ŚWIAT KSIĘGOWYCH

(1)

Nr 2(16)/2010

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce istnieje od 1907 roku. Pismo bezpłatne. ISSN 1896-5040

ŚWIAT KSIĘGOWYCH

9 czer

wca – Dzień Księgowego

(2)

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce

Polska rachunkowość – kierunki zmian i rozwoju w perspektywie globalnej

7 czerwca 2010 r., Warszawa

Program konferencji

z okazji rocznicy powstania ruchu zawodowego księgowych na ziemiach polskich

10.30 – 10.50 Otwarcie konferencji

Historyczne uwarunkowania Dnia Księgowego i wyzwania początku drugiego stulecia dla Stowarzyszenia Księgowych w Polsce

– prof. dr hab. Zbigniew MESSNER – prezes Zarządu Głównego SKwP Wystąpienie okolicznościowe – Dariusz DANILUK – podsekretarz stanu

w Ministerstwie Finansów

10.50 – 11.10 Polska a pokryzysowe tendencje zmian w rozwoju rachunkowości na świecie – prof. dr hab. Stanisława T. SURDYKOWSKA – przewodnicząca Komisji ds. Badań Naukowych Rachunkowości Rady Naukowej SKwP

11.10 – 11.30 Kontrowersje wokół biznesowej koncepcji sprawozdania finansowego IASB i FASB – prof. UŁ dr hab. Ewa WALIŃSKA – przewodnicząca Komisji ds. Edukacji

Rachunkowości Rady Naukowej SKwP

11.30 – 11.50 Kodeks zawodowej etyki w rachunkowości w programach etycznych przedsiębiorstw – prof. SGH dr hab. Anna KARMAŃSKA – wiceprzewodnicząca Rady Naukowej SKwP, przewodnicząca Komisji Etyki działającej przy ZGł. SKwP 11.50 – 12.10 Nowe regulacje rachunkowości dla MŚP – dr Marcin KĘDZIOR – przewodniczący

Komisji ds. Organizacji i Rozwoju Oddziału Okręgowego w Krakowie, przedstawiciel SKwP w Grupie Ekspertów EFAA ds. Edukacji

12.10 – 12.40 Przerwa na kawę

12.40 – 14.00 Panel dyskusyjny: Jakie problemy do rozwiązania stoją przed polską

rachunkowością w świetle zjawisk w rachunkowości i gospodarce na świecie?

Paneliści:

Joanna DADACZ – dyrektor Departamentu Rachunkowości Ministerstwa Finansów dr Zdzisław FEDAK – redaktor naczelny miesięcznika „RACHUNKOWOŚĆ”,

wiceprzewodniczący Rady Naukowej SKwP

prof. UŁ dr hab. Radosław IGNATOWSKI – członek Rady Naukowej SKwP prof. dr hab. Gertruda ŚWIDERSKA – przewodnicząca Komisji ds. Doskonalenia Przepisów i Zasad Rachunkowości Rady Naukowej SKwP

Moderator: prof. dr hab. inż. Zbigniew LUTY – przewodniczący Rady Naukowej SKwP 14.00 – 14.10 Zakończenie konferencji

(3)

Szanowni Państwo!

Data 9 czerwca 1907 roku jest dla Stowarzyszenia Księgowych w Polsce szczególna, stanowi bowiem początek działalności organizacji zawodowej księ- gowych na ziemiach polskich. Dla upamiętnienia tego wydarzenia Stowarzyszenie ustanowiło 9 czerwca Dniem Księgowego. W tym roku po raz pierwszy obchodzimy to święto, inaugurując je ogól- nopolską konferencją „Polska rachunkowość – kie- runki zmian i rozwoju w perspektywie globalnej”.

Księgowi wykonują zawód zaufania społecznego

i aby realizować swoje zadania rzetelnie i etycznie, muszą nieustannie aktu- alizować swoją wiedzę. Zaniedbanie tego obowiązku może skutkować nawet zagrożeniem obrotu gospodarczego. Niezwykle zatem wysokie wymagania stawia się przed osobami wykonującymi zawody związane z rachunkowością.

Jednakże wraz ze zwiększaniem obowiązków nie idzie prestiż zawodu.

Księgowi przez wiele lat stanowili grupę zawodową niedocenianą na rynku pracy i często lekceważoną przez zarządzających przedsiębiorstwami. Uwa- żano, że niewiele od nich w firmie zależy. Dopiero ostatnie dwudziestolecie zaczęło coś zmieniać. Obecnie widać wyraźnie, jak ważny i trudny jest to za- wód, jak duże wymagania stawia przed osobami go wykonującymi.

Nasza organizacja od ponad stu lat dba o wysoki poziom wiedzy i etykę za- wodową księgowych, jak również dąży do podniesienia rangi i prestiżu tej profesji. Osoby, wykonujące zawody związane z rachunkowością i finansami, muszą spełniać tak wiele wysokich wymagań, że w pełni zasługują na doce- nienie swej pracy.

Dlatego nasza organizacja postanowiła w szczególny sposób uhonorować księgowych ustanawiając Dzień Księgowego, wierząc, iż święto to wejdzie do kalendarza ważnych wydarzeń wszystkich, którzy wykonują ten zawód, a tak- że korzystają z efektów ich pracy.

Pismo środowiskowe „Świat Księgowych”, które towarzyszy naszym członkom już cztery lata, informuje o pracach Stowarzyszenia i relacjonuje ważne dla oddziałów wydarzenia. Aktualny numer w większości poświęcony został Dniu Księgowego i konferencji zorganizowanej z tej okazji. Zapraszam do lektury.

prof. dr hab. Zbigniew Messner Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce

W NUMERZE

księgowość

Trudne początki

4

rachunkowość Polska rachunkowość – kierunki zmian i rozwoju

w perspektywie globalnej

6

prezentacje

Oddział Okręgowy SKwP

w Opolu

11

ważne sprawy SKwP

Studenci lubią rachunkowość

12

ważne sprawy SKwP

18 mieć lat...

12

nasze pasje

Nie poddaję się

13

wokół nas

W telegraficznym skrócie

14

zmiany w prawie

15

Prezydium Zarządu Głównego:

Prezes: Zbigniew Messner Wiceprezesi: Franciszek Wala, Bronisław Micherda

Sekretarz: Stefan Czerwiński Skarbnik: Edward Kosakowski

© by SKwP. Publikacja jest chroniona przepisami prawa autor- skiego. Wykonywanie kserokopii lub powielanie inną metodą oraz rozpowszechnianie bez zgody wydawcy w całości lub części jest zabronione i podlega odpowiedzialności karnej.

Przedruk materiałów ze „Świata Księgowych” (w całości lub części), wprowadzanie do banku danych oraz przenoszenie na nośniki magnetyczne dozwolone na zasadach ustalonych w ustawie – Prawo autorskie. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zwrotu zamówionych materiałów a niezatwierdzonych do druku. Materiałów nie- zamówionych nie zwracamy. Redakcja nie ponosi odpowie- dzialności za treść zamieszczonych reklam.

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Zarząd Główny ul. Górnośląska 5; 00-443 Warszawa

tel.: 022 622 77 39, 022 622 77 40, faks: 022 622 77 81, NIP: 526-030-79-56 e-mail: sekretariat@skwp.pl

Rada programowa: Grażyna Boryń,

Stefan Czerwiński, Zdzisław Fedak, Ryszard Gorycki, Bronisław Micherda (przewodniczący),Janusz Turakiewicz Redaktor naczelna: Jolanta Roszczyk

Sekretarz redakcji: Małgorzata Szczepańska Projekt graficzny i łamanie: Studio Diament Fot. na okładce: Małgorzata Szczepańska Druk: PZGraf Koszalin

Redakcja: ul. Górnośląska 5; 00-443 Warszawa, tel. 022 622 77 39, faks 022 622 77 81 e-mail: sekretariat@skwp.pl

(4)

księgowość

Trudne początki

W 1907 r. powstała na ziemiach polskich, na terytorium zaboru rosyjskiego pierwsza organizacja społeczno-zawodowa skupiająca księgowych – Związek Buchalte- rów w Warszawie. Związek ten zapoczątkował ruch organizacyj- ny księgowych, którego konty- nuatorem jest Stowarzyszenie Księgowych w Polsce.

Po zakończeniu I wojny światowej go- spodarka Polski znalazła się w niezwykle trudnej sytuacji. Zniszczenia wojen- ne, straty w ludziach i szalejąca inflacja miały ogromny wpływ na rozwój nauki, w tym rachunkowości. Odziedziczony po zaborach niespójny system prawny stwarzał wielkie trudności przy prowa- dzeniu księgowości. Polska musiała po- czekać wiele lat zanim system ten został uporządkowany i ujednolicony.

Mimo niesprzyjających warunków umacniała się pozycja Związku Buchal- terów, coraz więcej księgowych wstępo- wało w jego szeregi. W 1919 r. Związek zaoferował władzom Państwa Polskiego m.in. współudział w opiniowaniu zasad prowadzenia ksiąg. Przedłożył także projekt powołania Izby Przysięgłych Księgowych.

Okres międzywojenny

W okresie poprzedzającym II wojnę światową w Polsce działało około 30 tys. księgowych. Większość zdobywała wiedzę na kursach prowadzonych przez organizacje księgowych. Zawód ten był wówczas niezbyt ceniony, a co za tym idzie niskopłatny.

W tym czasie zaczęły pojawiać się pierwsze prace poświęcone teoretycz- nym aspektom rachunkowości: polska terminologia, programy wykorzysty- wania danych księgowych, które sta- wały się niezbędne do podejmowania decyzji gospodarczych. Nadal jednak traktowano rachunkowość jako obszar

umiejętności praktycznych. Na uczel- niach nie rozwijano badań naukowych, nie przyjmowano prac magisterskich i doktorskich z tej dziedziny. Wykła- dowcy rachunkowości posiadali tytuły naukowe, ale uzyskiwali je w innych dyscyplinach nauki.

Czas okupacji

Cały dorobek materialny i organiza- cyjny stowarzyszeń księgowych okresu międzywojennego uległ zniszczeniu w czasie najazdu hitlerowskiego we wrześniu 1939 r. Podczas okupacji praca Związku koncentrowała się na udzielaniu pomocy materialnej człon- kom i ich rodzinom. Uruchamiano sto- łówki wydające posiłki dla najbardziej dotkniętych wojną oraz wystawiano dokumenty o zatrudnieniu. Prowadzo- no również działalność szkoleniową, kursy księgowe trwały nawet w niektó- rych obozach jenieckich. Ponadto kon- tynuowano działalność wydawniczą w formie skryptów do celów szkoleniowych. Dużym powodzeniem cieszyło się pośrednictwo pracy, mające w czasie okupacji szczególne znaczenie. Związek Księgowych w Polsce działał aż do Po- wstania Warszawskiego w 1944 r. Była to dalekowzroczna polityka, której cel stanowiło przygotowanie wykwalifikowanych kadr księgowych dla gospodarki powojennej Polski. Księgowi prowadzili również działalność sabo- tażową, manipulując zapisami w księ- gach i ograniczając w ten sposób wy- wóz z Polski do Niemiec żywności oraz zagrabionego majątku.

Podczas wojny zginęło wielu wy- bitnych członków stowarzyszeń i nie- mal całkowitemu zniszczeniu uległy dokumenty organizacji księgowych.

W 1944 r. w Lublinie rozpoczęła się reaktywacja lubelskiego oddziału Związku, zaczęto nawiązywać kontakty z innymi oddziałami stopniowo zaczy- nającymi działalność w wyzwolonych

miastach kraju. Przed księgowymi po- jawił się ogrom prac. Ocalały z pożogi wojennej majątek, mienie opuszczone przez okupantów oraz zasoby znacjona- lizowanych przedsiębiorstw i banków należało zaewidencjonować w księ- gach. Niezwykle istotną sprawą stało się również ujednolicenie zasad księgo- wości i treści bilansów oraz rachunków zysków i strat. Ponadto ważnym zadaniem było doprowadzenie do termino- wego prowadzenia księgowości i spo- rządzania sprawozdań finansowych.

Kadra wykwalifikowanych księgowych, którzy przeżyli wojnę, była bardzo szczupła w stosunku do potrzeb.

Odrabianie strat

Pilną sprawą stało się więc szybkie przyuczenie do zawodu nowych pra- cowników oraz uzupełnienie ich kwa- lifikacji. Postawiono na szybki rozwój średnich szkół ekonomicznych, któ- rych absolwenci byli przygotowani do prowadzenia i organizowania rachun- kowości. Zaistniała potrzeba stworzenia organizacji społecznej, która współuczestniczyłaby w szkoleniu zawodowych księgowych oraz w popra- wie jakości i terminowości prowadzenia rachunkowości.

Dlatego po wyzwoleniu grupa akty- wistów podjęła przygotowania do po- wołania „Stowarzyszenia Księgowych w Polsce”. W ciągu kilkunastu miesięcy oddziały Stowarzyszenia powstały rów- nież w innych miastach Polski. Jednak w październiku 1949 r. nagłą decyzją władz administracyjnych organizację rozwiązano. Był to okres, w którym

1934 r. – posiedzenie Zarządu Głównego Związku Księgowych w Polsce, fot. archiwum

(5)

księgowość

władze państwa nie sprzyjały rozwo- jowi samorządowych organizacji spo- łecznych, nawet czysto zawodowych.

Dopiero w 1956 r. na fali „odwilży”

Stowarzyszenie reaktywowano, 4 marca 1957 r. utworzona Komisja Organi- zacyjna opracowała statut i następnie zarejestrowała Stowarzyszenie Księ- gowych w Polsce, jako jedyną w tym zawodzie organizację społeczną o ogól- nopolskim zasięgu.

Dużym wydarzeniem dla spopulary- zowania roli księgowych oraz ich reakty- wowanej organizacji w służbie dla spo- łeczeństwa był ogólnopolski zjazd 1800.

przedstawicieli tego zawodu, który od- był się w Warszawie w dniach 7–9 stycz- nia 1960 r. Zwołany został z inicjatywy Ministerstwa Finansów, ale jego organi- zację zlecono Stowarzyszeniu. Obrady zjazdu szeroko komentowano w me- diach, co wpłynęło na poprawę społecz- nego wizerunku księgowego.

Prestiżowy zawód

Kolejnym krokiem ku podniesieniu rangi zawodu stało się wprowadzenie tytułu biegłych dyplomowanych księgo- wych. Było to konsekwencją konieczno- ści utworzenia grupy księgowych, którzy dzięki wysokim kwalifikacjom i odpo- wiedniemu wynagrodzeniu w sposób rzetelny i niezależny oceniali prawidło- wość wyniku finansowego, wykazywa- nego przez przedsiębiorstwa w rocznych sprawozdaniach. Dzięki tej ocenie przed- siębiorstwo miało podstawy do wypłaty rocznych nagród z funduszu zakładowe- go czy premii dla kierownictwa.

Minister finansów wydał decyzję o badaniu rocznych sprawozdań finansowych przedsiębiorstw państwowych i ogłosił listę ekspertów spośród księ- gowych, którzy takie uprawnienia tym- czasowo posiadali. Decyzje te zaowo- cowały podjęciem w 1959 r. uchwały Rady Ministrów, powołującej instytucję biegłych dyplomowanych księgowych.

Tytuł ten można było uzyskać jedynie w wyniku zdanego egzaminu, który wymagał z reguły poważnego pogłę- bienia wiedzy zawodowej. Dzięki temu podniósł się poziom rachunkowości

nie tylko w badanych przez biegłych przedsiębiorstwach, ale również w ma- cierzystych jednostkach.

Działalność edukacyjna

Szybkiemu wzrostowi liczby człon- ków Stowarzyszenia sprzyjały, cieszące się dużym zainteresowaniem, bezpłat- ne odczyty, prowadzone w oddziałach i kołach terytorialnych na terenie ca- łego kraju oraz w kołach zakładowych, tworzonych przy większych zakładach pracy. Jednym z najważniejszych zadań organizacji stała się edukacja, która uła- twiała zdobycie i podwyższenie kwali- fikacji, umożliwiając awanse na wyższe stanowiska lub przygotowanie się do egzaminu dla kandydatów ubiegają- cych się o tytuł dyplomowanego biegłe- go księgowego.

Pojawiła się konieczność stworzenia profesjonalnego ośrodka szkoleniowego i w 1959 r. powstał Centralny Ośrodek Szkolenia Zawodowego (COSZ). Jego zadanie stanowiło przygotowywanie ma- teriałów i programów działalności edukacyjnej, prowadzonej przez Stowarzy- szenie we wszystkich oddziałach. COSZ zainicjował również szkolenia obejmują- ce mechanizację prac obrachunkowych.

Działalność szkoleniowa była odpłatna, natomiast członkowie Stowarzyszenia korzystali z ulg. W latach 1958–1989 w różnych formach edukacyjnych uczestniczyło ponad 720 tys. osób (śred- nio w roku ok. 23 tysięcy osób).

Pierwsze wydawnictwa Stowarzysze- nia ukazały się w 1960 r., kiedy to opu- blikowano cztery typowe plany kont z obszernymi komentarzami dla przed- siębiorstw przemysłowych, budowla- nych, handlowych i transportowych.

Pozytywny wpływ na rozwijanie dzia- łalności edytorskiej miała decyzja Mi- nisterstwa Finansów (1967 r.), upraw- niająca Stowarzyszenie do prowadzenia działalności gospodarczej. Pozwoliło to na stworzenie Usługowego Zakładu Ra- chunkowości w Poznaniu o ogólnopol- skim zasięgu. Do usprawnienia działal- ności wydawniczej, a przede wszystkim do skrócenia cyklu produkcji, przyczy- niło się wydatnie uruchomienie wła-

snego ośrodka poligraficznego w Po- znaniu, wyposażonego w nowoczesne jak na owe czasy maszyny.

W latach 1957–1989 Stowarzyszenie nawiązało i do dzisiaj utrzymuje ścisłe kontakty ze środowiskiem akademic- kim, w tym głównie z pracownikami katedr rachunkowości wyższych uczelni ekonomicznych. W momencie reakty- wowania Stowarzyszenia profesorowie wyższych uczelni ekonomicznych – kie- rownicy katedr rachunkowości weszli w skład pierwszego Zarządu Główne- go wybranego w 1958 r. Współcześnie w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce prężnie działa Rada Naukowa.

Okno na świat

Bezpośrednio po reaktywowaniu działalności Stowarzyszenie próbowało nawiązać współpracę z zagranicą. Próby

„otwarcia na świat” nie były proste, po- nieważ w innych krajach RWPG takich organizacji nie było. Sytuacja poprawi- ła się w latach 80., kiedy rozpoczynano w kraju wdrażanie elementów gospodarki wolnorynkowej. Ale dopiero rok 1989 r., po zmianie ustroju w Polsce, umożliwił współpracę zagraniczną z organizacjami krajów zarówno Europy Środkowej i Wschodniej, jak i Zachod- niej oraz USA. To właśnie w 1989 r. Sto- warzyszenie stało się członkiem Między- narodowej Federacji Księgowych (IFAC) i aktywnie w niej działa do dzisiaj.

Osoby wykonujące zawody związane z rachunkowością i finansami cieszą się coraz większym prestiżem. Zwięk- szają się ich obowiązki, rośnie odpo- wiedzialność i wynagrodzenia. Jednak te ogromne możliwości, jakie niesie zarówno dla Stowarzyszenia, jak i jego członków współczesny świat, nie prze- słoniły historii i początków działalno- ści pierwszej organizacji zawodowej na ziemiach polskich. Dlatego Zarząd Główny, dla upamiętnienia historycz- nej daty powołania Związku Buchalte- rów w Warszawie, ustanowił 9 czerwca Dniem Księgowego.

Opracowanie na podstawie książki

„Historia organizacji księgowych w Polsce”

Witolda Bienia, SKwP, Warszawa 2007

(6)

rachunkowość

Polska a pokryzysowe tendencje zmian w rozwoju rachunkowości na świecie

Wśród licznych przyczyn obecnego kryzysu 2008-2009 wymienia się najczęściej: niewła- ściwą politykę FED (USA) oraz innych banków centralnych, ignorowanie nieuchronności cykli ko- niunkturalnych, nieudolny nadzór kor- poracyjny, oderwane od rzeczywistości oceny agencji ratingowych, nadmiar go- tówki uzyskany wskutek spekulacji na cenach ropy, asymetrię informacji między stronami rynku, trudności w odróżnieniu inwestorów od spekulantów, agresywną politykę informacyjną i pożyczkową ban- ków skierowaną do klientów, którzy nie rozumieli ryzyka związanego z podpisy- wanymi umowami, niewłaściwą kontrolę funduszy hedgingowych, dynamiczny rozwój agresywnej inżynierii finansowej, nieprzemyślaną politykę interwencyjną rządów oraz szereg innych, bezpośrednio i pośrednio powiązanych z problemami, o których mowa. Unia Europejska (listo- pad 2008), uzgadniając stanowisko na szczyt G-20 w Waszyngtonie, wśród pię- ciu głównych przyczyn kryzysu takich, jak: brak odpowiednich regulacji rynków kapitałowych, niedostateczna kontrola agencji ratingowych, niewłaściwy sposób wynagradzania zarządów korporacji za- chęcający do nadmiernego ryzyka, osła- bienie roli instytucji międzynarodowych, w tym szczególnie MFW, zakwestiono- wała także jakość rachunkowości, ze szczególnym wskazaniem na wycenę ak- tywów bankowych zgodnie z zasadami Mark-to-Market Accounting.

D

yskusje dotyczące wymienionych problemów Grupa 30 wzięła pod uwagę przy opracowaniu „Financial Re- form: A Framework for Financial Sta- bility”. Zawierała ona 18 zaleceń, wśród których znalazły się m.in.: „zaostrzenie”

wymagań kapitałowych związanych z za- bezpieczeniem operacji bankowych obar- czonych wysokim ryzykiem w bankach

„systemowo ważnych”, zwiększenia wy- magań ostrożnościowych także w stosunku do instytucji finansowych niebędących bankami, objęcie ostrą kontrolą funduszy hedgingowych, które musiałyby rejestro- wać się w instytucjach regulujących rynek oraz składanie regularnych raportów na temat wyników finansowych i stopnia le- warowania. Największe z nich musiałyby spełnić nie tylko wymogi kapitałowe, ale także związane z płynnością finansową, do której bardziej „wyrafinowanego” ana- lizowania raport nawiązuje kilkakrotnie.

W raporcie dużą uwagę przywiązuje się do rachunkowości finansowej. Szczegól- nie dyskusyjne propozycje dotyczą zmiany zakresu wykorzystania „Mark-to-Mar- ket Accounting” w przypadku znacznych, chwilowych zawirowań na rynku, w któ- rych decyzje uznaniowe są obarczone szczególnie wysokim ryzykiem ze wzglę- du na jego nieprzewidywalność.

P

o blisko czterdziestu latach wysił- ków standaryzacyjnych/harmoni- zacyjnych (IASC/IASB, standaryzacja

„odgórna”, „issue approach”) oraz sie- demdziesięciu latach, które poświęcono w USA na tworzenie krajowych stan- dardów i ich interpretacji (CAP, APB, FASB, standaryzacja „oddolna”, „co- untry approach”) pojawia się pytanie, jakie nowe idee – lub ich brak – mogą sprzyjać kontynuowaniu lub ograni- czeniu/zakończeniu cyklu życia tych

Polska rachunkowość – kierunki zmian i rozwoju w perspektywie globalnej

instytucji. Kojarzone z podstawowymi filarami rachunkowości finansowej, rozpatrywanej w międzynarodowym kontekście, mogą one w przyszłości okazać się niezdolne do komunikowa- nia się z ewentualnym odbiorcą setek stron standardów i interpretacji, opra- cowanych przy uwzględnieniu zjawisk i procesów o nierzadko historycznym już znaczeniu. W tym kontekście uznano, że dążenia FASB do zaspokojenia, chociaż częściowego, stale rosnącego za- potrzebowania środowiska księgowego na standardy, wynika z interpretowania tych standardów zgodnie z „literą prawa” a nie „duchem prawa”. Toteż standardy bazujące na ogólnych zasadach, jakimi są międzynarodowe standardy rachunkowości, w istocie rzeczy opie- rające się na ich interpretacji zgodnie z duchem prawa, być może okażą się bardziej skuteczne. Temu właśnie ma służyć rozpoczęty we wrześniu 2002 roku projekt konwergencji standardów tworzonych przez dwie główne instytu- cje zajmujące się tym problemem: lon- dyńską IASB oraz amerykańską FASB.

Tymczasem oczekiwania ze strony sto- sujących standardy są odwrotne. Natural- nym odruchem każdego człowieka jest unikanie ryzyka. Znacznie bezpieczniej jest powołać się na określone paragrafy, standardy, ekspertyzy, wyceny zewnętrz- ne, itp. aniżeli podejmować decyzje uznaniowe, nierzadko intuicyjne, które trzeba będzie uzasadnić, ryzykując brak zrozumienia istoty problemu przez tych, którzy będą oceniać skutki ewentualnych decyzji. Stąd też wynika powszechne po- szukiwanie możliwości wykorzystania standardów rachunkowości w tworzeniu informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych zgodnie z „literą prawa”, Zarząd Główny SKwP dla uczczenia 103 rocznicy powstania pierwszej zawodowej organizacji księgo- wych na ziemiach polskich zorganizował ogólnopolską konferencję „Polska rachunkowość – kierunki zmian i rozwoju w perspektywie globalnej”. Przedstawiamy Państwu prelegentów i panelistów oraz najważniejsze zagadnienia, które zostaną poruszone w wystąpieniach i dyskusji panelowej.

(7)

rachunkowość

Kontrowersje wokół biznesowej koncepcji sprawozdania finansowego

Biznesowa koncepcja sprawozdania finansowego opracowana przez IASB/

FASB bazuje na trzech przesłankach¹:

1 Preliminary Views on Financial State- ment Presentation, Discussion Paper, IASB / FASB, październik 2008.

Składniki sprawozdania finansowego powinny być spójne, tzn. stosować takie same kategorie ekonomiczne w róż- nych perspektywach biznesu:

– perspektywa sytuacji finansowej – BILANS,

– perspektywa dokonań:

– pomiar memoriałowy – RACHU- NEK WYNIKÓW,

– pomiar pieniężny – RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH.

Struktura sprawozdania powinna umożliwiać progno- zowanie przyszłych przepływów pienięż- nych – tj. powinno ono zawierać takie grupy kategorii eko-

nomicznych, dla których przepływy pieniężne są prognozowane w różny sposób.

Polska rachunkowość – kierunki zmian i rozwoju w perspektywie globalnej

a nie z „duchem prawa”. Podejście takie byłoby właściwe, gdyby dla każdej po- tencjalnej, nietypowej operacji gospodarczej można było opracować odrębny standard. Jest to absurd i główne źródło nieporozumień co do ewentualnego spojrzenia na modyfikowane i przygoto- wywane standardy z nowej perspektywy kształtowanej przez gwałtownie zmienia- jące się otoczenie biznesu w środowisku globalnej gospodarki. Przewaga decyzji uznaniowych – już teraz widoczna – bę- dzie rosnąć proporcjonalnie do wzrostu nowych potęg gospodarczych, w tym przede wszystkim Chin i Indii.

N

ależy także wyraźnie podkreślić, że – jak wynika z badań – bardziej szczegółowe reguły w porównaniu do raczej ogólnej zasady dotyczącej tego samego przedmiotu pomiaru, nie wy- eliminowały, a nawet nie zmniejszyły możliwości zarówno nieświadomych, jak celowych/przestępczych zniekształ- ceń tego pomiaru. Wynika z tego ko- nieczność krytycznego spojrzenia na standardy, które niezależnie od ich szczegółowości tworzą iluzję precyzji w pomiarze dokonywanym w rachun- kowości, podczas gdy w swojej istocie pomiar ten jest zdeterminowany przez subiektywne wybory osób w nim zaan- gażowanych. W tym kontekście pojawia się pytanie, czy aby te szczegółowe regu- ły pomiaru nie zwiększyły skłonności do

nadużyć zamiast je ograniczać. Pytania te stawiane są szczególnie często w przypadku pojawiających się z coraz większą częstotliwością kryzysów finansowych i oskarżeń kierowanych pod adresem środowiska finansowo-księgowego z po- wodu niskiej jakości informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych.

Jednocześnie IASB, będąc w przyszło- ści globalną instytucją ustalającą standardy, zakłada, że modyfikowane i ustalane przez nią standardy będą interpretowane zgodnie z „duchem”, a nie jak dotychczas – zgodnie z „literą prawa”. Są to założe- nia całkowicie odmienne od oczekiwań osób uczestniczących w sporządzaniu sprawozdań finansowych, traktujących standardy jako podstawowe narzędzie zabezpieczania się przed ich osobistym ryzykiem związanym z odpowiedzialno- ścią za jakość sprawozdań finansowych.

Jest to zjawisko tym bardziej niepokoją- ce, że w nowej strategii działania IASB rośnie rola tzw. miękkiego prawa, czyli kodeksów dobrych praktyk, wspoma- gających interpretowanie standardów zgodnie z duchem prawa.

Oznacza to, że powszechna – wyni- kająca z istoty natury ludzkiej – potrzeba bezpieczeństwa przejawiająca się w unikaniu ryzyka, była i będzie źródłem trudności w praktycznym wykorzystaniu miękkiego prawa przez menedżerów, preferujących tzw. twar-

de prawo, zgodność z literą prawa, czyli z konkretnym przepisem, na który można się powołać. Przygotowujący sprawozdania finansowe i korzystający ze standardów rachunkowości nie są tu wyjątkiem i zachowują się podobnie. Po każdym kolejnym kryzysie „odżywały”

jednak poglądy, w których szeroko ro- zumiane zarządzanie ryzykiem, mia- ło kluczowe znaczenie dla uniknięcia kolejnych, głębokich krachów giełdo- wych. Stanowi to wielkie wyzwanie nie tylko dla służb finansowo-księgowych, ale przede wszystkim dla osób odpo- wiedzialnych za instytucjonalną i funk- cjonalną kontrolę wewnętrzną, mającą fundamentalny wpływ na jakość informacji w pierwszym miejscu ich powstania, przetwarzanych dla różnych celów według bardziej lub mniej pre- cyzyjnie ustalonych zasad i reguł. Pod- kreślić należy, że nie chodzi tu o wyeli- minowanie kryzysów, ale zmniejszenie ich częstotliwości, skrócenie długości okresu, w którym mają miejsce spadki PKB oraz ograniczenie głębokości tych spadków. Do realizacji tego postulatu potrzebny jest dobrze poinformowany inwestor, który podejmując racjonalne decyzje wpływa na efektywność rynku.

prof. dr hab. Stanisława Surdykowska kierownik Katedry Rachunkowości Międzyna- rodowej na UJ, członek Rady Naukowej SKwP

(8)

rachunkowość

Kodeks zawodowej etyki w rachunkowości

w programach etycznych przedsiębiorstw

Tuż po przyjęciu (przez XIX Krajo- wy Zjazd Delegatów Stowarzyszenia Księ- gowych w Polsce, w czerwcu 2007 roku) Kodeksu zawodowej etyki w rachunkowo- ści, w Komisji Profesjonalizmu Zawodu Księgowego Rady Naukowej SKwP zro- dziła się inicjatywa opracowania zasad wdrażania tegoż Kodeksu do praktyki przedsiębiorstw. Komisja Etyki przy Zarządzie Głównym SKwP tę inicja- tywę mocno popiera, czego dowodem jest powołanie specjalnego zespołu ro- boczego zajmującego się tą problema- tyką, w skład którego wchodzą: prof. dr hab. Tomasz Dołęgowski, dr hab. prof.

SGH Anna Karmańska, Franciszek Wala – wiceprezes ZG SKwP.

Opracowanie tych zasad okazało się niemałym wyzwaniem. Za punkt

wyjścia w realizacji ustalonego zadania przyjęto rozpoznanie problema- tyki programów etycznych i potrze- bę zlokalizowania miejsca kodeksu w takim programie. To etap pierwszy.

Jako kolejny (i jednocześnie ostatecz- ny) ustalono potrzebę zaprezentowa- nia praktyce gospodarczej procedury użytecznej we wprowadzaniu kodeksu w życie.

P

odczas pierwszego etapu zbadano misję programu etycznego, jego wewnętrzną i zewnętrzną funkcję, roz- poznano zasady konstrukcji progra- mów etycznych. Zebraną wiedzę upo- rządkowano w sposób tworzący tło dla problemu zasadniczego, tj. prezentacji zasad wdrażania Kodeksu zawodowej etyki w rachunkowości i na potrzeby wyznaczonego zadania uznano, że rozpoznanie to i uporządkowanie są wy- starczające. Pomocne w tych pracach było m.in. prześledzenie programu etycznego firmy Boeing.

Pierwszy etap zakończył się określe- niem: (1) wymagań koniecznych do wypełnienia w celu stworzenia programu etycznego, (2) cech (założeń)

niezbędnych do ujęcia w programie etycznym, (3) działań, które muszą być podjęte na rzecz implementacji programu etycznego, (4) innych warunków determinujących wprowadzenie programu w życie.

Mając na uwadze potrzebę konkre- tyzacji i wizualizacji prac nad progra- mem etycznym, uznano również, że dokumentem programu etycznego powinna być Księga programu etycznego, obejmująca trzy następujące części.

Część I – Kodeks Etycznego Zacho- wania w Biznesie. Kodeks ten zawierać powinien modele zachowań wszystkich pracowników organizacji gospodarczej, które pozwalają na prowadzenie dzia- łalności gospodarczej w sposób prawo- rządny i sprawiedliwy oraz z zachowa- niem bezstronności, z poszanowaniem zasad i praw leżących u podstaw wszystkich relacji organizacji gospodarczej:

zarówno z klientami, kontrahentami, pracownikami, jak i innymi organizacjami gospodarczymi. Uznano, że roz- wijać go mogą kolejne kodeksy etyki zawodowej. Wśród nich znajdzie się też kodeks odnoszący się do grupy zawo- Struktura sprawozdania finansowe-

go powinna umożliwiać ocenę decyzji inwestycyjnych i decyzji o sposobie finansowania.

W związku z wymienionymi prze- słankami IASB i FASB za nadrzędną zasadę w prezentacji informacji finan- sowej uznały zasadę spójności (cohesi- veness), która oznacza, że informacje we wszystkich składnikach sprawozdania finansowego powinny być prezentowane w dwóch sekcjach: sekcji gospodarczej (Business Section) i sekcji finansowania (Financing Section). Sekcja gospodarcza powinna obejmować dwie działalności:

operacyjną i inwestycyjną.

Kluczowym elementem biznesowej koncepcji sprawozdania finansowego jest bilans. Prawidłowa klasyfikacja jego pozycji determinuje strukturę pozostałych składników sprawozdania finansowego.

Istotną kwestią jest także obowiązek dezagregacji podobnych (lub takich samych) aktywów/zobowiązań według

kryterium podstawy ich wyceny (przy- kładowo, aktywa wyceniane według kosztu historycznego należy ujmować odrębnie od tych samych aktywów wy- cenianych według wartości godziwej).

Biznesowa koncepcja sprawozdania finansowego budzi wiele kontrowersji.

Są to w szczególności:

– wyodrębnienie dodatkowych sekcji, poza sekcją gospodarczą i finansującą:

– działalność niekontynuowana, – podatek dochodowy,

– kapitał własny,

– brak jasnej definicji sekcji finansu- jącej,

– dezagregacja danych w bilansie zgodnie z podstawą ich wyceny.

K

luczową w biznesowej koncepcji sprawozdania finansowego zmia- nę, czyli przyporządkowanie aktywów i zobowiązań do poszczególnych rodza- jów działalności można uznać za kolejny w rachunkowości przykład alokacji, na dodatek niedoskonały. Nie udało się

bowiem alokować wszystkich aktywów/

zobowiązań, pozostawiając wiele ele- mentów, na przykład środki pieniężne, kapitał własny czy podatek dochodowy, bez możliwości alokacji. Pozycje bilan- sowe, których nie można alokować do wyodrębnionych rodzajów działalno- ści, znalazły się w projekcie IASB/FASB albo w odrębnych sekcjach bilanso- wych (dotyczących podatku dochodo- wego, działalności niekontynuowanej i kapitału własnego), albo w sekcji fi- nansującej, czyli zostały przyporządko- wane jednostce jako całości. Analizując propozycję IASB/FASB zasadne jest pytanie, czy rzeczywiście zwiększa ona przejrzystość sprawozdania finansowego, czy użytkownicy faktycznie oczeku- ją takiej jego formuły i czy dzięki jego zmienionej formie będą lepiej rozumieć prezentowane w nim informacje?

prof. UŁ dr hab. Ewa Walińska dziekan Wydziału Zarządzania UŁ,

członek Rady Naukowej SKwP

(9)

rachunkowość

Nowe regulacje

rachunkowości dla MŚP – zagadnienia

l Cele, misja, działalność EFAA

l Istota i znaczenie sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)

l Potrzeba odrębnych standardów ra- chunkowości dla MŚP

l Harmonizacja standardów rachun- kowości na świecie

l Próby harmonizacji standardów ra- chunkowości dla MŚP

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: próba uproszczenia

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: zakres zastosowania

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: założenia koncepcyjne

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek a pełne MSSF

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: szczegółowy wykaz standardów

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: przykłady ominiętych standar- dów

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: uproszczenia ujawnień i wyceny

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: wprowadzanie w praktyce

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: nowelizacje i rozwój

l MSSF dla Małych i Średnich Jedno- stek: edukacja

l Stanowisko niemieckich organizacji księgowych w sprawie MSSF dla MŚP

l Stanowisko fran- cuskich organizacji księgowych w sprawie MSSF dla MŚP

l Badanie zbieżności MSSF dla MŚP i krajowych standardów rachunkowości: badania ACCA

l Badanie zbieżności MSSF i UoR: badania polskie

l Badanie zbieżności MSSF dla MŚP i belgijskich standardów rachunko- wości

l Przyszłość MSSF dla MŚP na świecie

l Konkluzje

Dr Marcin Kędzior – pracownik Katedry Rachunkowości Finansowej UE w Krakowie, ekspert SKwP w Komisji Edukacji EFAA dowej osób zajmujących się rachunko-

wością, czyli Kodeks zawodowej etyki w rachunkowości.

Część II – Zasady implementacji Kodeksu Etycznego Zachowania w Biznesie. Na etapie przygotowywa- nia i wdrażania programu etycznego istnieje możliwość wykorzystania macierzy pytań i problemów wzorowanej na macierzy Arcturus Innovation zale- canej m.in. przez Caux Round Table.

Macierz ta uwzględnia z jednej strony podstawowe zasady etyczne obowią- zujące w biznesie, z drugiej zaś główne grupy osób żywotnie biznesem zainteresowanych. Bierze też pod uwagę opis stanu obecnego, jego ocenę i podstawowe kierunki działań naprawczych oraz doskonalących. Wdrożenie każ- dego kodeksu zawodowej etyki, a więc i Kodeksu zawodowej etyki w rachun- kowości, powinno następować konse- kwentnie przy zastosowaniu tej samej koncepcji macierzy Arcturus Innova- tion i uwzględniać przypadki odpowia- dające różnym sytuacjom oraz różnym grupom podmiotów objętych zasadami tego kodeksu.

Część III – Zasady monitorowania przestrzegania programu etycznego.

Jednym ze sposobów realizacji może być tu coroczne publikowanie raportu z wykonania programu etycznego. Sto-

sowny przykład daje w tym względzie chociażby Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce – Związek Pra- codawców, publikując taki raport za rok 2008, czy też firma Schenker, publikując tzw. raport społeczny za rok 2004/2005.

Inną kwestią jest zakres informacyjny tego raportu i jego adekwatność do potrzeb wewnętrznego monitorowania jakości przestrzegania zasad opisanych w programie etycznym.

W

drugiej części prac skoncentro- wano wysiłki na poszukiwaniu metody właściwej dla systemowego, metodycznego opracowania sposobu opisu kolejnych kroków wdrażania Kodeksu zawodowej etyki w rachun- kowości. Ponieważ postanowiono im- plementować macierz Arcturus Inno- vation, obecnie zespół jest na etapie adaptacji tej koncepcji. W tym celu:

(1) wyróżniono wachlarz przypadków odpowiadających różnym sytuacjom i różnym grupom podmiotów objętych zasadami tego Kodeksu, (2) zdefinio- wano tzw. stałych i sporadycznych, zewnętrznych i wewnętrznych intere- sariuszy Kodeksu, (3) zaprojektowano stosowną roboczą macierz oraz opra- cowano przykładowe sytuacje do listy kontrolnej przy audycie wstępnym dla potrzeb implementacji Kodeksu zawodowej etyki w rachunkowości.

Wykonane prace ciągle jednak sta- nowią jedynie podwaliny do prac dal- szych, zasadniczych. A te nie zapowia- dają się jako proste. Jeżeli jednak uda się je sfinalizować, to powstały dokument z całą pewnością poddany będzie konsultacjom środowiskowym, podobnie jak to miało miejsce z Kodeksem zawodowej etyki w rachunkowości.

Już dziś, jako przewodnicząca Komisji Etyki, zachęcam wszystkich członków naszego Stowarzyszenia do wyobraże- nia sobie praktycznego sposobu imple- mentowania kodeksu w konkretnym przedsiębiorstwie. Przekonacie się Państwo, że czynienie tego w sposób systemowy nie jest zadaniem prostym.

A skoro tak, to pomoc – skierowana pod adresem przedsiębiorstw – w tej dziedzinie jest absolutnie koniecz- na. Z wdzięcznością zatem przyjmę wszystkie komentarze i pomysły, co do wizji sposobu wprowadzania kodeksu w życie. Z góry dziękuję za przesyłanie sugestii na adres Komisji Etyki (Komi- sja Etyki Zarząd Główny Stowarzysze- nia Księgowych w Polsce; 00-443 War- szawa, ul. Górnośląska 5). Z uwagą potraktuję każdy udział w tej pracy.

prof. SGH dr hab. Anna Karmańska, prorektor SGH, kierownik Zakładu Rachunkowości Zarządczej, członek Rady Naukowej SKwP

(10)

rachunkowość

Jakie problemy do rozwiązania stoją przed polską rachunkowością w świetle zjawisk w rachunkowości i gospodarce na świecie?

Zagadnienia panelowe

l Czy rachunkowość jako system w jednostce gospodarczej posiada wartość – rachunkowość jako wartość do- dana kapitału intelektualnego?

l Mark to Market – nowa jakość w rachunkowości czy ma- nipulacja?

l Czy możliwa jest efektywna regulacja księgowa w sekto- rze bankowym oparta na codziennej aktualizacji ekspo- zycji na ryzyko rynkowe (ang. mark to market)?

l Wartość ryzyka – za ile sprzedać ryzyko?

l Sekurytyzacja i resekurytyzacja – transakcje z rozpo- znanym rynkiem? Jak wycenić instrumenty sekurytyza- cyjne?

l Wartości wirtualne w sprawozdawczości – teoria czy praktyka?

l Nowe transakcje i ich prawne umocowanie – ile rynku, a ile interwencji państwa?

l Czy jesteśmy świadkami „Nowego ładu ekonomiczne- go” i czym się on charakteryzuje? Zarząd komisaryczny, nacjonalizacja, pomoc rządowa, pomoc międzynarodo- wa dla upadających gigantów finansowych, samochodo- wych a nawet państw – czym to się skończy dla rachun- kowości i odpowiedzialności księgowych?

l Dla kogo sprawozdanie finansowe, kto czyta sprawozdanie: inwestor czy firma ratingowa? Jaka jest jakość sprawozdania finansowego i jak ją mierzyć?

l Rachunkowość finansowa i zarządcza – razem czy osob- no, a może we wzajemnych relacjach?

l A może niezależność głównego księgowego na wzór niezależności biegłego rewidenta?

Joanna Dadacz – biegły rewident, od maja 2000 r. kieruje Departamentem Rachunkowo- ści w MF, jest przedstawicielem Polski w komi- tetach i grupach roboczych ds. standaryzacji rachunkowości i audytu, aktywnie uczestniczy w tworzeniu prawa bilansowego oraz rewizji finansowej; od kwietnia 2008 r. przewodniczy Komitetowi Standardów Rachunkowości IV ka- dencji; od 2000 r. przewodnicząca komisji egzaminacyjnej dla osób ubiegających się o wydanie certyfikatu księgowego; członek SKwP oraz KIBR; autorka licznych artykułów i komentarzy; wykładowca z rachunkowości i rewizji finansowej.

Zdzisław Fedak – dr nauk ekonomicznych, biegły rewident, em. wieloletni dyrektor Departa- mentu Rac hun ko- woś ci MF; w latach 1948–1964 asystent, adiunkt i wykładowca w katedrze rachun- kowości SGH (później SGPiS); red. nacz.

miesięcznika „Rachunkowość”, wiceprze- wodniczący Rady Naukowej SKwP, czło- nek Komitetu Standardów Rachunkowo- ści; autor licznych publikacji książkowych i artykułów z dziedziny rachunkowości oraz rewizji finansowej.

Gertruda Krystyna Świderska – prof.

dr. hab, biegły rewident, twórca i kierownik Katedry Rachunkowości Menedżer- skiej w Szkole Głównej Handlowej, prezes zarządu MAC Auditor Sp. z o.o., członek Rady Naukowej SKwP (przewodnicząca komisji ds. doskonalenia przepisów i zasad rachunkowości), członek Komitetu Standardów Rachunkowości, przewodnicząca komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na biegłych rewidentów w KIBR, członek Executive Committee EAA.

Radosław Igna

tow ski – prof. UŁ dr hab, Katedra Ra- chunkowości UŁ, kierownik Podyplomo- wego Studium Ra- chunkowości i Za- rządzania Finanso- wego na Wydziale Zarządzania UŁ; członek Komitetu Standardów Rachunkowości;

opublikował około 200 opracowań naukowych, popularnonaukowych i dydaktycz- nych z rachunkowości, członek Rady Na- ukowej SKwP, członek Grupy Eksperckiej przy Komisji Europejskiej ds. Modernizacji Prawa Spółek w rachunkowości.

Zbigniew Luty – prof. dr hab. inż., kierownik Katedry Rachunkowości Fi- nansowej i Kontroli UE we Wrocławiu, Katedry Rachunko- wości Wyższej Szko- ły Zarządzania i Bankowości w Poznaniu JU we Wrocławiu, od 2003 r. przewodni- czący Rady Naukowej SKwP i prezes Od- działu Dolnośląskiego SKwP, członek Państwowej Akademii Nauk, autor wielu publikacji naukowych.

moderator panelu

(11)

prezentacje

Ruch społeczny księgowych na te- renie Opolszczyzny do roku 1957 nie przejawiał widocznej aktywno- ści. Dopiero lipiec 1957 roku przy- niósł zmiany. Po reaktywowaniu działalności Stowarzyszenia Księ- gowych w Polsce jego tymczasowy Zarząd Główny, mieszczący się w Warszawie, upoważnił Henryka Kalińskiego – pracownika Depar- tamentu Księgowo-Rewizyjnego w Mi nisterstwie Przemysłu Ciężkie- go, członka Zarządu Głównego, do zorganizowania oddziału w Opolu.

Po uprzednim ogłoszeniu komuni- katów w Opolskiej Rozgłośni Radiowej i lokalnej prasie, 11 lipca 1957 r. odbyło się w jednej z sal Wojewódzkiego Domu Kultury pierwsze założycielskie zebranie Opolskiego Oddziału Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, w którym wzięło udział 30 osób. Na zebraniu zapoznano się ze statutem, a także z zadaniami i ce- lami Stowarzyszenia, omówiono źródła finansowania działalności statutowej i dokonano wyboru władz oddziału.

Pierwszym prezesem Opolskiego Od- działu został Bolesław Kułakowski

Praca Zarządu Oddziału w 1957 roku koncentrowała się na sprawach organi- zacyjno-administracyjnych, populary- zowaniu celów Stowarzyszenia i pozy- skiwaniu nowych członków. Oddział liczył wówczas 35 członków. Zarząd odbył dziesięć protokołowanych zebrań, wykorzystując do tego celu mieszkania prywatne, względnie pomieszczenia biu-

są priorytetami w obecnej działalności oddziału. Szczególną troską otaczane są działania propagujące „Kodeks zawodowej etyki w rachunkowości”.

W oddziale działa punkt konsultacyj- ny, udzielający ustnych porad i konsul- tacji członkom zwyczajnym oraz wspie- rającym. Ponadto dostępny jest zbiór biblioteczny najnowszych opracowań dotyczących zagadnień z rachunkowo- ści, podatków oraz publikacji związa- nych z działalnością Stowarzyszenia (wykaz pozycji znajduje się na stronie internetowej oddziału).

Oddział opolski Stowarzyszenia Księ- gowych w Polsce, na podstawie art. 82 ust. 3,3a i 5 ustawy z 7 września 1991 r.

o systemie oświaty (DzU z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) posiada wpis do ewidencji szkół i placówek niepublicz- nych – nr WKZ.4503-27/93/998, jest również wpisany do rejestru instytucji szkoleniowych w Wojewódzkim Urzę- dzie Pracy w Opolu (nr ewidencyjny:

2.16/00048/2006).

Skład Zarządu Oddziału Okręgowe- go SkwP w Opolu na lata 2007–2010:

prezes – Sebastian Kuś, wiceprezes – Zofia Kampczyk, sekretarz – Krystyna Piątkiewicz, skarbnik – Anna Kuśnierz, członek – Jan Chliszcz, członek – Barba- ra Hain, członek – Janina Piątkowska.

rowe, udostępnione przez członków Za- rządu. Z biegiem lat rosła liczba człon- ków zwyczajnych. W 1958 roku było ich 321, by w 1980 r. osiągnąć poziom 4128.

W latach 90. zanotowano jednak spadek liczebności członków. Przez wszystkie lata oddział zajmował się głównie dzia- łalnością edukacyjną wśród księgowych, prowadząc odczyty, szkolenia i kursy.

10 grudnia 1982 r. Zarząd Oddzia- łu powołał „Bad-Bil” Biuro Eksper- tyz i Badania Bilansów spółka z o.o.

z siedzibą w Opolu, ze 100% udziałem Stowarzyszenia, która została zare- jestrowana w Sądzie Wojewódzkim w Opolu. W ślad za postępującymi zmianami w gospodarce przez cały okres działalności oddziału aktualizo- wano kierunki programów szkoleniowych oraz ich zakres.

W roku 2007 Opolski Oddział Okrę- gowy obchodził 50-lecie działalności. Ju- bileusz ten potwierdził niewątpliwe osią- gnięcia społeczne i zawodowe oddziału na Opolszczyźnie. Obecny okres to czas intensywnej działalności Stowarzyszenia na niwie szkoleniowej w warunkach du- żej konkurencji i „trudnego rynku”.

Obecne realia wymagają od opolskiego oddziału nowego podejścia do rzeczywistości, w której funkcjonuje i realizuje swoją działalność statutową.

Zrzeszonych w nim jest 195 członków zwyczajnych oraz 100 członków wspie- rających. Aktualny Zarząd, powołany w 2007 r. wytycza nowe drogi rozwoju bacznie obserwując i analizując otoczenie rynkowe, biorąc pod uwagę tkwią- ce w nim szanse i zagrożenia. Takie działania w połączeniu z nowoczesną komunikacją z otoczeniem oraz tworzenie elastycznej i atrakcyjnej oferty szkoleniowej przynoszą wymierne ko- rzyści, umacniając pozycję opolskiego oddziału. Rozbudowa i dywersyfikacja oferty szkoleniowej, pozyskiwanie wysoko wykwalifikowanej kadry wykła- dowczej, rozwijanie współpracy z lokal- nymi organizacjami oraz wprowadzanie w życie certyfikacji zawodu księgowego

Oddział Okręgowy SKwP

Opole

45-064 Opole ul. Kołłątaja 11 tel./faks (77) 453 90 11 www.skwp.opole.pl e-mail: biuro@opole.skwp.pl Od lewej: Anna Kuśnierz (skarbnik), Sebastian Kuś

(prezes), Zofia Kampczyk (wiceprezes), Krystyna Haładewicz (przewodnicząca okr)

Od lewej: Ireneusz Raczyk p.o. dyrektora biura – księ- gowy, Henryk Juretko (członek okręgowej komisji rewizyjnej [okr), Krystyna Haładewicz (przewodniczą- ca okr), Jerzy Kleman (członek okr), Henryk Glaubic – członek Zarządu Głównego, prezes „Bad-Bil”

(12)

ważne sprawy SKwP

Pełnoletniość ustawy o podatku do- chodowym od osób fizycznych zainspi- rowała konferencję, zorganizowaną przez warszawski Oddział SKwP pod hasłem przewodnim „Czas na gruntowną prze- budowę systemu”.

Część merytoryczną rozpoczęła Aneta Pożarowska – doradca podatkowy, stwier- dzając, że ustawie, choć jest już pełnoletnia, ciągle daleko do doskonałości. Nadal pozo- staje niedostosowana do realiów gospodarczych. Nie ma jasnego podziału na źródła przychodów i jednolitych, klarownych zasad opodatkowania. Przykładem są chociażby 3 stany prawne dotyczące opodatkowania zbycia nieruchomości, uzależnione od daty ich nabycia. W ramach jednego źródła przy- chodów mamy kilka różnych zasad opodatkowania – podkreślała Aneta Pożarowska.

Temat niedoskonałości ustawy zgłębił także Piotr Lis – doradca podatkowy, wykładem

„Jeden przychód – wiele źródeł i zasad opodatkowania, intencje ustawodawcy a wy- kładnia organów podatkowych”. Wskazał na te obszary ustawy, w których intencje ustawodawcy rozminęły się z praktyką i wy-

stąpiły kolizje. Występują one chociażby w przypadku definicji działalności gospodarczej i pożyczek social lending. Nadal nie ma jasności co stanowi przychód z działal- ności gospodarczej. Natomiast w przypadku wspomnianych pożyczek organy skarbowe stały na stanowisku, iż wypełniają one defi- nicję działalności gospodarczej, jeśli podatnik działa m.in. w sposób zorganizowany i ciągły i ...posiada sprzęt komputerowy oraz dostęp do internetu. A co w przypadku, gdy podatnik korzystał z kafejki internetowej? – pytał Piotr Lis.

Doradca podatkowy, dr Marcin Jamroży zwrócił uwagę na szanse i ryzyka podat- kowe opodatkowania wspólników spółki osobowej. Przypomniał o optymalizacji podatkowej, występującej w przypadku wniesienia aportu do spółki osobowej.

Zamiast sprzedawać składnik majątkowy, którego wartość rynkowa znacznie wzro- sła, można zastanowić się nad wniesieniem go aportem do spółki osobowej, a dopiero potem nad jego sprzedażą przez spółkę.

Mamy tu zmianę interpretacji organów skarbowych na niekorzyść podatnika bez zmiany przepisów. Jednak fiskus przegry- wa w tej kwestii przed sądami.

Aneta Pożarowska mówiła też o podatkowej pułapce i niekonstytucyjności insty-

tucji nieujawnionych źródeł przychodu.

Skoro przepisy określają termin przecho- wywania dokumentów na 5 lat, to możli- wość ścigania nas przez fiskusa z tzw. nieujawnionych źródeł w każdym momencie to podatkowa pułapka. Jak mamy udo- kumentować swoje dochody, skoro wiele instytucji, w tym banki, nie ma danych sprzed wielu lat – podkreślała. Dochody były opodatkowane, ale nie potrafimy tego udowodnić, a fiskus przerzuca na podatnika ciężar dowodu. Czy to jest konstytu- cyjne? W kwestii tej wypowie się Trybunał Konstytucyjny.

Sędzia NSA Bogusław Dauter zaprezen- tował najnowsze orzecznictwo, podkre- ślając, że sędziowie są historykami prawa.

Wskazał m.in. na możliwość wykorzystania przez podatnika interpretacji organów podatkowych i orzecznictwa administra- cyjnego. Instytucja interpretacji może stać się doskonałym przedpolem dla podatnika do osiągnięcia takiego rozwiązania, które będzie dla niego korzystne – stwierdził sę- dzia Dauter. Nie musi on stosować się do interpretacji organu, a zawsze może tłu- maczyć, że wystąpiły w sprawie nowe oko- liczności, które zmieniły stan faktyczny, do którego odnosiła się interpretacja.

Wiesława Moczydłowska Oddział Okręgowy SKwP w Lublinie,

przy współudziale kadry naukowej zwią- zanej z rachunkowością z UMCS, Politech- niki Lubelskiej, KUL i WSPiA, zorganizo- wał I Międzyuczelniany Konkurs Wiedzy o Rachunkowości pt „Rachunkowość jako system informacyjny”. Przygotowano go dla propagowania i rozwijania wśród studen- tów zainteresowań rachunkowością. Zgłosi- ło się ok. 40 studentów, którzy w pierwszym etapie mieli rozwiązać 60 pytań testowych, obejmujących rachunkowość finansową i zarządczą, analizę ekonomiczno-finanso- wą oraz wybrane międzynarodowe standardy rachunkowości. Do drugiego etapu kapi- tuła konkursu zakwalifikowała 6 osób, które uzyskały najwyższą liczbę punktów. W tych

dr hab. Wiesław Janik, wyrazili nadzieję, iż podjęte działania przyczynią się do wzrostu motywacji w dalszym zdobywaniu wiedzy przez uczestników. Pozwolą również na zmianę postrzegania charakteru pracy księ- gowego, gdyż nie jest to zawód nudny, a wy- magający doskonałej wiedzy, umiejętności podejmowania decyzji i kreatywności.

zmaganiach studenci odpowiadali na wylo- sowane pytania problemowe. Komisja kon- kursowa bardzo wysoko oceniła poziom ich wiedzy, a uhonorowaniem włożonego w przygotowanie się do konkursu wysiłku były nagrody ufundowane przez O/O SKwP w Lublinie, w tym laptop (główna nagroda), cenne pozycje książkowe oraz możliwość odbycia praktyk zawodowych w firmie audytorskiej. Pierwsze miejsce zajęła Joan- na Kniaziuk, drugie – Milena Tarnowska, a trzecie – Kamil Kozłowski. Stefan Czer- wiński – przewodniczący kapituły konkursu, prezes Zarządu O/O SKwP w Lublinie oraz jej członkowie:dr hab. Helena Żukow- ska prof. KUL, dr Małgorzata Kamieniecka, dr hab. Henryk Ronek prof. UMCS i prof.

Studenci lubią rachunkowość

W nr 1(15)/2010 „Świata Księgowych” na str. 12 został zamieszczony artykuł „Etyka w Kielcach”, którego autorem jest dr MAŁGORZATA GARSTKA, natomiast omyłkowo została podpisana p. Ewa Mirosławska. W imieniu kieleckiego Oddziału Okręgowego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce serdecznie przepraszamy Autorkę za tę pomyłkę.

18 mieć lat...

(13)

nasze pasje

się w sezonie 2003/2004, gdy po skoń- czeniu studiów rozpocząłem pracę w Jeleniej Górze. Mojego pierwszego dnia na biegówkach pojechaliśmy z ko- leżanką z Polany Jakuszyckiej do Chat- ki Górzystów i wróciliśmy przez Orle i Samolot. Nie miałem wtedy pojęcia o smarowaniu nart i na Samolocie mia- łem już tak dość, że odpiąłem narty i do polany dotarłem na piechotę twierdząc, że to nie dla mnie.

Ale nie poddał się Pan?

Długo nie wytrzymałem i po tygo- dniu pojechałem z kolegą, który już sporo biegał. Przekazał mi podstawy teoretyczne. W sezonie 2003/2004 po raz pierwszy wystartowałem i ukończy- łem Bieg Piastów.

I w krew Panu weszły te starty?

Od tamtej pory już 7-krotnie ukoń- czyłem Bieg Piastów na pełnym dy- stansie techniką klasyczną i 2-krotnie techniką dowolną. Niestety, sezon nar- ciarski pokrywa się ze sporządzaniem rocznego sprawozdania finansowego i ze względu na pracę zawodową po- zostaje naprawdę niewiele czasu na treningi, co widać po rezultatach. Ale najważniejsze jest pobiec i ukończyć.

Jak to mówią, każdemu jego Everest.

Rozmowa z Januszem Krosińskim – laureatem Pucharu „Świata Księgowych” 34. Biegu Piastów

Co skłoniło Pana do wybrania zawo- du księgowego?

Moi rodzice, co prawda, wykonywali inne zawody, ale dziadkowie ze strony mamy i ojciec mojego taty byli czynny- mi księgowymi przez większość swoje- go życia. Można powiedzieć, że zawód odziedziczyłem w genach. Studia ukoń- czyłem na Europejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Jako specjalność wybrałem międzynarodowe opodatkowanie i międzynarodowy ma- nagement. Jednak w życiu zawodowym miałem mniej do czynienie z podatka- mi, a skupiłem się bardziej na konso- lidacji i przekształcaniu sprawozdań sporządzanych według polskich stan- dardów na sprawozdania sporządzane według standardów niemieckich.

Pana sportowe początki na nartach...

Sport towarzyszy mi w życiu od dziecka. Próbowałem wielu dyscyplin, ale w żadnej nie wykazywałem specjal- nych talentów. Zawsze lubiłem turysty- kę górską, a szczególnie trekingi oraz narciarstwo zjazdowe. Z narciarstwem biegowym po raz pierwszy zetknąłem

Ale wśród księgowych sięgnął Pan po zwycięstwo?

Zdobyty Puchar zaskoczył mnie, zwłaszcza że po przybyciu na metę do- wiedziałem się, że byłem drugi wśród księgowych. Dzień po zawodach oka- zało się, że pierwszy zdobywca Pucha- ru został zdyskwalifikowany. Myślę, że ta nagroda zdopinguje mnie do więk- szego treningu i dbania o swoją kondy- cję. Zapraszam wszystkich serdecznie do uprawiania narciarstwa biegowego.

Oprócz pływania jest to chyba naj- mniej kontuzyjny i obciążający stawy rodzaj ruchu na świeżym powietrzu, dla ludzi o każdym poziomie kondycji fizycznej.

Zatem do zobaczenia w Jakuszycach za rok. Dziękuję za rozmowę.

Nie poddaję się

Grażyna Boryń

34. Bieg Piastów zakończył się 7 marca 2010 r. biegami na dystansach 30 i 50 km stylem dowolnym. Po- przedniego dnia zawodnicy zmierzyli się na trasach 50 i 26 km stylem klasycznym. Ogółem w imprezie wzięło udział ponad 5000 osób.

Wśród wielu grup zawodowych ry- walizujących podczas Biegu Piastów znaleźli się po raz drugi księgowi, któ- rzy biegli na wszystkich dystansach.

Pierwsze miejsce na 50 km stylem klasycznym wśród księgowych zaję- li: wśród kobiet – Maria Ciborowska z Warszawy, wśród mężczyzn – Ja-

nusz Krosiński z Zielonej Góry (biegł również na 50 km stylem dowolnym).

W rozgrywce na 26 km stylem klasycznym na pierwszym miejscu wśród księgowych kobiet uplasowała się Ber- narda Salwach z Czernicy, a wśród mężczyzn – Robert Mucha z Warsza- wy, na trasie 30 km stylem dowolnym – Tomasz Kapała z Wrocławia.

Zwycięzcy otrzymali Puchary „Świata Księgowych”, a wszyscy uczestnicy dy- plomy. W 35. Biegu Piastów liczymy na jeszcze większą reprezentację księ- gowych. Do zobaczenia w Jakuszycach za rok!

Puchary „Świata Księgowych” po raz drugi!

(14)

wokół nas

n

O/O SKwP w Legnicy już po raz siódmy był współorganiza- torem „Regionalnego Konkursu Wiedzy o Gospodarce” pod pa- tronatem Prezydenta Miasta Le- gnicy Tadeusza Krzakowskiego.

Zgłoszono do niego 177 uczniów z 6 szkół. Pierwsze miejsce zajął Zespół Szkół Ekonomicznych im. Stefana Żeromskiego w Le- gnicy i w klasyfikacji indywidu- alnej zwyciężyła jego uczennica – Jolanta Król. Konkurs zakończyła Gala Finałowa, podczas któ- rej wręczono nagrody ufundowane przez sponsorów.

n

SKNR „Sigma”, działające na UŁ, zorganizowało Ogól- nopolską Konferencję Naukową „Sigma Maraton 2010”, pod tematem przewodnim „Rachunkowość XXI wieku – dylematy, wyzwania, perspektywy”. O/O SKwP w Łodzi udzielił wsparcia finansowego, a także ufundował nagrody produktowe (udział w wybranym szkoleniu). Pierwsze miejsce wśród ocenianych referatów zajęli Katarzyna Nowak z SKNR SIGMA oraz Tomasz Tekieli z KNRF „Audyt” UE w Krakowie, drugie miejsce przypa- dło Joannie Kaputa i Aleksandrze Łęckiej, natomiast trzecie zajęli:

Edyta Odelska i Ewa Leśnikowska reprezentujące SKNR SIGMA oraz Mariusz Gagatek i Agnieszka Lipiec z KNRF „Audyt”.

n

Ponad 80. uczniów szkół ekonomicznych wzięło udział w I Ogólnopolskim Konkursie Wiedzy z Finansów i Ra- chunkowości w Koszalinie, współorganizowanym przez O/O SKwP w Koszalinie (fundator nagród) oraz Politechnikę Ko- szalińską. Pierwsze miejsce zajęła Ewa Lewandowicz z Jaroci- na, drugie – Natalia Kowalska z Bytowa, trzecie – Katarzyna Czuba z Bydgoszczy.

n

13 kwietnia 2010 r. odbyło się 12. posiedzenie Komisji Etyki SKwP. Jeden z tematów stanowiło opracowanie broszu- ry dotyczącej Banku Dylematów Etycznych, która ma być pomocna dla osób startujących w 2. edycji Konkursu na naj- lepsze opracowania dylematów etycznych z rachunkowości.

Edycja ta rozpocznie się 1 września 2010 r.

n

Uczniowie Zespołu Szkół Ekonomicznych im. Gen. Ste- fana Roweckiego „Grota” w Opolu 21.04.2010 r. zorganizowa- li, wspólnie z opolskim O/O SKwP, na terenie swojej szkoły,

„Dzień Młodego Księgowego”. Tego dnia odbył się również finał Wojewódzkiego Konkursu „Potyczki księgowe”, które- go współorganizatorem

był także opolski O/O SKwP. W dwuetapowym konkursie startowali uczniowie szkół ponad- gimnazjalnych o profilu ekonomicznym. Zwy- ciężył Paweł Król z ZSE w Opolu, który jest także

finalistą VIII edycji Ogólnopolskiego konkursu z rachun- kowości. Kolejne miejsca zajęli: II – Marcin Szymula z ZSE w Brzegu; III – Beata Anioł z ZSE w Opolu oraz Małgorzata Giszter z Zespołu Szkół Zawodowych w Strzelcach Opol- skich. Nagrody ufundował opolski O/O SKwP.

n

W O/O SKwP w Toruniu 7.05.2010 r. odbyło się uro- czyste wręczenie certyfikatów pierwszych trzech stopni.

Zgromadzonych powitał Jerzy Czechowicz – prezes Zarządu O/O, który podkre- ślił rolę certyfikacji zawodu księgowego i nowej ścieżki edukacyjnej SKwP, a także zachęcał zebranych do kon- tynuowania obranej drogi

szkolenia. Następnie Franciszek Bielawski – członek Zarządu, doświadczony praktyk i biegły rewident, omówił zagadnienia związane z etyką zawodu księgowego.

n

O/Okręgowy SKwP w Łodzi uczestniczył 12 .05.2010 r.

w giełdzie zawodów branży finansowej, zorganizowanej przez Wojewódzki Urząd Pracy w Łodzi. Impreza ta pozwoliła za- interesowanym zebrać informacje o specyfice pracy w bran- ży finansowej, umożliwiła konfrontację własnych wyobrażeń z realiami wykonywania tych profesji. Przedstawiono na niej wymagane predyspozycje i kwalifikacje oraz ścieżki kształce-

nia. Giełda skierowana była głównie do osób bezrobotnych i poszuku- jących pracy, studentów i absolwentów szkół wyż- szych oraz pełnoletniej młodzieży ze szkół po- nadgimnazjalnych, a tak- że innych zainteresowanych pragnących zmienić profil pracy zawodowej. Łódzki O/O SKwP przygotował prezentację pt.:

„Księgowy – zawód z tradycją i przyszłością”, zaś sama giełda stanowiła bardzo dobrą okazję do promocji SKwP, oferty edukacyjnej oddziału, Kodeksu zawodowej etyki w rachunkowo- ści, a także przybliżenia szerszemu gronu nowego produktu – dyplomowanego księgowego i ścieżki edukacyjnej SKwP.

n

Władysław Iwanyniuk – prezes Oddziału Okręgowego w Legnicy Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, 18.05.2010 r.

uroczyście wręczył kolejne poświadczenia sygnatariu- szom Kodeksu zawodowej etyki w rachunkowości. Uro- czystość zakończył odczyt pani Ireny Izbiańskiej nt.

„Certyfikacji zawodu księgo- wego”.