"Vox Patrum" b /1 9 8 8 / z . 14
RECEPCJA ŚW. AUGUSTYNA
W MARIOLOGII
SOBORU WATYKAŃSKIEGO II
P rzy g o to w a n ie ro b o czeg o t e k s t u m a r io lo g ic z n e g o na Sobór W atykański I I z le c o n o p r e z e s o w i M iędzynarodow ej P a p ie s k ie j Aka dem ii M a ry jn ej, o . C arlow i B a lić o w i OFM, k tó r y sk o n str u o w a ł d o kument p r z e d e w szy stk im z w yp ow ied zi zw y cza jn eg o m a g isteriu m
z w ła sz c z a o s t a t n i c h p a p ie ż y . Inne ź r ó d ła t e o l o g i c z n e , wraz
z Pismem ś w ., z e s z ł y na p la n d a l s z y . J e g o p r z y p is y p rzyw oływ ały je d y n ie 4 Ojców K o ś c io ła : św . Am brożego, św . H iero n im a , św . G er- mana z K o n sta n ty n o p o la i św . Jana z Damaszku: dokument t e n n ie
wspominał św . A u gu styn a.
O f ic j a ln y schem at "De B e a ta " , r o z e s ła n y Ojco oborowy
w l i s t o p a d z i e 1962 r . ja k o owoc d łu g ic h d y s k u s j i , k tó r e g o g łó w nym autorem b y ł t a k ż e o . C a rlo B a l i ć , o s t a t e c z n i e n i e w szed ł
pod obrady Ojców, p od ob n ie z r e s z t ą ja k p o p r z e d n i, w y b itn ie "pa
p i e s k i " , t z n . utkany w ypow iedziam i biskupów Rzymu. Odwoływał s i ę on do 9 Ojców w sum ie 22 r a z y : św. A ugustyn - 10, św . Ambroży - 3, św. Jan z Damaszku - 3 . Po jednym r a z i e j e g o t e k s t o d s y ła ł
do św. A n d rzeja z K r e ty , św . H iero n im a , św . Germana z K o n sta n ty n o p o la , św . I r e n e u s z a , św . J u s ty n a i św . Leona W ie lk ie g o . Włą
czony z o s t a ł ta k ż e fragm en t św . A ugustyna z "De s a n c ta Y i r g i n it a t e " o ty że M aryja m i ł o ś c i ą w sp ó łp r a c o w a ła , by w ie r n i r o d z i l i s i ę
w K o ś c i e l e , jak r ó w n ie ż m y ś l, że D oktor z Ilippony n i e ch ce my ś l e ć o ja k im k o lw iek g rze ch u M aryi. Id e a p ie r w sz e g o t e k s t u we s z ł a do K o n s t y t u c j i dogm atycznej o K o ś c i e l e / r o z d z . V I I I / , m i mo że omawiany tu "Schemat o f i c j a l n y " z o s t a ł o d e sła n y ad a c t a .
W zatw ierdzonym p r z e z Sobór m a rio lo g iczn y m r o z d z i a l e Kon s t y t u c j i d ogm atyczn ej o K o ś c i e l e O jcow ie K o ś c io ła s ą ju ż w yraź n ie j w id o c z n i: nr 53: nr 56 n o ta 5 św. A ugustyn św . German z K o n sta n ty n o p o la św . A n astazy A n tio c h e ń s k i św . A ndrzej z K rety św . S o f r o n iu s z nr 56 n o ta 6: św . I r e n e u s z
398 -n r 56 -n o ta 7 : św. I r e n e u s z n r 56 n o t a 8 : św . E p i f a n i u s z n r 56 n o ta 9 : św. H ie ro n im św . A u g u sty n św . C y ry l J e r o z o l i m s k i św. J a n C h ry zo sto m św. J a n D am asceński n r 57 n o t a 10: św . Leon W ie lk i św . Ambroży n r 58 n o ta 13: św. J a n D am asceń sk i św . German z K o n s ta n ty n o p o la św . M odest z J e r o z o lim y n r 59 n o ta 14: św . A n d rz e j z K re ty św . J a n D am asceński n r 62 n o t a 15: św . A n d rz e j z K re ty św . German z K o n s ta n ty n o p o la św . J a n D am asceń sk i n r 62 n o t a 17: św . Ambroży n r 63 n o ta 18: św . Ambroży n r 63 n o t a 19: P s e u d o - P i o t r D am iani G o tf ry d od św. W ik to ra G erhoh R e ic h n r 64 n o t a 20: św. Ambroży św , A u g u sty n św . Beda C zcig o d n y św I z a a k de S t e l l a
Łatw o zauw ażyć równowagę w p o w o ły w an iu s i ę n a Ojców Zacho du i W schodu: 13 r a z y na p ie r w s z y c h , 15 n a d r u g i c h , w sum ie "Lu men g e n tiu m " V I I I p o w o łu je s i ę n a i5 O jców , w tym na 7 zachodnich
i 8 w sc h o d n ic h / n a d t o n a 4 te o lo g ó w ś r e d n i o w i o c z a / . P r z y jr z y jm y s i ę t e r a z tr z e m m ie js c o m , w k t ó r y c h S o b ó r powo ł u j e s i ę n a B is k u p a H ip p o n y . I T e k s t p ie r w s z y z n a j d u j e s i ę we " W s tę p ie " , w num erze 53, g d z ie S o b ó r k r e ś l i p e r s p e k ty w ę , w k t ó r ą w p is u je p o s t a ć N ie w ia s t y , M atk i P an a /p e r s p e k ty w ę h i s t o r i o z b a w c z ą / , u k a z u ją c M aryję ś c i ś l e z je d n o c z o n ą z Bogiem z j e d n e j s t r o n y i z lu d ź m i z d r u
-399
g i e j . W c e l u p o d k r e ś l e n i a ś c i s ł e g o zw iązk u z lu d ź m i, S o b ó r p o s ł u ż y ł s i ę sło w am i św. A u g u sty n a :
" o la n e m a te r membrorum / C h r i s t i / , " z g o ła m a tk ą czło n k ó w /C h r y -/ . . . -/ q u ia c o o p e r a t a e s t c a r i t a t e s tu s o w y c h /, / . . . / p o n ie w a ż u t f i d e l e s i n e c c l e s i a n a s c e r e n - t u r , quae i l l i u s C a p i t i s membra s u n t " . m i ł o ś c i ą s w o ją w s p ó ł d z i a ł a ł a w tym , aby w i e r n i r o d z i l i s i ę w K o ś c i e l e , k t ó r z y s ą c z ło n k a m i owej G łow y".
T e k s t A u g u sty n a p o c h o d z i z "De s a n c t a v i r g i n i t a t e „1 w d o kum encie soborowym z a ś s t o i s a m o tn ie w n o c ie 3 , b ez to w a rz y s tw a
in n y ch Ojców.
I I
Ponow nie p o ja w ia s i ę B isk u p H ippony w r o z d z i a l e V I I I c z ę ś c i I I "Lumen g e n t i u k t ó r a n o s i t y t u ł "R o la B ło g o s ła w io n e j
D ziew icy w ek o n o m ii z b a w i e n i a " . W num erze 56 r o z w i j a s i ę m yśl o ś c is ły m zw iązk u M atk i N a j ś w i ę t s z e j z C h r y s tu s e d ru g im Ada mem i w tym k o n t e k ś c i e s o b ó r p r z y w o ł u j e ,z n a n ą j u ż św . I r e n e u
-o
szowi . p a t r y s t y c z n ą m yśl " ś m ie r ć p r z e z Ewę, ż y c ie p r z e z M ary ję",, Pow ołuje s i ę p rz y ty a a ' na 5 Ojców: św . H ie ro n im a , św . A u g u s ty - 5 . 6 , sw. C y r y lą J e r o z o l i m s k i e g o , św . J a n a C h ry z o sto m a i sw. *7 J a n a D am asceń sk ieg o . I I I Św. A u g u sty n p o ja w ia s i ę j e s z c z e w r o z d z i a l e V I I I c z ę ś c i I I I "Lumen g e n tiu m " w num erze 6 4 . P o d k r e ś l a s i ę tam , że K o ś c ió ł j e s t j a k M a ry ja , m a tk ą i d z i e w i c ą , p o n ie w a ż d o ch o w u je " n i e s k a z i
t e l n i e i w c z y s t o ś c i " w ia ry d a n e j C h r y s tu s o w i, " a n a ś l a d u j ą c Matkę P ana sw eg o , mocą Ducha Ś w ię te g o z a c h o w u je d z ie w ic z o n i e w zruszoną w i a r ę , mocną n a d z i e j ę i s z c z e r ą m i ł o ś ć " . S o b ó r o d s y ła
De s a n c t a v i r g i n i t a t c 6, PL 4 0 , 399: C o rp u s M arianum cum, e d . S e r g i u s A lv a r c z Carapos, I I I , B u rg o s , 1970, s . 421. 2 3 4 5 6 7 cum, s . 421. A dversus h a e r e s e s I I I 2 2 , 4 , SCh 2 1 1 , 4 4 2 -4 4 3 . E p i s t o ł a 2 2 , 2 1 , PL 2 2 , 4 0 8 . Sermo 5 1 , 2 , 3 , PL 3 8 , 3 3 5 ; Sermo 232, 2 , PL 3 C a te c h o s is 12, 15, PG 3 3 , 7 4 1 , AP In psalmum 4 4 , 7 , PG 5 5 , 1 9 3 . H o m ilia 2 de d o r m itio n e B. M. V. 3 , PG 9 6 , 728 P a t r i s t i n r 2 8 5 0 , 1108
- 400
8 9
w tym m i e j s c u c z y t e l n i k a do św . Ambrożego , Redy C z c ig o d n e g o
i I z a a k a ze S t e l l i ^ * o r a z do św . A u g u s t y n a ^ d o d a ją c : " i i n . " .
J e ś l i pytam y o t r e ś c i o w y w k ład św . A u g u sty n a w so b o ro w ą i o l o g i ę , możemy p o w ie d z ie ć , że B isk u p J ip p o n y p rz e m ó w ił na S o b o rz e W aty k ań sk im I I p r z e c iw k o i n s t r u m e n t a l n e j i n t e r p r e t a c j i
u d z i a ł u M ary i w zb aw czy ch m i s t e r i a c h C h r y s tu s a /p o w s z e c h n a w p ro t e s t a n c k i e j t e o l o g i i / , a w otow ał za p e r s o n a l i s t y c z n y m ujmowa
niem te g o u d z i a ł u . J e g o s ło w a , że M a ry ja m i ł o ś c i ą w s p ó łp r a c o w a ła , by w i e r n i r o d z i l i s i ę w K o ś c i e l e , p o d k r e ś l a j ą , że Bóg
n i e p o s ł u ż y ł s i ę M atką N a j ś w i ę t s z ą j a k o b ie rn y m in s tru m e n te m u m o ż liw ia ją c y m w c i e l e n i e , a l e że u d z i a ł M aryi m ia ł c h a r a k t e r osobowy i o s o b i s t y , l u d z k i , a n g a ż u ją c y J e j w o ln o ś ć . P o d o b n ie p e r s o n a l i s t y c z n ą t r e ś ć w n o si do m a r i o l o g i i so b o ro w e j t r z e c i e m i e j s c e , do k t ó r e g o o d w o łu je s i ę S o b ó r w num erze 64 K o n s ty tu
c j i d o g m a ty c z n e j "Lumen g e n t i u a p e l u j ą c do K o ś c i o ł a , by za
p rz y k ła d e m M a tk i B ożej zachow yw ał d z i e w i c z ą w ie r n o ś ć C h r y s tu s o wi p r z e z n i e n a r u s z o n ą w i a r ę , m ocną n a d z i e j ę i s z c z e r ą m iło ś ć .
S t a n i s ł a w C e l e s t y n N a p ió rk o w s k i OFMConv - L u b li n
LA RECEZIONE 01 SANT'AGOSTINO
NELLA MARIOLOGIA DEL CONCILIO VATICANO I I / h i a s s u n t o / N el p r i m i t i v o t e s t o m a r i o l o g i c o , p r e p a r a t o p e r i l C o n c ilio V a tic a n o I I d a C. B a l i c , S a n f A g o s t i n o c o m p le ta m e n te non a p p a r e . N el t e s t o " u f f i c i a l e " , i n v e c e , i n c o n t r i a m o 9 P a t r i a i q u a l i l ' a u t o r e s i r i f e r i s c e 22 v o l t e / 1 0 v o l t e a S a n t 'A g o s t i n o / . 11 t e s t o d e f i n i t i v o d e l C o n c i l i o /L um en g e n tiu m V I I I / c i t a 7 P a d r i O c c i d e n t a l ! / i n t o t a l e : 13 v o l t e / e 8 O r i e n t a l i / i n t o t a l e : 15 v o l t e / . A S a n t 'A g o s t i n o i l t e s t o rim a n d a 3 v o l t e / I . De s a n c t a y i r g i n i t a t e 6; I I . Serm o 5 1 , 2 , 3 , e Serm o 2 3 2 , 2; I I I . I n J o a n - n i s E v a n g e liu m 1 3 , 12 e Serm o 1 9 1 , 2 , 3 / . L 'i d e a " c o o p e ^ a ta e s t c a r i t a t e / . . . / " , "m ors p e r Evam, v i t a p e r M ariam " n o n c h e 11 c o n -
c e t t o d e l l a v e r g i n i t a d i M a ria p e r l a f e d e ^ p e r l a s p e r a n z a e p e r l a c a r i t a c i p e r m e t t e d i m e t t e r e i n r i l i e v o i l p o t e n t e m e r i t o d i S a n t 'A g o s t i n o p e r l o s v i l u p p o d e l p e r s o n a l i s m o d e l l a m a r i o l o g i a d e l Y a tic a n o I I . 9 10 11 E x p o s i t i o L ucae E v a n g e l i i I I 7 i X 2 4 - 2 5 , PL 1 5 , 1555 i 1810. I n Lucam e x p o s i t i o I 2 , PL 9 2 , 3 3 0 . Serm o 5 1 , PL 1 9 4 , 1863 A. I n J o a n n i s E v a n g e liu m 13, 1 2 , PL 3 5 , 1 4 9 9 ; Sermo 191, 2 , 3 , PL 3 3 , 1 0 1 0 .
