SPRAWOZDANIE
XII OGÓLNOPOLSKI ZJAZD SOCJOLOGICZNY POLSKA W EUROPIE: UWARUNKOWANIA I PERSPEKTYWY
POZNAŃ, 15–18 WRZEŚNIA 2004 ROKU
XII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, zorganizowany przez Polskie Towa- rzystwo Socjologiczne oraz Instytut Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickie- wicza, był z kilku względów zjazdem szczególnym. Był trzecim zjazdem odby- wającym się w Poznaniu, który jako pierwsze miasto gościł trzykrotnie środowi- sko polskich socjologów. Nadto był spotkaniem, które odbywało się po wstąpie- niu naszego kraju do Unii Europejskiej. Jego tematem było więc hasło: „Polska w Europie: uwarunkowania i perspektywy”.
Swymi organizacyjnymi ramami zjazd poznański nawiązywał do tradycji po- przednich zjazdów socjologicznych i obejmował 3 sesje plenarne, 4 sympozja oraz łącznie 50 grup tematycznych. Nowością w stosunku do poprzednich zja- zdów był tzw. „Okrągły Stół”, czyli panel dyskusyjny „Polska w Europie i świe- cie”, który wypełnił czwarty, ostatni dzień zjazdu.
Jako uczestników zjazdu poznańskiego zarejestrowano 951 osób, a więc bardzo dużo. Organizatorzy poradzili sobie z ich przyjęciem, a także z zapla- nowanie bardzo dużej liczby obrad. W zjeździe uczestniczyło wielu asysten- tów i adiunktów młodszego pokolenia, ponadto 85 studentów z Instytutu So- cjologii UAM. Wszyscy uczestnicy byli aktywni w dyskusjach. Żywe były re- akcje na referaty wygłaszane w Sesjach Plenarnych, Sympozjach. Największe forum dyskusyjne stworzyły Grupy Tematyczne, których było 50 i większość z nich zorganizowała po 3 sesje, w czasie których przedstawiono średnio 15 referatów.
Inauguracyjne przemówienia XII Zjazdu Socjologicznego wygłosili: Włodzi- mierz Wesołowski – Przewodniczący PTS, Jan Włodarek – Przewodniczący Ko- mitetu Organizacyjnego Zjazdu, Andrzej Legocki – Prezes Polskiej Akademii
STUDIA SOCJOLOGICZNE 2005, 1 (176) ISSN 0039-3371
Nauk. List przesłany przez Piotra Sztompkę – przewodniczącego Międzynarodo- wego Towarzystwa Socjologicznego – odczytał Marek Ziółkowski. Następnie przemówił Jeja Pekka Roos – przewodniczący Europejskiego Towarzystwa So- cjologicznego, Stanisław Lorenc – Rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewi- cza, Tomasz Kayser – Wiceprezydent Miasta Poznania.
W trakcie obrad zjazdu zostały złożone kwiaty pod pomnikiem ofiar Poznań- skiego Czerwca oraz na grobie prof. Janusza Ziółkowskiego, byłego przewodni- czącego Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.
W ramach imprez towarzyszących XII Ogólnopolskiemu Zjazdowi Socjolo- gicznemu zorganizowana została wystawa książek naukowych. Dla celów wysta- wienniczych zaadoptowano hol auli UAM przy ul. H. Wieniawskiego 1. Celem wystawy było stworzenie uczestnikom możliwości zapoznania się z aktualną ofertą liczących się dziesięciu wydawnictw, wydających książki z zakresu socjo- logii oraz nauk pokrewnych.
Charakterystyka tematyczna Zjazdu
Zjazd odbywał się pod tytułem „Polska w Europie: uwarunkowania i perspek- tywy”. Na tym zjeździe socjologowie polscy, wywodzący się z różnych ośrod- ków akademickich i różnych szkół naukowych, funkcjonujący w różnego rodza- ju subdyscyplinach socjologicznych zajmowali się diagnozowaniem charakteru ładu i zmiany społecznej w warunkach wchodzenia Polski do struktur europej- skich.
Zjazdowe referaty dobrze oddawały tematyczną różnorodność polskiej socjo- logii, a także wielorakość stosowanych perspektyw teoretycznych i metod ba- dawczych. Obrady Zjazdu zbudowały także przekonujący rejestr problemów społecznych związanych z tytułowym zagadnieniem, a więc integracją europej- ską. Wątki tematyczne związane z relacją Polska – Europa na różnych pozio- mach agregacji społecznej stanowiły swego rodzaju ramy porządkujące diagno- zy stanu społeczeństwa polskiego w perspektywie różnego typu wyzwań euro- pejskich oraz wyzwań o ogólnoświatowym, globalnym charakterze.
Oto charakterystyka ram tematycznych obrad zjazdowych.
Pierwsze obejmowały zagadnienia zmian kontynentalnych i regionalnych, gdyż dotyczyły określenia miejsca Polski w Europie oraz miejsca Polski w ładzie światowym.
W drugim obszarze tematycznym analizowano zmiany w strukturze społecz- nej oraz w sferze instytucji publicznych, zwłaszcza badań porównawczych insty- tucji demokracji.
Trzeci ważny wątek, nie tylko dla socjologii, ale dla całej polskiej humanisty- ki, stanowiła – i to zarówno w dyskursie akademickim, jak i w dyskursie publicz-
SPRAWOZDANIE
144
nym – kwestia przemian narodowej tożsamości Polaków pod wpływem wyzwań europejskich kulturowo-cywilizacyjnych zwłaszcza w odniesieniu do religii i moralności.
Czwarty wątek podejmował kwestię miejsca Polski w Europie z perspektywy społeczeństwa obywatelskiego, przekształceń władzy politycznej oraz powstania nowych elit i grup interesów w polskim społeczeństwie ostatnich dwóch dekad.
Piąty z kolei pozwalał „spojrzeć na Polskę w Europie” z punktu widzenia przeobrażeń w szeroko pojmowanym „kapitale społecznym”, czyli możliwości inicjowania i rozwijania działań grupowych przy wykorzystaniu więzi wspólno- towo-lokalnych, poczucia solidarności oraz wzajemnego zaufania członków.
Kolejny, szósty wątek tematyczny zjazdu stanowi złożona problematyka nie- równości społecznych i ekonomicznych oraz funkcji polityki społecznej w wa- runkach rosnącego rozwarstwienia społecznego analizowanego w międzynaro- dowym kontekście przekształceń społeczno-gospodarczych.
Ostatni wątek zogniskowany był wokół kwestii integracji i rozwoju społecz- ności lokalnych i społeczno-kulturowych systemów regionalnych, rozpatrywa- nych w perspektywie integracji europejskiej; jest to jeden z problemów teore- tycznych i praktycznych, w których socjologia ma sporo do powiedzenia.
Tego rodzaju ramy tematyczne organizowały style myślenia o miejscu i roli Polski w Europie, zarówno w układzie diachronicznym, jak synchronicznym, i wzbudzały długie i żywe dyskusje. Te dyskusje uświadamiały także coraz większe powiązania naszego polskiego warsztatu socjologicznego z europejskim i światowym.
Bardzo wartościowy był udział przedstawicieli nauk pokrewnych jako refe- rentów w Sesjach Plenarnych i Sympozjach, a także zaproszonych gości z zagra- nicy. Referentami byli profesorowie nauk pokrewnych: Janusz Tazbir, Anna Wolff-Powęska, Antoni Rajkiewicz, a z zagranicy: Zygmunt Bauman i Michael Kennedy. Zygmunt Bauman podzielił się swymi przemyśleniami na temat inte- gracji Europy i globalizacji, a Michael Kennedy mówił o recepcji polskiej socjo- logii w Stanach Zjednoczonych.
Joanna Kurczewska i Włodzimierz Wesołowski
SPRAWOZDANIE 145