 2025 2035
co najmniej dobre złe i bardzo złe takie sobie
7
Męż c z yź ni według s ubiektywnej oc eny s tanu z drowia (%) ‐ projekc ja
70
%
64,28
61,40
59,50
57,40
60 70
50
28 50
40
24,82 26,35 27,32 28,50
20 30
10,91 12,25 13,18 14,10
10 20
0
2004 2015 2025 2035
c o najmniej dobre z łe i bardz o z łe takie s obie
8
% Kobiety według subiektywnej oceny stanu zdrowia (w %) ‐ projekcja
58,00
54,61
52,47
50,22
50 60
40 50
28,69 30,12 30,92 31,99
30 40
15,27 16,61 17,79
20
13,31 15,27
10
0
2004 2015 2025 2035
2004 2015 2025 2035
co najmniej dobre złe i bardzo złe takie sobie
9
L udnoś ć według wys tępowania niepełnos prawnoś c i (w %) ‐ projekc ja
83,78% 81,69% 80,25% 78,94%
80 90
70 80
50 60
18,31% 19,75% 21,06%
30 40
16,22% 18,31%
10 20
0 10
2004 2015 2025 2035
os oby s prawne os oby niepełnos prawne
10
L udnoś ć według wys tępowania niepełnos prawnoś c i i płc i (w %) ‐ L udnoś ć według wys tępowania niepełnos prawnoś c i i płc i (w %)
projekc ja
84,65 82,97
80 14
90
%
80,14
77,84
70 80
50
60 2004 2015 2025 2035
19 86 22,16
30 40
15,35 19,86 17,03 ,
10 20
0
męż c z yź ni kobiety męż c z yź ni kobiety
os oby s prawne os oby niepełnos prawne
11
Odsetek chorujących i nie chorujących przewlekle ogółem i w populacji dorosłych ‐ projekcja
60
50,73
53,99
49,27 52,78
57,12
47 22
dorosłych projekcja
%
50
46,01
47,22 ,
42,88
30 40
20 30
10
0
chorujący przewlekle chorujący przewlekle w nie chorujący ogółem nie chorujący w wieku 15
ogółem wieku 15 lata i więcej lat i więcej
2004 2015 2025 2035
12
Odsetek ludności chorującej i nie chorującej na astmę – projekcja
Lata
Ludność ogółem
Chorujący przewlekle na astmę
Nie chorujący na astmę
w tys. w %
2004 38173,9 3,10 96,24
2015 38016,1 4,04 95,96
2025 37438,1 4,26 95,74
2035 35993,1 4,41 95,59
2035 35993,1 4,41 95,59
13
O ds etek os ób w wieku 15 lat i więc ej c horując yc h i nie c horując yc h na
85,66
83,29
81,47 80,39
90
c horobę wieńc ową lub inne c horoby s erc a ‐ projekc ja
%
70 80
50 60
18,53 19,61
30 40
14,34 16,71 18,53 ,
10 20 30
0 10
2004 2015 2025 2035
c horując y na c horobę wieńc ową lub inne c horoby s erc a nie c horując y
14
Chorujący i nie chorujący na nowotwór złośliwy w % populacji w wieku 15 lat i więcej ‐ projekcja
Ludność w wieku 15 lat i więcej
Chorujący na nowotwór złośliwy
Nie chorujący na nowotwór złośliwy
Lata ę j y y
w tys.
w %
2004 31796,6 0,86 99,14
2015 32241,1 0,97 99,03
2025 31832,4 1,05 98,95
2035 31478,0 1,10 98,90
15
Ods etek c horując yc h i nie c horując yc h na nadc iś nienie tętnic z e w populac ji w wieku 15 lat i więc ej ‐ projekc ja
%
82,93
80,85
79,24 78,30
80 90
70
50 60
30 40
17,07 19,15 20,76 21,70
20 30
0 10
2004 2015 2025 2035
c horując y na nadc iś nienie tętnic z e nie c horując y
16
Chorujący i nie chorujący na cukrzycę w % populacji w wieku 15 lat i więcej ‐ projekcja
Lata
Ludność w wieku 15 lat i więcej
chorujący na
cukrzycę nie chorujący
Lata
w tys. w %
2004 38173,9 4,08 95,92
2015 38016,1 4,78 95,22
2025 37438,1 5,33 94,67
2035 35993 1 5 65 94 35
2035 35993,1 5,65 94,35
17
O ds etek c horując yc h i nie c horując yc h na c horoby kręg os łupa lub dys kopatię w populac ji w wieku 15 lat i więc ej ‐ projekc ja
84,55 83,56 82,80 82,35
90
%
70 80 90
50 60 70
40 50
15,45 16,44 17,20 17,65
20 30
0 10
2004 2015 2025 2035
c horując y na c horoby kręg os łupa lub dys kopatię nie c horując y
18
O ds etek c h orując y c h i nie c ho ru jąc y c h na p rz ewlek łe z ap alenie s tawów lub in ne c ho ro b y z wy ro d n ien io we s tawó w w p o p u lac ji w
wiek u 15 lata i więc ej ‐ p ro jek c ja
81,96
ę j p j j
82,83 18,04
2035
8 29 17,17
2025
15,71
84,29 2015
13,81
86,19 2004
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
nie c horując y
%
c horując y na prz ewlekłe z apalenie s tawów lub inne c horoby z wyrodnieniowe s tawów
19
O ds etek c horując yc h i nie c horując yc h na nerwic ę lub depres ję w populac ji w wieku 15 lat i więc ej ‐ projekc ja
populac ji w wieku 15 lat i więc ej projekc ja
92,61% 92,31% 92,07% 91,94%
90 100
70 80 90
50 60 70
30 40
7,39% 7,69% 7,93% 8,06%
10 20
0
2004 2015 2025 2035
c horując y na nerwic ę lub depres ję nie c horując y c horując y na nerwic ę lub depres ję nie c horując y
20
Zgony według wybranych przyczyn na 100 tys. ludności - projekcja
1600 1400 1600
1457 1000
1200
ści1327
703 1168
600 800
00 tys. ludno
633 990
547
450 366
334
295 73
70
400 na 10 450
251 70
67
65
0 200
2007 2015
2025 2035
ogółem choroby układu
nowotwory urazy i zatrucia
2007 choroby układu ogółem
krążenia nowotwory
urazy i zatrucia
21
Ludność w wieku 15 lat i więcej według liczby wizyt u lekarzy w ciągu roku ‐ projekcja
100%
80%
90%
100%
4 23 4 54 4,76 4,94
30,44 29,42 28,50 28,20
50%
60%
70%
16,90 17,29 17,64 17,76
13,68 14,90 15,80 16,51
4,23 4,54 , ,
20%
30%
40%
11,99 11,66 11,47 11,20
9,01 8,92 8,89 8,76
, , 17,76
0%
10%
2004 2015 2025 2035
13,73 13,27 12,94 12,64
2004 2015 2025 2035
1wizyta u lekarza w ostatnim roku 2 wizyty
3 wizyty 4 ‐ 6 wizyt
7 ‐ 12 wizytu lekarzy 13 i więcej wizytu lekarzy w ciągu roku 7 12 wizyt u lekarzy 13 i więcej wizyt u lekarzy w ciągu roku nie leczący się u lekarzy
22
Przebywający w szpitalach z noclegiem w ciągu ostatnich 12 miesięcy (w %) -y ją y p g ąg ę y ( ) projekcja
dł li b
Lata Ludność w tys
razem
przebywający w szpitalach
według liczby
pobytów nie
korzystający tys.
1 2 i więcej w % ogółu ludnościg
2004 38173,8 11,00 8,11 2,89 89,00
2015 38016,1 11,58 8,44 3,14 88,42
2025 37438,1 12,01 8,69 3,32 87,99
2035 35993,1 12,36 8,89 3,47 87,64
23
Odsetek ludności zażywającej i nie zażywającej leków - projekcja
59 63 40,37
2035
41,80
59,63 2035
58,20 2025
56,64 43,36
2015
45,55
2004 54,45
0 10 20 30 40 50 60
2004
%
0 10 20 30 40 50 60
zażywający leki nie zażywający leków
24
P j ż i ł d i k bi t Proporcja życia w złym zdrowiu - kobiety
51,3 51,9
50,0 60,0
40,0
a
2005 2015 2025 2035
18,3
19,2 22,5
23,4 20,0
lata 30,0
10,0
0,0
0 15 60 wiek
25
Proporcja życia w złym zdrowiu - mężczyżni
50,0
43,5 44,2
40,0 45,0 50,0
2005 2015 2025 2035
30,0 35,0
a
14 8
16,6 18,5
20,4 20,0
lata 25,0
14,8 10,0
15,0
0,0 5,0
0 15 60 wiek
0 15 60
26
Podsumowanie
Zmiany przewidziane prognozą demograficzną będą miały znaczący wpływ na sytuację zdrowotną ludności;p y y ję ą ;
Tylko z powodu starzenia się populacji zwiększy się istotnie odsetek osób potrzebujących podstawowej i specjalistycznej opieki medycznej;
l k h k
Jeżeli nie zaistnieją inne czynniki ‐ o charakterze pozytywnym, oddziałujące w odwrotnym kierunku ‐ istotnie pogorszy się stan zdrowia populacji, wzrośnie odsetek populacji obarczonej niepełnosprawnością i chorobami przewlekłymi co zwiększy zarówno potrzeby jak i wydatki chorobami przewlekłymi, co zwiększy zarówno potrzeby, jak i wydatki na świadczenia medyczne oraz usługi opiekuńcze;
Zgodnie z przyjętymi w pracy założeniami metodologicznymi można spodziewać się znaczącego wzrostu odsetka populacji osób dorosłych spodziewać się znaczącego wzrostu odsetka populacji osób dorosłych cierpiących na: chorobę wieńcową, nowotwory, nadciśnienie tętnicze, astmę, cukrzycę, zapalenie stawów; mniejszy wzrost odsetka może dotyczyć chorób, które występują z istotną częstością również w dotyczyć chorób, które występują z istotną częstością również w młodszych grupach wieku dorosłego: schorzeń kręgosłupa i nerwicy;
27
Podsumowanie dok.
Można przewidywać zmniejszenie udziału osób nie leczących się a także: zwiększenie udziału pacjentów korzystających w ciągu roku z a także: zwiększenie udziału pacjentów korzystających w ciągu roku z wizyt lekarskich czterokrotnie i częściej, udziału osób leczonych w szpitalach, istotny wzrost odsetka osób zażywających leki;
W listopadzie/grudniu br. zostanie przeprowadzone kolejne badanie stanu zdrowia ludności, którego wyniki i porównanie do badania z 2004 r. pozwolą zobrazować kierunki zmian w samoocenie stanup ą zdrowia ludności i potrzebach opieki medycznej oraz w zakresie korzystania z usług ochrony zdrowia;
Wyzwaniom wynikającym z rozwoju procesów demograficznych do
Wyzwaniom wynikającym z rozwoju procesów demograficznych do 2035 roku powinna sprostać odpowiednia polityka zdrowotna skierowana na systemowe, adresowane do wszystkich grup
i k h d i ł i k i ji d i fil kt ki
wiekowych, działania w zakresie promocji zdrowia, profilaktyki zagrożeń i chorób oraz restytucji zdrowia.
28
ZIELONA KSIĘGA ‐ DŁUGOOKRESOWA PROJEKCJA PRZYCHODÓW I WYDATKÓW NA OCHRONĘ ZDROWIA W POLSCE
Stanisława Golinowska – red., Warszawa listopad 2008
z Za rok bazowy prognozy długookresowej wybrano rok 2007,a prognoza obejmuje okres do roku 2050.
z Przyjęto że roczny wzrost wydatków zdrowotnych na osobę jest równy
z Przyjęto, że roczny wzrost wydatków zdrowotnych na osobę jest równy wzrostowi PKB na osobę, co oznacza wartość elastyczności dochodowej równą jeden.
z W całym okresie prognozy założona została niezmienność warunków systemowych, w tym poziom składki na ubezpieczenie zdrowotne (9%).
z W modelu nie zostały uwzględnione ewentualne zmiany stanu zdrowia
z W modelu nie zostały uwzględnione ewentualne zmiany stanu zdrowia populacji, znajdujące swoje odzwierciedlenie w wartościach zapadalności i chorobowości. Jedynym wykorzystanym wskaźnikiem związanym ze stanem zdrowia populacji jest oczekiwana długość życia związanym ze stanem zdrowia populacji jest oczekiwana długość życia.
29
ZIELONA KSIĘGA – dok.
z W ciągu następnych dekad rozbieżność pomiędzy wysokością przychodów i wydatków w ochronie zdrowia rośnie co spowodowane jest wpływem szeregu i wydatków w ochronie zdrowia rośnie, co spowodowane jest wpływem szeregu czynników zarówno demograficznych, jak i gospodarczych.
z Możliwości wpływu na stronę wydatkową są bardzo ograniczone, przede wszystkim z uwagi na istotny wpływ czynników demograficznych Trudno wszystkim z uwagi na istotny wpływ czynników demograficznych. Trudno założyć również zaostrzanie w następnych latach racjonowania świadczeń zdrowotnych w celu ograniczania wydatków.
z Pewne pozytywne efekty osiągnąć można działaniami skierowanymi na wzrost
z Pewne pozytywne efekty osiągnąć można działaniami skierowanymi na wzrost efektywności i poprawę sytuacji zdrowotnej populacji.
z Bardzo istotne wydaje się m.in. zwiększanie wymiaru składki ubezpieczenia zdrowotnego oraz spójny program aktywizacji zawodowej populacji szczególnie zdrowotnego oraz spójny program aktywizacji zawodowej populacji, szczególnie w starszych przedziałach wiekowych.
z Aktywizacja zawodowa bez zwiększenia składki nie zabezpieczy w pełni pokrycia
bi ż ś i i d d tk i h d i j j t k i b
rozbieżności między wydatkami, a przychodami, co raczej jest konieczne, aby nie doprowadzić do katastrofalnego poziomu deficytu.
30
KOMITET POLITYKI GOSPODARCZEJ I KOMISJA EUROPEJSKA THE IMPACT OF KOMITET POLITYKI GOSPODARCZEJ I KOMISJA EUROPEJSKA, „THE IMPACT OF AGEING ON PUBLIC EXPENDITURE: PROJECTIONS FOR THE EU25 MEMBER STATES
ON PENSIONS, HEALTH CARE, LONG‐TERM CARE, EDUCATION AND
UNEMPLOYMENT TRANSFERS (2004‐2050)” [W] EUROPEAN ECONOMY SPECIAL /
REPORT 1/2006.BRUKSELA, DNIA 12.10.2006
z Prognozowany wzrost wydatków publicznych z tytułu opieki zdrowotnej i długoterminowej w okresie do 2050 r wynosi dla większości krajów długoterminowej w okresie do 2050 r. wynosi dla większości krajów między 1 a 3 punkty procentowe PKB .
z Podejście takie nie uwzględnia jednak innych, potencjalnie istotnych czynników. Na przykład przyjmuje się, że elastyczność dochodowa popytu na opiekę zdrowotną jest zbieżna do jedności, podczas gdy szacunki wskazują, że w przeszłości wartość ta była wyższa (tj. wydatki na opiekęją p y y ( j y p ę zdrowotną rosły generalnie szybciej niż dochody).
z Wykazano także, że na wzrost poziomu wydatków wpływa raczej popyt na jakość czyli relatywnie drogie nowe technologie medyczne niż na jakość, czyli relatywnie drogie nowe technologie medyczne, niż zwiększenie ilości istniejących zabiegów medycznych. Badania empiryczne wskazują, że w przeszłości postęp techniczny miał duży
d i ł ś i d tkó
udział we wzroście wydatków.
31
KOMITET POLITYKI GOSPODARCZEJ I KOMISJA EUROPEJSKA – dok.
z Konieczność sprostania wyższym potrzebom w zakresie opieki zdrowotnej stawia polityką społeczną i zdrowie publiczne przed dylematami: podniesienia składek;
polityką społeczną i zdrowie publiczne przed dylematami: podniesienia składek;
ograniczenia zakresu usług; zapewnienia prywatnego kapitału i finansowania.
z Obniżenie kosztów przez ograniczenie dostępu do pewnych drogich terapii jest zwykle problematyczne Dlatego też dyskusja na łamach literatury fachowej zwykle problematyczne. Dlatego też dyskusja na łamach literatury fachowej wskazuje na potrzebę ustanowienia odpowiednich bodźców dla wszystkich uczestników.
z Bodźcem takim może być współodpłatność za usługi przez pacjenta która
z Bodźcem takim może być współodpłatność za usługi przez pacjenta, która obowiązuje już w niektórych krajach. Umocnienie mechanizmów rynkowych w relacjach między pacjentami, dostawcami usług medycznych i ubezpieczycielami może poprawić funkcjonowanie całego systemu Zasady kontraktacji usług i może poprawić funkcjonowanie całego systemu. Zasady kontraktacji usług i struktura opłat powinny odzwierciedlać faktyczny koszt zasobów i twarde realia budżetowe; w ten sposób powstaną właściwe bodźce ekonomiczne. Standaryzacja usług medycznych przyczyni się do zwiększenia przejrzystości.
usług medycznych przyczyni się do zwiększenia przejrzystości.
z Usprawnieniu sektora opieki zdrowotnej będzie także służyć dalsza integracja rynków produktów i usług w Unii Europejskiej.
32
REZOLUCJA LEGISLACYJNA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Z DNIA 23 KWIETNIA 2009 R. W SPRAWIE WNIOSKU DOTYCZĄCEGO DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY W
SPRAWIE STOSOWANIA PRAW PACJENTA W TRANSGRANICZNEJ OPIECE ZDROWOTNEJ (COM(2008)0414 – C6‐0257/2008 – 2008/0142(COD))
(COM(2008)0414 – C6‐0257/2008 – 2008/0142(COD))
z Uruchomiony został proces, który może dać pacjentom prawa i poprawić stan zdrowia obywateli Europy.
S i d ił ż j i ż i i d i óź i i l i j d ć i
z ETS potwierdził, że pacjenci narażeni na nieuzasadnione opóźnienie leczenia mają prawo udać się do innego państwa członkowskiego w celu leczenia oraz prawo do zapłaty rachunku przez ich macierzystą kasę chorych, o ile spełnione są dwa warunki: leczenie musi być normalnie dostępne w kraju rodzimym i koszty muszą być porównywalne.
w kraju rodzimym i koszty muszą być porównywalne.
z Wyroki nie tyle dotyczyły procesu udzielania zezwoleń, co nieuzasadnionego wykorzystywania tego procesu do odmowy pacjentowi prawa do wyjazdu w celu leczenia lub piętrzenia przed nim przeszkód w związku z takim wyjazdem.
z Jeżeli jakieś państwo członkowskie będzie chciało, aby jego obywatele unikali wykorzystywania tej nowej możliwości i nie powodowali odpływu jego zasobów, podniesie jakość swojej opieki zdrowotnej i skróci czas oczekiwania.
z Jeżeli przyciągnie pacjentów z zagranicy – być może z powodu mniejszych kosztów opieki i leczenia – zdobędzie nowe środki, które będzie mogło z powrotem przeznaczyć na opiekę zdrowotną z korzyścią dla wszystkich pacjentów.
z Obowiązkiem państwa członkowskiego ubezpieczenia jest zagwarantowanie że jego obywatele
z Obowiązkiem państwa członkowskiego ubezpieczenia jest zagwarantowanie, że jego obywatele mają dostęp do informacji, tak aby pacjenci i ich doradcy medyczni wiedzieli, jakich norm oczekiwać, jeżeli zdecydują się udać do innego państwa.
z Wydaje się, że korzystniejsze dla państw UE jest zaakceptowanie, jako części dodatkowej listyy j ę, y j p j p , j ę j y leków na receptę, leków przepisywanych jako część leczenia w ramach transgranicznych usług zdrowotnych.
33
MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ: INFORMACJA DLA SEJMOWEJ KOMISJI RODZINY I PRAW KOBIET DOTYCZĄCA PROBLEMÓW NIŻU DEMOGRAFICZNEGO W KONTEKŚCIE AKTUALNEJ
SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ POLSKI.SYSTEM OCHRONY ZDROWIA
Proces starzenia się wymagać będzie zmiany struktury świadczeń w szczególności ograniczenia podaży w zakresie świadczeń, w szczególności ograniczenia podaży w zakresie neonatologii, pediatrii, a zwiększania liczby geriatrów i gerontologów.
gerontologów.
34
Dziękujemy za uwagę!
Dziękujemy za uwagę!
Konferencja naukowa 25 czerwca 2009 r., Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich