Henryk Bogacki
"Es geht um mehr als Zölibat : ein
Bericht über die V. Plenarsitzung des
Pastoralkonzils der niederländischen
Kirche", Erwin Kleine, München 1970
: [recenzja]
Collectanea Theologica 41/4, 185-186
R E C E N Z J E
1 8 5
m ia st E ugen W a l t e r , k ieru ją cy k szta łcen iem relig ijn y m d orosłych w e F ryburgu B ad eń sk im , za jm u je w zg lęd em nich sta n o w isk o k ry ty czn e (s. 94— — 122). D zięk i tem u c z y te ln ik zap ozn aje się n ie tylk o ze śm ia ły m i propo z y cja m i reorgan izacji p arafii, ale m a m ożność poznać ró w n ież sła b e p u n k ty n ow ych k o n cep cji p astoraln ych .
K s. H e n r y k B o g a ck i S J , W a r sza w a
E rw in K LEIN E, Es g e h t u m m e h r a ls Z ö lib a t. E in B e ric h t ü b e r d ie V. P le n a r
sitzu n g d es P a s to r a lk o n z ils d e r n ie d e r lä n d isc h e n K ir c h e , M ünchen 1970, V er
la g J. P fe iffe r , s. 212.
O m aw iając k o lejn e p u b lik a cje E. K l e i n e g o na tem a t p oszczególn ych s e s ji h o len d ersk ieg o sy n o d u p asto ra ln eg o , d o szliśm y do sp raw ozd an ia z p ią te go p o sied zen ia (4—7 sty czn ia 1970 r.), k tóre w y w o ła ło w ie le rep erk u sji w ca ły m K o ściele. G łów n ą przyczyn ą sta ła się d y sk u sja nad k a p ła ń sk im celib a tem . Sp raw a ta, ja k k o lw ie k n a jg ło śn iejsza , n ie w y czerp y w a ła .te m a ty k i tej sesji, co autor p od k reślił w ty tu le sp raw ozd an ia. Z asad n iczym jej ośrodkiem b yła sy tu a cja k ap łan a w K o ściele. K w e stia ta in teresu je n ie ty lk o K ościół h o len d ersk i, a le nabiera zn aczen ia jed n ego z cen traln ych zagad n ień d y sk u tow a n y ch w całym K ościele. P ro b lem o b ow iązk ow ego celib a tu n ie je s t k lu czem d la rozw iązan ia w szy stk ich b olączek n ęk ających w sp ó łczesn y ch kap łan ów . D arem n ie p rzeciw n ic y ob o w ią zk o w eg o celib a tu upatrują w jego zn iesien iu u n iw e r sa ln e lek a rstw o na m a leją cą ilość p o w o ła ń k a p ła ń sk ich i trudności d zisiejszeg o k apłana. R ó w n ież r a d y k a ln i zw o len n icy u trzym an ia ob ow iązk u celib a tu m y lą się, g d y sądzą, że w ten sposób uchronią k a p ła n ó w przed w sz e lk im i n ieb ezp ieczeń stw a m i. B y ło b y ró w n ież uproszczen iem tw ierd zić, że p ro b lem a ty k a k a p ła ń stw a je s t w ła śc iw a ty lk o H o la n d ii i krajom p odobnie „zarażon ym ”. K ryzys p rzeży w a ją k a p ła n i na ca ły m św ie c ie , choć różne są jeg o ob jaw y. K w estia o b o w ią zk o w eg o celib atu sta n o w i ty lk o jed en , n ie w ą t p liw ie n a jg ło śn iejszy pun k t.
W sp osob ie p o jm o w a n ia K o ścio ła zachodzi przem iana. U p atru je się w nim n ie ty le w sp ó ln o tę k u lto w ą dla zab ezp ieczen ia zb a w ien ia jed n o stek , ile p ie l g rzy m u ją cy lu d B oży, so lid a rn y ze św ia tem i jem u słu żący, p o w o ła n y do sk ła d a n ia in sp iru jącego i k ry ty czn eg o św ia d ectw a . N a tym tle k szta łtu je się od m ien n y m od el kapłana: od k u lty czn eg o u jm o w a n ia k a p ła ń stw a przechodzi się do a k cen to w a n ia w nim e le m e n tó w p rofetyczn ych . W tak im u jęciu k o n ieczn ość u trzym an ia ob ow iązk u celib a tu n ie je st dla w szy stk ich tak o czy w ista jak poprzednio.
Tego rod zaju p rzem ia n y w p o jm o w a n iu K ościoła i k a p ła ń stw a n a stęp u ją stop n iow o, n a w et w H olan d ii, choć ostatn io w szęd zie ob serw u je się p rzy śp ie szan ie tego procesu. K l e i n e w ie r n ie referu je p rzeb ieg i zasad n icze p u n k ty d y sk u sji, ja k a toczyła się w H o la n d ii w o k ó ł i podczas V se sji synodu p a sto raln ego, nad sposobem p o jm o w a n ia k ap ła ń stw a . D y sk u sja ta d otyczyła w ła ś ciw ej k o n cep cji za k o n n ik ó w i k a p ła n ó w w K o ściele w sp ó łczesn y m . P o d sta w ę sta n o w iły d w ie rela c je, k tóre a n a lizo w a ły p ro b lem a ty k ę w oparciu o b a d an ia p rą d ó w w y stęp u ją cy ch w H olan d ii oraz p od a w a ły z a lec en ia pastoraln e dla potrzeb K ościoła h o len d ersk ieg o (treść obu r e la c ji p od aje autor w d o k ład n ym streszczen iu , s. 51— 126). M ożna p od ziw iać od w agę patrzenia bez złudzeń na rzeczy w isto ść, a zarazem ża rliw e u siło w a n ie r ea lizo w a n ia a u te n tyczn ego ch rześcija ń stw a w zm ien ion ych w arunkach.
P rzy ok azji d y sk u sji i rea k cji na nią w św ie c ie k a to lick im u ja w n iło się jeszcze raz, że ob ecn ie w śród k a to lik ó w istn ieją rozm aite k o n cep cje K ościoła. Jego w izja sob orow a p o w o li zd ob yw a au ten ty czn y ch z w o len n ik ó w , którzy n ie ograniczają się do cy to w a n ia u ch w a ł soboru, a le próbują w yp row ad zić z nich dalsze, n ie k ie d y od w ażn e k o n sek w en cje. Z k o n ieczn o ści są one roz m aite w zależn ości od potrzeb p oszczególn ych K o ścio łó w p artyk u larn ych . T a
1 8 6
k i p lu riform izm p o w o li zy sk u je w K o ściele praw o o b y w a telstw a . P o w o ln o ść ta je s t zrozum iała na tle u n iform izm u p an u jącego od w ie lu w ie k ó w w K o ś
c ie le k atolick im .
K s. H e n r y k B o g a ck i SJ, W a r sza w a
K ir c h e in F reih eit. G rü n d e u n d H in te r g rü n d e d es A u fb ru c h s in H o lla n d , F rei-
b u r g -B a se l-W ie n 1970, V erlag H erder, s. 168.
K ilk a la t tem u ca łk iem n ie o cze k iw a n ie K ościół h o len d ersk i stał się przed m io tem z a in tereso w a n ia z ra cji zja w isk zach od zących tak na p o lu teologii,
jak w form ach życia ch rześcija ń sk ieg o . J a k k o lw iek po zak oń czen iu h o le n d ersk ieg o syn od u p astoraln ego, za cie k a w ie n ie to zm alało, jed n a k że fen om en
h o len d ersk i w y m aga sp ok ojn ej a n a lizy i p rzy sw o jen ia p rzez K ościół jego e le m e n tó w p o zy ty w n y ch . P om ocą słu ż y n in iejsza k siążk a, k reślą ca tło i przy c z y n y przełom u w K o ściele h olen d ersk im . D ziesięciu a u torów , czło n k ó w tego
K ościoła (n a jg ło śn iejsi w śród n ich to E. S c h i l l e b e e c k x , P. S c h o o - n e n b e r g , H. O o s t e r h u i s ) o m a w ia najbardziej p a lą ce p rob lem y. C zy te ln ik m oże zapoznać się z n a stęp u ją cy m i tem atam i: teo lo g ia (L. S c h i l l e b e e c k x ) , P ism o św . i k a tech eza (H. R e n c k e n s), w ład za (II. E r n s t , bisk u p B redy), synod p a sto ra ln y (J. A. G. T a n s), litu rg ia (H. O o s t e r h u i s ) , ży cie k a p ła n ó w i zak o n n ik ó w (P. S c h o o n e n b e r g ) , p ozycja k o b iety w K o ściele i jej u d ział w d u szp a sterstw ie p a ra fia ln y m (T. G o v a a r t - H a 1 k e s), celib at k a p ła ń sk i (R. B u n n i k), ek u m en izm (N. v a n d e A k - k e r), ruch „S ch alom ” (P. R e c k m a n).
Są to w ła śc iw ie w y w ia d y , p rzep row ad zon e przez H. H i l l e n a a r a i H . P e t e r s a z autoram i, na w y m ien io n e tem aty. D zięk i tem u rela cje odzn aczają się św ieżo ścią i o so b isty m zaan gażow an iem , choć n ie dają w y czerp u jących analiz sy tu a c ji na p oszczególn ych od cin k ach w H olan d ii. C zy tel nik o trzym u je raczej im p resje p o szczególn ych osób, a le za jm o w a n a przez nie p ozycja w ży ciu relig ijn y m tego k raju, rek om en d u je je jak o środ ek poznania p rą d ó w n u rtu jących ta m tejszy K ościół.
R ozw ój teo lo g ii w H olan d ii cech u je u w zg lęd n ia n ie rzeczy w istej sy tu a cji i potrzeb człow ieka. T ym czasem w in n ych k rajach E uropy zachodniej nadal p rzew aża sk łon n ość do b u d ow an ia ab strak cyjn ych sy ste m ó w , przy m in im a l nym zw racan iu u w a g i na ich p rzyd atn ość dla życia ch rześcija ń sk ieg o . W sku tek tego teo lo g ia h olen d ersk a p o ch w a lić się m oże sto su n k o w o n ie w ie lk ą ilo ś cią d zieł n au k ow ych , d om in u je n atom iast zaan gażow an a p u b lic y sty k a te o logiczn a w raz z n ieod łączn ą ten d en cją do p o w ierzch o w n o ści, p ośp ieszn ego u ogóln ian ia i dem agogii. J ed n a k że w ła śn ie w H o la n d ii n a jw y ra źn iej zazn a czył się zw rot w e w sp ó łczesn ej teo lo g ii, która porzuca „u za sa d n ia n ie” k ażd o razow ej sy tu a cji w K ościele, a p rzyjm u je fu n k cję k ry ty czn ą w ob ec p rzeja w ó w życia k o ścieln eg o i ch rześcijań sk iego. T aka teo lo g ia ró w n ież podlega k ry ty ce ze stron y urzędu n a u czy cielsk ieg o i w sp ó ln o ty w ierzących .
K siążk a sta n o w i pom oc dla o rien ta cji i p rostow an ia p ogląd ów na charakter p rzem ian zach od zących w ch rześcija ń stw ie h olen d ersk im .
K s. H e n r y k B o g a ck i SJ, W a rsza w a
W illem H. V A N DE POL, D ie Z u k u n ft v o n K irc h e u n d C h ris te n tu m , W ien - -F r e ib u r g -B a se l 1970, V erlag H erder, s. 360.
K ilk a lat tem u v a n d e P o l op u b lik o w a ł k siążk ę na tem a t końca „ k o n w en cjo n a ln eg o ch r z e śc ija ń stw a ” k O pisał w niej tra fn ie k ry zy s k o n w e n c j o
1 W. H. v a n d e P o l , D as E nde d e s k o n v e n tio n e lle n C h r is te n tu m s ,
