Medycyna Wet. 2007, 63 (8) 994
Praca oryginalna Original paper
Enteropatie krwotoczne, a wród nich dyzenteria
wiñ (Swine dysentery SD), której czynnikiem
etio-logicznym jest Brachyspira hyodysenteriae oraz
roz-rostowe zapalenie jelit (Proliferative enteropathy PE)
wywo³ywane przez Lawsonia intracellularis nie
prze-staj¹ byæ wa¿nym problemem zdrowotnym w
produk-cji wiñ. Dane pimiennictwa wskazuj¹, ¿e w
wiêk-szoci rozwiniêtych rolniczo krajów wiata dosz³o do
zmiany w zakresie czêstotliwoci ujawnienia siê
wy-mienionych chorób. W latach 70. i 80. za najczêciej
wystêpuj¹c¹ enteropatiê krwotoczn¹ uznawano
dyzen-teriê wiñ, natomiast sporadycznie wymieniano
roz-rostowe zapalenie jelit (6). W ostatnim piêtnastoleciu
za g³ówny czynnik etiologiczny enteropatii
krwotocz-nych uwa¿a siê bakterie L. intracellularis (8, 13).
Ba-dania kliniczne oraz dane z poszczególnych
laborato-Wystêpowanie zaka¿eñ Brachyspira hyodysenteriae
i Lawsonia intracellularis w krajowej populacji wiñ
ZYGMUNT PEJSAK, JACEK ¯MUDZKI, MAREK WASAK*, MARIAN POROWSKI**, JAROS£AW WOJCIECHOWSKI***, DARJA MIRT****
Zak³ad Chorób wiñ Pañstwowego Instytutu Weterynaryjnego Pañstwowego Instytutu Badawczego, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy
*Novartis Poland Sektor Weterynarii, Al. W. Witosa 31, 00-710 Warszawa **Prywatna Praktyka Weterynaryjna, ul. Kaczyñska 26/3, 62-010 Pobiedziska
***Prywatna Praktyka Weterynaryjna, ul. Drzyma³y 3, 86-300 Grudzi¹dz ****Novartis Animal Health d.o.o, Verovkova, Si-1000 Ljubljana, S³owenia Pejsak Z., ¯mudzki J., Wasak M., Porowski M., Wojciechowski J., Mirt D.
Prevalence of Brachyspira hyodysenteriae and Lawsonia intracellularis infections
in Polish swine population
Summary
Proliferative enteropathy (PE) caused by Lawsonia intracellularis and swine dysentery (SD) with the etiological agent Brachyspira hyodysenteriae are the most common bacterial diarrheal diseases affecting pigs during the growing and finishing stages of production. The economic impact of PE and SD on swine production is attributable to mortality, reduced feed efficacy, costs of medication and additional animal care. The objective of this study was to investigate the prevalence of L. intracellularis and B. hyodysenteriae infections in diarrheic and/or poor growth of pigs by examination of fecal samples obtained from Polish farms with farrow to finish production. On the basis of clinical interviews in 200 medium and large-scale farrow-to--finish pig holdings, 66 farms were chosen for further laboratory examinations. In the investigated farms diarrhoea and/or diversity in body weight was observed in weaners and finishers. Chosen farms were divided into 2 groups: farrow-to-finish medium-scale farms with up to 100 sows (M Farm) 26 farms; and large-scale farms (above 100 sows; L Farm) 40 farms. In each kind of farm laboratory examinations for detection of B. hyodysenteriae and L. intracellularis in 18 fecal samples from pigs with diarrhoea or, in absence of diarrhoea, from pigs with a weaker condition were taken. Every 3 fecal samples were put together in one collective sample. The fecal samples were analyzed by nested PCR (L. intracellularis) and PCR (B. hyodysenteriae). L. intracellularis was found in 133 of the 396 fecal samples, which gives a prevalence level of 33.58%. Of the 66 farms tested, 41 (62.12%) were positive for PE. Brachyspira hyodysenteriae was detected in 54 (13.63%) of the 396 tested fecal samples. Of 66 investigated farms suspected of SD 21 (31.81%) were positive. Analyzing the infection level of B. hyodysenteriae with reference to farm size it was observed that 26.92% of medium scale farms and 35.0% of large scale farms were infected. The difference between medium and large farms was distinct concerning PE. From 26 M farms 12 (46.15%) and in case of farms L 72.5% were infected. Our findings show that the prevalence of L. intracellularis in infected farrow-to-finish medium and large scale farms was distinctly higher than the level of B. hyodysenteriae infection. Mixed infections with the mentioned bacteria are also common. Studies on the prevalence of L. intracellularis and B. hyodysenteriae infections showed that these pathogens are widely distributed in the swine population of Poland.
Medycyna Wet. 2007, 63 (8) 995
riów weterynaryjnych
wskazu-j¹, ¿e podobne tendencje
ob-serwuje siê w naszym kraju
(11). W przeciwieñstwie do
krajów Europy Zachodniej nie
stwierdza siê jednak u nas
wy-ranego ograniczenia liczby
ognisk dyzenterii wiñ.
Celem badañ by³o
okrele-nie czêstotliwoci
wystêpowa-nia bakterii B. hyodysenteriae
i L. intracellularis w
chlew-niach o cyklu zamkniêtym,
w których rejestrowano
obja-wy kliniczne wskazuj¹ce na
enteropatie krwotoczne.
Materia³ i metody
Gospodarstwa. Na podstawie analizy ankiet dostarczo-nych przez lekarzy weterynarii sprawuj¹cych opiekê nad poszczególnymi gospodarstwami, sporód 200 rednio-i wrednio-ielkotowarowych gospodarstw trzody chlewnej, do dal-szych badañ laboratoryjnych zakwalifikowano 66 ferm wielkotowarowych o pe³nym cyklu produkcji. Fermy podzielono na 2 grupy: redniotowarowe do 100 macior (gospodarstwa S) 26 gospodarstw i wielkotowarowe (po-wy¿ej 100 macior; gospodarstwa W) 40 gospodarstw. Wielkoæ stada podstawowego by³a zró¿nicowana z naj-mniejszym licz¹cym 4 maciory do najwiêkszego 2500 sa-mic (ryc. 1).
Liczba miotów/rok/lochê wynosi³a w wybranych gospo-darstwach 1,9 do 2,5 (rednio 2,2-2,3), a liczba prosi¹t/rok/ lochê siêga³a od 16 do 25 (rednio 18,7). Warunki rodo-wiskowe w poszczególnych gospodarstwach by³y zró¿ni-cowane. Na porodówkach nie przestrzegano zasad bioase-kuracji, a zasadê ca³e pomieszczenie puste ca³e pomiesz-czenie pe³ne stosowano jedynie w 25 z 66 gospodarstw. Termin odsadzania prosi¹t waha³ siê w poszczególnych gospodarstwach w granicach 24-42 dni; przewa¿nie wyno-si³ 28 dni. Masa cia³a prosi¹t w dniu odsadzenia mieci³a siê w granicach od 4,5 do 9 (rednio 6,25 kg). W wiêkszo-ci gospodarstw lochy prone i karmi¹ce ¿ywiono indywi-dualnie w zale¿noci od terminu ci¹¿y i wielkoci miotu. W przewa¿aj¹cej czêci ferm warchlaki i tuczniki karmio-no ad libitum such¹ karm¹ dozowan¹ automatycznie. W znacz¹cej czêci gospodarstw prowadzono szczepienia profilaktyczne przeciwko: parwowirozie, ró¿ycy i zaka-nemu zanikowemu zapaleniu nosa, mykoplazmowemu
za-paleniu p³uc, pleuropneumonii oraz streptokokozie wiñ. W niektórych fermach winie uodparniano równie¿ prze-ciwko: zespo³owi rozrodczo-oddechowemu wiñ (PRRS), kolibakteriozie i infekcjom beztlenowcowym.
Pobieranie próbek do badañ laboratoryjnych. W okre-sie od 5 do 30 stycznia 2006 r., pobrano ³¹cznie 1188 pró-bek ka³u (18 própró-bek z gospodarstwa) od 5-6-miesiêcznych tuczników, które nie otrzymywa³y antybiotyków przynaj-mniej przez 7 dni przed pobraniem próbek. Trzy próbki ka³u stanowi³y jedn¹ próbkê zbiorcz¹. Materia³ biologicz-ny pobierano od wiñ wykazuj¹cych objawy biegunki oraz od zwierz¹t, u których biegunka nie wystêpowa³a, lecz ich kondycja fizyczna wskazywa³a na wystêpowanie zaburzeñ w stanie zdrowia. Materia³ dostarczono do laboratorium w ci¹gu 18 godzin od pobrania, a nastêpnie przechowywa-no w 20°C do czasu wykonania analiz.
Badania laboratoryjne. W badaniach wykorzystano jed-noetapow¹ reakcjê PCR do wykrywania materia³u gene-tycznego B. hyodysenteriae (15, 17) oraz jednoprobów-kowy nested PCR do wykrywania materia³u genetycznego L. intracellularis (12, 17).
Wyniki i omówienie
Obecnoæ drobnoustrojów z gatunku L.
intracellu-laris stwierdzono w 133 z 396 badanych próbek ka³u
(33,58%). Odsetek ferm, w których stwierdzono
wy-mieniony drobnoustrój wynosi³ 62,12%. Brachyspira
hyodysenteriae wykryto w 54 z 396 badanych próbek
ka³u (13,63%). Sporód 66 badanych ferm
podejrza-nych o wystêpowanie dyzenterii wiñ 21 (31,81%) by³o
dodatnich (tab. 1). Infekcje mieszane L.
intracellula-y n a w o l o zI j ó rt s u o n b o r d S y m r e F FermyW a b z c il ilcdzobda/a%tnifcehrm ilczba ilcdzboada/%tnifcehrm s ir a l u ll e c a rt n i . L 26 12/46,15 40 29/72,5 e a ir e t n e s y d o y h . B 26 17/26,92 40 14/35,0
Tab. 2. Wystêpowanie zaka¿eñ wiñ bakteriami L. intracellu-laris i B. hyodysenteriae w zale¿noci od rodzaju produkcji: rednio- (S) i wielkotowarowe (W) gospodarstwa o cyklu zam-kniêtym y n a w o l o zI j ó rt s u o n b o r d h c y n a d a b a b z c i L Liczba/%dodatnich m r e f pzrbóiboerckzykcah³u ferm pzrbóiboerckzykca³hu s ir a l u ll e c a rt n i . L 66 396 41/62,12 133/33,58 e a ir e t n e s y d o y h . B 66 396 21/31,81 154/13,63
Tab. 1. Wystêpowanie L. intracellularis i B. hyodysenteriae w zbiorczych próbkach ka³u pochodz¹cych od wiñ z ferm, w których stwierdzono objawy kliniczne wskazuj¹ce na ente-ropatie krwotoczne
Ryc. 1. Wielkoæ stad podstawowych w gospodarstwach wybranych do badañ 0 500 1000 1500 2000 2500 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 53 55 57 59 61 63 65 stada podstawowe liczba loch
Medycyna Wet. 2007, 63 (8) 996
ris i B. hyodysenteriae stwierdzono w 12 (18,18%)
gospodarstwach.
Analizuj¹c wspó³zale¿noæ miêdzy wielkoci¹ ferm
a stopniem ich zaka¿enia wykazano, ¿e w stadach do
100 loch odsetek ferm zainfekowanych L.
intracellu-laris wynosi³ 46,15%, a w odniesieniu do B.
hyody-senteriae 26,92 (tab. 2). W fermach powy¿ej 100 loch
odpowiednie wskaniki kszta³towa³y siê na poziomie
72,5% i 35,0% (tab. 2). Z badañ wynika równie¿, ¿e
wystêpowanie (occurrence) zaka¿eñ L. intracellularis
w rednio- i wielkotowarowych gospodarstwach o
cyk-lu zamkniêtym by³o znacz¹co wy¿sze od poziomu
za-ka¿eñ B. hyodysenteriae (tab. 2).
Wskanik zaka¿enia stad (prevalence)
drobnoustro-jami L. intracellularis siêgaj¹cy 62,12% (tab. 1)
wy-daje siê wysoki, jednak jest du¿o ni¿szy od
stwierdzo-nego na przyk³ad w Danii, gdzie wspó³czynnik ten
wynosi³ 93,7%. W przypadku B. hyodysenteriae
wy-niki badañ krajowych ró¿ni¹ siê od stwierdzanych
w wiêkszoci innych krajów europejskich. Wskanik
rozprzestrzenienia siê tych zaka¿eñ wynosi³ w Polsce
blisko 32,0%, (tab. 1) natomiast w Danii (79
bada-nych gospodarstw) kszta³towa³ siê na poziomie 2,5%
(16). Wyniki ostatnich badañ wskazuj¹, ¿e stopieñ
za-ka¿enia stad bakteriami L. intracellularis na Wêgrzech
(31 badanych gospodarstw) by³ niemal identyczny jak
w Danii i wynosi³ 93,0% przy zaskakuj¹co wy¿szym
wskaniku stad zaka¿onych B. hyodysenteriae (45,0%)
(1). W Czechach (22 wielkotowarowe fermy)
wska-nik rozprzestrzenienia siê zaka¿eñ L. intracellularis
kszta³towa³ siê na poziomie 31,8% i by³ o po³owê
ni¿-szy ni¿ w Polsce oraz niemal trzykrotnie ni¿ni¿-szy (9,1%)
dla B. hyodysenteriae (2). Tak niski procent zaka¿eñ
w Czechach wynika prawdopodobnie z tego, ¿e
prób-ki ka³u pobierane do badañ laboratoryjnych
pochodzi-³y jedynie od wiñ, u których nie wystêpowa³a
bie-gunka.
Oceniaj¹c nasilenie wystêpowania infekcji wród
wiñ nale¿y stwierdziæ, ¿e stopieñ natê¿enia zaka¿eñ
L. intracellularis siêgaj¹cy 33,58% i blisko 14% dla
B. hyodysenteriae (tab. 1) by³ znacznie wy¿szy od
stwierdzonego wczeniej przez P³awiñsk¹ i wsp. (14),
wynosz¹cego odpowiednio 25% i 10%. Parametry te
by³y tak¿e wy¿sze w Niemczech, gdzie w tuczu
zaob-serwowano wyranie wiêksz¹ liczbê zwierz¹t
zaka¿o-nych B. hyodysenteriae (35,8%) ni¿ L. intracellularis
(28,2%). W przypadku warchlaków wartoci te
kszta³-towa³y siê na znacznie ni¿szym poziomie i wynosi³y
odpowiednio 17,9% i 19,4% (7). W krajach
skandy-nawskich, m.in. w Norwegii, B. hyodysenteriae
wy-stêpowa³a w populacji wiñ na poziomie 1,7%, a
za-ka¿enia L. intracellularis 10,4% (4, 5). Szwecja jest
wolna od zaka¿eñ wiñ B. hyodysenteriae, natomiast
w 41% badanych próbek ka³u stwierdzono obecnoæ
materia³u genetycznego L. intracellularis, co by³o
wynikiem porównywalnym do badañ w³asnych.
Ob-serwacje kliniczne wskazuj¹ jednak, ¿e czêstoæ
wy-stêpowania L. intracellularis w populacji wiñ w
Szwe-cji jest wy¿sza (9). W Holandii i Belgii metod¹ PCR
u 12,5% badanych zwierz¹t stwierdzono obecnoæ
L. intracellularis (10), a w Austrii u 15% wiñ (3).
Oceniaj¹c uzyskane wyniki nale¿y pod uwagê wzi¹æ
fakt, ¿e w badaniach w³asnych wykorzystano próbki
zbiorcze, ograniczaj¹c w ten sposób koszty
wykona-nych badañ laboratoryjwykona-nych. Wydajê siê, ¿e to mog³o
byæ przyczyn¹ wy¿szego odsetka wyników.
Podsumowuj¹c nale¿y stwierdziæ, ¿e drobnoustroje
L. intracellularis i B. hyodysenteriae s¹ powszechnie
rozprzestrzenione w populacji w wiñ w Polsce.
Miê-dzy wielkoci¹ stad a czêstotliwoci¹ ich zaka¿enia
wymienionymi bakteriami wystêpuje cis³a korelacja.
Mo¿liwe jest tak¿e wystêpowanie mieszanych
zaka-¿eñ wiñ tymi drobnoustrojami.
Pimiennictwo
1.Biksi I., Molnár B., Lornicz M., Szász V., Szeifert L., Szneci O.: Lawsonia intracellularis and Brachyspira species prevalence in fatteners in the Czech Republic, Hungary and Poland-Large scale Hungarian units with and
with-out diarrhea. Proc. 19th Int. Pig Vet. Soc. Congr., Copenhagen, s. 354.
2.Cizek A., Sperling D., Bednar V., Pejsak Z., Biksi I., Martineau G. P., Sevin J. L., Hasman P., Mirt D.: Lawsonia intracellularis and Brachyspira species prevalence in fatteners in the Czech Republic, Hungary and Poland:
Czech large-scale farms without diarrhoea. Proc. 19th Int. Pig Vet. Soc. Congr.,
Copenhagen, s. 356.
3.Dünser M., Untersperger M., Shweighardt H., Schuh M.: Comparative stu-dies by PCR and indirect immunofluorscent antibody test on the occurrence
of Lawsonia intracellularis in upper Austrian swine herds. Proc. 16th Int. Pig
Vet. Soc. Congr., Melbourne 2000, s. 59.
4.Flo H., Bergsjo B.: The prevalence of Brachyspira hyodysenteriae in
Norwe-gian pig herds. Proc. 16th Int. Pig Vet. Soc. Congr., Melbourne 2000, s. 46.
5.Flo H., Bergsjo B., Grove S.: The prevalence of Lawsonia intracellularis in
Norwegian swine herds. Proc. 16th Int. Pig Vet. Soc. Congr., Melbourne 2000,
s. 67.
6.Harris D. L., Hampson D. J., Glock R. D.: Swine Dysentery, [w:] Leman A. D., Straw B. E., Mengeling W. L., DAllaire S., Taylor D. (wyd.): Diseases of Swine. Iowa State University Press, Ames 1999, s. 579-600.
7.Herbst W., Willems H., Baljer G.: Distribution of Brachyspira hyodysente-riae and Lawsonia intracellularis in healthy and diarrhoeic pigs. Berl. Münch. Tierarztl. Wschr. 2004, 117, 493-498.
8.Lawson G. H. K., Gebhart C. J.: Proliferative Enteropathy. Review. 2000, 122, 77-100.
9.Lofstedt M., Holmgren N., Jacobson M., Fellstrom C., Lundeheim N.: Lawsonia intracellualris and Brachyspira species in Swedish growers. Proc.
18th Int. Pig Vet. Soc. Congr., Hamburg 2004, s. 289.
10.Ohlinger V. F., Pesch S., Knittel J.: Prevalence of Lawsonia intracellularis in diagnostic samples from Germany, the Netherlands and Belgium. Proc.
16th Int. Pig Vet. Soc. Congr., Melbourne 2000, s. 71.
11.Pejsak Z., ¯mudzki J., Stankevicius A.: Rozprzestrzenienie zaka¿eñ Law-sonia intracellularis w populacji wiñ w Polsce. Medycyna Wet. 2001, 57, 887-889.
12.Pejsak Z., ¯mudzki J., Stankevicius A.: Zastosowanie zmodyfikowanego testu nested-PCR w rozpoznawaniu rozrostowej enteropatii wiñ. Medycyna Wet. 2001, 57, 723-726.
13.P³awiñska J., Binek M.: Lawsonia intracellularis czynnik rozrostowego zapalenia jelit. Medycyna Wet. 2006, 62, 860-864.
14.P³awiñska J., Jakubowski T., Rzewuska M., Binek M.: Occurrence of Lawso-nia intracellularis and Brachyspira spp. infection in swine suffering from diarrhoea. Pol. J. Vet. Sci. 2004, 7, 203-206.
15.Rzewuska M., Jakubowski T., Kizerwetter M., Binek M.: Detection of Brachyspira sp. in samples of swine faeces based on culture method and on PCR techinque. Cell. Biol. Mol. Lett. 2001, 6, 813-814.
16.Stege H., Jensen T. K., Moller K., Baekbo P., Jorsal S. E.: Prevalence of intestinal pathogens in Danish finishing pig herds. Prev. Vet. Med. 2000, 46, 279-292.
17.¯mudzki J.: Diagnostyka ró¿nicowa enteropatii krwotocznych przy u¿yciu reakcji polimeryzacji ³añcuchowej (PCR). Praca doktorska, Pu³awy 2005.
Adres autora: prof. dr hab. Zygmunt Pejsak, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy; e-mail: zpejsak@piwet.pulawy.pl
