opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI
(z dostosowaniem wymagań do ucznia ze SPE)
Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej
JULIA
MIŚKOWICZ
„NIE MASZ ZBRODNI BEZ KARY”.
W KRĘGU BALLAD
ADAMA MICKIEWICZA (KL. VI–VII)
Redakcja merytoryczna – dr Jolanta Sawicka-Jurek Recenzja merytoryczna – Dorota Dąbrowska
Bożena Święch dr Beata Rola Urszula Borowska Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji:
„Nie masz zbrodni bez kary”. W kręgu ballad Adama Mickiewicza (kl. VI–VII)
Cele:
Uczeń zdolny (szybkie tempo pracy): wyjaśnia motyw winy i kary, łączy go z postawami bohaterów, wskazuje epickie, liryczne i dramatyczne elementy utworu, komentuje sposób ich funkcjonowania w tekście, bierze udział w dyskusji, nawiązuje do wypowiedzi innych dyskutantów.
Uczeń na poziomie średnim (średnie tempo pracy): omawia elementy świata
przedstawionego, nazywa uczucia i postawę bohaterów, odtwarza cechy ballady, bierze udział w dyskusji, formułuje tezę, którą prezentuje w dyskusji, ocenia postawę bohaterów, bierze udział w dyskusji, przedstawia argumenty, którymi popiera swoją tezę.
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych (wolne tempo pracy): określa elementy świata przedstawionego, dostrzega problem winy i kary, wie, że utwór jest balladą, stara się brać udział w dyskusji, zna zasady prowadzenia dyskusji.
Metody/Formy pracy:
gałązka logicznego myślenia (TOC), praca z tekstem, dyskusja, elementy dramy, praca indywidualna, grupowa, zbiorowa.
Środki dydaktyczne:
Adam Mickiewicz Świtezianka (kl. VI), Lilie (kl. VII).
Opis przebiegu lekcji:
1. Nauczyciel sprawdza, czy uczniowie zapoznali się w domu z balladą Lilie (kl. VII).
Uczniowie klasy VI po omówieniu ballady Świtezianka mieli za zadanie napisać kilkuzdaniową wypowiedź z perspektywy strzelca lub dziewczyny na temat wydarzeń.
2. Uczniowie obu klas dyskutują nad problemem winy i kary w utworach. Klasa VI korzysta z notatek i zadania z poprzedniej lekcji, klasa VII pracuje z tekstem.
Przedstawienie historii z dwóch ballad stanowi wstęp do omówienia problemu winy i kary. W toku dyskusji uczniowie ustalają, na czym polega przewinienie i jak zostali ukarani bohaterowie. Nauczyciel aktywizuje uczniów, np. za pomocą zwyczajnych plastikowych nakrętek – za poprawną wypowiedź uczeń otrzymuje nakrętkę.
3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy w obrębie klas. Uczniowie przygotowują zestawy pytań, które można byłoby zadać bohaterom podczas sądu nad nimi. Uczniowie w grupach prezentują wyniki pracy. Wnioski są zapisywane w postaci notatki.
4. Nauczyciel rysuje na tablicy lub przedstawia przygotowany wcześniej schemat gałązki logicznej, dzięki któremu uczniowie poznają termin „ballada”. Tworząc definicję, podaje przykład wyznacznika ballady (np. opowieść na podstawie pieśni gminnej), następnie omawia go z nimi.
4
5. Uczniowie poszukują w tekstach innych cech odróżniających utwory Mickiewicza od już poznanych. Nauczyciel wpisuje do schematu słowo BALLADA, uczniowie wpisują własne przykłady do gałązki. Po analizie wspólnie stworzonej definicji uczniowie otrzymują papierową kartę pracy lub wyświetloną na ekranie, w której mają za zadanie znaleźć przykłady bohaterów i wydarzeń (realistycznych
i fantastycznych), opisu nastroju, motywu winy i kary, wreszcie przesłania
i wszechwiedzącego narratora. Nauczyciel poleca uczniom wyszukanie przykładów epickich (narrator, wydarzenia, akcja), lirycznych (tajemniczy nastrój, groza)
i dramatycznych (dialogi) w balladach. Wprowadza pojęcie „gatunek synkretyczny”.
6. W ramach podsumowania wcześniej przygotowana gra „Kaboom!”. Na patyczkach laryngologicznych wypisane są elementy ballady, np. nastrój grozy. Uczniowie po kolei losują patyczki, następnie wskazują przykłady z tekstu lub z zapamiętanych wiadomości.
7. Nauczyciel ocenia uczniów – sumuje liczbę nakrętek oraz poprawnych odpowiedzi i dokonuje oceny (na początku lekcji czy roku szkolnego ustala z uczniami, jaka liczba nakrętek otrzymanych na lekcji odpowiada plusom czy pozytywnym ocenom).
8. Nauczyciel odczytuje kolejne punkty NaCoBeZU, przy każdym punkcie uczniowie poprzez podniesienie ręki sygnalizują, czy osiągnęli dane kryterium. Nauczyciel zapisuje wyniki głosowania i decyduje, do których punktów musi wrócić.
9. W domu uczniowie układają mowę obrończą w imieniu młodzieńca/Pani.
Komentarz metodyczny
1. Na lekcji poprzedzającej uczniowie kl. VI omawiają dokładnie treść ballady Świtezianka, natomiast kl. VII poznaje twórczość Mickiewicza.
2. Na zajęcia wystarczy przeznaczyć jedną jednostkę lekcyjną.
3. Nauczyciel dyscyplinuje uczniów, podając czas pracy, udziela wskazówek.
4. W grupach powinni znaleźć się uczniowie o zróżnicowanych zdolnościach. Uczniowie ze SPE otrzymują częściowo lub całkowicie wypełnioną gałązkę.
5. Scenariusz można przystosować do klas rozłącznych, pomijając jedną klasę.
6. Kształcone kompetencje: posługiwanie się językiem ojczystym, matematyczno- -logiczne i analityczne myślenie, umiejętność uczenia się – zarządzanie czasem, zdobywanie, przetwarzanie, przyswajanie nowych informacji, zdolność zastosowania nowej wiedzy i nowych umiejętności,
przedsiębiorczość – umiejętność współpracy w zespole.
7. Treści interdyscyplinarne – historyczne (kl. VI, VII – romantyzm).
8. Metoda gałązki logicznej (www.TOCdlaedukacji.pl) pozwala w logiczny sposób rozpracować każde zagadnienie, wskazując zależności przyczynowo-skutkowe. Dzięki krytycznemu myśleniu, po analizie przykładów, każde dziecko potrafiło własnymi słowami zdefiniować pojęcie z zakresu teorii literatury.
