Profesor Adam Jelonek w siedemdziesięciolecie urodzin

(1)

Zygmunt Górka

Profesor Adam Jelonek w siedemdziesięciolecie urodzin

Życiorys naukowy

Profesor doktor habilitowany Adam Wacław Jelonek urodził się 27 lutego 1931 r. w Krakowie, w dzielnicy Podgórze. Zamieszkiwał stale w rodzinnym mieście, z wy- jątkiem 2 lat, spędzonych w Warszawie, na studiach na Uniwersytecie Warszawskim.

Ukończywszy szkołę podstawową nr 40 w 1944 r., kontynuował edukację na tajnych kompletach, po wojnie zaś, w latach 1945−48 w Państwowym Liceum i Gimnazjum im.

T. Kościuszki (obecne IV LO) oraz w Państwowym Liceum Pedagogicznym Męskim, w którym w 1950 r. złożył egzamin maturalny. Geografię studiował Profesor w 2 etapach i na 2 uczelniach – w latach 1950−53 na Wydziale Matematyczno−Przyrodniczym Uni- wersytetu Jagiellońskiego, a po egzaminie dyplomowym kończącym studia I stopnia – na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego. Studia II stopnia zakończył tam w 1955 r., wykonując pod kierunkiem prof. dr K. Dziewońskiego pracę magisterską pt.: Struktura płci i wieku ludności w Polsce w świetle spisów z 1946 i 1950 r., która zapoczątkowała tak liczne prace Jubilata z geografii ludności. Po ukończeniu studiów otrzymał sześciomiesięczne stypendium naukowe w Instytucie Geografii Polskiej Akademii Nauk, gdzie pracował pod kierunkiem prof. Jerzego Kostrowickiego.

Rozpocząwszy studia na Uniwersytecie Jagiellońskim A. Jelonek 1. IX 1950 r.

podjął pracę jako nauczyciel w Publicznej Szkole Podstawowej nr 24, a po powrocie z Warszawy – w Szkole Podstawowej nr 17. Od września 1966 r. do grudnia 1967 r. pracował jako nauczyciel turystyki w krakowskim Technikum Gospodarczym, a wcześniej jeszcze, bo w okresie 1956−58, był projektantem w Pracowni Urbanistycznej Wojewódzkiego Zarządu Urbanistyczno−Budowlanego w Krakowie.

Pracę naukowo−dydaktyczną na UJ rozpoczął zaś w 1956 r., w ówczesnej Katedrze Geografii Ekonomicznej, jako asystent, a od 1959 r. – starszy asystent. Po uzyskaniu w UJ stopnia doktora nauk przyrodniczych w 1964 r., obroniwszy pracę doktorską pt.: Zmiany w sieci osiedli miejskich w Polsce od końca XVIII w. do drugiej wojny światowej (promotor prof. dr A. Wrzosek, recenzenci: prof. prof. K. Dziewoński i S. Zajchowska),

(2)

Zygmunt Górka 10

awansował A. Jelonek (w 1965 r.) na stanowisko adiunkta. Na stanowisko docenta etatowego powołano go w 1972 r., po uzyskaniu przezeń na UJ stopnia doktora ha- bilitowanego w zakresie geografii ekonomicznej, na podstawie rozprawy pt. Regiony demograficzne Polski (recenzenci: prof. prof. K. Dziewoński, A. Wrzosek i S. Zajchow- ska) i kolokwium habilitacyjnego. W 1975 r. powierzono A. Jelonkowi kierownictwo Zakładu Metodyki Geografii w IG UJ. W 1984 r. zaś, jako profesor nadzwyczajny nauk geograficznych (tytuł ten nadała mu tegoż roku Rada Państwa) objął po prof. dr. K.

Bromku Zakład Geografii Ludności, Osadnictwa i Rolnictwa (GLOR), którym kieruje po dziś dzień, jak również wchodzącą w jego skład Pracownią Dydaktyki Geografii.

W 1991 r. Minister Edukacji Narodowej powołał A. Jelonka na stanowisko profesora zwyczajnego w Instytucie Geografii UJ.

Dorobek naukowy i jego struktura

W ciągu prawie 45−letniej (1956−2000) działalności naukowej opublikował Pro- fesor 165 prac – rozpraw, monografii, artykułów, map, recenzji, uwag dyskusyjnych, sprawozdań, biogramów – a więc średnio 3,7 rocznie. Zajmuje on czołową pozycję wśród polskich geografów ludności, gdyż w zbiorze jego publikacji opracowania z tej dziedziny – w liczbie 90 (tab. 1) stanowią ponad połowę, a wiele z nich na trwałe weszło do dorobku tej gałęzi geografii.

Wśród prac geograficzno−ludnościowych istotne miejsce zajmują opracowania metodyczne. Profesor proponował – i stosował – w badaniach geodemograficznych liczne metody statystyczno−matematyczne, jak np. analizę czynnikową (w regionalizacji demograficznej), taksonomię wrocławską (w typologiach demograficznych), rozkład wartości odchylenia standardowego na układzie współrzędnych prostopadłych (w typologii ruchu naturalnego), wieloczynnikową analizę typów migracji (według długofalowych trendów salda migracji). W wyniku tych badań i stosowania różnych metod powstało kilka prac dotyczących regionów demograficznych Polski w różnych przekrojach czasowych.

Badania demograficzne A. Jelonka maja też wyraźny aspekt stosowany. Jeśli nie liczyć zadań badawczych realizowanych przezeń w ramach tzw. problemów węzłowych (o których dalej), wymienić tu musimy opracowania na temat optymalizacji procesów demograficznych i związków urbanizacji z reprodukcją ludności. Zabrał więc Profesor głos w sprawie kierowania migracjami jako elementu polityki demograficznej, zwrócił uwagę na rysujące się w Polsce w latach 80. obszary demograficznych zagrożeń, a stu- diując zagadnienie wyludniania się niektórych rejonów Karpat polskich, wskazał przyczyny tego niekorzystnego procesu, do którego należało – do niedawna – peryferyjne, przygraniczne położenie. W badaniach tych, którymi kierował, brało udział kilkanaście osób. Zaowocowały one publikacją książkową i wieloma artykułami uczestników badań.

Kolejnym działem geograficzno−ludnościowej bibliografii A. Jelonka są charakterystyki demograficzne. Są wśród nich zarówno rozdziały poświęcone zagadnieniom ludności w większych opracowaniach, w tym rozdziały w podręcznikach Geografii

(3)

11 Profesor Adam Jelonek w siedemdziesięciolecie urodzin

Ekonomicznej Polski, jak i samoistne publikacje. Skala przestrzenna tych prac jest różna – od opracowań na temat całego świata czy Europy, przez kompleksowe studia ludności poszczególnych państw europejskich (zwłaszcza Ukrainy i innych sąsiadów naszego kraju), w tym naturalnie i Polski – po publikacje dotyczące jej dużych części (Ziem Odzyskanych, pograniczy, województw) i studia na temat ludności poszczególnych miast, łącznie z rodzinnym Krakowem. W tym ostatnim zakresie na uwagę zasługują prace na temat sytuacji demograficznej polskich miast w dobie polityczno−społeczno−

ekonomicznej transformacji.

W badaniach nad strukturą przestrzenną ludności miast różnej wielkości stwier- dził koncentryczne występowanie struktur płci, wieku, wykształcenia i utrzymania, niezależnie od wielkości miasta oraz trwałość tych układów w przypadku miast lub dzielnic nowo powstałych. W zakresie prac nad ruchem naturalnym ludności Polski należy wymienić duże opracowanie dokumentacyjne, w którym przedstawiono dane o Tabela 1. Kierunki badań prof. Adama Jelonka według liczby publikacji w latach 1956−2000

(4)

Zygmunt Górka 12

ruchu naturalnym w liczbach i promilach dla całego okresu powojennego w granicach województw istniejących w okresie 1975−1998.

Istotną częścią dorobku Profesora z geografii ludności są mapy. Wyliczyć tu na- leży 3 plansze w Narodowym Atlasie Polski, ilustrujące zróżnicowanie ludności według płci i wieku, ruchu naturalnego i migracji, 16 map obrazujących przyrost naturalny i jego składniki w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej oraz mapy w Atlasie Krakowa i w Atlasie województwa krakowskiego. Profesor był członkiem Rady Naukowej wspomnianego Atlasu Rzeczypospolitej Polskiej.

Działalność naukowa Jubilata nie ogranicza się bynajmniej do geografii ludności.

Kilkanaście prac należy bowiem do geografii osadnictwa. Były to pierwsze jego publikacje (z 1956 r.) o rozwoju urbanizacji w PRL i o zaludnieniu miast polskich. Wykonał w szczególności dwa opracowania dokumentacyjne o liczbie ludności wszystkich miast polskich od końca XVIII w. do roku 1960 dla kilkunastu przekrojów czasowych, w których odbywały się spisy ludności. Do tej dziedziny geografii należą też niedawne publikacje A. Jelonka na temat tzw. „nowych miast” oraz funkcji miejskich, w tym administracyjnej.

Profesor A. Jelonek należy do nielicznych w Polsce zwolenników – a nawet en- tuzjastów – geografii regionalnej. Zainteresowanie tym działem nauk geograficznych nie ogranicza się u niego do podróży (nb. bardzo licznych), odczytów i wykładów, lecz ma też swe odbicie w publikacjach. Są to opracowania słownikowe i encyklopedyczne będące monografiami poszczególnych państw lub wybranych zagadnień geograficznych.

Do najważniejszych osiągnięć należy niewątpliwie opracowanie ogólnej koncepcji oraz redakcja 10−tomowej Encyklopedii Geograficznej Świata.

W zastosowaniu nowych nośników przekazu A. Jelonek był autorem koncepcji i współredaktorem dwóch opracowań Encyklopedii Świata: Ameryka Południowa i Ameryka Północna, które ukazały się na płytach CD ROM. W innej już skali, wymienić trzeba rozważania na temat Krakowa w poświęconym temu miastu obszernym tomie Folia Geographica. Profesor widzi ważką rolę geografii regionalnej i głosi konieczność jej uprawiania – dostrzegając zarazem przejawy kryzysu tej trudnej dyscypliny.

Prof. A. Jelonek ma także dorobek składający się z kilkunastu publikacji z zakresu dydaktyki geografii. Interesowały go zwłaszcza problemy kształcenia nauczycieli geo- grafów na poziomie akademickim i wykorzystanie w tym celu techniki komputerowej.

Wskazywał, w jakim kierunku powinny iść zmiany geografii szkolnej, formułował cele wychowawcze nauczania geografii w szkole podstawowej i średniej, pisał także o wychowawczej i kulturotwórczej roli geografii jako przedmiotu nauczania. Ostatnio zabierał głos w kwestii bieżącej reformy nauczania geografii, w szkołach i na uczelniach wyż- szych. Uczestniczy też od lat w różnych formach kształcenia i dokształcania nauczycieli.

A. Jelonkowi zawsze bliskie były problemy szkoły, z którymi stykał się jako młody nauczyciel, instruktor ZHP, nauczyciel akademicki, działacz ZNP i PTG. Wiele lat swej działalności społecznej i wychowawczej poświęcił harcerstwu. Jako instruktor ZHP (1945−1949 i 1957−1980) działał przede wszystkim jako drużynowy w szkole podstawowej, do której uczęszczał, tam zainteresował młodzież żeglarstwem i budową łodzi,

(5)

prowadził wiele obozów i spływów żeglarskich. Pełnił liczne funkcje w Komendzie Hufca Kraków −Podgórze m.in. szkoląc instruktorów.

W latach 1984−86 był Profesor członkiem Głównej Komisji Kwalifikacyjnej ds.

Stopni Specjalizacji Zawodowej w Instytucie Kształcenia Nauczycieli, w okresie 1984−87 – członkiem Zespołu ds. Kształcenia Ustawicznego Nauczycieli Geografii w tymże Instytucie. W latach 1986−89 Profesor uczestniczył w pracach Zespołu Dydaktyczno−

Naukowego Nauk Przyrodniczych ówczesnego Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Nauki, a w okresie 1989−90 – Zespołu Ekspertów ds. Nauk Przyrodniczych MEN.

Był też wieloletnim (od 1984 r.) członkiem, a następnie przewodniczącym (1992−97) Zespołu Kierunkowego Geografii, a w 1994 r. wszedł do Rady Naukowej Centralnego Ośrodka Metodycznego Studiów Nauczycielskich. Recenzował wielokrotnie podręcz- niki szkolne i akademickie.

Od września 1985 r. Profesor jest przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego czasopisma Geografia w Szkole.

W niniejszej analizie trzeba też wymienić napisany przez A. Jelonka (wraz z prof.

L. Kosińskim) skrypt, który, obejmując zagadnienia geografii ludności i geografii osadnictwa, miał 2 wydania oraz rozdziały poświęcone problemom ludnościowym w dwu akademickich podręcznikach z geografii ekonomicznej Polski.

Ukazało się też kilkanaście prac Profesora, w których podsumował on stan geografii ludności, osadnictwa i całej polskiej geografii społeczno−ekonomicznej w latach 90. – są to m.in. rozdziały w 3−tomowej monografii geografii osadnictwa i ludności w Polsce za lata 1918−93, wydanej staraniem PTG oraz 3 artykuły w wydawnictwie IG UJ, upamiętniającym jubileusz 150−lecia Katedry W. Pola. Opracował też A. Jelonek kilka biogramów krakowskich geografów.

Współpraca naukowa

Profesor A. Jelonek współpracuje z licznymi geografami polskimi i zagraniczny- mi. Kontakty te zapoczątkowały przed ponad 30 laty jego staże naukowe w Instytucie Geografii PAN w Warszawie i na Uniwersytecie Leningradzkim. Później przebywał w Instytutach Geografii w Kijowie, Wilnie, Rydze, Skopje i Pecsu.

Profesor uczestniczył w kilkudziesięciu międzynarodowych konferencjach i dwustronnych seminariach w Polsce i za granicą, w tym w Międzynarodowych Kon- gresach Geograficznych w Moskwie (1976 r.) i w Paryżu (1984 r.) Od kilkunastu lat ściśle współpracuje z geografami łódzkimi, m.in. jako coroczny uczestnik ogólnopolskich Konwersatoriów Wiedzy o Mieście.

Profesor A. Jelonek brał udział w ogólnopolskich programach badawczych, któ- rych wyniki zostały częściowo opublikowane. W latach 1971−75 kierował zespołem opracowującym 2 zagadnienia na temat regionalizacji demograficznej Polski w 1960 r.

i 1970 r., w ramach problemu węzłowego 11.2.1. Podstawy przestrzennego zagospodaro- wania kraju. W okresie 1976−80 kierował 2 tematami w problemie 11.5. Optymalizacja struktur i procesów demograficznych w Polsce Ludowej i jednym zadaniem (na temat ruchu naturalnego ludności Polski) w problemie międzyresortowym I.28. Podstawy prze-

(6)

Zygmunt Górka 14

strzennego zagospodarowania kraju, jak również był współautorem 2 zadań badawczych w rządowym programie nr 6 Zwalczanie chorób nowotworowych. W latach 1987−90 A.

Jelonek uczestniczył – na czele wieloosobowego zespołu – w programie RPBP/03.5 Wyludnianie się wsi polskiej prowadząc badania w kilku rejonach Polskich Karpat. Wy- konał też 4 ekspertyzy z zakresu sytuacji demograficznej Polski, dla IG PAN, KPZK PAN i Rządowej Komisji Ludnościowej.

A. Jelonek był też członkiem−korespondentem Komisji Geografii Ludności Międzynarodowej Unii Geograficznej (1972−80), jest członkiem Komitetu Nauk De- mograficznych PAN (od 1981 r.) i członkiem Komitetu Nauk Geograficznych PAN (1987−98), zasiada w Komitecie Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN (od 1973 r.), jest członkiem Komisji Nauk Geograficznych Oddziału PAN w Krakowie od jej utworzenia w 1966 r. (od 1986 r. do 1988 r. należał do jej zarządu, był też redakto- rem jej organu – Folia Geographica, Series Geographica−Oeconomica). W latach 1990−94 A. Jelonek był członkiem Państwowej Rady Gospodarki Przestrzennej, a od 1999 r.

działa w Rządowej Radzie Ludnościowej. Pracował też (1994−97) w Sekcji Geografii i Oceanologii (P 04 E) Komitetu Badań Naukowych.

Jubilat jest wybitnym działaczem Polskiego Towarzystwa Geograficznego – należy doń od 1957 r., w 1980 r. wszedł do zarządu jego oddziału krakowskiego, a od 1990 r. stoi na jego czele, pracując zarazem w zarządzie Ogólnopolskiej Sekcji Geografii Osadnictwa i Ludności PTG (od 1984 r.) i w Zarządzie Głównym PTG (od 1993 r.). W 1992 r. był przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego 41. Zjazdu PTG w Krakowie i redaktorem wydanych wówczas materiałów zjazdowych. Od 1981 r. Profesor jest członkiem Polskiego Towarzystwa Demograficznego.

Działalność pedagogiczna

Aktywność pedagogiczna Profesora wiąże się przede wszystkim z Instytutem Geografii UJ, jakkolwiek prowadził on epizodycznie wykłady w krakowskiej Akademii Ekonomicznej, a od 1998 r. także w Uniwersytecie Łódzkim, jako profesor zwyczajny w tamtejszym Instytucie Geografii Społeczno−Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni.

Prócz geografii ludności i osadnictwa, wykładał geografię społeczno−gospodarczą Polski, geografię regionalną świata, geografię polityczną, dydaktykę geografii, zagadnienia prognozowania demograficznego i relacji człowiek – środowisko.

Pod kierunkiem A. Jelonka powstało 140 prac magisterskich i 5 doktorskich.

Wykonał on 24 recenzje rozpraw doktorskich i 13 – habilitacyjnych oraz 6 recenzji w przewodach o nadanie tytułu profesora i 5 – o stanowisko profesora. Od 1989 r, prowadzi nieformalne seminarium dla habilitantów, w którym uczestniczą adiunkci z Uniwersytetów: Jagiellońskiego, Lubelskiego, Łódzkiego, Opolskiego i Śląskiego oraz Wyższych Szkół Pedagogicznych z Kielc i Krakowa. Spośród uczestników tych zajęć, 5 osób pomyślnie odbyło kolokwia habilitacyjne.

(7)

Nagrody i odznaczenia

Tak aktywna postawa A. Jelonka została dostrzeżona i – przynajmniej w części – nagrodzona przez przełożonych.

Za pracę naukową został on 3−krotnie wyróżniony Nagrodą Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Edukacji Narodowej, jak również Nagrodą Sekretarza Naukowego PAN, wielokrotnie też uzyskiwał nagrody Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Za osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz Złoty Krzyż Zasługi i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Za działalność społeczną – w ZNP i ZHP – odznaczono Profesora Odznaką Tysiąclecia, Srebrną i Złotą Odznaką Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa, wyróżnieniem Zasłużony dla Dzielnicy Kraków – Podgórze oraz Krzyżem za Zasługi dla ZHP i Złotym Krzyżem za Zasługi dla ZHP.

Polskie Towarzystwo Geograficzne przyznało mu zaś Złota Odznakę PTG (w 1984 r.) i Medal PTG (w 1996 r.).

Na zakończenie stwierdzić wypada, iż Prof. Adam Jelonek jest nadal w pełni zaangażowany w różnorodną działalność na polu nauki i dydaktyki, a jego aktywność badawcza, mierzona liczbą publikacji – nie słabnie. Należy więc życzyć Instytutowi Geografii UJ i całej społeczności polskich geografów, aby mimo osiągnięcia formalnego

„wieku poprodukcyjnego” Jubilat w działalności swej nie ustawał.

Seventieth Birthday of Professor Adam Jelonek

Summary

Prof. dr Adam Jelonek was born 27^th February, 1931, in Cracow. Since 1956 he has worked at the Institute of Geography, Jagiellonian University. He obtained his Ph.D.

in 1964, after defending the dissertation titled Changes in urban network in Poland since the end of the 17^th c. to the 2^nd World War, and the title of Dr hab. in 1975, for his work Demographic Regions of Poland. He is an outstanding specialist on the geography of population, being an author of 90 publications on this domain. In his scholarly output (165 publications in total) there are also works on the geography of settlement, regio- nal geography and didactics of geography. He took part in numerous national geode- mographical projects. He participated in many international conferences, being the active member of several Polish Academy of Sciences bodies – and that of the Polish Geographical Society (the chairman of its Cracow branch). 140 students have obtained masters’ degrees under Prof. Jelonek, who also promoted 5 doctoral candidates. He conducts an interuniversity seminar for young scientists preparing their habilitations theses.

(8)

Zygmunt Górka 16

Zygmunt Górka, doc. dr hab.

Uniwersytet Jagielloński

Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej ul. Grodzka 64, 31−044 Kraków

(9)

Prace publikowane prof. dr hab. Adama Jelonka

Geografia ludności

Opracowania metodyczne

1958, W sprawie opracowania dokumentacyjnego: Liczba ludności miast i wsi w Polsce, Prze- gląd Geograficzny, t. 30, z. 4, s. 739−740.

1968, Niektóre metody badań nad strukturą płci i wieku ludności, Zeszyty Naukowe Uni- wersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 20, s. 81−89.

1971, Z metodyki badań pochodzenia ludności miast, Folia Geographica, Series Geographi- ca−Oeconomica, vol. 4, s. 53−61.

1971, Zastosowanie metody taksonomicznej w badaniach z geografii ludność, Sprawozdanie z Posiedzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN w Krakowie, t. 14/2, lipiec−gru- dzień 1970, s. 610−613.

1972, Zastosowanie metody wieloczynnikowej w badaniach z geografii ludności, Sprawozdanie z Posiedzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN w Krakowie, t. 15/1, styczeń−

czerwiec 1970, s. 180−182.

1976, Types of natural movement of population in Poland in 1970, Zeszyty Naukowe Uni- wersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 43, s. 131−140.

1976, An application of factor analysis to demographic regionalization, Geographia Polonica, t. 33, s. 103−111.

1976, Formirowanije nasielenija, urbanizacjonnyje processy i izmienienija demograficzeskogo rajonirowanija Polszi, [w:] Problemy urbanizacji i rassielenija. Izdatielstwo Mysl, Moskwa, s. 63−69.

1976, Primienienije metoda mnogofaktornogo analiza w demograficzeskom rajonirowanii, XXIII Mieżdunarodnyj geograficzeskij kongress; Mieżdunarodnaja geografija’

76, Geografija nasielenija, Sekcja 7, Moskwa, s. 45−48.

(10)

Prace publikowane prof. dr hab. Adama Jelonka 18

1977, Regiony demograficzne i regionalizacja struktur ludnościowych, [w:] Rozmieszczenie i migracje ludności a system osadniczy Polski Ludowej, IGiPZ PAN Prace Geograficzne, nr 117, s. 110−135.

1977, Urbanization processes and changes in the demographic regionalization of Poland, Geographia Polonica, t. 37, s. 39−46.

1977, Próba typologii demograficznej przy zastosowaniu metody taksonomii wrocławskiej, Folia Geographica, Series Geographica−Oeconomica, vol. 10, s. 5−22 (wspólnie z A. Olszówką).

1980, Dynamic typology of migrations in Poland, Folia Geographica, Series Geographica−

Oeconomica, vol. 13, s. 19−26.

1980, Próba określenia zasobów siły roboczej w rolnictwie (na przykładzie wsi Goleniowy), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 52, s.

53−63 (wspólnie z Z. Górką).

1981, Razwitje zasjeljenija i demograficzeskich struktur, [w:] Probljemy razwitja sistemy rassjeljenija i rajonnoj płanirowki w respublikje, Rjefjeraty naucznogo seminara – so- wjeszczanija, Wilnjus, s. 139−142.

1983, Zapotrzebowanie i bilans siły roboczej w gospodarstwach indywidualnych wsi Goleniowy, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 56, s.

65−74 (wspólnie z Cz. Guzikiem).

1987, Metoda analizy czynnikowej w badaniach regionalizacji zjawisk demograficznych, Ze- szyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 68, s. 7−15.

1989, Teoreticzeskij podchod k uprawleniju migracji, [w:] Podchod k uprawleniju migracjonnym razwitiem. Mieżwuzowskij centr demograficzeskich issledowanij Estonii, Wałgus−Tallin, s. 45−56.

Optymalizacja procesów demograficznych, ich związki z urbanizacją, zagrożenia demograficzne

1979, Urbanizacja a reprodukcja ludności, (Seminarium robocze) Problem Węzłowy 11.5.

“Optymalizacja struktur i procesów demograficznych w Polsce Ludowej”, SGPiS Warszawa, s. 294−318.

1980, Urbanizacja a reprodukcja ludności, Rządowa Komisja Ludnościowa, Biuletyn 25, Warszawa, grudzień, s. 129−144.

1981, Urbanizacja a reprodukcja ludności, Studia Demograficzne, nr 3/65, s. 105−119.

1984, Urbanizacja a ruch naturalny ludności w Polsce, SGPiS Monografie i Opracowania 141, podseria: Studia nad optymalizacją struktur i procesów demograficznych w PRL, nr 8, s. 88 (wspólnie z A. Zborowskim).

1984, Influence of urbanization on spatial differentiation of population natural movement (Example of Poland), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 60, s. 39−46 (wspólnie z A. Zborowskim).

1985, Uprawlenije migracjami i regionalnaja politika, [w:] Migrace a osidleni v socialistických zemich. Acta Demographica VII/3, Československá demografická společnost při ČSAV, Ústav pro filozofii a sociologii ČSAV, s. 143−450.

(11)

19 Prace publikowane prof. dr hab. Adama Jelonka

1986, Obszary zagrożeń demograficznych, Folia Geographica, Series Geographica−Oeco- nomica, vol. 19, s. 33−50.

1987, Czynnik demograficzny a rozwój osadnictwa. Przeobrażenia regionalnych systemów osadniczych, Referaty autorów polskich na VI Radziecko−Polskie Seminarium Geograficzne, Tbilisi, 19−29 IV 1987 r., Zeszyty Zakładu Geografii Osadnictwa i Ludności nr 2, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa, s. 31−38.

1988, Obszary problemowe w zakresie zagrożeń demograficznych w Polsce, [w:] Problemy Geografii Osadnictwa i Ludności w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Seria Geografia, nr 42, s. 67−77.

1990, Depopulation of rural areas in South−Eastern Poland, [w:] The processes of depopu- lation of rural areas in Central and Eastern Europe, IGiPZ, Conference Papers 8, Warszawa, s. 58−66.

1990, Wstęp. Przebieg badań obszarów wiejskich w Polsce Południowo−Wschodniej, [w:]

Czynniki aktywności demograficznej, społecznej i gospodarczej wyludniających się wsi w Polsce Południowo−Wschodniej, Biuletyn Informacyjny, z. 3, IGiPZ PAN, R.P.B.P.

03.5, Warszawa, s. II−XV.

1990, Wybrane zagadnienia wyludniania się wsi w Karpatach, [w:] Czynniki aktywności demograficznej społecznej i gospodarczej wyludniających się wsi w Polsce Południowo−

Wschodniej, Biuletyn Informacyjny, z. 3, IGiPZ PAN, R.P.B.P. 03.5, Warszawa, s. 198−200.

1991, Możliwości rozwoju współpracy przygranicznej między Polską Południowo−Wschodnią a obwodem lwowskim, maszynopis powielany, (Centralny Urząd Planowania), Państwowa Rada Gospodarki Przestrzennej, Warszawa, czerwiec, s. 14 (wspólnie z A. Zborowskim).

1991, Problem sterowania migracjami, Folia Geographica, Series Geographica−Oecono- mica, vol. 23, Kraków, s. 5−12.

1992, Depopulation of Carpathian villages and the contemporary socio−economic transfor- mations, [w:] The Impact of East−European changes on rural areas. International Symposium 2−6, June 1992, Pécs−Kecskemet, Hungary, s. 8.

1992, O niektórych zagadnieniach wyludniania się wsi w Karpatach, Materiały 41 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego i konferencja “Geografia i aktualne problemy miasta Krakowa i Regionu”, Kraków, s. 151−153.

1993, Problemy wyludniania się wsi w rejonach przygranicznych, [w:] Czynniki i bariery rozwoju rejonów przygranicznych (red. J. Kitowski, Z. Zioło), Kraków−Rzeszów−

Warszawa, s. 231−233.

Charakterystyki demograficzne – świata i Europy

1976, Ludność, [w:] Słownik Geografii Europy (red. A. Wrzosek), Wiedza Powszechna, Warszawa, s. 67−79, 4 tabele, 3 mapy autorstwa L. Ratajskiego w tekście.

(12)

1983, Problemy rozwoju i rozmieszczenia ludności świata, Geografia w Szkole, z. 3, s.

115−121.

1999, Potencjał demograficzny krajów europejskich w latach dziewięćdziesiątych i przewidywane zmiany do roku 2020, [w:] Problematyka geopolityczna Europy Środkowej i Wschodniej (red. J. Kitowski), Rzeszów, s. 417−424.

– państw europejskich

1970, Ludność Ukrainy, [w:] Ukraina, Przeszłość – Teraźniejszość, Zeszyty Naukowe Uni- wersytetu Jagiellońskiego, Prace Historyczne, z. 32, s. 65−81.

1971, Struktura płci i wieku ludności Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w świetle spisów z 1939 i 1959 roku, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 27, s. 37−42.

1971, Ruch naturalny ludności Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej po drugiej wojnie światowej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geo- graficzne, z. 27, s. 43−53.

1971, Statewo−wikowa struktura naselenija Ukrainskoj RSR za perepisami 1939 ta 1959 rokiw, [w:] Ekonomiczna Geografija Miżwidomczij Naukowij Zbirnik, Widawnictwo Kijwskogo Uniwersitetu, Wipusk 10, s. 73−77.

1977, O niektórych problemach struktury płci i wieku ludności Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 44, s. 105−111.

1980, Struktura płci i wieku ludności Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 50, s. 107−114.

1986, O strukturze płci i wieku ludności Czechosłowacji, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 66, s. 93−102.

1993, Problems of reproduction of population of Ukraine, [w:] Demograficzna situacija w Ukraini, czastina I, Kijiw, s. 114−117.

– Polski w całości

1957, Ruch naturalny w Polsce w latach 1947−1955, Dokumentacja Geograficzna IG PAN, z. 6, ss. 25 + 7 tabel + 19 wykresów oraz 5 map w tekście.

1958, Zmiany w strukturze płci i wieku ludności w Polsce w latach 1946−1950, Przegląd Geograficzny, t. 30, z. 3, s. 439−458.

1971, Regiony demograficzne Polski, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 30, ss. 103.

1973, Regiony demograficzne Polski, Sprawozdanie z Posiedzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN w Krakowie, t. 16/1, styczeń−czerwiec 1972, s. 183−184.

1981, Zmiany w strukturze płci i wieku ludności migrującej w Polsce, Rządowa Komisja Ludnościowa, Biuletyn 28, Warszawa, s. 71−83.

1986, Ruch naturalny ludności w Polsce w latach 1948−1984, Dokumentacja Geograficzna, z. 6, ss. 72.

(13)

1987, Zmiany w strukturze płci i wieku ludności migrującej w Polsce, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 795, Studia Geograficzne, t. XLII, s. 139−146.

1992, Ruch naturalny ludności w Polsce w latach 1948−1988, Zeszyty Naukowe Uniwer- sytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 92, ss. 176.

1993, Perspektywy ludnościowe Polski−Forum dyskusyjne, Studia Demograficzne, nr 2/112, s. 103−104.

1996, Transformations démographiques en Pologne et en Ukraine pendant la seconde moitié du XX^o siécle, [w:] Recherches de géographie humaine, Société Géographique de Liége, s. 85−91 (wspólnie z A. Zborowskim).

– województw i innych dużych części Polski

1960, Z zagadnień ludnościowych województwa krakowskiego, Zeszyty Naukowe Uniwer- sytetu Jagiellońskiego, Prace z Geografii Ekonomicznej, z. 1, s. 57−100.

1960, Zagadnienia struktury płci i wieku ludności Ziem Zachodnich, [w:] Problemy Rozwoju Gospodarczego i Demograficznego Ziem Zachodnich w latach 1945−1958, Poznań, s. 120−132.

1960, Naturalny ruch ludności na Ziemiach Zachodnich, [w:] Problemy Rozwoju Gospodar- czego i Demograficznego Ziem Zachodnich w latach 1945−1958, Poznań, s. 133−141.

1979, Stosunki demograficzne (miejskiego woj. krakowskiego), Folia Geographica, Series Geographica−Oeconomica, vol. 12, s. 7−25.

1984, Zagadnienia ludnościowe województwa bielskiego, Folia Geographica, Series Geo- graphica−Oeconomica, vol. 16, s. 7−33 (wspólnie z Z. Długoszem).

1992, Przeobrażenia społeczno−gospodarcze regionu krakowskiego, Materiały 41 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego i konferencja “Geografia i aktualne problemy miasta Krakowa i Regionu”, Kraków, s. 75−89.

1994, Problemy obszarów pogranicza Polski południowo−wschodniej, Materiały Ogólno- polskiego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Referaty i postery, Lublin, s. 163−164 (wspólnie z A. Zborowskim).

1997, Problemy migracyjne w obszarach przygranicznych, [w:] Społeczne koszty migracji transgranicznych (red. J. Kitowski), Rzeszów, s. 207−209.

1998, Prognoza przemian cywilizacyjno−kulturalnych (zmian społeczno−ekonomicznych) w perspektywie lat 2005−2010 na tle zmian społeczno−demograficznych, [w:] Strategia zrównoważonego rozwoju województwa krakowskiego, Wojewoda Krakowski, Kraków, s. 25−32 (wspólnie z A. Zborowskim).

– miast i ich zaplecza (strefy podmiejskiej)

1971, Terytorium i ludność miasta Tarnowa, Instytut Geografii PAN, Prace Geograficzne, nr 82, Warszawa, s. 35−43.

1984, Spatial patterns of urban demographic structures on the example of South−Polish towns, Geographia Polonica, t. 50, s. 55−65.

(14)

1984, Spatial patterns of urban demographic structures on the example of South−Polish towns, 25^e Congres International de Géographie, Résumes des communications, Paris.

1985, O problemach demograficznych strefy podmiejskiej, Acta Universitatis Lodziensis.

Folia Geographica, 5, s. 327−336.

1991, Some problems of demographical structure of Polish cities, maszynopis powielany, The Urban Population at the Micro−scale, International Symposium, 3−7 Sep- tember, Warszawa, Poland, s. 9.

1991, Problems of demographic structures investigations in the microscale, maszynopis powie- lany, The Urban Population at the Micro−Scale, International Symposium, 3−7 September 1991, Warszawa, Poland, s. 10.

1993, Some Problems of The Demographic Structure of Polish Cities, Geographia Polonica, t. 61, s. 171−178.

1995, Materiały statystyczne do badań obszarów śródmiejskich w okresie transformacji, [w:] VIII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Łódź, s. 41−44.

2000, Sytuacja demograficzna w dużych miastach Polski w okresie transformacji społeczno−

politycznej, Urbánne a Krajinné Stúdie, Nr 3, Filozofická Fakulta Prešovskiej Univerzity, Institut Turizmu a Hotelového Manaźmentu, Prešov, s. 232−238.

– Krakowa

1968, Struktura płci i wieku ludności Krakowa w latach 194−1960, Sprawozdanie z Posie- dzeń Komisji Naukowych Oddziału PAN w Krakowie, lipiec−grudzień 1967 r., s. 753−755.

1969, Struktura płci i wieku ludności Krakowa w latach 1946−1960, Folia Geographica, Series Geographica−Oeconomica, vol. 1 1968, s. 61−80.

1971, Problemy demografii, [w:] Kraków. Rozwój miasta w Polsce Ludowej, PWN, Warsza- wa, s. 94−115.

1975, Ludność, [w:] Rozwój i współczesna struktura społeczno−ekonomiczna miasta Krakowa, Folia Geographica, Series Geographica−Oeconomica, vol. 8, s. 37−60.

1989, Spatial differentation of demographical and social structures in Cracow, [w:] Social−

Geographical problems of the Cracow and Upper Silesia Agglomerations, Bochumer Geographische Arbeiten, H. 51, s. 48−55.

1995, Changes in the demographic situation of Cracow, [w:] Socioeconomic transformation of old urban and industrial agglomerations in Poland against the background of other East−Central European countries, Łódź, s. 98−102.

1996, Rozwój i przemiany w układach struktur demograficznych Krakowa, Folia Geographi- ca−Oeconomica, vol. 26−28, s. 175−191.

Mapy i plansze

1973−78, Struktura ludności według płci i wieku, Plansza nr 45, 6 map + 3 piramidy wieku, Narodowy Atlas Polski, Ossolineum Wrocław−Warszawa−Gdańsk.

(15)

1973−78, Ruch naturalny ludności, Plansza nr 46, 4 mapy + 4 wykresy, Narodowy Atlas Polski, Ossolineum Wrocław−Warszawa−Gdańsk.

1973−78, Migracje wewnętrzne ludności, Plansza nr 48, 9 map, Narodowy Atlas Polski, Ossolineum Wrocław−Warszawa−Gdańsk.

1979, Ludność i osadnictwo, 2 mapy + 1 wykres, Atlas miejskiego województwa krakowskiego, Kraków, s. 24 (wspólnie z A. Prochownikową).

1988, Ludność I i II, Plansza 17 i 18, Atlas Miasta Krakowa, PPWK, Warszawa−Wrocław.

1995, Urodzenia, Plansza 64.2, 6 map, 1 wykres, Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju, Warszawa.

1995, Zgony, Plansza 64.3, 4 mapy, 2 wykresy, Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju, Warszawa.

1995, Przyrost naturalny i reprodukcja ludności, 6 map, 1 wykres, Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju, Warszawa.

Geografia osadnictwa

(sieć osadnicza, sieć miast, użytkowanie ziemi)

1956, Rozwój urbanizacji w Polsce Ludowej, Przegląd Geograficzny, t. 28, z. 4, s. 795−810.

1956, Liczba ludności miast i osiedli w latach 1810−1955, Dokumentacja Geograficzna, z.

5, ss. 23 + 27 tabel oraz wkładka “Do użytku służbowego” s. 22.

1961, Z badań nad użytkowaniem ziemi w powiecie limanowskim, Zeszyty Naukowe Uni- wersytetu Jagiellońskiego, Prace z Geografii Ekonomicznej, z. 2, s. 71−96.

1967, Niektóre problemy sieci miast na ziemiach Polski na początku XIX wieku, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 15, s. 95−112.

1967, Ludność miast i osiedli typu miejskiego na ziemiach Polski od 1810 do 1960 r., Doku- mentacja Geograficzna, z. 3/4, ss. 33.

1971, Struktura przestrzenna Tarnowa, [w:] Studia z geografii średnich miast w Polsce. Pro- blematyka Tarnowa, Instytut Geografii PAN, Prace Geograficzne, nr 82, Warszawa, s. 221− 274 (wspólnie z A. Werwickim).

1978, Dynamika i sterowanie procesami urbanizacyjnymi z uwzględnieniem właściwego kojarze- nia skali miast i ich funkcji oraz ocena proponowanych modeli rozwiązań urbanistycznych i kierunków kształtowania infrastruktury społecznej, ekonomicznej i technicznej, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Ekspertyza nr 6, procesy urbani- zacyjne ze szczególnym uwzględnieniem problemów: 1) optymalnego kojarzenia skali miast z ich funkcjami oraz 2) przodujących rozwiązań urbanistycznych i infrastrukturalnych. Warszawa, s. 10.

1984, Wielkie aglomeracje miejskie świata, Materiały na V Konferencję naukowo−dydak- tyczną 24−25 listopada 1984, Łódź, s. 75−79.

1989, Próba określenia podstaw teoretycznych pojęcia “nowe miasto”, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 11, s. 39−47.

1989, Nowe miasto w badaniach geograficznych, Acta Univeristatis Lodziensis, Folia Geo- graphica, 11, s. 289−293.

(16)

1992, Wpływ zmian funkcji administracyjnych na rozwój ludnościowy i terytorialny miast w Polsce, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 17, s. 27−35 (wspólnie z A. Zborowskim).

1992, Funkcja administracyjna miast − uwagi dyskusyjne, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, 17, s. 267−271.

1994, Zmiany lokalizacji usług w regionie miejskim w okresie transformacji, [w:] VII Konwer- satorium Wiedzy o Mieście, Łódź, s. 9−44.

1996, Osadnictwo Ameryki Północnej, [w:] Encyklopedia Geograficzna Świata, t. IV, Ameryka Północna, Kraków, s. 96−105 (wspólnie z L. Baranieckim).

2000, Szanse rozwoju wielofunkcyjnego wsi w makroregionie południowo−wschodnim, [w:] Możliwości wielofunkcyjnego rozwoju wsi polskiej w kontekście integracji z Unią Europejską – aspekty regionalne, Studia KPZK PAN, t. CX, Warszawa, s. 303−313 (wspólnie z Cz. Guzikiem).

Geografia regionalna

1976, Bułgaria, [w:] Słownik Geografii Europy, Wiedza Powszechna, Warszawa, s. 138− 153, 9 tabel, 4 mapy autorstwa L. Ratajskiego w tekście.

1976, Jugosławia, [w:] Słownik Geografii Europy, Wiedza Powszechna, Warszawa, s. 289−305, 9 tabel, 5 map autorstwa L. Ratajskiego w tekście.

1983, Wstęp, [w:] Wybrane problemy geograficzne Sądecczyzny, Nakładem UJ, Varia t.

CLXXX, Kraków, s. 5−6.

1983, Środowisko geograficzne i gospodarka Jugosławii, Materiały na IV konferencję naukowo−dydaktyczną 3−4 grudnia 1983 r. nt. Problemy dydaktyczne geografii re- gionalnej, Łódź, s. 54−65.

1987, Przyczyny kryzysu geografii regionalnej a potrzeba jej istnienia, Geografia w Szkole, z. 1, s. 3−5.

1998, Kulturotwórcza rola geografii regionalnej, [w:] Wybrane zagadnienia z geografii fizycznej i regionalnej, Instytut Kształcenia Nauczycieli, Warszawa, s. 31−37.

1995, Przedmowa, [w:] Encyklopedia Geograficzna Świata. t. I. Australia Oceania Antark- tyda, Kraków, s. 7−8.

1995, Wulkany i lodowce Francji, [w:] Informator 1995, Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Krakowie, Kraków, s. 24−25.

1996, Przedmowa, [w:] Encyklopedia Geograficzna Świata, t. II, Afryka, Kraków, s. 7−8.

1996, Przedmowa, [w:] Encyklopedia Geograficzna Świata, t. III, Ameryka Południowa, Kraków, s. 7−8.

1996, Przedmowa, [w:] Encyklopedia Geograficzna Świata, t. IV, Ameryka Północna, Kraków 1996, s. 7−8.

1996, Słowo od Redakcji, Folia Geographica, vol. 26−28, s. XV−XXI (wspólnie z B. Ob- rębską−Starklową).

(17)

1996, Rozważania końcowe, Folia Geographica, vol. 26−28, s. 325−331 (wspólnie z B. Obrębską−Starklową).

1999, Wrażenia z podróży do Grecji, [w:] Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Kra- kowie, Informator 1997/98 i 1998/99, Kraków, s. 119−121.

Dydaktyka geografii

1984, Problemy kształcenia nauczycieli geografii, [w:] Geografia i wychowanie. Wydawnictwo MON, Warszawa, s. 30−36.

1985, Nowyje tendencji w uczebnych programmach fakultetow geografii polskich uniwersitetow, [w:] Internationale Einflüsse auf die Territorialstruktur Sozialistischer Länder, Mar- tin−Luther−Universität Halle−Wittenberg, Halle (Saale), s. 274−282.

1989, Związki między nowymi formami gospodarowania a rozwojem nowych technologii i zmianami w psychice człowieka, Oświata i Wychowanie, nr 5, s. 23−25.

1988, Problemy podgotowki w uniwersitietach studentow gjeografii i ispolzowanije kompjuternoj tjechniki, Uniwersytet Gdański, Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii, Geografia, 17, (Gospodarcze wykorzystanie morza w rozwoju krajów socjalistycznych), s. 215−221.

1990, Wychowawcza i kulturotwórcza rola geografii jako przedmiotu nauczania, Geografia w Szkole, z. 5, s. 246−249.

1990, Wychowawcze cele nauczania geografii−projekt programu nauczania, Geografia w Szkole, z. 5, s. 249−251.

1991, W jakim kierunku mają iść zmiany geografii szkolnej, Geografia w Szkole, z. 4, s. 198−201.

1993, Nowe zasady studiów geograficznych w Uniwersytecie Jagiellońskim, a wyniki nauczania studentów, [w:] Materiały 42 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Kielce, s. 231−233.

1996, Kształcenie geografów w wyższych uczelniach w Polsce, w tym kształcenie nauczy- cieli geografii, [w:] Różne drogi kształcenia i dokształcania nauczycieli geografii (red. J. Jarowiecki, S. Piskorz), WSP, Kraków, s. 53−65.

1999, Pozaszkolna edukacja geograficzna, [w:] Nauki geograficzne a edukacja społeczeństwa, Materiały 48 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, t. I Polskie Towa- rzystwo Geograficzne i Uniwersytet Łódzki, Łódź, s. 49−53.

Skrypty i podręczniki

1959, Geografia zaludnienia i osadnictwa (skrypt), Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiel- lońskiego, Kraków, s. 237 oraz Atlas, s. 41 (wspólnie z L. Kosińskim).

1960, Geografia zaludnienia i osadnictwa (skrypt), Wydawnictwa Uniwersytetu Jagielloń- skiego, Kraków, s. 237 oraz Atlas, s. 41., wydanie II (wspólnie z L. Kosińskim).

(18)

1971, Podstawowe zagadnienia ludnościowe, [w:] Zarys Geografii ekonomicznej Polski, (red.

S. Leszczycki), wydanie II, PWN, Warszawa, s. 64−85.

1998, Ludność, [w:] Geografia gospodarcza Polski, (red. I. Fierla), PWE, Warszawa, s. 30−68.

Sprawozdania, analizy stanu dyscyplin geografii

1970, Międzynarodowa wystawa i konferencja poświęcona mapom ludnościowym, Czasopismo Geograficzne, t. XLI, z. 3, s. 399−400.

1977, O tematyce prac magisterskich z zakresu geografii ekonomicznej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne, z. 44, s. 7−26 (wspólnie z Z. Górką).

1987, Stan i wyniki badań ośrodka krakowskiego z zakresu geografii ludności, Folia Geo- graphica, Series Geographica−Oeconomica, vol. 20, s. 7−23.

1990, Problemy i kierunki badawcze polskiej geografii osadnictwa w latach dziewięćdziesiątych i następnych. Dyskusja przy “okrągłym stole”, Łódź, 21 kwietnia 1990 r., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 20−22.

1991, Dokąd zmierza geografia społeczno−ekonomiczna, [w:] IV Konwersatorium Wiedzy o Mie- ście nt. Geografia społeczna, Instytut Geografii Ekonomicznej i Organizacji Przestrzeni Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 76−78.

1993, Badania geograficzne z zakresu geografii ludności w ośrodku krakowskim w latach 1919−1991, [w:] Geografia osadnictwa i ludności w niepodległej Polsce lata 1918−1993, t. I, Łódź, s. 10−23.

1994, Badania nad strukturami ludności oraz syntezy geodemograficzne, [w:] Geografia osad- nictwa i ludności w niepodległej Polsce lata 1918−1993, t. II, Łódź, s. 7−22.

1995, Geografia ludności a transformacja systemowa, [w:] Człowiek a środowisko, Materiały 44 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Toruń, s. 229−301.

1995, Wstęp, [w:] Informator 1995, O działalności Krakowskiego Oddziału Polskiego Towa- rzystwa Geograficznego, Kraków, s. 5.

1997, Geografia ludności a transformacja systemowa, [w:] Geografia osadnictwa, ludności i tu- ryzmu wobec transformacji systemowej, (red. W. Maik, D. Sokołowski), Toruń, s. 9−14.

1999, Geografia ludności, [w:] Geografia w Uniwersytecie Jagiellońskim 1849−1999, t. III, Rozwój i dorobek nauk geograficznych w Uniwersytecie Jagiellońskim, Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 265−303.

1999, Dydaktyka geografii, [w:] Geografia w Uniwersytecie Jagiellońskim 1849−1999, t. III, Rozwój i dorobek nauk geograficznych w Uniwersytecie Jagiellońskim, Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 505−519.

1999, Geografia regionalna, [w:] Geografia w Uniwersytecie Jagiellońskim 1849−1999, t. III, Rozwój i dorobek nauk geograficznych w Uniwersytecie Jagiellońskim, Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 521−535.

(19)

2000, Geografia i jej rola kulturotwórcza, [w:] Geografia w Uniwersytecie Jagiellońskim 1849−1999, t. V, Nauki geograficzne w poszukiwaniu prawdy o ziemi i człowieku, In- stytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 229−231

Biogramy

1976, Słowo wstępne, [w:] Stanisława Niemcówna, Pionier polskiej dydaktyki geografii i krajoznawstwa, Praca zbiorowa, Kraków, s.3.

1986, Profesor Karol Bromek w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Folia Geographica Series Geographica−Oeconomica, vol. 19, s. 5−7.

1995, Wiktor Rudolf Ormicki (1898−1941), [w:] Geografia osadnictwa i ludności w niepodległej Polsce lata (1918−1993), t. III, Badacze, Łódź, s. 126−128.

1999, Wiktor Ormicki (1898−1941), [w:] Geografia w Uniwersytecie Jagiellońskim 1849−1999, t. II, Wybitni geografowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Geografii Uniwersy- tetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 69−84.

1999, Stanisława Niemcówna (1891−1961), [w:] Geografia w Uniwersytecie Jagiellońskim 1849−1999, t. II, Wybitni geografowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999, s. 263−264.

2000, Wiktor Ormicki (1898−1941) Geograf, antropogeograf, [w:] Złota Księga Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi, cz. I, Biografie uczonych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2000, s. 367−375.

Recenzje

1958, M. Rościszewski, Niektóre zagadnienia demograficzne Francji, Czasopismo Geogra- ficzne (1956), t. , z. 1, s. 41−46 − Pol. Bibl. Analit. Geografia, z. 1, s. 109 (adnotacja).

1958, J. Pilawska, Zagadnienie ludnościowe Afryki południowej, Czasopismo Geograficz- ne (1956), t. 27, z. 2, s. 193−197 − Pol. Bibl. Analit. Geografia, z. 1, s. 117−118, (adnotacja).

1959, J. Pazdur, Górnictwo i hutnictwo Zagłębia staropolskiego w połowie XIX w. (1846−1864).

Kwartalnik Historyczny (1956), t. LXIII, nr 4−5, s. 200−220 tabl. − Pol. Bibl. Analit.

Geografia, z. 1, s. 64, (adnotacja).

1959, J. Popkiewicz, F. Ryszka, Górnośląski przemysł ciężki w latach 1922−1929. Dynamika rozwoju produkcji i niektóre przejawy jej wpływu na gospodarkę narodową. Kwartalnik Historyczny (1956), t. LXIII, nr 4−5, s. 417−439 tabl. − Pol. Bibl. Analit. Geografia, z. 1, s. 65.

1960, A. Maryański, Rozwój ludności Chin w ostatnich 50 latach, Czasopismo Geograficzne (1957), t. 28, z. 1, s. 29−46.−Pol. Bibl. Analit. Geografia, z. 1, s. 146, (adnotacja).

1970, Na marginesie artykułu Kurta Witthauera: Demograficzny wykres porównawczy dla Polski (1950−1960), Przegląd Geograficzny (1969), t. XLI, z.4, s. 637−682 − Przegląd Geograficzny, t. XLII, z. 1, s. 145−146, 2 ryciny (artykuł polemiczny).

(20)

1990, M. Wojecki, Uchodźcy polityczni z Grecji w Polsce 1948−1975, Karkonoskie Towa- rzystwo Naukowe, Jelenia Góra (1989), ss. 264 − Czasopismo Geograficzne, t.

41, z. 1−2, s. 84−95.

1990, Problemy ludnościowe. Ludność u progu XXI wieku (red. M. Latuch), PWE, Warszawa (1986), ss. 203 − Czasopismo Geograficzne, t. LXI, z. 3−4, s. 211−212.

1993, J. Mordawski, Geografia województwa gdańskiego, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk (1992), ss. 78 oraz J. Mordawski Geografia województwa gdańskiego, Zeszyt ćwiczeń, Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk (1992), ss.30 − Geografia w Szkole, z. 4, s. 262.

1994, P. Korcelli, A. Gawryszewski, A. Potrykowska, Przestrzenna struktura ludności Polski; tendencje i perspektywy. Studia KPZK PAN, t. XCVIII, Warszawa (1992), ss. 148 − Przegląd Geograficzny, t. LXVI, z. 3−4, s. 432−433.

1994, Problemy lokalnych systemów osadniczych (red. W. Maik) Wyd. Uniwersytetu Mi- kołaja Kopernika, Toruń (1993), ss. 194 − Przegląd Geograficzny, t. LXVI, z. 3−4, s. 433−435.

1998, S. Piskorz (red.), Zarys dydaktyki geografii. Wydawnictwo Naukowe PWN, War- szawa (1997), ss. 232 − Geografia w Szkole, z. 2, s. 119−120.

1999, J. Borzyszkowski, J. Mordawski, J. Treder, Historia, geografia, język i piśmiennictwo Kaszubów (red. J. Mordawski), Gdańsk (1999), ss. 192 − Geografia w Szkole, z.

5, s. 310−311.