V. Geneza, klasyfikacja, kartografia gleb
BOHDAN DOBRZAŃSKI, IGNACY DECHNIK, JA N GLIŃSKI
PRÓBA WYCENY WARTOŚCI ROLNICZEJ GLEB UPRAWNYCH
WYTWORZONYCH Z UTWORÓW PYŁOWYCH
Katedra G leboznawstwa WSR Lublin
W ram ach zespołowo opracowanej klasyfikacji gleb upraw nych,
uw zględniającej w należytym stopniu przydatność i w artość rolniczą
w yróżnionych jednostek typologicznych, podjęliśm y próbę w yceny w ar
tości rolniczej gleb upraw nych w ytw orzonych z utw orów pyłowych.
Badaniam i objęto 73 grom ady rozmieszczone na obszarze 14 powiatów
województwa lubelskiego. Do w yceny urodzajności gleb tych grom ad w y
korzystano plony buraków cukrow ych w latach 1961—1963 (uzyskane
z działu plantacyjnego cukrowni). Ocenę zasobności wyróżnionych gleb
oparto na danych zaczerpniętych ze Stacji Chemiczno-Rolniczej w L u
blinie.
Przynależność badanych gleb do klas bonitacyjnych wzięto z rejestrów
klasyfikacyjnych gruntów (tab. 1).
W ykorzystany m ateriał dużej liczebności (około 2000 plonów buraków
cukrowych), uzyskany z teren u 73 gromad, przykładowo umożliwił roz
patrzenie zależności wysokości plonów od zasobności gleb, klas bonita
cyjnych i typologii gleb w świetle analizy statystycznej (tab. 2, 3, 4).
Średnie w artości plonów buraków cukrowych w q/ha oraz współczyn
niki zmienności tych plonów uzyskano z 30—50 w artości pojedynczych.
Analiza statystyczna wykazała, że typ gleb w ytw orzonych z utw oru
pyłowego dość prawidłowo charakteryzuje zasobność i odczyn gleby, jak
również wysokość uzyskanych plonów.
W obrębie tego samego typu gleby nie stwierdzono w yraźnych różnic
w kształtow aniu się odczynu i zasobności w przysw ajalny fosfor i potas,
jak również nie w ynikła istotna różnica w wysokości plonów buraków
cukrowych.
430 В . D O B R Z A Ń S K I , I. D E C H N IK , J. G L IŃ S K I
T a b e l a 1
Przynależność poszczególnych typów i rodzajów gleb do klas bonitacyjnych wyrażona w procentach P roportional share of tested s o il types and kinds in p a rtic u la r pro d u ctiv ity clases, expressedin per cent Klasa bonitacyjna
Тур P roductivity class
i rodzaj gleby Soil types and kind
Liczba gromad Number of
gro ups Per
Procent występowania klasy bonitacyjnej
cent share in p roductivity class
I II I l i a I l lb IVa
Czarnoziemy - Chernozem 9 11 78 11 - _
Brunatne wytworzone z lessów
Brown s o ils from loesses 30 3 54 40 3
-Kompleks brunatnych i bielicowych wytworzo nych z lessów
Brown s o il and podsol complexes from loesses
8 - 12 50 38
-Bielicowe wytworzone z lessów
Podsols from loesses 16 - 7 75 18
-Bielicowe wytworzone z utworów pyłowych wodnego pochodzenia
Podsols from aquofluvial very-fine sand formations
10 - - 40 20 40
T a b e l a 2
Statystyczna analiza plonów buraków cukrowych w q/ha w roku 19б1S t a ti s t i c a l analysis of sugar beet crops in I9 6I (q/ha)
'—■— Kl asa
Typ --- Class
Type — I II I l ia I l lb IVa
Czarnoziemy - Chernozems 324,8**t- ► 322,4 283,2 -
-Brunatne - Brown s o ils 321,2 ~2SЮ,2 -2 9 7 ,1 3 1 6 ,3 ->
-Bielicowe wytw. z lessu
Podsols from loess - *234,5^
t
247,9> t
2713,2
Kompleks bielicowych i brunatnych
Podsol-brown s o il complexes - 2A 1 11,2 1 ‘►259,4-* 1 278,8-* Bielicowe wytw. z utworów pyłowych
wodnego pochodzenia
Podsols from aquofluvial very-fine sand formations
- - 269,4 270,5^ 2 3:1 ,1
różnice między średnimi są n ieisto tn e - differences between means are in sig n ific a n t obydwie średnie is to tn ie wyższe od wskazanej - both means are e s s e n tia lly higher than th at indicated
średnia is to tn ie wyższa od wskazanej - mean in e s s e n tia lly higher than that indicated
W A R T O Ś Ć R O L N . G L E B W Y T W O R Z O N Y C H Z U T W O R Ó W P Y Ł O W Y C H 431
T a b e l a 3
Statystyczna analiza plonów buraków cukrowych w q/he w roku 1962 S t a ti s t i c a l an alysis of sugar beet crops in 1962 (q/ha)
różnice między średnimi są n ie isto tn e - d ifferences between means are in sig n ific a n t obydwie średnie is to tn ie wyższe od wskazanej - both means are e s s e n tia lly higher than th at indicated
średnia is to tn ie wyższa od wskazanej - mean in e s s e n tia lly higher than th at indicated
b e l a 4 Statystyczna analiza plonów buraków cukrowych w q/ha w roku 1963
S t a ti s t i c a l an aly sis of sugar beet crops in I963 (q/ha)
różnice między średnimi są n ie isto tn e - differences between means are in sig n ific a n t obydwie średnie is to tn ie wyższe od wskazanej - both means are e s s e n tia lly higher than th at indicated
432 В . D O B R Z A Ń S K I , I. D E C H N IK , J. G L IŃ S K I
Typ gleby odzwierciedla zatem w większym stopniu niż klasa boni
tacyjna w artość rolniczą zbadanych gleb. Przeprow adzona analiza w ska
zuje, że jednostki typologiczne gleb zróżnicowane są nie tylko w oparciu
0 cechy morfologiczne, lecz również z uwzględnieniem ich właściwości
chemicznych. N atom iast podział omawianych gleb na klasy bonitacyjne
nie uwidacznia w dostatecznej mierze ich zasobności i odczynu.
Ocena w artości rolniczej gleb upraw nych, przeprowadzona na przy
kładzie gleb w ytw orzonych z utw orów pyłowych województwa lubelskie
go, w skazuje na możliwość rozszerzenia tego rodzaju badań na inne jed
nostki system atyczne gleb. P rzy tym należy w ykorzystać plony innych
roślin upraw nych, otrzym yw ane w polowych doświadczeniach ścisłych
1 z doświadczalnictwa masowego.
Б. Д О БЖ А Н ЬС КИ , И. Д ЭХ Н И К , Ю. ГЛИНЬСКИ ПОПЫТКА ТАКСАЦИИ АГРОНОМИЧЕСКОЙ ЦЕННОСТИ ПАХОТНЫХ ПОЧВ РАЗВИВШ ИХСЯ ИЗ ПЫЛИСТЫХ ОБРАЗОВАНИЙ К а ф е д р а П оч воведен ия Л ю блинской С ел ьск охозя й ств ен н ой А кадем ииР е з ю м е
Пытались определить агрономическую ценность пахотных почв развив ш ихся из пылистых образований, опираясь на данных о реакции почв, обеспе ченности фосфором и калием и на статистическом учете урож ая сахарной све клы за период 3 лет. Выш еуказанные данные были получены из опытной агрохимической стан ции и из агрономического отделения сахарного завода. Проведенный анализ показал, что тип почвы отражает в высшей степени агрономическую ценность исследованных почв, чем бонитировочный класс.В. D O BR Z A Ń SK I, I. DEC HN IK, J. G LIŃ SK I
TENTATIVE ASSESSM ENT OF THE AGRICULTURAL VALUE OF CULTURE SOILS FROM SILT FORMATIONS
D ep a rtm e n t of S oil S c ie n c e , C o lleg e of A g ricu ltu re, L u b lin
S u m m a r y
Evoluation of the production capacity of soils from silt form ations w as based on soil reaction, soil contents of phosphorus and potassium, and statistical analysis of sugar beet crops for 3 years. The respective data w ere obtained from the Agro chem ical Station and the cultivation divisions of sugar factories. The analytic fin dings indicate that the agricultural utility of the tested soils is more closely charac terized by the soil type than by its productivity class.
