Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków - ICOMOS

Kazimierz Malinowski

Międzynarodowa Rada Ochrony

Zabytków - ICOMOS

Ochrona Zabytków 18/4 (71), 64-70

K R O N I K A .

MIĘDZYNARODOWA RADA OCH RONY ZA B Y T K Ó W - IC O M O S

W cz erw cu 1965 r. o b rad o w ał w W arszaw ie i K ra k o w ie k o n g re s k o n se rw a to­ rów , n a k tó ry m pow ołano no w ą m ię d zy n a ro d o w ą o rg an izację p.n. „M iędzynarodow a R ada O chrony O biek tó w i M iejsc Z ab y tk o w y ch “ („C onseil In te rn a tio n a l des M o­ n u m e n ts et des S ite s“ „ In te rn a tio n a l C ouncil of M onum ents an d S ites — IC O M O S“). W te n sposób doczekała się re a liz a c ji od d aw n a o cz ek iw a n a i p o stu lo w a n a m yśl u tw o rze n ia sta łe g o m iędzynarodow ego o rg an u , re p re z e n tu ją c e g o sp raw y o ch ro n y zabytków . J e s t to w y d arze n ie o znaczeniu histo ry czn y m , pow ołano bow iem bard zo isto tn e ogniw o ro zw o jo w e idei ochrony zabytków , k tó re może sta ć się o śro d k iem poro zu m ien ia i w sp ó łp racy , i k tó re zespoli w szy stk ie d ążenia i w y siłk i poszczegól­ nych p a ń s tw i o rg an iz ac ji m iędzynarodow ych, n a p o lu o ch ro n y d ziedzictw a k u ltu ­ raln e g o ludzkości. P o w o ła n ie M iędzynarodow ej R ady O chrony Z ab y tk ó w je s t je d ­ nocześnie n a jb a rd z ie j p rze k o n y w a jąc y m dow odem ra n g i i znaczenia, ja k ie id e a za­ bezpieczenia d ó b r k u ltu r a ln y c h zdobyła w św iadom ości sp o łe cz eń stw i w opinii św iatow ej.

M iło n am , że ta k w ażn e w y d arze n ie dokonało się w P olsce. Z aszczyt, ja k i nas sp o tk a ł, je s t ty m b ard ziej cenny, że był n ie w ą tp liw ie w y ra z e m u z n a n ia dla osiągnięć P o lsk i L udow ej w z a k re sie odbu d o w y zabytków .

Z w ołanie k o n g resu poprzedziły liczne s ta ra n ia i in ic ja ty w y *. O sta tn im eta p e m b y ła decy zja UN ESCO i u ch w a ła K o n g resu A rc h ite k tó w i T ec h n ik ó w O chrony Z ab y tk ó w (W enecja 1964) po w o łu jąca K o m ite t O rg a n iz acy jn y i B iuro, w sk ła d k tó ­ rego w szedł prof. S. L orentz, jiako p rz e d sta w ic ie l P o lsk i. P rzew odniczącym K om i­ te tu zo sta ł p ro f. D e A ngelis d’O ssat, a se k re ta rz e m g e n e ra ln y m — P ie tro G azzola. K ongres, p o w o łu jąc te o rg an a , jednocześnie zalecił tw o rze n ie w poszczególnych k ra ja c h N arodow ych K om itetów ICO M O S-u. Do ch w ili o tw a rc ia k o n g resu pow o­ łano ta k ie k o m ite ty w 26 k ra ja c h , m .in. i w P o ls c e 2. K ongres w en e ck i zapoczątko­ w ał w ięc p ierw sze r e a ln e k ro k i zm ierzające do u tw o rze n ia IC O M O S-u, d a ją c ró w ­ nocześnie m e ry to ry c z n e p o d staw y jegto działalności w f a rm ie tzw. K a rty W e­ neck iej, z a w ie ra ją c e j zasady p ra c k o n s e rw a to rs k ic h 3. S tan o w isk o k o n g resu w e ­ n eckiego było w ty m w zględzie d ostatecznie a u to ry ta ty w n e , bo b ra ło w nim udział 622 d eleg a tó w z 61 k ra jó w i 170 o b se rw ato ró w .

1 M a te ria ły i in fo rm ac je dotyczące h isto rii w sp ó łp rac y m ię d zy n a ro d o w e j, jej celów i zadań, z a w ie ra tom X „B iblioteki M uzealnictw a i O chrony Z a b y tk ó w “, w y ­ d an y z in ic ja ty w y i sta ra n ie m O środka D o k u m e n ta c ji Z a b y tk ó w z o k a z ji k o n ­ gresu . W to m ie ty m o p u b lik o w an o w języ k u fra n c u sk im n a s tę p u ją c e a rty k u ły : P i e t r o G a z z o l a , M ięd zy n a ro d o w y K ongres Z a b y tk ó w i M iejsc Z a b y tk o w y c h — ICO M O S; M i e c z y s ł a w P t a ś n i k , C ele m ię d z y n a ro d o w e j och ro n y za b y tk ó w ; S t a n i s ł a w L o r e n t z , U dział P o lsk i w m ię d zy n a ro d o w y c h akcjach ochrony dóbr k u ltu r a ln y c h . J a n Z a c h w a t o w i c z , Cele i p o stu la ty m ięd zy n a ro d o w e j ochrony za b y tk ó w ; S t a n i s ł a w E. N a h l i k , P o d sta w y p ra w n e m ięd zy n a ro d o w e j ochrony za b y tk ó w ; J ó z e f E. Dui t j k i e w i с z, Drogi i k ie r u n k i ochrony z a b y tk ó w w Polsce L u d o w e j. W załączeniu — te k st K a rty W eneckiej.

2 P o lsk i K o m ite t N arodow y ICOM OS o dbył sw e p ierw sze posied zen ie 27 sty c z­ n ia 1965 r. N a przew odniczącego został pow ołany prof, d r S ta n is ła w L orentz. C złon­ kam i k o m ite tu s ą : P io tr B iegański, O lg ierd C zerner, Jó z ef E. D utk iew icz Je rz y Ł o m ­ nicki, A lfre d M ajew sk i, K az im ie rz M a linow ski (sekretarz), B ohdan M arconi, A n ­ drzej M ichałow ski, K azim ierz M ichałow ski, A dam M iłobędzki, H a n n a P ień k o w sk a, M ieczysław P rz y łęc k i, M ieczysław P ta śn ik , B ohdan R ym aszew ski, Je rz y S zabłow ­ ski ((w iceprzewodniczący), J a n Z achw atow icz (w iceprzew odniczący).

9 R e d ak c ję K a r ty W eneckiej o p rac o w a ł k o m ite t re d a k c y jn y , w któ reg o sk ła d w chodził ze stro n y P o lsk i prof, dr J a n Zachw atow icz.

O d b y w ający się w Polsoe k o n g res p rze w id y w a ł dw ie o d ręb n e części o rg a n iz a ­ cy jn e: Z grom adzenie K o n sty tu c y jn e , n a k tó ry m m ia ł być p o w o łan y ICOM OS i u chw alony s ta tu t w ra z z reg u la m in a m i, o ra z Z grom adzenie G e n e ra ln e p o w sta łej ju ż o rg an iz ac ji, k tó re m ia ło ro z p a trz y ć k w estie pro g ram o w e i budżetow e, a n a s tę p ­ n ie dokonać w y b o ru w ładz. P ierw sze Z grom adzenie o dbyw ało się w W arszaw ie — w P ała c u K u ltu ry i N auki, d ru g ie w K ra k o w ie — n a W aw elu.

N a ko n g res przy b y ło 125 deleg ató w z 25 k ra jó w a m ia n o w icie: z Niem . Rep. F e d e ra ln e j (15), A u s trii (4), B elgii (2), B razylii (1), B u łg arii (4), D an ii (1), H isz­ p an ii (6), St. Zjedn. A .P. (4), F in la n d ii (1), F ra n c ji (3), A n g lii (6), W ęgier (3), Izra e la (1), W łoch (111), L u k se m b u rg a (1), M eksyku (4), H o lan d ii (4), P o lsk i (17), R u m u n ii (5), S zw ecji (4), S zw ajcarii (7), S yrii (1), C zechosłow acji (7), Z w iązku R adzieck ieg o (4), Ju g o sław ii (5), oraz p rze d sta w ic ie le UNESCO i IC O M U -u i 2 p rze d sta w ic ie li M ię­ d zynarodow ego C e n tru m S tu d iu m K o n se rw a c ji i R e sta u ra c ji D óbr K u ltu ra ln y c h w R zym ie 4.

W części in a u g u ra c y jn e j pierw szy za b ra ł głos p rjo f. d ’O s s a t, p rze w o d n i­ czący K o m ite tu O rg an izacy jn eg o i B iu ra ICO M O S-u. P rz y p o m n ia ł on liczne in ic ja ­ tyw y, k tó re p oprzedziły pow ołanie IOO M OS-u. O m ów ił k u ltu r a ln ą i h isto ry c zn ą ro lę izabytków, k tó rą z a k tu a liz o w a ły zniszczenia w o je n n e i am lbitne d ą ż e n ia nOwych p aństw . N astęp n ie w sk a z a ł n a konieczność p rze p ro w ad z en ia analizy te o rii i n a po­ trzeb ę u s ta le n ia zasad i śro d k ó w działania. S łusznie też stw ie rd z ił, że m u sim y n a ­ sze zam ierzen ia p o w iązać z ogólną p o lity k ą k u ltu ra ln ą , tm.in. po 'to, a b y u su n ą ć istn iejące, a b ard zo niebezp ieczn e sprzeczności in te resó w . Ś w iadom ość ro li za­ b y tk u p o w in n a być o p a rta n ie n a uczu ciu n o stalg ii, a le n a zrozum ieniu jego k o n ­ k re tn e j fu n k c ji w życiu w spółczesnym . T e za d a n ia sp e łn i o rg a n iz a c ja jedn o cząca h isto ry k ó w i a rc h ite k tó w i w sp ó łp ra c u ją c a z w szy stk im i p o k re w n y m i s to w a rz y ­ szen iam i i in sty tu c ja m i. K ończąc sw o je p ro g ra m o w e p rze m ó w ien ie p ro f. d ’O ssat p odziękow ał w ładzom p o lsk im za go rące p rzy ję cie d, n a w ią z u ją c do m ie js c a ob­ ra d , d odał: J e s te ś m y w d zięc zn i P olsce za w ierność dla. d o ro b ku histo ryczn eg o .

M in iste r L u c j a n M o t y k a , w ita ją c k o n g res w im ieniu rz ą d u i M in is te r­ stw a K u ltu r y i ISztuki, p rzy p o m n iał, że o b ra d y k o n g resu toczyć się b ęd ą w m ieście,

k tó re n ie m iało się podnieść ze zgliszcz i .popiołów. M ów iąc o d o k o n an ej o d b u d o ­ w ie zap ew n ił, że sp raw y o ch ro n y zabytków będą n a d a l tro sk ą i p rze d m io te m za­ in te re so w a n ia w ład z polskich, albow iem p ra w d ziw y postęp, ja k się w y ra ził, w y ­ rasta z d o św ia d czeń przeszłości.

P rzew odniczący stoŁ R ady N arodow ej J a n u s z Z a r z y c k i , w ita ją c ko n g res w im ien iu R ady i m ieszk ań có w stolicy, gorąco zap raszał uczestn ik ó w do za p o zn a­ n ia się z o d budow ą i m eto d am i ja k ie b yły p rzy ty m stosow ane, a p rze d e w szy stk im ze sposobam i u ży tk o w a n ia Obiektów, ja k ie odbudow ano. Z ap ew n ił jednocześnie, że w ład ze m iejsk ie sk o rz y sta ją z pełn ą gotow ością z su g e stii w y n ik a ją c y c h z o b ra d i dalszej p ra c y IC O M O S-u.

P rz e d sta w ic ie l UNESCO — H i r o s h i D a i f u к u, podziękow ał w ładzom p o l­ sk im za o rg an iz ac ję k ongresu i ośw iadczył, że UNESCO, k tó re jednoczy ju ż k ilk a o rg an iz ac ji za jm u ją c y c h się sp ra w a m i k u ltu ry , z pełnym p rze k o n an ie m odn o si się do idei p o w o łan ia IC O M O S-u, o rg a n iz a c ji o d p o w iad a ją ce j b ard z o g łę b o k iej po ­ trzebie. UNESCO chce pom óc te j in sty tu c ji, k tó ra za j mawiać się będ zie p o m n ik a m i g en iu szu ludzkości, k tó ry c h m y je s te ś m y dziedzicam i.

M in ister S t e f a n W i e n b ł o w s k i , w ita ją c ko n g res w im ien iu P olskiego K o m ite tu d/s UNESCO, ośw iadczył m in ., że dla nas o ch ro n a z a b y tk ó w sy m b o lizu je ideę pokoju. W yraził p rzy ty m n ad z ie ję , że o ch ro n a zaby tk ó w sta n ie się w e w sz y s t­ k ic h k ra ja c h ta k żywa,, że p rzyczyni się do usunięcia n ie b ez p iec ze ń stw a w o jn y .

D y re k to r IC O M U -u, H u g u e s d e V a r i n e-B o h a n , w y ra z ił rad o ść z p o ­ w o łan ia b ra tn ie j org an izacji, k tó ra w y p ełn i istn ie ją c ą lukę. P o w iąza n ia m e ry to ­ ry cz n e z a p ew n ia ją ścisłą w sp ó łp rac ę o b y d w u o rganizacji, za k tó rą opow iad a się z p ełn y m p rze k o n an ie m , d e k la ru ją c gotow ość ja k najściślejszego w sp ó łd z iałan ia .

O w sp ó łp racy m ów ili p o n ad to : d y re k to r C e n tru m R zym skiego: H a r o l d J a ­ m e s P l e n d e r l e i t ' h , p rz e d sta w ic ie l K o m ite tu H isto ry cz n y ch O śro d k ó w M iejskich M iędzynarodow ej F e d e ra c ji M ieszk aln ictw a i P la n o w a n ia P rz e s trz e n ­ nego — p rof. W a c ł a w O s t r o w s k i i p rz e d sta w ic ie l M iędzynarodow ej U nii A rc h ite k tó w — prof. J a n Z a c h w a t o w i c z . CPmf. S. L o r e n t z zaś, ja k o w sp ó ło rg an iz ato r i p rzew o d n iczący P o lsk ieg o K o m ite tu IC O M O S-u, w se rd e c z ­ n y ch sło w a ch p o w ita ł p rz y b y ły c h uczestników , życząc p o m y śln y ch o b rad , a sa ­ m ej o rg a n iz a c ji ow ocnej działaln o ści.

4 M a te ria ły k o n g resu : L iste des p a rtic ip a n ts.

Po p rz e rw ie dokonano w y b o ru p rez y d iu m Z g ro m ad zen ia K o n sty tu c y jn e g o . P rzew odniczącym został p ro f. S. L o ren tz, a w iceprzew odniczącym i: R u th R iv e ra di C oronei (M eksyk), C h arles E. P e te rso n (St. Z jedn. A.P.) i W ład im ir Iw a n o w (Zw. R adziecki), g en e raln y m spraw ozdaw cą zaś — R aym ond L e m a ire (Belgia).

Po p rzy ję ciu re g u la m in u o b ra d Z grom adzenia K o n sty tu c y jn e g o , k tó ry p o sta ­ n a w ia ł m .in., że głosow ać 'będą ty lk o przew odniczący delegacji, s e k re ta r z g e n e ­ raln y , P i e t r o G a z z o l a złożył sp raw o zd a n ie z działaln o ści K o m ite tu O rg a n i­ zacyjnego i B iura, p o le g ają ce j p rze d e w szy stk im n a p rzy g o to w a n iu o rg a n iz a c y jn y m k o n g resu i n a o p rac o w a n iu p ro je k tó w s ta tu tu i re g u la m in ó w IC O M O S-u. P ro je k ty te b y ły p rze d y sk u to w an e na 3 p o siedzeniach B iu ra i n a p o sied zen iu K o m ite tu E k sp e rtó w UNESCO, po p rz e k o n su lto w a n iu w ażniejszych p o sta n o w ień z z a in te re ­ sow anym i p rze d staw ic ie lam i UNESCO, IC O M -u i C e n tru m R zym skiego. ICOM OS, jako o rg an iz ac ja, w k tó re j re p re z e n to w a n e są p a ń stw o w e o rg a n a o ch ro n y z a b y t­ ków i k o n serw ato rzy , będzie m ia ła rozliczne zadania. Z asadniczym je j celem b ę ­ dzie je d n a k — m ów iąc n ajo g ó ln ie j — dążenie do zachow ania zab y tk ó w i ro z w ija ­ nie z a in te re so w an ia dla tej id e i w e w szy stk ich k ra ja c h . ICOM OS p o w in ie n p rz y ­ czynić się do ogłoszenia w y ty czn y ch w sp ra w ie u ży tk o w a n ia zabytków , w s p ó łp ra ­ cow ać z w szy stk im i istn ie ją c y m i o rg a n iz a c ja m i i p la có w k am i m ię d zy n a ro d o w y m i i k ra jo w y m i w za k resie d o k u m e n ta c ji i ro zp ow szechnianiu n ajn o w szy c h m eto d te chnicznych p racy k o n se rw a to rsk ie j o ra z w poszukiw ańiiach n ad zn alezieniem n ajlep szy ch środków , zap ew n ia ją cy ch k o n se rw ac ję w ażn iejszy ch m a te ria łó w np. k am ien ia, lub zabezpieczających p rzed szkodliw ym o d d ziały w a n iem zanieczyszczo­ nego p ow ietrza. P o n ad to ICOM OS pow in ien w łączyć się i w spółdziałać w p ro w a d z e ­ n iu k u rsó w organizow anych przez U n iw e rsy te t w R zym ie dla d o k sz ta łc a n ia a rc h i­ te k tó w k o n se rw ato ró w , i stw o rzy ć try b u n ę w y m ia n y dośw iadczeń przez p o w o ła ­ n ie sp ecja ln eg o czasopism a. „M o n u m en tu m “. G łów ny im p u ls p rac o m b ęd ą n a d a w a ć oczyw iście K om itety N arodow e. D ziałalność IC O M O S-u m u si je d n a k b y ć a k ty w n a i n a szerszym te re n ie, ta k , aby nasze p o s tu la ty w eszły do p la n ó w zag o sp o d a ro w a­ n ia przestrzen n eg o . W arszaw a, w k tó r e j toczą się nasze obrady, p ow iedział n a za­ kończenie P ie tro Gazzola, je s t ż y w y m d o k u m e n te m m iło ści do za b y tk ó w . N iech n a m p o lsk i ch rzest sp rzy ja w ro zw ią za n iu n a szy ch zadań.

P ro je k t s ta tu tu szczegółowo z re fe ro w ał prof. R. L e m a i r e . P ro je k t b y ł k il­ k a k ro tn ie p o p raw ia n y . W p rze d staw io n e j re d a k c ji za w iera w dziew ięciu ro z d z ia ­ łach p o stan o w ien ia, o k re śla ją c e : nazw ę, siedzibę o rg an iz ac ji, d efin icję za b y tk u , cele i zadania, członkostw o, s tr u k tu r ę a d m in istra c y jn ą , osobow ość p ra w n ą o ra z sp ra w y zm ian sta tu to w y c h , ro zw ią zan ia R ad y i języków u rzędow o p rz y ję ty c h .

Z ab y tk iem je st w e d łu g p ro je k tu s ta tu tu k a ż d a n ieruchom ość, in te re s u ją c a z p u n k tu w id zen ia archeologicznego, historycznego, estety czn eg o lu b e tn o g ra fic z ­ nego. T a d e fin ic ja sfo rm u ło w a n a w a rt. За, o b e jm u je ró w n ież d o b ra ru ch o m e , k o n ­ serw o w an e w ty c h O biektach. P rz e z m ie jsc e zabytkow e '(site) ro zu m ie się w m y śl s ta tu tu k r a jo b ra z b ęd ą cy dziełem n a tu ry , cz ło w ie k a lu b o b u łącznie, a k tó re g o za­ cho w an ie leży w in te re sie publicznym . W yłączone zostały m u zealia i m uzea n a w o l­ n ym p ow ietrzu. W yznaczone przez s t a t u t cele p rz e w id u ją w p ierw szym p u n k c ie p o p ie ra n ie b ad ań , k o n se rw ac ji i u d o stę p n ia n ia (m ise e n v a le u r) za b y tk ó w i m ie jsc zabytkow ych. D rugim celem je s t ro z w ija n ie z a in te re so w an ia d la sp ra w y zabytków , a trzecim — stw orzenie o rg a n iz a c ji m ię d zy n aro d o w ej, re p re z e n tu ją c e j a d m in istra c ję , in sty tu c je i osoby za in te re so w a n e zachow aniem o ra z b a d a n ie m zab y tk ó w i m iejsc zabytkow ych. (Art. 4c). Do zadań IC O M O S-u n ależeć będzie: a) przy g o to w an ie i w p ro w a d ze n ie zaleceń dot. b a d a ń i k o n se rw a c ji za bytków ; b) w sp ó łp ra c a w ro zw i­ ja n iu ośrodków d o k u m e n tac ji; c) w sp ó łp ra c a w o p rac o w y w a n iu in w e n ta rz y z a b y t­ ków ; d) u p ow szechnianie now ych te c h n ik k o n se rw a to rsk ic h ; e) u tw o rze n ie sta ły c h k o m itetó w d la p o d ejm o w an ia stu d ió w w sp raw ac h w y m ie n io n y ch pod a, b, c, d., f) p o d ejm o w an ie w y d aw n ic tw i p a tro n o w a n ie p u b lik a cjo m z z a k resu o ch ro n y za­ b y tk ó w ; g) w sp ó łp raca z UNESCO, C e n tru m , IC O M -em i in n y m i o rg an iz ac jam i m ięd zy n a ro d o w y m i i reg io n a ln y m i o ty c h sa m y ch celach. C złonkostw o je st a n a lo ­ gicznie p o tra k to w a n e ja k w s ta tu c ie IC O M -u. C złonkiem a k ty w n y m m oże być k ażdy k o m p e te n tn y i czynny p ra c o w n ik p erso n e lu naukow ego, technicznego lub ad m in istra c y jn e g o służby k o n se rw a to rsk ie j albo sp e c ja lista w z a k re sie k o n se r­ w a c ji zab y tk ó w a rc h ite k tu ry , u rb a n isty k i, h isto rii sz tu k i, arch eo lo g ii lu b e tn o ­ grafii. C złonkam i „sto w arzy szo n y m i“ m ogą być osoby z a in te re so w a n e celam i IC O M O S-u, o rg an izacje, sto w a rz y sz e n ia i in s ty tu c je k ra jo w e i m ięd zy n aro d o w e. Ilość członków a k ty w n y c h w K o m ite ta c h N arodow ych o g ran ic zo n a je s t do licz­ b y 15. W s tr u k tu r z e a d m in is tra c y jn e j p rze w id z ia n e są n a s tę p u ją c e 'in sta n cje i je d ­ n o stk i: zgrom adzenie g en e raln e , k o m ite t w ykonaw czy, k o m ite t k o n su lta ty w n y , k o ­ m ite ty naro d o w e, m ię d zy n aro d o w e k o m ite ty sp ecjalisty czn e i s e k re ta ria t. Z g ro m a­ dzenie g e n e ra ln e zw o łu je się w zasadzie co trzy lata. K o m ite t w ykonaw czy, k tó ry k ie ru je p ra c a m i ICO M O S-u, sk ła d a się z 26 członków , w y b ra n y c h n a zg ro m a­ d zeniu g en e raln y m , a re p re z e n tu ją c y c h różne regiony św iata. W sk ła d tego k o m i­ te tu w chodzą: przew odniczący, 3 w iceprzew odniczących, p rze w o d n iczą cy k o m ite tu k o n su ltaty w n e g o , s e k re ta r z g e n e ra ln y , sk a rb n ik , 14 członków w y b ra n y c h n a zg ro ­ m a d ze n iu d 6 członków d o k o o p to w an y ch . B iu ro k o m ite tu tw o rz ą członkow ie o w y ­

żej o k reślo n y c h fu n k c ja c h . K o m ite t k o n su lta ty w n y s k ła d a się z ,przew odniczących k o m itetó w n arodow ych. K o m ite ty n arodow e tw orzy się za zgodą K o m ite tu W yko­ naw czego, po k o n su lta c ji z o rg a n iz a c ja m i i in sty tu c ja m i k ra jo w y m i i m ię d z y n a ro d o ­ w ym i, sto w a rz y sze n iam i zaw odow ym i i o rg a n a m i a d m in istra c ji. K o m ite ty m ię d zy ­ n arodow e, k tó re m ogą dzielić się n a g ru p y robocze, pow ołuje K o m ite t W yko­ naw czy 5.

P ro je k t s ta tu tu w y w o łał żyw ą i in te re su ją c ą dyskusję. P o p ra w k i zgłosili p rz e d ­ staw iciele: B razylii, C zechosłow acji, H olandii, N iem ieckiej R e p u b lik i F e d e ra ln e j, R u m unii, S yrii, S zw ajc arii i W łoch. W sp raw ac h p o ruszonych przez nich z a b ie ra li głos m .in. p rze d staw ic ie le F ra n c ji i St. Z jednoczonych o ra z re p re z e n ta n c i UNESCO i ICO M -u. T e k stu przez sie b ie refero w an eg o b ro n ił z u rzę d u głów ny sp ra w o ­

zdaw ca.

Id ąc w kolejności arty k u łó w , proponowtano o d nośnie a rt. 2. aby siedziba b y ła zm ienna, ja k w M iędzynarodow ym ZWiąziku H isto ry k ó w S ztu k i (NRF). W te j sam ej sp ra w ie in n a p o p ra w k a su g e ro w a ła u sta le n ie siedziby nie n a zg rom adzeniu k o n ­ sty tu c y jn y m , a le n a I zgro m ad zen iu g en e raln y m (Włochy). K w estia ta b y ła żywo k o m en to w an a, poniew aż aż 5 k ra jó w zgłosiło p ropozycje w yznaczenia u nich sie ­ dziby IC O M O S-u: B elgia, S zw ajc aria , H iszpania, F ra n c ja i W łochy. Po o d p a d n ię ­ ciu p ierw szy ch trzech k an d y d a tó w , toczył się m iędzy Franicją i W łocham i spór, k tó ry n ie ro k o w ał nadziei, aby m ógł być zakończony w ciągu sesji w a rsza w sk ie j. D latego przeszła p o p ra w k a W łoch o u sta le n ie siedziby n a zg rom adzeniu g e n e ra l­ nym , czyli w K rakow ie. P ro p o z y cja N R F odpadła, bo lo tn a siedziba u tru d n ia ła b y stw o rze n ie stałego s e k re ta ria tu . O stre sprzeciw y w zbudziła r e d a k c ja art. 3b, k tó ry , isto tn ie , b ard zo niezręczn ie i n ie p re c y z y jn ie o k re śla ł p o ję cie m ie jsc a .zabytkowego. Z astrz eż en ia zgłosił p rz e d sta w ic ie l 'Brazylii, k tó ry p ro p o n o w a ł szczegółow ą n u m e ­ ra c ję poszczególnych ro d za jó w : zespołu m iejsk ieg o , zespołu w iejskiego itd . P o p a rł go prof. R. P an e, a w tra k c ie d y sk u sji uzgodniono p o p raw k ę, k tó ra w p ro w a d zi te rm in „zespołu u rb an isty c z n e g o “ w o d p o w ied n iej re d a k c ji. Z a r t. 4 p ro p o n o w a ł d e le g a t R u m u n ii sk re ślić p u n k t c., ja k o n ie a k tu a ln y , i ew . p rzen ieść sfo rm u ­ ło w an ia z a w a rte w ty m a r ty k u le do początk o w y ch a r ty k u łó w s ta tu tu . P o ­ w o łan ie o rganizacji, o ja k ie j m ów i się w ty m a rty k u le , je s t ju ż fa k te m d o k o n a­ nym , p rze z u tw o rzen ie IG O M O S-u. P ro p o z y cję p rzy ję to , ja k o że n ie b u d ziła ż a d ­ n y ch w ątpliw ości. S zeroko d y sk u to w a n o p u n k t g. a rt. 5., p o stu lu ją c , ab y w śró d o rg an iz ac ji m ięd zy n aro d o w y ch , z k tó ry m i b ęd zie ściślej w sp ó łp rac o w a ł ICOMOS, w y m ie n ić rów nież M iędzynarodow y Z w iązek H isto ry k ó w S ztu k i (Syria, USA) i U nię A rc h ite k tó w i(Francja). W niosek u p a d ł w iększością głosów ; przeciw n icy 'bowiem o b aw ia li się ew . konieczności dalszego ro zsz erze n ia listy. Do a rt. 6a, 1. d eleg a t Cze­ chosłow acji zgłosił p ropozycję w p ro w a d ze n ia p rac o w n ik ó w w yższych uczelni. P ro ­ pozycję sw ą w ycofał, p rz e k o n a n y a rg u m e n te m , że te n ro d za j za in te re so w a n y c h osób, m ieści się w dotychczasow ym b rzm ien iu tego a rty k u łu . Ż yw ą d y sk u sję sp o ­ w odow ała p o p raw k a do a rt. 6b, 1. w sp ra w ie ilości głosów, ja k im i m oże d y sp o n o ­ w ać d eleg a t n a zg ro m ad zen iu g en e raln y m . P ro je k t s ta tu tu d aje u p ra w n ie n ie do 2 głosów. P rz e d sta w ic ie l R u m u n ii pro p o n o w ał 1 głos W zględnie n a w e t 1 głos dla p o ­ szczególnych k rajó w . S y ria w y stą p iła z w nioskiem o p rzy z n an ie 3 głosów . W nio­ sek d alej idący u p ad ł, a p ierw szy został w ycofany. W sp ra w ie te rm in u drugiego p o sie d ze n ia w ra z ie b ra k u q u o ru m , S y ria p ro p o n o w a ła z a m ia st 1 godziny, zw łokę 24 godzin. P ro je k t przy jęto , chcąc u ła tw ić p rzybycie d elegatom z b ard z iej o d leg ­ łych k rajó w . T en sa m d eleg a t o d n o śn ie a rt. 10c. w y su n ą ł w niosek, ab y w ybory b y ły d o k o n y w a n e k o resp o n d e n cy jn ie, pod o b n ie jaik to się dzieje w IC O M -ie W n io sek przy jęto . W sp ra w ie w y b o ru w iceprzew odniczących zgłosił p rz e d sta w i­

ciel S zw ajc arii propozycję, zaak c ep to w a n ą przez zeb ran y ch , ab y byli w y b ie ra n i p rz e z K o m ite t W ykonaw czy, a nie p rz e z zgrom adzenie generalne. Z asadnicze z n a ­

czenie miiała p o p raw k a, zgłoszona przez d eleg a ta ru m u ń sk ie g o odnośnie p o w o ły w a­ n ia K o m ite tó w N arodow ych (art. 13b„), głosząca m ianow icie, aby dotychczasow e b rz m ie n ie zastąpić zd an iem : „z in ic ja ty w y w ła d z k o m p e te n tn y c h po poro zu m ien iu z o rg an izacjam i...“ w z g lę d n ie „z in ic ja ty w y in s ty tu c ji publiczn y ch i p ry w a tn y c h po p rze k o n su lto w an iu ...“. Je d n o cz eśn ie sprzeciw ił się konieczności z a tw ie rd z an ia , K o m ite tu N arodow ego p rz e z K o m ite t W ykonaw czy, w ychodząc z założenia, że s to s u n e k do K o m ite tu W ykonaw czego o p a rty je s t n a zasadzie w sp ó łp rac y , a nie n adrzędności. Piertwsza część w n io sk u (a lte rn a ty w a II) przeszła, d ru g a n ie została z a ak c ep to w a n a po w y ja śn ie n ia c h , ja k ic h ud zielił dyr. IC O M -u. O sta tn i w reszcie w n io sek (H olandia) w n ió sł .popraw kę do a rt. 13c., u z u p e łn ia ją c ą o bow iązek s k ła d a n ia d y re k to ro w i IC O M O S-u sp raw o zd a ń przez K o m ite ty N aro d o w e — zobow iązaniem d y re k to ra do p rz e sy ła n ia ty c h sp raw o zd a ń do w iadom ości poszczególnych K om i­ te tó w N arodow ych w ra z z załączonym sp raw o zd a n ie m z d ziałalności se k re ta ria tu . P a zam k n ięciu d y s k u s ji n a d S tatu tem , sp raw o zd a w ca g en e ra ln y zapro p o n o w ał p rz y ję c ie reg u la m in u IC O M -u jako tym czasow ego re g u la m in u dla poszczególnych o rg a n ó w ICO M O S-u, do czasu, kiedy zgodnie z a rt. 8b s ta tu tu o p ra c u ją o n e swe

5 M a te ria ły k o n g resu : AG W. 1.

o d rę b n e re g u la m in y ®. P o p rz y ję c iu te j propozycji p rzeprow adzono jeszcze fo r­ m a ln e g łosow anie n a d s ta tu te m i re g u la m in e m i n a ty m w yczerpano p o rz ą d e k d zien n y Z grom adzenia K o n sty tu c y jn e g o , k tó r e z poczuciem odpow iedzialności i św iadom ością te g o h istorycznego w y d a rz e n ia dokonało p ra w n e g o a k tu u s ta n o ­ w ie n ia M iędzynarodow ej R a d y O c h ro n y Z ab y tk ó w i M iejsc Z abytkow ych.

Z grom adzenie G e n e ra ln e rozpoczęło sw oje o b rad y w K ra k o w ie od p rz e m ó ­ w ie n ia p m f. J. S z a b ł o w s k i e g o , k tó ry jako g o sp o d a rz W aw elu p o ­ w ita ł gości o ra z p rze d staw ic ie li w ład z i p a rtii w osobach w ic e m in istra K u ltu ry i S z tu k i Z. G arsteckiego, przew odniczącego R ady N arodow ej m. K ra k o w a m g r Z. S k olickiego i prof. A. Łyżwańskiiego, re p re z e n tu ją c e g o W ydział K u ltu ry К С P Z P R . N a w ią z u ją c do przeszłości zam ku, w sk az ał n a ran g ę, ja k ą n a d a je się te m u zgro­ m a d z e n iu , a m ów iąc o d łu g o le tn ie j o d b u d o w ie tego zespołu p rzy p o m n iał b ezpo­ śre d n ie jego zw iązki z p ro b le m a ty k ą k ongresu. C ykl a rra s ó w n a te m a t h isto rii Noego, k tó re zdobią sa lę o b ra d k o n g resu , dał m u asu m p t do ża rto b liw ej r e fle k s ji i ży c ze n ia : a b y w w y p a d k u potopu, k tó ry m ie jm y n ad z ie ję, że n ig d y n ie n a s tą p i a rc y d z ie ła gen iu szu ludzkiego o c a la ły p rz y n a jm n ie j po Ijednej parze.

'P rzew odniczący R a d y N aro d o w ej m. K ra k o w a m g r Z. S k o l i c k i powlitał w se rd e cz n y ch słow ach n o w ą o rg an iz ac ję, k tó ra patronow ać będzie w y s iłk o m p a ń stw , n arodów , organizacji społecznych i in s ty tu c ji, a ta k że w y s iłk o m św ia tły c h je d n o ­ s te k n a rze cz ochrony i za b ezp ieczen ia ty c h sk a rb ó w k u ltu r a ln y c h przeszłości, na rze cz pełn eg o w łą czen ia ty c h sk a rb ó w w służbę sp o łeczn ej k u ltu r y , w proces k s z ta łto w a n ia w spółczesnego człow ieka. M ów iąc o K rakow ie, tej sk a rb n ic y za­ bytków,, k tó r a je st p rze d m io te m w ielo stro n n ej i itm skliw ej o pieki, w sk az ał, że b u d o w a n ie w ciągu o sta tn ich X X lat potężnego p rze m ysłu , o dbyw ało się n a za ­ sadzie ... so ju szu M a rten ó w i w ie lk ic h pieców z g o ty c k im i w ie ża m i i śre d n io w iec z­ n y m i basztam i. K ończąc żyazył M iędzynarodow ej R adzie, aby stała się p la tfo rm ą ze sp o le n ia się szla ch etn yc h w y s iłk ó w w s z y s tk ic h narodów , p la tfo rm ą zespalania n o w o c ze sn e j m y ś li n a u k o w e j, u m ie ję tn o ś c i org a n iza cyjn ej i p rzy ja zn y c h , p o k o ­ jo w y c h u czu ć — na rzecz p rze ka za n ia p r z y s z ły m p o ko len io m nie uszczuplonego

lecz w zbogaconego ska rb ca k u ltu r y .

O b radom p rzew o d n iczy li k o le jn o : p rze d staw ic ie l S tan ó w Z jednoczonych — C h a rles E. P e te rso n i Z w iązku R adzieckiego — W ładim ir Iw an o w o ra z prof. S ta ­ n isła w L orentz.

N a p o rz ą d k u d ziennym była n a jp ie rw sp ra w a p rz y ję c ia re g u la m in u Z g ro m a­ d ze n ia G eneralnego. D o k u m en t te n , z a w ierając y 17 ro zd ziałó w i 65 arty k u łó w , został p r z y ję ty bez p o p raw ek , bo dotyczył tylko sp ra w p ro ce d u ra ln y ch i te ch n ic z­ n y ch , w y p ró b o w a n y ch w w ielo le tn ie j p ra k ty c e IC O M -u 7.

D alszym p u n k te m był p ro g ra m i b u d że t n a la ta 1965, 1966 i 1967. P rz ed sta w io n y zary s p ro g ra m u p o k ry w a ł się z tezam i, k tó re w yłożył w sw oim sp raw o zd a n iu P ię tro G azzola.

U zu p e łn ie n iem p ro g ra m u był przedłożony p re lim in a rz budżetow y, w k tó ry m p rz e w id z ia n e zostały k o n fe re n c je różnych kom itetów ; w ro k u 1966 w sp raw ie k o n ­ s e rw a c ji kam iienia — w B ru k se li i ro zw o ju cen tró w h isto ry c zn y c h — w M adrycie. W ro k u zaś 1967 w sp raw ie k o n se rw a c ji ru in i p rzy sp o so b ien ia ekspozycyjnego w y k o p a lisk — w A nglii; te o rii i m eto d o lo g ii k o n se rw ac ji i r e s ta u ra c ji — w G recji; w 'kw estiach p ra w n y c h — w e F ra n c ji; w k w e stii k o n se rw a c ji budo w li e tn o g ra fic z ­ n y c h — w S zw ecji; k o n se rw a c ji m a te ria łó w k o n stru k c y jn y c h — w B elgii; k s z ta ł­ cen ia p e rso n e lu specjalisty czn eg o — w A u strii; p u b lik a c ji — w Ju g o sław ii i u ż y t­ k o w a n ia o b ie k tó w zaby tk o w y ch — w S zw ajcarii. P rzedłożenie b udżetow e p rz e w i­ d u je p o n ad to u tw o rze n ie o śro d k a d o k u m e n ta c ji i śro d k i n a p ro w a d ze n ie k u rsó w d la a rc h i te k t ów -k o n se rw a to r ów w R zym ie '(w spólnie z UNESCO, U n iw e rsy te te m w R zym ie i C entrum ). B ra k n a to m ia st pozycji na w y d aw an ie zapow iedzianego

* M a te ria ły k o n g resu : AGW. 6. R egulam in o b e jm u ją c y w szy stk ie agendy IC O M O S -u m ia ł być p rzy g o to w a n y przez P olski K om itet. P ro je k t, op raco w an y p rze z n iż ej p o d p isa n eg o o p ie ra ł się n a re g u la m in ie IC O M -u w re d a k c ji z a ak c ep to ­ w a n e j 11 lipca 1962 r. przez 7 zgrom adzenie g en e raln e IC O M -u („Icom -N ew s“

vol. 16 пт 3 z czerw ca 1963). Z m ia n y dotyczyły głów nie k o m itetó w m ię d z y n a ro d o ­ w ych, k tó ry m p r o je k ta n t chciał n ad a ć b ard z iej sa m o istn y c h a ra k te r, poniew aż b ę d ą sk ła d a ły się z e k s p e rtó w dla poszczególnych zag ad n ień te o rety czn y ch i te c h ­ nicznych. N a p o sie d ze n iu B iu ra O rg an izacy jn eg o w R zym ie (9—10 k w ie tn ia 1965 r.) p rz y ję to koncepcję od d zieln y ch re g u la m in ó w dla poszczególnych organów IC O M O S-u. Is to tn a w zw iązku z ty m s p ra w a re g u la m in u k o m itetó w sp e cja listy cz n y ch , b ędzie w ięc p rz e d m io te m późniejszych o b ra d i decyzji.

czasopism a „M o n u m e n tu m “. P ro g ra m p rze w id u je zaś, oprócz p ó łrocznie u k a z u ­ jącego się „ M o n u m en tu m “, w y d a w a n ie B iu le ty n u Info rm acy jn eg o . Być m oże, że kostzta ty c h p u b lik a c ji b ęd ą p o k ry w a n e z b u d ż e tu w y d a w n ic tw U N E S C O 8.

iPo przyjęailu p ro g ra m u i b u d że tu , a p rz e d p rzy stą p ie n iem do n astęp n e g o , b ardao isto tn eg o p u n k tu p o rzą d k u o b ra d — do w y b o ru w ładz, zak o m u n ik o w a n o zebranym , że z a in te re so w a n e s tro n y uzgodniły sw oje sta n o w isk a w s p ra w ie s ie ­ dziby. P rz y ję to p ro p o zy c ję rzą d u fran cu sk ieg o , ab y w ładze IC O M O S-u u rz ę d o ­ w ały w P a ry ż u . Z a ty m w y b o rem p rze m aw ia ło to, że głów ne agendy UNESCO i w ielu m ię d zy n a ro d o w y c h o rg an iz ac ji m ieszczą się w P aryżu.

D ługo d y sk u to w a n a kw estia, ile i ja k ie m a ją być pow ołane m ięd zy n aro d o w e k o m itety sp e cja listy cz n e, rów n ież została ro z strz y g n ię ta drogą kom p ro m isu . L ista z a w ie ra 5 k o m itetó w , k tó re w ra z ie p o trzeby b ę d ą pow oływ ały k om isje m ieszan e, p o d k o m isje i g ru p y robocze. P ow ołane w ięc b ę d ą : K o m ite t D o k u m en tac ji i In fo r ­ m acji, K o m ite t d/s K o n serw ac ji i R e sta u ra c ji, K o m ite t d/s K ształcenia A rc h ite k - tó w -K o n se rw a to ró w i p erso n e lu specjalistycznego, K o m ite t P ra w n y i K o m ite t Z a ­ g o sp o d aro w an ia i U ży tk o w a n ia Z abytków .

W ybory d ały n a s tę p u ją c y re z u lta t: p rzew o d n iczący m IC O M O S-u został w y ­ b ra n y P ię tro G azzola — a rc h ite k t, naczelny k o n se rw a to r zabytków w W eronie, głów ny in s p ira to r p o w o łan ia IC O M O S-u i dotychczasow y s e k re ta rz g e n e ra ln y K o m ite tu O rganizacyjnego. S ek re ta rz e m g e n e ra ln y m został R aym ond L em aire, p r o ­ feso r h isto rii sz tu k i n a u n iw e rsy te c ie w L o w an iu m (Belgia), a sk a rb n ik ie m M a u ric e B e rry — g łów ny a rc h ite k t z a b y tk ó w w P a ry ż u . N a w iceprzew odniczących p ow o­ ła n o : W ład im ira Iw a n o w a — w ic e d y re k to ra m u z e u m krym skiego w M oskw ie, R o b e rta G arv ey — d y re k to ra N a tio n a l T ru s t fo r P re se rv a tio n w W ash in g to n ie i M a rtin a A lm a g ro — p ro fe so ra u n iw e rsy te tu w M adrycie. P rzew odniczącym Ko­ m ite tu K o n su lta ty w n e g o został w y b ra n y p ro fe so r u n iw e rsy te tu w arszaw sk ieg o S ta ­ n isła w L o ren tz, d y re k to r M uzeum N arodow ego w W arszaw ie, przew o d n iczący o b y d w u zgrom adzeń i polskiego k o m ite tu org an izacy jn eg o kongresu.

W sk ła d k o m ite tu w ykonaw czego w eszli: E a rl of E u sto n — d y re k to r to w a rz y ­ s tw a o ch ro n y z a b y tk ó w w L ondynie, d r W e rn er Bormheim, gen. S chilling — p r z e ­ w odniczący to w a rz y stw a o ch ro n y z a b y tk ó w w M oguncji, A lfre d S ch m id t — p r o f e ­ sor h isto rii sz tu k i w e F ry o u rg u , V lad im ir A lvez de Souza — a rc h ite k t, p ro fe so r u n iw e rsy te tu w Rio de Ja n e iro , Iv an Z d ra v k o v ié — a e a h ite k t C e n traln e g o I n s ty tu tu O chrony Z ab y tk ó w w B elgradzie, C arlos F lores M a rin i — a ra h ite k t, d y re k to r za­ b y tk ó w k o lo n ia ln y c h IW BH w C ordobie (M eksyk), G uglielm o de A ngelis d O s s a t — arc h ite k t, p ro fe so r u n iw e rsy te tu w Rzym ie, Dr Dezö D ercsënyi p rofesor, h is to ry k sz tu k i z se k c ji zalbytków h isto ry czn y ch M in iste rstw a B u d o w n ictw a w B udapeszcie, B. B. L al, d y re k to r szk o ły archeologii i p rze d sta w ic ie l O chrony Z ab y tk ó w A rc h e o ­ logicznych w N ew D elhi (India), R o b e rt H otke — k ie ro w n ik służby och ro n y za­ b y tk ó w h isto ry c zn y c h z V oorburg — (H olandia), W a lte r F ro d l — p ro fe so r p o lite c h ­ n ik i i przew o d n iczący fed e ra ln e g o u rzę d u za b y tk ó w w W iedniu, V lad im ir N ow ot­ n y — d y re k to r I n s ty tu tu O chrony Z ab y tk ó w i N a tu ry w P ra d z e , H a ra ld L a n d ­ b erg — m g r a rc h ite k t, g łów ny in sp e k to r w K openhadze.

Z a m y k a ją c posiedzenie, przew odniczący I Z g ro m ad zen ia G eneralnego IC O M O S-u, p rof, d r S ta n is ła w L o re n tz pod su m o w ał w y n ik i o b ra d , w sk azu jąc n a doniosłość dokonanego aiktu p o w o ła n ia now ej, ta k bardzo p o trz e b n e j o rganizacji. W yraził p rzy tym p rze k o n an ie , że r e z u lta ty działalności tej o rg an iz ac ji o d e g ra ją p o w ażn ą rolę w ro zw o ju idei o ch ro n y zabytków . K ończąc pod zięk o w ał w szystkim d eleg a to m za czynny u d ział w o b ra d a c h , przed e w szy stk im a u to ro m m a te ria łó w i p ro je k tó w o ra z o rg a n iz a to ro m k o n g resu . S erdeczne życzenia i g ra tu la c je złożył też pod a d re sem pierw szego przew odniczącego ICO M O S-u, P ie tro Gazzoli.

J a k o o s ta tn i z a b ra ł głos now y przew o d n iczący , k tó ry w sw ojej k ró tk ie j w y ­ pow iedzi p o dziękow ał za zaszczyt, ja k i go spoitkał i zapew nił, że dołoży w sze lk ic h s ta ra ń , ab y sp ro sta ć nało żo n y m obow iązkom . Z e sw ej stro n y w y ra ził p o d zięk o ­ w a n ie pod a d re se m M in istra K u ltu ry i S ztu k i za g orące i serdeczne p rzy jęcie, i pod ad re sem p rof. S. L o re n tz a i prof. J. S zabłow skiego za doskonałą o rg an iz ac ję, k tó r a zap ew n iła sp ra w n y przebieg o b ra d w se rd e cz n ej i p rzy ja zn e j atm o sferze.

K ongres p rz e b ie g a ł n ie ty lk o w sa lac h o b rad . U czestnicy jego by li p o d e jm o ­ w a n i p rze z m in is tr a K u ltu ry i S z tu k i w W ilanow ie, p rze z przew odniczącego R ad y N aro d o w ej m. K ra k o w a w salach re p re z e n ta c y jn y c h R ady, przez p o lsk i k o m ite t n a W aw elu i w Z łotej G órze w O jcow ie, a p rz e z d y re k c ję k o m b in a tu ta rn o b rz e ­ sk ieg o n a za m k u w B a ra n o w ie. G oście n a si m ie li też o k az ję zw iedzić W arszaw ę

8 M a te ria ły k o n g re su : AGW . 8, 9, 9 bis i 1.1.

1 K ra k ó w , a po drodze z B a ra n o w a — K o p rz y w n icę i K lim ontów . Część u c z e stn i­ k ó w o d b y ła w ycieczkę do T o ru n ia, gdzie ich p o d ejm o w ał re k to r u n iw e rsy te tu M i­ k o ła ja K op ern ik a, a s ta m tą d w y je c h a li dio G d a ń sk a , E lbląga, F ro m b o rk a, M a lb o rk a i O lsztyna. T e to w a rz y sk ie s p o tk a n ia dały o k a z ję do bliższego zap o zn an ia się z p ro b le m a ty k ą ochrony z a b y tk ó w w P olsce i re z u lta ta m i n aszej działalnościi w ty m z a k r e s ie 9. P ozn an e w czasie zw ie d za n ia i w ycieczek p rz y k ła d y b y ły zaś ilu s tra c ją ido znanych pow sizechnie o sią g n ię ć P o lsk i L udow ej n a p olu z a b ez p ie­ czenia- dziedzictw a k u ltu ra ln eg o .

K az im ie rz M alinow ski

SEM INARIUM NA TEMAT ORGANIZACJI PR A C INW ENTARYZACYJNYCH

I KONSERW ATORSKICH W PARKACH ETNOGRAFICZNYCH '

S em in a riu m , zorganizow ane przez Z arzą d M uzeów i O chrany Z ab y tk ó w oraz M uzeum B udow nictw a L udow ego w S an o k u (dalej, w sk ró cie MBL), odbyło się w S a­ n o k u w dn iach 6—9 czerw ca 1965 r. W zięło w nim u d ział ok. 50 gości, u czestników re p re z e n tu ją c y c h m uzea etn o g raficzn e, sk a n se n y , urzęd y k o n se rw ato rsk ie i inne in sty tu c je , za in tereso w an e p ro b le m a ty k ą se m in a riu m . W o b ra d a c h uczestniczyli ró w ­ n ie ż sp ecjaliści słow accy (5 osób), re p re z e n tu ją c y S ari sake M uzeum w B a rd e jo w ie i S loveneke N aro d n e M uzeum w M ar linie. P ro g ra m p rz e w id y w a ł trzy d ni pośw ięcone r e fe ra to m i d y sk u sji o ra z zw iedzaniu sanockiego p a r k u etn o g raficzn eg o i praco w n i k o n se rw ato rsk ich . W czw artym d n iu odbył się o b ja zd terenow y.

S em in a riu m o tw o rzy ł m g r inż. arch. W ojciech Ja n k o w s k i w im ien iu Z arzą d u M uzeów i O chrony Z abytków , p o d k re śla ją c m . in. roboczy c h a ra k te r sp o tk a n ia , k tó r e zostało zorganizow ane w ra m a c h re a liz a c ji p o stu la tó w w y su n ię ty ch przez Z e­ spół D oradczy do sp ra w P a rk ó w E tn o g raficz n y ch i B udow nictw a Ludow ego. N a stę p ­ n ie w ygłoszono re fe ra ty p rz e w id z ia n e p ro g ra m em . iS praw o zd an ie p o m ija da'ty ich w ygłoszenia. D yskusja, n ie je d n o k ro tn ie b ardzo ożyw iona, m ia ła rów n ież roboczy c h a r a k te r i w dużej m ierze sp ro w ad za ła się do szczegółow yah p y ta ń i odpow iedzi, n ie m a zatem p o trzeby je j streszczać. P ełn e m a te ria ły k o n fe re n c ji m a ją być o p u b li­ k o w an e w B iu lety n ie In fo rm a c y jn y m M uzeum B u d o w n ic tw a Ludow ego w Sanoku. A l e k s a n d e r R y b i c k i , d y re k to r M BL w re fe ra c ie O rganizacja p a rk ó w etn o g ra fic zn y c h p rze d staw ił h isto rię MBL, p o d k re śla ją c , że jego s ta tu t je s t p ie rw ­ szym tego ro d z a ju w Polsce. Do n a jw a ż n ie jsz y c h osiągnięć, obok o rg an izo w an ej już ek sp o zy c ji i zeb ran y ch obiektów , re fe re n t zaliczył sp ra w n ą działalność w łasnego w y k o n aw stw a , k tó re g w a ra n tu je n ajn iż sz e koszty, a zarazem p ra c u je n a jle p ie j. In n y m w ażnym o siągnięciem było w y p ra co w a n ie sta łe j m etody k o n se rw ac ji d re w ­ n a (zakonserw ow anych pięć b u d y n k ó w ju ż stoi, a n a stęp n y c h pięć czeka w m a g a ­ zynach). M uzeum obecnie s to s u je X ylam .it Ż eg larsk i, A n to x , P a stę B, S o lto x i X y - la m it S u p erW (ten o s ta tn i w y łąc zn ie d o p o d w alin , n a s ty k u z ziem ią). D aje się w e znaki b ra k sk u te cz n eg o ś ro d k a do k o n se rw a c ji strze ch .

Inż. arch. S t a n i s ł a w S z c z ę k , p r o je k ta n t p a rk u , w ygłosił r e f e r a t P lan p e r­ s p e k ty w ic z n y zagospodarow ania P a rku E tn o g ra ficzn e g o w S anoku. Z ałożeniem ge­ n e ra ln y m je s t p rz y ję ta zasada tw o rze n ia zespołów środow iskow ych, „ m ik ro k lim a ­ tó w “ — ja k to o k reślił re fe re n t. M etoda ek sp o zy cji poszczególnych b u d y n k ó w ja k o o ddzielnych ek sp o n ató w (jak np. w sk a n se n ie chorzow skim ) w ogóle n ie je s t b ra n a p rze z p r o je k ta n ta w rac h u b ę. T eren o w e w a r u n k i p a r k u sanockiego d a ją je d y n ą w P olsce szansę zachow ania w p ełn i sp e c y fik i k ra jo b ra z u n a ta k d u żą skalę, co je st zgodne z zasadam i w spółczesnej eksp o zy cji tego ty p u . S tąd w y n ik a k o ncepcja p o ­ d ziału p a rk u n a cz te ry g ru p y etn iczn e: B ojkow ie i Ł em k o w ie — górskie g ru p y ru sk ie i P o d g ó rzan ie o ra z D olinianie. Z ab u d o w a n ia k a ż d e j z g ru p będą tw o rzy ły zam k

-9 D ane o sta n ie i osiągnięciach m u z e a ln ic tw a i o ch ro n y zabytków w Polsce L u ­ dow ej p o d aw a ł k ró tk i in fo rm a to r w ję z y k u fra n c u sk im , dodany do n r 1(68) ro c z ­ n ik a 1965 „O chrony Z ab y tk ó w “. W in fo rm a to rz e ty m podano, poza ze staw ien iam i liczbow ym i, w ybór w aż n iejszy c h o biektów , k tó re były p rze d m io te m p ra c k o n se r­ w a to rsk ic h i ad re sy w ażn iejszy c h in s ty tu c ji (z n a z w isk a m i ic h k ie row ników ), k tó re z a in te re so w an e są s p ra w ą o ch ro n y za b y tk ó w w Polsce.