R
E
C
E
N
Z
J
E
ROCZNIKI TEOLOGICZNO-KANONICZNE Tom XV, zeszyt 1 --- 1968
Kj. Dr Eugeniusz D ą b r o w s k i , Proces Chrystusa w Świetle historyczno-kry tycznym , wydanie trzecie, zmienione i powiększone, Poznań [1965] Księgarnia fw. Wojciecha, 8®, ss. 223.
P raca ks. E ugeniusza D ąbrow skiego 0 procesie C hrystusa ukazała się po raz p ierw szy w r. 1934 w W arszaw ie
w zbiorow ym d ziele profesorów i do cen tów U n iw ersytetu W arszaw skiego pt. C h ristos S o ter. W rok później n a
kładem K s. K s. P a llo ty n ó w w W ar sza w ie w yszło drugie jej w yd an ie, po praw ione i uzupełnione. S ied em d ziesię- ciostronicow a broszura została na now o opracow ana i ukazała się po 30 latach w K sięgarni św . W ojciecha jako w y d a n ie trzecie, zm ienione i pow iększone. J est to ciągle jeszcze jedyna obszerniej sza praca polska o procesie C hrystusa, bo P roces Jezu sa F. Doerra je st p rze
kładem z język a niem ieckiego.
W stęp p rzed staw ia problem atykę pro cesu C hrystusa; sam tem at został roz w in ięty w pięciu częściach. P ierw sza
z nich om aw ia źródła h istoryczn e do
procesu, druga zbiera dane o osobach, biorących udział lub zw iązanych w ja k iś sposób z procesem ; trzecia przed sta w ia proces C hrystusa przed S an h e drynem , czw arta proces przed P iłatem 1 piąta — ukrzyżow anie. U zupełniają książkę cztery appendices; o chronologii procesu C hrystusa, o położeniu pałacu K aifasza i pretorium P iła ta oraz o ew a n geliach jako dokum entach historycz nych. T ytu ł ostatniego dodatku brzmi:
„P ostęp ow anie przed Sanhedrynem a chronologia procesu C hrystusa”. B ib lio grafia, w y k a z autorów, sp is treści i stre szczen ie w języku angielsk im zam ykają
książkę.
Tak ujęta praca n ie w ykracza w za sad zie poza ram y w ydania poprzedniego,
którego częśó pierw sza om aw iała źródła h istoryczn e procesu, a druga przedsta w ia ła w pięciu krótkich rozdziałach are sztow a n ie C hrystusa, kom petencje sądo w e Sanhedrynu, postępow anie przed trybunałem żydow skim , postępow anie przed trybunałem rzym skim oraz da
w ała krytyczną ocenę w yroku. W szystkie te rozdziały w eszły w skład now ego w y dania, ale zostały w nim om ów ione ob szerniej. D otyczy to zw łaszcza rozdzia łó w o postępow aniu przed trybunałem
żydow skim i rzym skim . G łów nie jednak na p ow ięk szen ie objętości książki w p ły nęło dodanie dw óch zu p ełnie now ych części, z których jedna podaje w iadom o ści o A nnaszu, Judaszu, Poncjuszu P i łacie, H erodzie A n typ asie i Barabaszu,
a druga kom entuje tek st biblijny, doty czący ukrzyżow ania i złożenia do grobu.
A utor referuje daw ne oraz now e tw ierdzenia i hipotezy, ocenia je k ry tyczn ie i często polem izuje w obronie h is tory czności op isów ew angelicznych z w ydaną w r. 1961 pracą P . W intera
On th e T rial o j Jesus. Stanow isko ks.
D ąbrow skiego n ie uległo po trzydziestu latach zm ianie. Broni on nadal kom pe ten cji Sanhedrynu w ujęciu M ommsena i M arquarta, przyjm uje, że praw o sądo
w e zaw arte w M isznie obow iązyw ało w czasach C hrystusa i zostało naruszone przez Sanhedryn, opow iada się za h ip o tezą o dwóch posiedzeniach Sanhedrynu, odrzuca udział w ojska rzym skiego w are
sztow aniu C hrystusa, lok alizu je preto rium w pałacu H eroda, a pałac K aifa
sza w m iejscu dzisiejszego kościoła as- sum p cjon istów in G allicantu. Przez n ie dopatrzenie chyba n ie w spom ina o pra cach C havela, dotyczących am nestii pa schalnej, pow ołując się jed yn ie na n ie w ystarczające św iad ectw a papirusów
egipskich.
B ibliografia podaje ty lk o dzieła w y brane, odsyłając czytelnika do prac
O. V ostego i J. B linzlera. K siążka in for m uje dobrze o zagadnieniach, zw iąza nych z procesem C hrystusa i o aktual
nych badaniach w tym zakresie. Jako jedyna i now a polska praca tego rodza ju zasłu gu je na uznanie i polecenie.
