• Nie Znaleziono Wyników

Przykłady pasterskie w nauczaniu Jezusa w Ewangelii Świętego Mateusza

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Przykłady pasterskie w nauczaniu Jezusa w Ewangelii Świętego Mateusza"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

Ryszard Rumianek

Przykłady pasterskie w nauczaniu

Jezusa w Ewangelii Świętego

Mateusza

Studia Theologica Varsaviensia 26/1, 245-249

(2)

RYSZARD RU M IA NEK

PRZYKŁADY PASTERSKIE W NAUCZANIU JEZUSA W EWANGELII ŚWIĘTEGO MATEUSZA

Postaw a i tro ska dobrego Pasterza, k tó rą w idzim y w działalności Jezusa, p rzejaw ia się ta k ie w Jego· nauczaniu. W Ew angelii św. M ateusza są dw ie perykopy, k tóre odzw ierciedlają ten stan rzeczy: 12, 9— 14 i 18, 12— 14.

P ierw szy tekst, choć opowiada o uzdrow ieniu człow ieka z uschłą rę k ą (por. Mk 3, 1—6; Łk 6, 6— 11), stanow i typow y przykład przed­ staw ienia opozycji przeciw ko Mesjaszowi.1 Tę opozycję podkreśla w szczególności E w angelia św. M arka.2 Zatem spraw ą zasadniczą w tej perykopie n ie jest uzdrow ienie, ale py tan ie przeciw ników Jezusa: „Czy wolno uzdraw iać w szabat?” (Mt 12, 10). Odpowiedź Jezusa jest typow o rabinistyczna, poniew aż rozpoczyna się p y ta­ niem (por. Rdz 24, 14; 27, 33): tis eks hym ön. W ten sposób J e ­ zus zw raća się często do sw oich przeciw ników (Mt 6, 27; 7, 9; 12, II).3 P onadto w arto zauważyć, że w yrażenie to nie m a odpow ied­ nika w lite ra tu rz e tego okresu i dlatego „znajdujem y się w bezpo­ średniej bliskości ipsissim a v erb a Dom ini”.4 U M ateusza spotykam y się w łaśnie z tak im p ytaniem odnoszącym się do owcy:

„Czy je st k to Z was, co b y m iał jed n ą jed y n ą owcę, i jeżeli m u ta w dół u padnie w szabat, czyż nie chw yci i n ie w yciągnie je j” (12, 11).

J a k rozum ieć to pytanie? T ym bardziej, że w tekście z Q um ran znajduje się w y raźny zakaz udzielania pom ocy zw ierzęciu w sza­ bat:

1 P o r. W . F. A l b r i g h t — С. S. M a n n , M a tth e w (T h e A n c h o r B ible), N e w Y o rk 197il, s. 151.

2 P o r. W . R. B u n d y , Jesu s and th e F irst T h ree Gospels, C a m b rid g e 1955, s. 180. 3 P o r. L. S a b o u r i n , II V angelo d i M atteo, M a r in o 1977, t. 2, s. 640; M . J . L a g r a n g e , E va n g ile selon S a in t M a tth ie u , P a r i s 1923, s. 236. 4 J . J e r e m i a s , Le parabole d i G esù, B re s c ia 21973, s. 126. 5 CD X I, 13n, w : F. M. Т о с c i , I m a n o scritti d e l M ar M orto,B a ri 1967, s. 134.

(3)

246 R Y S Z A R D R U M IA N E K

[2] „N ikt nie może ipomóc zw ierzęciu p rzy porodzie w szabat, także jeśli orno w padnie do cysterny albo studni, n ik t nie wyciągnie je w dzień szabatu...” 5

Talm ud natom iast pozw alał pomóc zw ierzęciu w trudnościach w dzień szabatu.6 W idać zatem w yraźnie, że w Ew angelii św. M ateu­ sza d om in uje in te rp re ta c ja m niej rygorystyczna. W arto też zau w a­ żyć, że p ytan ie Jezu sa odnośnie do owcy jest w ypow iedziane w to­ n ie ironicznym . W języtku aram ejsk im zachodzi tu g ra słów.7 Z d u ­ żym praw dopodobieństw em m ożna powiedzieć, że w yrażenie pro ­ batori hen m a związek z opow iadaniem N atan a i patosem tam za­ w a rty m i(2 Sm 12, 1—6).8 Z d rug iej zaś strony obraz zagubionej owcy wiąże się z czasownikam i k ra tein i egeirein, k tóre znajd u ją się w opisie uzdrow ień (np. Mt 9, 25; Mk 5, 41).9

W każdym razie Jezus podkreśla w tej perykopie, że można czynić dobrze rów nież w dzień szabatu. D latego też zakaz doko­ n a n ia uzdrow ienia w szabat oznaczałby zakaz czynienia do b ra.10 W ten sposób Jezu s w ykazuje absurdalność p y tan ia sw ych przeciw ­ ników : „Czy wolno uzdraw iać w szab at?” (Mit 12, 10). Można po­ wiedzieć, że Jezu s opowiedział tę przypow ieść, „aby usunąć każdą ich możliwość zuchwałego sprzeciw u i nowego oskarżenia odnośnie do przekroczenia p ra w a ”.11 Całe to opow iadanie służy rów nież do w yrażenia idei, że człowiek jest cenniejszy niż ow ca (Mt 12, 12), i że P an em szab atu jest ostatecznie sam Jezus. Pom im o to przeciw ­ nicy Jezusa „odbyli n a ra d ę jaik Go zgładzić” (Mt 12, 14).

D rugi tekst, to jest M t 18, 12— 14 (por. Ł k 15, 3—7), zaw iera przypow ieść o zabłąkanej owcy:

„ Ja k w am się zdaje? Jeśli kto posiada sto owiec i zabłąka się jedn a z nich: czy n ie zostaw i dziew ięćdziesięciu dziew ięciu na górach i nie pójdzie szukać tej, k tó ra się zabłąkała? A je ­ śli m u się ud a ją znaleźć, to zapraw dę pow iadam wam: cieszy się nią b ard ziej niż dziew ięćdziesięciu dziew ięciu tym i, k tó ­ re się nie zabłąkały. T ak rów nież nie jest wolą Ojca w a­

* P o r. C. G. M o n t e f i o r e , R abbinic L ite r a tu re and Gospel Teachings, N e w Y o rk 1970, s. 244.

7 P o r . W . G r u n d m a n n , Das E v a n g e liu m nach M atthäus, B e rlin 1968, s. 323.

8 P o r . F . M a r t i n , T h e Im age o f S h ep h e rd in th e Gospel o f St. M a tth e w , „ S c ie n c e e t E s p r i t” 27 (1975), s. 279.

9 T a m ż e , s. 280.

10 Р о г . P . B e n o i t —M. E. B o i s m a r d , S yn o p se des Q uatre É va n g i­ les, P a r i s 1972, t. 2, s. 1)17.

1 S. G i o v a n n i C r i s o s t o m o , C o m m en to al V angelo di M atteo p r z e k ła d R. M in u ti i F . M o n ti, R o m a ^1968, t. 2, s. 206.

(4)

szego, k tó ry jest w niebie, żeby m iał zginąć jed en z tych m ałych.”

Przypow ieść ta nie w ystępuje tu w kontekście oryginalnym .12 W Ew angelii św. Łukasza bowiem jest podkreślona radość z po­ wodu naw rócenia się grzesznika, n ato m iast św. M ateusz akcentuje przede w szystkim troskę Jezusa wobec „tych m ałych”. U Łukasza ponadto przypow ieść ta jest skierow ana do przeciw ników , nato ­ m iast u M ateusza odnosi się szczególnie do uczniów. Oni są jak wodzowie i dlatego muszą szukać owiec zabłąkanych. Zatem M a­ teusz w yraźnie zm ienia sens przypowieści.

W wyżej przytoczonym tekście zaw arty jest rozwój o brazu za­ błąkanej ow cy z księgi proroka Ezechiela 34, 4 (por. Ez 34, 16): p asterz w ielką troską otacza w szystkie owce, co więcej, zostawia dziew ięćdziesiąt dziewięć owiec i idzie szukać jednej zabłąkanej. Nie oznacza to, że pojedyncza owca m a tę sam ą wartość, co sto owiec, ale — że ona nie m usi być opuszczona tylko dlatego, że jest jedna.13 W yraźnie podkreśla to om aw iany fragm ent, że wolą Ojca jest, aby n ie zginął jeden z tych m ałych (Mt 18, 14). Podobnie w iększa radość pasterza z pow odu odnalezienia owcy zabłąkanej nie oznacza m niejszej radości и pow odu posiadania dziew ięćdziesię­ ciu dziew ięciu owiec (Mt 18, 13).14 W tym m iejscu w arto odno­ tować, że w apokryficznej Ew angelii św. Tom asza (107) znajduje się nieco inna in terp re tacja:

„Jezus powiedział: K rólestw o niebieskie podobne jest do p a­ sterza, k tó ry m a sto owiec. Je d n a z nich, najm niejsza, zaginęła. W tedy on pozostaw ił dziew ięćdziesiąt dziew ięć i poszedł szukać te j jednej. A k iedy ją znalazł pow iedział do niej: kocham cię bardziej niż tam te dziew ięćdziesiąt dziew ięć.” 15

W ydaje się jednak, że w zasadniczej m yśli fragm en t te n nie różni się od przekazu M ateusza. T roska i m iłość pasterza dla jednej tylko owcy je s t uzasadniona jedynie w św ietle now ej n auki gło­ szonej przez C hrystusa, któ ry każdą istotę tra k tu je jednakow o, na­ dając w artość jej życiu.16

M ateusz rozpoczyna przypom ieść słowami: ti m ym in dokei? W y­ rażenie to stanow i form ę szczególnie charakterystyczną dla E w an­

12 P o r. P . B e n o i t —М . E . B o is m a r d, dz. c y t., s. 294n; H . Z i m ­ m e r m a n n , M etodologia dei Nuovo T esta m e n to , T o rin o 1971, s. 73.

13 P o r. J . L. M c K e n z i e , Il Vangelo seconda M atteo, w : G rande C om m entario Biblico. B re s c ia 1973, s. 943.

14 P o r. A . L a n c e l l o t t i , M atteo { N u o v issim a V e rs io n e d e lla B ib lia , 33), R o m a 1973, s. 943.

15 J . J e r e m i a s , dz. cy t., s. 163.

16 P o r. J. D u p o n t , L a parabole de la brebis perd u e, „ G re g o ria n u m ” 49(1968), s. 273.

(5)

248 R Y S Z A R D R U M IA N E K

[4]

gelii św. M ateusza (por. M t 17, 25; 18, 12; 21, 28; 22, 42). J e s t też ciekaw ą rzeczą, że M ateusz używ a trz y ra zy czasownika planaö w m iejsce m ocniejszego apollym i, którego używ a Łukasz. W ydaje się, że M ateusz unika w te n sposób ograniczenia m isji do owiec zaginionych z dom u Izraela (por. M t 10, 6; 15, 24).17

N astępnie znajd uje się inne w y rażenie epi ta orë w m iejsce

en të erëm ô w ystępującego u św. Łukasza. P ierw sze z nich znaczy

„na w zgórzach” i jest aluzją do pagórków pu stynnych (por. Ez 34, 6).18 N atom iast dru g ie w yrażenie znaczy „na p u sty n i” i pod­ kreśla zagrodę albo pastw isko w górach pusty nn ych .19 W ten sposób zarów no „w zgórza” ja k i „p ustynia” oznaczałyby okolicę opuszczoną, tzn. nie zam ieszkaną. W ydaje się jednak, że „pu styn ia” jest term in em bardziej w ym ow nym .20 Oprócz tego u M ateusza m am y w yrażenie sem ickie poreutheis dzëtei, k tó re podkreśla obo­ w iązek poszukiw ania.21 Łukasz nato m iast podkreśla raczej rezultat: odnalezienie zagubionej owcy i radość pasterza.

Zauw ażyć trzeba, że liczby: sto, jed en i dziew ięćdziesiąt dzie­ więć w ystępują w iele razy w lite ra tu rz e rab inistycznej.22 W ydaje się, że liczby te m ają pew ne znaczenie sym boliczne: jeden, szcze­ gólnie w re la c ji do dziew ięćdziesięciu dziew ięciu i situ, w skazuje n a m ałą rzecz. T ym bardziej w idać ogrom ną troskę p asterza, k tó ry zostaw ia w iele owiec i idzie szukać tej jed n ej. Ale jak jest p ra k ty ­ cznie możliwe pozostawić całą trzo dę w górach sw ojem u losowi, aby szukać ty lk o te j jednej zabłąkanej owcy?

W tym m iejscu kom entatorzy nie są zgodni. N iektórzy uw ażają, że p asterz nie m oże opuścić po p ro stu sw ojej trzody bez jej zabez­ pieczenia. Musi on pow ierzyć ją albo pasterzom , k tó ry są blisko, albo też zam knąć ją w grocie.23 W ydaje się jednak, że jest m ożli­ w e pozostaw ienie owiec bez pasterza n a pew ien okres czasu, po­ niew aż ze swej n a tu ry tw orzą o n e trzodę i w konsekw encji nie m ogą ta k szybko się rozproszyć.24 W każdym razie najw ażniejszą rzeczą jest ogrom na tro ska dobrego p asterza wobec zagubionej ow ­ cy. „Tak rów nież nie je st wolą Ojca naszego, k tó ry jest w niebie, żeby m iał zginąć jed en z tych m ały ch ” (w. 14). Sens p ierw otny jest

17 P o r. F . M a r t i n , dz. cyt., s. 294. 18 P o r . A. L a n c e l l o t t i , dz. cy t., s. 247. 19 P o r . J . J e r e m i a s , dz. cy t., s. 164. 20 P o r. J . D u p o n t , dz. c y t., s. 276. 21 P o r . M. J . L a g r a n g e , dz. c y t., s. 352. 22 P o r . H . L. S t r a ć к —P . B i l l e r b e c k , K o m m e n ta r z u m N e u en T e s ta m e n t aus T a lm u d u n d M idrash, M ü n c h e n 1922, t. 1, s. 734η. 28 P o r. J. J e r e m i a s , dz. cyt., s. 164. 24 P o r. J . L. M c K e n z i e , dz. cy t., s. 943.

(6)

tu pozytyw ny, poniew aż Bóg jako dobry P a sterz odkryw a swoją łaskaw ość w zbaw ianiu wszystkich.

W końcu trzeb a też zauważyć, że przypow ieść o zabłąkanej owcy nab iera w Ew angelii św. M ateusza now ego znaczenia jako p rzy­ powieść eklezjologiczna: pasterz jest przew odnikiem wspólnoty, natom iast zab łąkana owca jest jej błądzącym członkiem. W spól­ nota m usi troszczyć się przede w szystkim o tych, którzy błądzą. M otyw te j tro sk i bardzo w yraźnie w skazuje św. J a n Chryzostom : „...wszystko to m usi być podkreślone przez nas, poniew aż dotyczy zbaw ienia b ra ta . Dusza zaś jest tak bardzo droga P an u Bogu...” 25 W spólnota g ru p u je tych, którzy jako b ra cia są odpow iedzialni za siebie.26 Dlatego też kiedy jed en z członków zbłądził, inni powinni szukać go i odnaleźć dla wspólnoty.

Ryszard R um ianek

25 C o m m e n to a l V a n g e lo d i S a n M a tte o , dz. cy t., t. 3, s. 32.

28 P o r. J . R a d e r m a r k e r s , A u f i l de l’é v a n g ile se lo n S a in t M a t­ th ie u , H e v e rlé e 1972, s. 241; A. S c h l a t t e r , D er E v a n g e lis t M a tth ä u s , S t u t t g a r t «1963, s. 552.

Cytaty

Powiązane dokumenty

As calculated by the program, the trajectory of a cloud of droplets is de- scribed as follows: (a) the droplets leave the spray head with a high speed which

Zdaniem prezesa norweskiej sieci hotelowej QUBUS HOTEL, Steffe- na Oklanda, (Świat Hoteli, 12/2001), w Skandynawii mało kto wie, jakie Pol- ska posiada atrakcje turystyczne, np.

Wspomniany wyżej autor zgadza się z tym, że rodzina będąca wolnym związkiem (także jednopłciowym) będzie mogła otrzymy- wać świadczenia przewidziane dla rodzin, jednak

 The visco-elastic coupled healing process can be de-composed into visco-elastic recovery and damage recovery including stiffness recovery in a short healing time and

Dzieci przewlekle chore na cukrzycę o ostrym przebiegu choroby w swoich przewidywanych wizjach najbliŜszej przyszłości, jak pokazały przedstawione wcześniej wyniki

For U → −∞ (states with single occupancy are ex- cluded and only local pairs can exists in the system) the model is equivalent with the hard-core charged bo- son model on the

Oczywiście przyjmując tego typu podejście nie udowadnia się, że rzeczy­ wiste fundusze typu Hedge uzyskiwały lepsze wyniki od klasycznych funduszy akcji (powierniczych)

Ojcowie Kościoła, wielcy katecheci tamtych cza­ sów, ukazali i sprawdzili wciąż aktualną prawdę, i zarazem zasadę, że wszel­ ki rodzaj formacji, jaki podejmuje