A LO JZY K O W A LK O W SK I, PR ZEM Y SŁA W SZ C Z Ę SN Y
WPŁYW NAWOŻENIA SIARCZANEM AMONU NA NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE LEŚNEJ GLEBY RDZAWEJ
BIELICO-WANEJ
CZĘŚĆ II. W ŁA ŚC IW O ŚC I SO R PC Y JN E
Z akład G leb o zn a w stw a i N a w o żen ia In sty tu tu B a d a w czeg o L eśn ictw a , W a rsza w a -S ęk o cin
W ST ĘP I CEL PR A C Y
W zrastające nawożenie siarczanem amonu częściowo istotnie w pły nęło na zawartość łatwo rozpuszczalnych składników m ineralnych, zmie niając ich skład ilościowy w poziomach Ol/Ofh, reAp i Bv badanej gleby
rdzawej bielicowanej [6]. Wiadomo, że azotowe nawozy w glebach wy
tworzonych z ubogich w części spławialne piasków różnej genezy po wodują rozkład, peptyzację, m igrację i akum ulację substancji organicz nych. Procesy te przebiegają różnie w poszczególnych poziomach gle bowych zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym [2, 7]. Prócz zmiany pojemności sorpcyjnej wprowadzony azot powoduje w pro
filu specyficzne dyslokacje P. K, Ca, Mg [1, 3, 5, 6] i Fe, Mn, Cu, Zn [3]
oraz intensyfikuje biologiczną m ineralizację próchnicy glebowej [2, 3].
O pierając się na danych z literatu ry i badaniach własnych założono, że zastosowane nawożenie siarczanem amonu powinno również wywrzeć określony wpływ na skład kationów wymiennych, kwasowość hydroli- tyczną oraz wartości S, T i V w poziomach Ol/Ofh, reAp i Bv leśnej gleby rdzawej bielicowanej. Wyniki badań przeprowadzonych w obiek
cie doświadczalnym, opisanym w części I [6], przedstawiono w niniejszej
części II.
M ETODY B A D A N
Do badań użyto próbek, w których wykonano oznaczenia łatwo roz
puszczalnych składników pokarmowych opisanych w części I [6]. Po w y
suszeniu i odsianiu przez sito o średnicy oczek 1 mm próbek z poziomów
reAp i Bv oraz zmieleniu próbek z poziomu Ol/Ofh oznaczono w nich za-2 — R o c z n i k i G le b o z n a w c z e
wartość wymiennych: potasu, sodu, wapnia i magnezu, w ypartych obo jętnym roztworem 1 N octanu amonu. W ypieranie w ym iennych pier wiastków z próbek pochodzących z poziomów reAp i Bv prowadzono aż do zaniku reakcji na wapń. Natom iast eluaty próbek z poziomu Ol/Ofh przygotowano stosując 24-godzinne przem ywanie 5-gramowych odważek do uzyskania 250 ml eluatu. W odniesieniu do oznaczeń składników za równo w eluatach z m ineralnych poziomów reAp i B v , jak też orga nicznego poziomu Ol/Ofh użyto term inu „wymienne form y kationów ”. Kwasowość hydrolityczną Hh oznaczono metodą K appena stosując eks trakcję 1 N roztworem octanu w apnia o pH 8,2 i współczynnik przelicze niowy 1,5 na niepełne wyparcie jonów wodorowych. W przypadku pró bek z poziomu Ol/Ofh stosunek odważki do roztw oru ekstrakcyjnego wy nosił 1 : 1 0.
Na podstawie wykonanych oznaczeń wymiennych: potasu, sodu, w ap
nia i magnezu oraz kwasowości hydrolitycznej wyrażonych w m .e./1 0 0 g
gleby obliczono sumę zasad S, pojemność sorpcyjną T = S + Hh i stopień
wysycenia zasadami V = Ю0. W yniki opracowano statystycznie, w y
konując obliczenia na EMC Odra 1204 w Zakładzie Metod M atem atycz nych i Statystycznych Akademii Rolniczej w Poznaniu.
W Y N IK I B A D A N
Przeprowadzone badania w ykazały wpływ dawki siarczanu amonu wprowadzonego do gleby na kształtow anie się jej właściwości sorpcyj nych w poziomach Ol/Ofh, reAp i Bv, w których tkw i główna masa ko rzeni drzewostanu sosnowego. Poszczególne poziomy genetyczne reago w ały jednak różnie na stosowane nawożenie.
W organicznym poziomie Ol/Ofh i próchnicznym poziomie reAp stwierdzono wzrost zawartości w ym iennych form potasu, sodu, wapnia i magnezu ze wzrostem dawek siarczanu amonu. Z przeglądu prostych
regresji na rys. 1 i 2 oraz odnośnych rów nań w tab. 1 wynika, że wzrost
ten był szczególnie wysoki w organicznym poziomie Ol/Ofh i dotyczył zwłaszcza wymiennego potasu i magnezu, w m niejszym stopniu w ym ien nego wapnia. Zawartość tych składników wzrosła odpowiednio od K + 75,64, Mg2+ 21,51 i Ca2+ 129,30 mg na 100 g gleby na poletkach bez na wożenia do K+ 110,19, Mg2+ 30,26 i Ca2+ 140,63 mg na 100 g gleby na poletkach nawożonych najwyższymi dawkam i siarczanu amonu (5120 kg). Zawartość wymiennego sodu w poziomie Ol/Ofh wzrosła odpowiednio od 4,64 do 5,82 mg na 100 g gleby. Natomiast w przypadku poziomu reAp w yraźny wzrost zawartości stwierdzono jedynie w odniesieniu do w y miennego w apnia i potasu: od 4,62 i 2,42 do 6,36 i 3,04 mg na 100 g gleby. Zawartość wymiennego magnezu w tym poziomie wzrosła w m inim al nym stopniu i wynosiła 0,52 mg/100 g gleby na poletkach bez nawożenia
R ys. 1. W p ły w n a w o żen ia siarczan em am onu na k sz ta łto w a n ie się w ła śc iw o ś c i sorp c y jn y ch w p oziom ie Ol / Of h leśn ej g leb y rdzaw ej b ielico w a n ej
E ffect of th e fertiliza tio n w ith am m on iu m su lp h a te on th e form ation of sorption prop erties in th e Ol / Of h horizon of fo rest pod zolized ru sty soil
i 0,64 mg/100 g gleby na poletkach z najwyższym i dawkami siarczanu amonu. Zawartość wymiennego sodu w poziomie reAp nie zm ieniała się niezależnie od wysokości dawki nawożenia.
R ys. 2. W p ływ n a w o żen ia siarczan em am onu na k szta łto w a n ie się w ła śc iw o śc i sorp cyjn ych w p oziom ie r e A p leśn ej g leb y rd zaw ej b ielico w a n ej
E ffe c t o f th e fe r tiliz a tio n w ith am m on iu m su lp h a te on th e form ation of sorption p rop erties in th e r e A p horizon of fo r e st p od zolized ru sty soil
Swoistą reakcję wykazał m ineralny, słabo próchniczny poziom Bv (rys. 3, tab. 1). W przeciwieństwie do poziomów reAp i Ol/Ofh stw ier dzono w nim zmniejszenie zawartości wymiennego potasu i w apnia ze wzrostem dawek siarczanu amonu. Zawartość tych składników w ahała się
Bv
R ys. 3. W p ływ n a w o żen ia siarczan em am onu na k szta łto w a n ie się w ła śc iw o śc i sorp cyjn ych w poziom ie B v leśn ej g leb y rdzaw ej b ielico w a n ej
E ffect of th e fertiliza tio n w ith am m on iu m su lp h a te on th e form ation of sorption prop erties in th e B v horizon of fo rest podzolized ru sty soil
odpowiednio od 0,86 i 2,07 mg na 100 g gleby na poletkach bez nawoże nia do 0,65 i 1,81 mg na 100 g gleby na poletkach nawożonych najw yż szymi dawkami. Zawartość magnezu w tym poziomie nie zm ieniała siq niezależnie od dawki nawożenia, natom iast zawartość wymiennego sodu w m inim alnym stopniu wzrosła w raz z wysokością dawki, wynosząc 0,34 mg/100 g gleby na poletkach bez nawożenia i 0,38 mg/100 g gleby na poletkach o najwyższych dawkach siarczanu amonu.
Zróżnicowanie ilościowe w ym iennych form potasu, sodu, wapnia i magnezu znalazło istotne odzwierciedlenie w kształtow aniu się ich su my S. Wskaźnik ten w ykazuje w poziomach Ol/Ofh i reAp wzrost pro porcjonalny do dawek siarczanu amonu oraz zmniejszenie w pozio mie Bv (rys. 1-3, tab. 1).
Przeprowadzona analiza w ariancji nie wykazała wpływu nawożenia siarczanem amonu na kształtowanie się kwasowości hydrolitycznej w or ganicznym poziomie Ol/Ofh na przyjętym poziomie istotności 0,05 (rys. 1, tab. 1). W poziomie tym, niezależnie od wysokości dawki nawożenia, wynosiła ona 58,88 m.e./100 g gleby. Jednak w m ineralnym poziomie Bv (rys. 3, tab. 1), a przede wszystkim w poziomie reAp (rys. 2, tab. 1) na stąpił istotny wzrost kwasowości hydrolitycznej ze wzrostem dawek siar czanu amonu. Kwasowość hydrolityczna w tych poziomach wzrosła od powiednio od 2,25 i 6,66 m.e. na 100 g gleby na poletkach bez nawożenia do 2,58 i 7,95 m.e. na 100 g gleby na poletkach z najwyższym nawoże niem.
Obliczona pojemność sorpcyjna T i stopień wysycenia kompleksu sorp cyjnego zasadami V , będące wypadkową wzajem nych ilościowych
sto-j Z a b o l a ł Wpływ n aw o żen ia s ie r o e a n e n aao n u n a w ła ś c iw o ś c i s o rp c y jn e l e ś n e j g le b y
rd za w ej b ie lic o w a n e J
E f f e o t o f th e f e r t i l i s a t i o n w ith aum oniu* s u lp h a t e on s o r p t i o n p r o p e r t i e s o f f o r e s t p o d z o llz e d r u s t y s o i l
Ce oba F e a tu r e
Bównanle p r o s t e j r e g r e s j i I s t o t n e n a p o - B ło n ie 0 ,0 5
/p r z e d p o d staw ie n iem ró w n an ie w a rto ś ć daw ki n a le ż y poanożyć p r i e s 10” ' / E q u a tio n o f r e g r e s s i o n li n o s i g n i f i c a n t a t th e l e v e l o f 0 .0 5 / p r i o r t o th e s u b s t i t u t i o n o f th e e q u a tio n th e v a lu e o f r a t e i s t o be n u l t i p l i s d by 10” ' B łąd stan d ard o w y p o je d y n c z e j ob s e r w a c ji S ta n d a rd e r r o r o f s i n g l e o b s e r v a t io n Sx B łą d stan d a rd o w y ś r e d n i e j S ta n d a rd e r r o r o f n e a n . S* s P o z io e O l/O fh - H o riz o n 0 1 /6 f h I - 75,6401 + 0 ,1 3 5 0 X 6 ,9 1 9 0 3 ,9 9 4 7 l a * Y . 4 ,6 3 8 4 + 0 ,0 0 4 6 X 0 ,5 3 0 9 0 ,3 0 6 5 Ca2* Y - 1 29,3010 + 0 ,0 4 4 2 X 3 ,9 1 2 0 2 ,2 5 8 6 Mg2+ Y - 2 1 ,5 1 4 2 + 0 ,0 5 7 6 X 2,6 0 0 5 1 ,5 0 1 4 Hh Y - 58 ,6 8 0 0 3 ,7 5 5 6 2 ,1 6 8 3 S Y - 1 0 ,3704 + 0 ,0 1 0 6 X 0 ,4 5 5 4 0 ,2 6 2 9 T Y - 70,6 1 7 5 3,1158 1,7 9 8 9 V Y - 14,9972 + 0,0 1 3 1 X 1 ,2016 6 ,9 3 7 3 P o z io n reAp - H o riz o n reAp
Y - 2 ,4 2 1 8 + 0 ,0 0 2 4 X 0 ,3 8 7 7 0 ,2 2 3 8 I a + Y - 0 ,5 0 6 7 0 ,0 9 9 8 0 ,0 5 7 6 Ca2+ Y - 4 ,6 1 7 8 + 0 ,0 0 6 8 X 0 ,7 5 5 2 0 ,4 3 6 0 * * Y - 0 ,5 2 4 4 + 0 ,0 0 0 5 X 0 ,0 6 5 9 0 ,0 3 8 1 Hh Y - 6 ,6 5 9 9 + 0,0 0 5 1 X 0 ,8 7 7 2 0 ,5 0 6 4 S Y - 0 ,3 5 4 5 + 0 ,0 0 0 5 X 0 ,0 4 8 0 0 ,0 2 7 7 T Y - 7 ,0 1 4 4 + 0 ,0 0 5 5 X 0 ,9 0 1 0 0 ,5 2 0 2 7 Y - 5 ,2 5 3 3 0 ,6 2 2 9 0 ,3 5 9 6 P o z io a Bv - H o riz o n Bv ** Y - 0 ,8 6 3 0 - 0 ,0 0 0 8 X 0 ,0 9 8 1 0 ,0 5 6 7 Ha+ Y - 0 ,3 4 0 5 -t- 0,0 0 0 1 X 0,0261 0 ,0 1 5 1 Ca2+ Y » 2 ,0 6 7 9 - 0 ,0 0 1 0 X 0 ,1 7 5 2 0 ,1 0 1 1 Mg2+ Y - 0 ,2 9 1 7 0 .0 3 1 9 0 ,0 1 8 4 Hh Y - 2 ,2 5 0 0 + 0 ,0 0 1 3 X 0 ,1 5 5 0 0 ,0 8 9 5 S Y - 0 ,1 6 6 0 - 0,0 0 0 1 X 0 ,0 1 1 6 0 ,0 0 6 7 T Y - 2,4141 + 0 ,0 0 1 3 X I 0 ,1 5 6 1 0 ,0 9 0 2 V Y - 6 ,5 7 7 5 - 0,0 0 5 1 X I 0 ,4 4 2 2 0 ,2 5 5 3
sunków sumy zasad S i kwasowości hydrolitycznej Hh, w ykazują swoiste układy, różne w poszczególnych poziomach. Mianowicie w poziomach
reAp i Bv (rys. 2 i 3, tab. 1) stwierdzono wzrost wartości T ze wzrostem
daw ek nawożenia. W poziomie Bv pojemność sorpcyjna w zrastała tylko pod wpływem rosnącej kwasowości hydrolitycznej, suma zasad bowiem w tym poziomie malała. Natomiast w poziomie Ol/Ofh mimo wyraźnego wzrostu sumy zasad przy nie zm ieniającej się kwasowości hydrolitycznej
nie stwierdzono istotnego efektu na przyjętym poziomic istotności 0,05 (rys. 1, tab. 1).
Logiczną konsekwencją układu wskaźników S i T jest kształtow anie się wartości stopnia wysycenia kompleksu sorpcyjnego zasadami V w poszczególnych badanych poziomach. W poziomie Ol/Ofh w artość V w zrasta ze wzrostem dawki nawozów, co jest w ynikiem zwiększenia w ar tości S przy stałej wartości T (rys. 1, tab. 1). W poziomie reAp (rys. 2, tab. 1) przy jednoczesnym proporcjonalnym wzroście S i T wraz z w y sokością dawki nawożenia wartość V nie ulega zmianie. W poziomie Bv natom iast wartość V m aleje w raz ze wzrostem dawek siarczanu amonu, czego powodem jest zmniejszenie wartości S przy jednoczesnym wzroście wartości T.
P O D SU M O W A N IE I W N IO SK I
Przeprowadzone badania w ykazały niewątpliw y istotny wpływ nawo żenia siarczanem amonu na właściwości sorpcyjne badanych poziomów
Ol/Ofh, reAp i Bv, przy czym poszczególne poziomy w ykazywały różną,
swoistą reakcję. Zmiany te przedstaw iają się najostrzej w organicznym poziomie Ol/Ofh i m ineralnym , lecz stosunkowo bogatym w próchnicę poziomie r e A p. Mają one swój w yraz w zwiększeniu zawartości wym ien nych form kationów zasadowych, co jest korzystne z punktu widzenia możliwości troficznych środowiska glebowego. Jednak w słabo próch- nicznym, m ineralnym poziomie Bv pod wpływem jednostronnego nawo żenia siarczanem amonu (zwłaszcza wysokimi dawkami) zmniejsza się zawartość w ymiennych kationów zasadowych, co może w konsekwencji prowadzić do zmian ujemnych, choć przypuszczalnie dalekich od długo trw ałej degradacji siedliska. Jak stwierdzono we wcześniej przeprow a dzonych badaniach [5], w przew iewnych i ubogich glebach rdzawych bielicowanych procesy azotogennego zubożania w składniki m ineralne, rozkładu substancji organicznych i usuwania jego produktów poza profil glebowy mogą prowadzić do przekształcenia dynam iki procesów glebo wych. Ich ostatecznym skutkiem może być przejściowa lub naw et dłu- gotraw ała degradacja gleb i siedliska. Na tym tle należałoby rozważyć celowość stosowania zrównoważonego pod względem stosunków ilościo
wych nawożenia wieloskładnikowego.
Reasumując, przeprowadzone badania nad wpływem nawożenia siar czanem amonu na sorpcyjne właściwości poziomów Ol/Ofh, reAp i Bv leś nej gleby rdzawej bielicowanej upoważniają do sformułowania następu jących wniosków:
1. Zastosowane nawożenie spowodowało istotny wzrost zawartości
ziomie Ol/Ofh oraz potasu, wapnia i magnezu w m ineralnym , zawiera jącym próchnicę poziomie reAp.
2. W m ineralnym , słabo próchnicznym poziomie Bv zawartość wy
miennych form potasu i w apnia w ykazuje tendencję m alejącą w m iarę wzrostu dawek siarczanu amonu. Zawartość wymiennego magnezu w tym poziomie nie uległa zmianom niezależnie od wysokości dawki nawożenia.
3. Stwierdzono istotne zakwaszające działanie nawożenia siarcza nem amonu w m ineralnych poziomach reAp i Bv. W organicznym po ziomie Ol/Ofh kwasowość hydrolityczna nie w ykazywała związków z przeprowadzonym nawożeniem.
4. Zastosowane nawożenie nie miało wpływu na pojemność sorpcyjną w poziomie Ol/Ofh, natom iast w poziomach reAp i Bv spowodowało jej zwiększenie, proporcjonalne do wzrostu dawek nawozu.
5. O trzym ane w yniki badań nad wpływem nawożenia siarczanem amonu na kształtowanie się właściwości sorpcyjnych w badanych pozio mach Ol/Ofh, reAp i Bv potw ierdzają wcześniejszy wniosek o regulu jącej roli substancji organicznej w badanych glebach leśnych. N ajw ięk szą zdolność regulującą posiada poziom Ol/Ofh, najm niejszą poziom Bv.
L IT E R A T U R A
[1] B e a t o n J. D., H a r a p i a k J. H., S p e e r R. C., G a r d i n e r R. T.: R e le a se of p la n t n u trien ts from fo rest soil hum us treated w ith n itrogen and su lp h u r fertilizers. Can. Soil. Sei. Soc. M eet., S ask atoon 1969.
[2] B e a t o n J. D.: F ertilizer m ethods and a p p lica tio n s to fo restry practice. F o rest F ertiliza tio n . S y m p o siu m P roceed in gs. U S D A F orest S e r v ic e G en eral T ech n ica l R eport N E-3. 1973.
[3] C o l e D. W. , G e s s e l S. P.: M o v em en t of elem en ts through a fo rest soil as in flu e n c e s by tree rem oval and fertilizer ad d ition s. F orest S oil R ela tio n sh ip s of N orth A m erica. Oreg. S ta te U n iv. P ress., C orn valis 1965.
[4] K o w a l k o w s k i A., O s t r o w s k a A. , P a c e w i c z T., S z c z ę s n y P.: W p ływ em isji p rzy m y sło w y ch na w ła śc iw o ś c i b ielico ziem n y ch g leb leśn y ch ok olicy P u ła w . D ok u m en tacja IBL, 1974.
[5] K o w a l k o w s k i A., S z c z ę s n y P., B o r z y s z k o w s k i J.: W p ływ im isji azotow ej na sorp cyjn e w ła śc iw o śc i g leb rd zaw ych b ielico w a n y ch ok olicy P u ław . Rocz. glebozn. 28, 1977, 3.
[6] K o w a l k o w s k i A., S z c z ę s n y P.: W p ływ n aw ożen ia siarczan em am onu na n iek tó re w ła śc iw o ś c i ch em iczn e leśn ej gleb y rdzaw ej b ielico w a n ej. Cz. I. S k ła d n ik i ła tw o rozp u szczaln e. Rocz. glebozn. 28, 1977, 3.
[7] S a p o ż n i k o w N. A. , I w a n o w a N. A., L i w a n o w a T. K. , R u s i n o w a I. P., S i d o r o w a W. W., S i r o z a L. B., T a r w i s T. W.: Issled o w a n ija tran sform acji azota w p o czw ie i azotn ogo p itan ija ra stien ij (po rezu ltatam rabot s p rim ien ien ijem 15N). Trans, of th e 10 th Int. Congr. of S o il Sei. IX , M oskw a 1974.
А . К О В А Л Ь К О В С К И , П . Щ Е Н С Н Ы В Л И Я Н И Е У Д О БРЕН И Я С У Л ЬФ АТО М АМ М ОНИ Я Н А Н Е К О ТО РЫ Е ХИ М И Ч ЕС К И Е С ВО Й С ТВА Р Ж А В О Й ОП ОДЗОЛ ЕН Н О Й ЛЕСНОЙ П О Ч ВЫ Ч А С Т Ь 2 -Я . С О Р Б Ц И О Н Н Ы Е С В О Й С Т В А О тделение почвоведени я и удобрения, Н ауч н о-и ссл едов ател ьск и й институт лесоводства, В арш ава-С ен к оц и н Р е з ю м е Ц елью п ров еден н ы х исследован ий было установить влияние удобр ен и я сул ьф атом аммония на сорбционны е свойства р ж ав ой почвы. В обр а зц а х почвы стобранны х в гори зон тах Ol / Of h, r e A p и B v оп р едел ял и со д ер ж а н и е щ елочны х обм енны х катионов элю ируем ы х раствором ln CH3COONH4, гидролити ческую кислотность по К ап п ен у, вы числяли сумму щ ел оч н ы х катионов S , а т а к ж е к оэф ф и ц и ен ты Т и V. П олучен ны е р езультаты оп р едел ен и й указы ваю т на ди ф ф ер ен ц и р ов ан н ое реагирование отдельны х почвенны х горизонтов на вн есен и е удобрения. В го р изон те Ol / Of h, установлен рост содер ж ан и я щ елочны х катионов совместно с ростом д о з сул ьф ат а аммония и рост к оэф ф и ц и ен тов S и V. Гидролитическая кислотность и к о эф ф и ц и ен т Т оставались на не изм енном уровне. П одобны м образом реагировал горизонт r e A p , в котором об н а р у ж ен о повы ш ение зн ач ений в сех исследован ны х свойств кроме к оэф ф и ц и ен та V. И ное реагирование установлено в горизонте Bv , где сод ер ж а н и е обм енны х ф орм щ елочн ы х катионов не изм ен ялось либо п о д л еж а л о ум еньш ению (К и Са). У м еньш ались т о ж е величины к о эф ф и ц и ен тов S и V. В гор и зон тах теАр и B v отмечено подки сяю щ е действие вносимого в почв у сул ь ф ата аммония. A . K O W A L K O W S K I, Р. S Z C Z Ę S N Y
EFFECT OF THE FER T IL IZ A T IO N W ITH A M M O N IUM SU L P H A T E ON SOME C HEM ICAL PR O PER TIES OF FO R EST PO D ZO LIZED R U ST Y SO IL
P A R T II . S O R P T IO N P R O P E R T I E S
D ep artm en t of S oil S cien ce and F ertiliza tio n , T he F orestry R esearch In stitu te, W a rsa w -S ęk o cin
S u m m a r y
The purp ose of th e r e sp ectiv e in v e stig a tio n s w a s to d eterm in e th e e ffe c t of the fertiliza tio n w ith am m on iu m su lp h a te of p odzolized ru sty soil. In sa m p les ta ken from th e Ol / Of h y r e A p and B v horizons th e co n ten t of basic ex ch a n g ea b le cation s forced out by n eu tra l so lu tio n of 1 N CH3COONH4 as v e il as th e h y d ro ly tic a cid ity by th e m ethod of K appen w a s determ in ed . T he sum of b a sic S cation s and
th e T and V in d ices w e r e calcu lated .
T he resu lts obtained proved a d iffe r e n t resp on se of soil in p articu lar horizons to th e fertiliza tio n . In th e Ol / Of h horizon an in crease of th e co n ten t of b asic cation s
and of th e v a lu e s of S and V in d ices a lo n g w ith in crea sin g am m on iu m su lp h a te rate h as b een fou n d . T he h y d ro ly tic a cid ity and th e T in d ex m a in ta in ed a t an u n ch an ged le v e l. S im ila r resp on se of soil in th e r e A p horizon has b een found, in w h ich an in crea se of a ll th e fea tu res in v estig a ted , e x c e p t for th e V in d e x v a lu e,
took place.
A d iffe r e n t resp o n se for th e B v horizon has b een found, w h ere th e con ten t of e x c h a n g ea b le form s of b asic cation s rem ain ed un ch an ged or u n d erw en t a d e c rease (K and Ca). D ecreased also v a lu e s of th e 5 and V in d ices, in case of th e r e A p and B v horizon s an a cid ify in g e ffe c t of am m on iu m su lp h a te in trod u ced into* soil h as b een proved.
Doc. dr hab. A lo jz y K o w a lk o w ski In s ty tu t B adaw czy L eśnictw a w S ęko cin ie
