Wybrane postacie papierów wartościowych

Wybrane postacie papierów wartościowych

mgr Robert Drożdż

AKCJA

I DOKUMENTY POWIĄZANE

Charakter prawny akcji

• Papier wartościowy inny, niż wierzycielski (tu: ucieleśnia prawa udziałowe)

• Deklaratywna – prawa akcjonariuszy powstają wcześniej, niż z momentem uzyskania dokumentu. Odpowiednio:

– Przy powstaniu spółki: z momentem jej zawiązania (więc jeszcze przed rejestracją);

– Przy podwyższeniu kapitału zakładowego: z momentem rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego przez sąd.

Wyjątek: art. 451 k.s.h. – w ramach warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego.

• Kauzalna z elementami abstrakcyjnymi – powstanie i przenoszenie praw uwarunkowane jest przyczyną;

• Emitowana w serii – seria inkorporuje wiele jednostkowych praw

podmiotowych o identycznej treści, stąd akcje mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych;

• Imienna bądź na okaziciela (z możliwością zmiany tego charakteru)–

art. 334 k.s.h.

Funkcje akcji

• Stanowi formę kapitałowego finansowania działalności spółki (w odróżnieniu od kredytu, obligacji, pożyczki, leasingu):

– brak oprocentowania;

– brak obowiązku zwrotu w czasie trwania spółki;

• Stanowi formę inwestowania dla akcjonariusza (w obrocie wtórnym);

• Przy akcjonariacie pracowniczym – forma motywacyjna;

• Umożliwia przejęcie przedsiębiorstwa spółki:

Kwestia „wrogiego przejęcia”: nabycie akcji przez podmiot

zewnętrzny celem przejęcia kontroli (nierzadko z założeniem zaszkodzenia samej spółce) z uwzględnieniem zjawiska

rozproszenia akcjonariuszy (przejęcie pakietu kontrolnego)

Prawa inkorporowane w akcji

MAJĄTKOWE – odnoszą się do ochrony majątkowego interesu akcjonariusza (stanowią swoiste

wynagrodzenie za wniesienie kapitału), m.in.:

 prawo do udziału w zysku (dywidenda);

 prawo poboru akcji;

 prawo do udziału w majątku pozostałym po likwidacji;

 prawo żądania wynagrodzenia za powtarzające się świadczenia niepieniężne (gdy zostało przyznane);

 pozostałe uprawnienia do żądania zapłaty, np.

wynagrodzenia przy squeeze – out, żądania odpłatnego odkupu.

Prawa inkorporowane w akcji

KORPORACYJNE – odnoszą się stosunku organizacyjnego spółki. Najpowszechniej przyjmuje się, że mają

charakter majątkowy. Są to m.in.:

 prawo głosu;

 prawo do udziału w walnym zgromadzeniu;

 prawo zaskarżania uchwał;

 prawo żądania zwołania walnego zgromadzenia i umieszczenia spraw w porządku obrad;

 Prawo do informacji oraz przeglądania listy akcjonariszy;

 Prawo żądania głosowania oddzielnymi grupami.

Prawa mniejszościowe

Należą do kategorii praw korporacyjnych. Mają na celu ochronę akcjonariuszy mniejszościowych. Sensu stricto oznaczają prawa przyznane akcjonariuszom

posiadającym taki stosunek akcji, który mógłby umożliwiać ich przegłosowanie. Obejmują m.in.:

 prawo żądania wyboru rady nadzorczej oddzielnymi grupami – 20% akcjonariuszy;

 prawo żądania zwołania walnego zgromadzenia i

umieszczenia w porządku obrad poszczególnych spraw – 5% akcjonariuszy;

 prawo żądania odkupu akcji stanowiących nie mniej, niż 5% kapitału zakładowego.

Kwestia podzielności akcji i rozszczepialności praw z akcji

• Akcja jest niepodzielna, może jednak przysługiwać kilku osobom wspólnie (udział w prawach z akcji);

• Co do zasady prawa z akcji nie podlegają rozszczepieniu, a więc nie można zbywać ich odrębnie (możliwość zbycia tylko ogółu praw poprzez zbycie akcji).

Wyjątki od nierozszczepialności:

o Możliwość ustanowienia użytkowania lub zastawu;

o Akcje nieme umożliwiają rozszczepienie prawa głosu i prawa do dywidendy niejako „między” akcjonariuszy;

o Odrębną kwestią jest możliwość przenoszenia roszczeń (wynikających z praw majątkowych), w tym roszczeń

przyszłych, co odnosi się w szczególności do dywidendy i możliwości jego zbywania np. poprzez kupony

dywidendowe.

Obowiązki akcjonariusza

• obowiązek pokrycia akcji;

• obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych – art. 356 k.s.h. – może być przypisany wyłącznie do akcji imiennej.

Świadczenie to jest odpłatne, jednakże odpłatność musi zamykać się w granicach

zwykłego wynagrodzenia przyjętego w obrocie.

Obowiązek ten jest więc substytutem umowy pomiędzy spółką, a akcjonariuszem i

charakteryzuje się większą trwałością. Przechodzi na każdoczesnego akcjonariusza.

• obowiązek zwrotu nieprawidłowo pobranych

świadczeń.

Rodzaje akcji

1. Akcje uprzywilejowane – k.s.h. stanowi tu katalog otwarty przywilejów, wymieniając:

 Uprzywilejowanie co do prawa głosu (max 2 głosy);

 Prawa do dywidendy (max 150% względem akcji nieuprzywilejowanych);

Akcje nieme – szczególny rodzaj akcji uprzywilejowanych:

• mogą korzystać z pierwszeństwa zaspokojenia,

• nie dotyczy ich limit 150% wysokości dywidendy, w zamian za pozbawienie ich prawa głosu,

• mogą być to akcje na okaziciela (jako jedyne uprzywilejowane),

 Podziału majątku spółki po likwidacji – dotyczy wysokości wypłacanych kwot lub np. pierwszeństwa przed

pozostałymi akcjonariuszami

Rodzaje akcji – złota akcja

Problem uprzywilejowania w postaci „złotej akcji„ – złota akcja, to akcja przyznająca specjalne przywileje, poza tymi określonymi

w k.s.h., dając niepodważalną (choć niekoniecznie dominującą) pozycję w spółce.

Złota akcja to zawsze jedna akcja (a nie wiele złotych akcji).

Istota jej wiąże się z naruszeniem zasady proporcjonalności.

Odnosi się do praw korporacyjnych.

Najczęściej inkorporuje następujące uprawnienia:

a)prawo veta;

b)prawo indywidualnej kontroli;

c)prawo powoływania lub odwoływania członków zarządu.

Rodzaje akcji – złota akcja

Czy złota akcja jest dopuszczalna w prawie polskim?

•Art. 304 § 3 i 4 k.s.h. – zasada surowości statutu – niedopuszczalność uzupełniania statutu w

przypadku:

–wyczerpującej regulacji ustawowej;

–sprzeczność z naturą spółki;

–sprzeczność z dobrymi obyczajami;

–Art. 58 k.c. w zw. z art. 2 k.s.h. – sprzeczność z ustawą;

•Art. 20 k.s.h. – zasada równouprawnienia akcjonariuszy.

Rodzaje akcji – złota akcja

Czy złota akcja jest dopuszczalna w prawie polskim?

Casus:

Spółka Profession Part S.A. w swoim statucie

posiada zapisy, przyznające przywilej przypisany do akcji o serii A i nr 00001, który stanowi, iż

nadzwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy nie jest ważne w przypadku, gdy nie uczestniczy w nim posiadacz w/w akcji.

Czy powyższe postanowienie jest zgodne z prawem? Jeżeli nie jest – jakie są skutki

sprzeczności?

Rodzaje akcji – złota akcja

Czy złota akcja jest dopuszczalna w prawie polskim?

„Postanowienie statutu spółki akcyjnej uzależniające ważność uchwał od uczestnictwa w walnym

zgromadzeniu reprezentanta Skarbu Państwa

dysponującego jedną imienną, uprzywilejowaną akcją jest – jako sprzeczne z art. 20 k.s.h. – nieważne.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2004 r.,

sygn. IV CK 713/13

Rodzaje akcji – złota akcja

Czy złota akcja jest dopuszczalna w prawie polskim?

•dopuszczalnym jest prawo powoływania i

odwoływania członka zarządu/rady nadzorczej (art.

368 § 4 i 385 § 2 k.s.h.);

•niedopuszczalnym jest prawo veta w sprawach

ustawowo zastrzeżonych dla walnego zgromadzenia i naruszających zasadę równouprawnienia

akcjonariuszy;

•Niedopuszczalnym jest zastrzeżenie prawa

indywidualnej kontroli, jako sprzeczne z naturą

spółki.

Akcje uprzywilejowane, a przywileje osobiste akcjonariusza

Art. 354 k.s.h.:

§ 1. Statut może przyznać indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi osobiste uprawnienia. W szczególności mogą one dotyczyć prawa powoływania lub

odwoływania członków zarządu, rady nadzorczej lub prawa do otrzymywania oznaczonych świadczeń od spółki.

(…)

§ 4. Uprawnienia osobiste przyznane indywidualnie

oznaczonemu akcjonariuszowi wygasają najpóźniej z dniem, w którym uprawniony przestaje być

akcjonariuszem spółki.

Akcje uprzywilejowane, a przywileje osobiste akcjonariusza

Uprawnienia osobiste przyznawane są nie akcjom, a

akcjonariuszowi. Są to jednak uprawnienia uzależnione od istnienia stosunku członkowstwa w spółce i nie mogą zostać rozdzielone względem akcji.

Casus:

Spółka Fly Jet S.A. w swoim statucie posiada zapis, iż

indywidualnie oznaczonemu akcjonariuszowi – Andrzejowi Domagalskiemu – przysługuje prawo złożenia sprzeciwu przy podejmowaniu przez walne zgromadzenie uchwał ze skutkiem przyjęcia, iż uchwała nie została skutecznie

podjęta, niezależnie od liczby oddanych za nią pozostałych głosów.

Czy powyższe postanowienie statutu jest skuteczne?

Rodzaje akcji – cd.

2. Akcje za gotówkę i aportowe. Akcje aportowe (obejmowane za wkłady niepieniężne):

 muszą być imienne;

 nie mogą być zastawiane, ani zbywane;

 muszą być zatrzymane w spółce

- do czasu zatwierdzenia przez walne

zgromadzenie sprawozdania finansowego po

wniesieniu aportu.

Rodzaje akcji – cd.

3. Akcje własne – akcje spółki, nabywane przez spółkę. Co do zasady jest to niedopuszczalne, jednakże nabycie takie jest ważne.

4. Akcje winkulowane – akcje, których zbycie jest ograniczone umownie. Jest to pojęcie

pozanormatywne.

Pozostałe dokumenty, związane z prawami akcjonariuszy

Kupony dywidendowe:

Część doktryny przypisuje im charakter papierów wartościowych. Wydawane są tylko przy akcjach

„zmaterializowanych” – stanowią część arkusza dywidendowego, będącego z kolei dokumentem,

dołączanym do „płaszcza” (pełnego dokumentu akcji).

Uosabiają prawo do żądania dywidendy, są odłączane od arkusza. Po wyczerpaniu arkusza akcjonariusz po przedstawieniu dokumentu akcji bądź talonu (również część arkusza dywidendowego) akcjonariusz otrzymuje nową pulę kuponów.

Pozostałe dokumenty, związane z prawami akcjonariuszy

Świadectwo tymczasowe

papier wartościowy imienny, inkorporujący te same prawa, co akcja. Wydawany jest na

potwierdzenie częściowej wpłaty na akcje (art.

335 k.s.h.). Ma zawsze charakter imienny, co ma na celu zabezpieczenie dochodzenia

roszczeń spółki z tytułu pokrycia

nieopłaconych akcji.

Pozostałe dokumenty, związane z prawami akcjonariuszy

Świadectwo użytkowe

papier wartościowy imienny lub na okaziciela,

wydawany – jeśli dopuszcza to statut – w zamian za umorzone akcje. Nie posiada wartości

nominalnej, nie daje żadnych praw

korporacyjnych, a wyłącznie prawo obligacyjne do: udziału w dywidendzie i majątku spółki

pozostałym po pokryciu wartości nominalnej akcji.

Najczęściej wydawane są przy umorzeniu akcji bez

wynagrodzenia.

Pozostałe dokumenty, związane z prawami akcjonariuszy

Świadectwo założycielskie:

Nie jest papierem wartościowym, a znakiem legitymacyjnym, będącym tytułem

uczestnictwa w zysku spółki. Stanowi

legalizację tzw. prowizji grynderskiej, a więc

wynagrodzenia za działanie przy założeniu

spółki.

Pozostałe dokumenty, związane z prawami akcjonariuszy

Warrant subskrypcyjny:

Występuje w dwóch wariantach:

 Uprawniające do zapisu na akcje z wyłączeniem prawa poboru (o ile nastąpi nowa emisja) – stosowane są przy docelowym podwyższeniu kapitału zakładowego. Realizacja warrantu następuje „przy okazji”

podwyższenia kapitału zakładowego.

Emisja akcji jest tu otwarta, a warrant pozwala na zapisanie się na akcje z pominięciem prawa poboru akcjonariuszy.

 Uprawniające do objęcia akcji (żądania ich wyemitowania) – stosowane przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego Tu: podwyższenie jest skutkiem wykonania praw z warrantu.

Emisja akcji jest zamknięta i skierowana wyłącznie do posiadaczy

warrantów, dokonywana jest na skutek złożenia przez nich odpowiednich oświadczeń.

WEKSEL

Charakter prawny weksla, jako papieru wartościowego

 Wierzycielski – inkorporujący wierzytelność, której odpowiada zobowiązanie drugiej strony;

 Konstytutywny – prawa z weksla powstają z mocy

umowy, której elementem koniecznym jest wystawienie weksla;

 Abstrakcyjny:

– Ograniczenie zarzutów ze stosunku pokrycia (zarzutów akceptanta);

– Ograniczenie zarzutów na skutek indosu (art. 10 i 17);

 Występujący w dwóch formach:

– weksel własny;

– weksel trasowany

– UWAGA ! WEKSEL NIE MOŻE BYĆ WYSTAWIONY NA OKAZICIELA

Weksel trasowany

OPARTY JEST O KONSTRUKCJĘ PRZEKAZU Z KODEKSU CYWILNEGO:

Polecenie zapłaty ma formę: „Do Pana Michała Kaźmierczyka/do Banku HPB S.A.

W dniu 18 stycznia 2014 r. we Wrocławiu zapłaci Pan za ten weksel kwotę 100 zł na zlecenie Pana Kamila Maciejewskiego”`

A – WYSTAWCA WEKSLA

POLECENIE ZAPŁATY, KTÓRE B MOŻE ZAAKCEPTOWAĆ

(zrobi to, jeśli A z B łączy stosunek będący po temu podstawą, np. rachunek bankowy)

C – REMITENT

(np. wierzyciel A z tytułu umowy sprzedaży na 1000 zł) WRĘCZENIE

WEKSLA, CELEM ZWOLNIENIA SIĘ ZE ZOBOWIĄZANIA NA SKUTEK JEGO SPEŁENINIA PRZEZ C

B – REMITENT, NP.

BANK PROWADZĄCY RACHUNEK LUB

UDZIELAJĄCY KREDYTU DLA A POPRZEZ

AKCEPTACJĘ I ZAPŁATĘ JEGO WEKSLI

STOSUNEK PODSTAWOWY, NP.

KRETYT, RACHUNEK BANKOWY

ZAPŁATA NA RZECZ C I TYM SAMYM

ZWOLNIENIE A WOBEC C

Weksel własny

• Jest zobowiązaniem własnym wystawcy weksla do zapłaty. Tworzy stosunek dwupodmiotowy, gdzie prawa i obowiązki trasata odnoszą się do wystawcy (sam trasat odrębnie tu nie występuje).

A – WYSTAWCA WEKSLA

B – REMITENT i jednocześnie wierzyciel A, np. z tytułu pożyczki STOSUNEK PODSTAWOWY, NP.

UDZIELENIE POŻYCZKI, KREDYT KUPIECKI

WYSTAWIENIE WEKSLA, JAKO ODRĘBNE (SKUTECZNIE ZABEZPIECZAJĄCE

WYKONANIE) ZOBOWIĄZANIE SIĘ DO ZAPŁATY TEJ SAMEJ KWOTY

Elementy treści weksla

Art. 1. Weksel trasowany zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);

4) oznaczenie terminu płatności;

5) oznaczenie miejsca płatności;

6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

8) podpis wystawcy wekslu.

Art. 101. Weksel własny zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe

zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności;

4)oznaczenie miejsca płatności;

5)nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

Sam podpis osoby innej, niż wystawca i trasat na przedniej stronie uważa się za aval;

Sam podpis trasata na przednie stronie uważa się za przyjęcie;

Na tylnej uważa się za indos in blanco, jeżeli należy on do osoby mogącej indosować.

Skutki braku elementów weksla z art. 1 i 101 Prawa wekslowego

Dokument, niezawierający w/w cech nie będzie uważany za weksel z następującymi wyjątkami:

– Weksel bez oznaczenia terminu płatności uważa się za płatny za okazaniem;

– Ad miejsce zamieszkania wystawcy/trasata (dłużnika głównego) i miejsce płatności:

w braku osobnego oznaczenia, miejsce, wymienione obok nazwiska trasata, uważa się za miejsce płatności, a także za miejsce

zamieszkania trasata (trasowany) lub miejsce wystawienia wekslu uważa się za miejsce płatności, a także za miejsce zamieszkania wystawcy (własny);

– Weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu, podanem obok nazwiska wystawcy.

Dopiero brak jakiegokolwiek oznaczenia obok nazwiska wystawcy/trasata oraz (kumulatywnie) brak oznaczenia miejsca wystawienia powoduje nieważność weksla.

Casus

Jan Krawczyński wystawił na zlecenie Michała Zakrzewskiego weksel własny o następującej treści:

WEKSEL Dnia 18 stycznia 2013 r.

W pierwszym dniu Świąt Wielkanocnych Roku Pańskiego 2014 r. zapłacę na zlecenie Michała Zakrzewskiego kwotę 100 zł (słownie: tysiąca) złotych polskich.

Jan Krawczyński, Wrocław, ul. Komandorska 500/20.

[podpis własnoręczny Jana Krawczyńskiego]

Czy weksel jest ważny?

Casus cd.

1. Brak jest w wekslu oznaczenia miejsca płatności.

Zgodnie z art. 102 ust. 3 Prawa wekslowego będzie za takie uważane miejsce wystawienia weksla.

2. Miejsca wystawienia również nie zawarto.

Jednakże w dalszej kolejności zgodnie z art. 102 ust. 4 za miejsce

wystawienia będzie uważane miejsce podane obok nazwiska wystawcy (a to już oznaczono)

3. W wekslu nie wskazano, że jest to weksel własny.

Dla ważności weksla trasowanego nie jest wymagane określenie jego rodzaju, tzn. trasowany, przekazany, ciągniony.

I. Heropolitańska, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz praktyczny, Warszawa 2011

4. Dokument posiada jednak wyłącznie oznaczenie „weksel” w nagłówku.

Nazwa "weksel" powinna być umieszczona w tekście dokumentu.

Nie jest dopuszczalne napisanie słowa "weksel" tylko w nagłówku

dokumentu jako jego tytuł. Będzie to traktowane na równi z brakiem tego słowa. Ibidem.

Indos

• Indos w znaczeniu:

– Formalnym – to pisemna wzmianka na wekslu;

– Materialnym – czynność prawna wierzyciela wekslowego z indosatariuszem

• Musi być bezwarunkowy, pod rygorem bezskuteczności warunków;

• Rodzaje indosu: własnościowy, pełnomocniczy, zastawniczy.

• Formy indosu:

– Pełny (imienny) – ze wskazaniem indosatariusza Ma formę: „na zlecenie Pana Tomasza Kałuży”

– In blanco – bez wskazania indosatariusza.

Ma formę „ustępuję na zlecenie” i podpis, bądź sam podpis – Na okaziciela – określa indosatariusza, jako okaziciela.

Ma formę: „ustępuję na zlecenie okaziciela”. Wywołuje identyczne skutki, jak indos in blanco.

Indos – skutki

• Indosatarusz uzyskuje legitymację formalną. Dłużnik nie ma

obowiązku, ani też prawa badania zasadności żądania względem stosunku podstawowego.

• Wierzyciel ma obowiązek jedynie zbadać istnienie nieprzerwanego szeregu indosów;

• Ograniczenie zarzutów ze stosunku formalnego do złej wiary indosatariusza (art. 17 Prawa wekslowego)

• Indosant odpowiada sam za zapłatę weksla w ramach zwrotnego poszukiwania wierzyciela – art. 15.

• Indosant może ograniczyć swoją odpowiedzialność:

– poprzez zakaz dalszego indosowania (klauzula „nie na zlecenie”), co wyłącza dalsze indosowanie na zlecenie: „ustępuję Janowi Nowakowi, ale nie na jego zlecenie” – co oznacza wyłączenie odpowiedzialności względem dalszych indosatariuszy (ale nie „Jana Nowaka”).

– Poprzez zastrzeżenie klauzuli: „bez obliga”/ „bez odpowiedzialności” – co umożliwia dalsze indosowanie, ale wyłącza wszelkie (w tym

indosatariusza) roszczenia regresowe wobec tego indosanta

Nieprzerwany szereg indosów

Treść zobowiązania w wekslu: w dniu 18

stycznia 2014 r. zapłacę we Wrocławiu za ten weksel 100 zł Kowalskiemu bez protestu.

Czapliński Marian.

Ustępuję na zlecenie Nowaka. Czapliński Ustępuję Józefowiczowi bez obliga. Nowak Ustępuję Matkowskiemu. Józefowicz.

Matkowski.

Ustępuję na zlecenie Krzyżanowskiego, bez protestu. Tomasz Kamiński.

Ustępuję Stankiewiczowi, lecz nie na jego zlecenie. Krzyżanowski.

Dalej weksel będzie można już przenieść wyłącznie ze skutkami przelewu.

ZWROTNE

POSZUKIWANIE WIERZYCIELA (REGRES

WEKSLOWY)

Aval – poręczenie wekslowe

• nie stosuje się przepisów z k.c. dot. umowy poręczenia (regulacja samoistna);

• Zobowiązanie poręczyciela ma charakter samoistny

• avalista odpowiada za osobę, za którą poręczył. W braku wskazania, uważa się, że poręczył za wystawcę.

Art. 32. Poręczyciel wekslowy odpowiada tak samo, jak ten, za kogo poręczył.

Zobowiązanie poręczyciela jest ważne, chociażby nawet zobowiązanie, za które poręcza, było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z

wyjątkiem wady formalnej.

• Dla skuteczności dochodzenia roszczeń od poręczyciela wierzyciel nie musi najpierw zwracać się do osoby, za którą poręczono;

• Poręczenie może mieć charakter abstrakcyjny. Zobowiązanie poręczyciela może powstać nawet, gdy podpis osoby, za którą

poręcza jest sfałszowany – istotnym jest, że avalista chce zaciągnąć własne (samoistne) zobowiązanie wekslowe

Najważniejsze klauzule wekslowe

Bez protestu (bez kosztów) – zwalnia z obowiązku zaprotestowania weksla;

Bez obliga – w wekslu trasowanym zwalnia z odpowiedzialności za przyjęcie;

Nie na zlecenie – tworzy tzw. rekta – weksel, którego nie można indosować, a tylko

przenieść prawa z niego ze skutkiem przelewu.

Weksel in blanco (niezupełny)

• Jest to weksel, który z woli stron (a nie np. przez przeoczenie) nie zawiera wszystkich wymaganych elementów, np. kwoty, daty, miejsca płatności;

• Wystawiany jest najczęściej na zabezpieczenie roszczeń, których wysokości nie da się ustalić w momencie

wystawiania weksla (np. odsetki do pożyczki, koszty egzekucji);

• Strony jednocześnie zawierają tzw. porozumienie wekslowe (czasem w formie deklaracji wekslowej), dot. Sposobu

wypełnienia weksla. Zarzut z tego porozumienia wystawca może podnosić względem remitenta, a także tych

indosatariuszy, którzy działali w złej wierze (art. 10 Prawa wekslowego)

OBLIGACJA

Charakter prawny obligacji i ich rodzaje

• Papier wartościowy wierzycielski, emitowany w serii (obejmują zobowiązanie danego zachowania);

• Imienne bądź na okaziciela (nie występują obligacje zamienne);

• Ucieleśniają następujące wierzytelności:

– pieniężne;

– niepieniężne;

– mieszane.

• Oprocentowane stale, zmiennie lub zerowo (np. obligacje z dyskontem, choć dyskonto dotyczyć może także obligacji oprocentowanych);

• Mogą mieć charakter krótko-, średnio- lub długoterminowy;

• Konwersyjne i niezmienne – obligacje konwersyjne przewidują zmianę ich treści przez emitenta przed terminem zapadalności;

• Podlegające i niepodlegające wykupowi (wieczyste)

• Mogą być emitowane wyłącznie przez podmioty upoważnione do tego ustawowo (pojęcie tzw. zdolności emisyjnej);

• UWAGA ! Ustawa o obligacjach nie dotyczy obligacji emitowanych przez NBP i Skarb Państwa.

Rodzaje obligacji ze względu na treść zobowiązania emitenta

1. Obligacje zamienne – emitentem może być tylko S.A., lub S.K.A. – inkorporują dwa alternatywne świadczenia: wykup, bądź zamianę ich na prawa udziałowe (wydanie akcji emitenta). Nie mogą być emitowane z dyskontem (art. 19 ust. 2).

2. Obligacje te dają prawo zamiany (bez dodatkowej opłaty) na akcje.

3. Obligacje z prawem pierwszeństwa – świadczenie pieniężne łączy się (kumulatywnie) z prawem pierwszeństwa objęcia udziałów:

– Przyznając prawo wyboru pomiędzy uprawnieniami;

– Przyznając prawo objęcia akcji wraz z wykupem;

– Łącząc skorzystanie z prawa objęcia akcji z obniżeniem oprocentowania bądź bez oprocentowania.

Obligacje te dają prawo subskrybowania akcji (obligatariusz obowiązany jest do wpłaty na akcje)

Ad pkt 1 i 2 – występują tylko przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego.

4. Obligacje przychodowe – przyznają prawo pierwszeństwa zaspokojenia obligatariuszom albo z części przychodów, albo z zysku z przedsięwzięcia, sfinansowanego za ich pomocą. Ograniczenia podmiotowe – art. 25.

5. Obligacje partycypacyjne – przyznają prawo do udziału w zyskach emitenta.

Zgromadzenie obligatariuszy

• Nowa instytucja, przewidziana w ustawie o obligacjach z 15 stycznia 2015 r.

• Uprawnienia:

1. Uchwała zgromadzenia obligatariuszy może dotyczyć:

1) wysokości lub sposobu ustalania wysokości świadczeń wynikających z obligacji, w tym warunków wypłaty oprocentowania,

2) terminu, miejsca lub sposobu spełniania świadczeń wynikających z obligacji, w tym dni, według których ustala się uprawnionych do tych świadczeń

3) zasad przeliczania wartości świadczenia niepieniężnego na świadczenie pieniężne,

4) wysokości, formy lub warunków zabezpieczenia wierzytelności wynikających z obligacji,

5) zasad zwoływania, funkcjonowania lub podejmowania uchwał przez zgromadzenie obligatariuszy 2. Emitent w warunkach emisji obligacji może wskazać inne postanowienia warunków emisji,

których zmiana w wyniku uchwały zgromadzenia obligatariuszy jest dopuszczalna.