Harmonogram budowlany i jego części
W klasycznej definicji harmonogram budowlany to plan działania przedstawiony przy pomocy wykresów. Jego podstawowym zadaniem jest ułatwienie organizacji i kontroli prac budowlanych na każdym etapie życia
budowy. Harmonogram taki zawiera wszystkie informacje, które są niezbędne do prawidłowego i optymalnego prowadzenia prac. Zbudowany jest z trzech części:
1. zestawienia analitycznego, czyli części obliczeniowej przedstawionych w nim robót;
2. graficznego przebiegu robót, a więc schematycznego zobrazowania prac z uwzględnieniem skali czasu;
3. wykresu sprawdzającego, będącego graficznym przestawieniem ilości pracujących robotników głównych specjalności wg wcześniej przyjętych ram czasowych.
Harmonogram ogólny budowy
Jest zestawieniem przedstawiającym przebieg prac związanych z całością budowy, niezależnie od jej wielkości i poziomu złożoności. Część analityczna harmonogramu ogólnego zwiera tabelaryczne zestawienie wszystkich etapów prac przewidziane w projekcie. Informacje zawarte w poszczególnych kolumnach powinny być dostosowane do potrzeb danego przedsięwzięcia. W klasycznym ujęciu może to wyglądać tak:
Rys.1. Klasyczne ujęcie części analitycznej harmonogramu ogólnego budowy.
Część graficzna ogólnego harmonogramu budowy zależy w dużej mierze od jego szczegółowości. Musimy określić istotną z punktu danego przedsięwzięcia skalę czasu w jakim chcemy obrazować poszczególne etapy realizacji. Przy inwestycjach wieloobiektowych może się sprawdzić podział na tygodnie, a może nawet i miesiące. Jednak w większości przypadków preferowany jest podział na dni. Wyróżnić możemy dwa rodzaje skali dziennej. Pierwszy to podział na dni kalendarzowe z podziałem na miesiące- uwzględnia również dni wolne od pracy przypadające w dni robocze (np. 6 stycznia w środę). Drugi to podział na koleje dni robocze, nieuwzględniający takich świąt jak choćby pierwszy czy też trzeci maja. W części graficznej planowany przebieg prac zaznaczamy za pomocą poziomych linii nakreślonych na skali czasu.
Wszystkie nasze ustalenia z powyższych części powinniśmy w jakiś sposób zweryfikować. Robimy to tworząc wykresy zatrudnienia pracowników głównych specjalności, tworząc w ten sposób część sprawdzającą harmonogramu
ogólnego budowy. W tym celu musimy się posłużyć zarówno częścią graficzną jak i analityczną harmonogramu.
Sprawdzenie ma na celu określenie czy dysponujemy wystarczającymi środkami umożliwiającymi wykonanie
zaplanowanych prac w ustalonym terminie oraz czy możliwe jest zapewnienie ciągłej i równomiernej pracy robotnikom najważniejszych specjalności.
Należy pamiętać o tym, że plan to jedno, a jego realizacja to drugie. Nawet najlepiej skonstruowany plan w momencie gdy nie jest systematycznie aktualizowany, to po pewnym czasie staje się bezużyteczny. Budownictwo do branża gdzie nie sposób zaplanować wszystko od deski do deski. Niestety często musimy stawić czoła czynnikom losowym burzącym nasze plany, są to np. warunki atmosferyczne czy też awarie sprzętu, których przecież nie zakładamy na etapie
planowania.
Wiem, że temat harmonogramów przedstawiany „na sucho” jest mało czytelny. Aby pomóc Ci zrozumieć wszystko to co przed momentem przeczytałeś posłużę się przykładowym harmonogramem zaczerpniętym z podręcznika
Rys.2. Tradycyjny harmonogram ogólny budowy [1] Wykres sprawdzający uwzględnia jedynie pracowników wykonujących prace ręcznie – operatorów spycharek i koparek pominięto.
Komputerowe sporządzanie harmonogramów
Teraz zapewne się nieco rozjaśniło. Musisz jednak wiedzieć, że opracowanie takiego klasycznego harmonogramu dla całej budowy jest niezwykle pracochłonne. Obecnie się praktycznie tego nie robi. Co nie znaczy, że harmonogramy nie powstają. Oczywiście, że powstają. Jednak do ich tworzenia wykorzystywane są specjalistyczne programy
komputerowe, często o bardzo intuicyjnym interfejsie. Ponieważ dane niezbędne do prawidłowego wykonania części analitycznej zawarte są w kosztorysie, to dobrze jest gdy program do tworzenia harmonogramów jest kompatybilny z programem do kosztorysowania. Dzięki temu nasz plan działania może być wzbogacony o wiele informacji
dodatkowych, których ręcznie sporządzany harmonogram po prostu by nie zawierał. Graficzna część zostaje sporządzona automatycznie na podstawie analitycznej, co eliminuje dodatkową możliwość powstania błędu. [1]
Harmonogramy szczegółowe
Niektóre przedsięwzięcia budowlane są na tyle duże bądź złożone, że przygotowany harmonogram ogólny, może się okazać niewystarczający. Wówczas zostaje dodatkowo sporządzony harmonogram szczegółowy dotyczący fragmentu robót, bądź jakiegoś krótkiego okresu pracy, w którym to realizacja zadań powinna być bardzo precyzyjna pod
względem koordynacji czasowej. Jednak w istocie charakter harmonogramu szczegółowego nie odbiega od harmonogramu ogólnego budowy. [1]
Harmonogramy zasobów
Jak doskonale wiesz, planować można wszystko. Na pewno znasz z najbliższego otoczenia przykład jakiejś osoby, która musi mieć jakiś plan absolutnie na każdą sytuacje. Oczywiście to samo można zrobić na potrzeby każdej budowy.
Jednak czy ma to sens? Pewnie nie. Ale czy dwa powyższe harmonogramy wystarczą nam by w pełni zorganizować i najlepiej zoptymalizować budowę? Też pewnie nie.
Poza wymienionym wcześniej harmonogramami, na budowie spotykamy również harmonogramy zasobów, do których
zaliczamy:
a) harmonogram zasobów finansowych– pozwala porównać koszt wykonanych prac z ich aktualną wartością;
b) harmonogram pracy maszyn– sporządzany dla sprzętu, który ma znaczący wpływ na przebieg robót, pozwala określić zaangażowanie sprzętu na każdym etapie prac;
c) harmonogram dostaw, zużycia i zapasu materiału- dzięki któremu możemy ustalić wielkość dziennego zużycia, dostaw oraz zapasu określonego w nim materiału, a także porównać obliczenia ze stanem rzeczywistym;
d) harmonogram zatrudnienia- przedstawiający zatrudnienie pracowników pozostałych specjalności (jak pamiętasz w części sprawdzającej harmonogramu ogólnego budowy, uwzględnialiśmy zatrudnienie jedynie robotników głównych specjalności). [1]
Podsumowanie
Harmonogram to pewien plan działania sporządzony w celu poprawy organizacji prac oraz ułatwienia regularnego kontrolowania postępów. Pozwala na optymalizację i minimalizację kosztów budowy. Aby korzystanie z harmonogramu miało sens, musi być on odpowiednio dobrany, sporządzony i aktualizowany. Jeśli czytając to, wydaje Ci się, że nie ma sensu produkować tego typu dokumentów, ponieważ można to wszystko mieć w głowie, to obawiam się że pierwsza większa budowa może szybko zweryfikować Twój pogląd. Osobiście, zdecydowanie zachęcam do planowania zarówno budowy jak i życia prywatnego.
