• Nie Znaleziono Wyników

KLASY 1-3 SZKOŁY PODSTAWOWEJ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "KLASY 1-3 SZKOŁY PODSTAWOWEJ"

Copied!
14
0
0

Pełen tekst

(1)

Opisany poniżej przebieg lekcji jest propozycją zajęć poświęco- nych pamięci o powstaniu w getcie warszawskim, rekomendowaną przez Dział Edukacji Muzeum POLIN dla klas 1-3 szkoły podstawowej.

Poruszanie tematów związanych z II wojną światową oraz Zagładą wymaga szczególnej rozwagi ze strony osoby porwadzącej zajęcia. Zadbaliśmy o to, aby informacje pojawiające się w przekaza- nych Państwu materiałach edukacyjnych były dopasowane do wieku odbiorców i odbiorczyń oraz były opatrzone naszym komentarzem.

Scenariusz opisuje zajęcia, których realizacja zajmie około 90 minut. Zachęcamy, by na zajęcia przeznaczyć dwie godziny lekcyjne, a opowiadania Pawła Beręsewicza „Strasznie strasznie”

wysłuchać (lub przeczytać je) wspólnie z dziećmi. Możliwe jest jednak zaproszenie dzieci do przeczytania lub wysłuchania nagrania w domu i skrócenie proponowanych zajęć do jednej godziny

lekcynej.

Proponowany scenariusz lekcji skierowany jest zwłaszcza do dzieci z klas trzecich szkoły podstawowej. Osoby prowadzące lekcję z klasami pierwszymi i drugimi zachęcamy do zapoznania się z materiałami edukacyjnymi wokół opowiadania Zofii Staneckiej

„Pamięć drobinek”.

Rekomendujemy, by przed przeprowadzeniem lekcji zapoznać się z zaleceniami i wskazówkami dotyczącymi edukacji na temat II wojny światowej i Zagłady Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

1

KLASY 1-3

SZKOŁY PODSTAWOWEJ

(2)

SCENARIUSZ LEKCJI

WOKÓŁ OPOWIADANIA PAWŁA BERĘSEWICZA

„STRASZNIE STRASZNIE”

SŁOWA KLUCZOWE:

opowiadanie, emocje, strach

AUTORKA

: Elżbieta Grab

METODY:

metoda podawcza – opowiadanie, rozmowa na forum, praca w grupach, praca indywidualna, praca plastyczna

CELE WARSZTATU:

uczniowie i uczennice w czasie zajęć:

• kształtują postawy empatyczne

• uczą się rozmowy na trudne tematy

• otrzymują przestrzeń do rozmowy o emocjach.

POTRZEBNE MATERIAŁY:

• opowiadanie Pawła Beręsewicza „Strasznie strasznie”

lub nagranie audio opowiadania

• ZAŁĄCZNIK 1: karty do układania opowieści

• ZAŁĄCZNIK 2: karta emocji

• ZAŁĄCZNIK 3: karta myśli

• tablica lub duży arkusz papieru i kolorowe flamastry

• szablony do wykonania papierowych żonkili.

2

(3)

PRZEBIEG LEKCJI

MODUŁ I: Wprowadzenie

Krok 1: „Wszyscy, którzy”

Krok 2: Tworzenie opowieści

MODUŁ II: Opowiadanie

Przeczytanie opowiadania lub wysłuchanie nagrania audio

MODUŁ III: Praca z treścią opowiadania

• Pierwsze wrażenia z opowiadania

• Uczucia

• Myśli

• Działania

MODUŁ IV: Podsumowanie

• Wariant 1: Plecak wzmocnienia

• Wariant 2: Żonkile

ZAKOŃCZENIE

3

(4)

PRZEBIEG LEKCJI: OPIS SZCZEGÓŁOWY

MODUŁ I: WPROWADZENIE

KROK 1: „Wszyscy, którzy”

Powiedz uczniom i uczennicom, że na zajęciach poznają opowia- danie pod tytułem „Strasznie strasznie”. Zaproś dzieci do krótkiej rozmowy na forum. Możesz rozpocząć ją zabawą „Wszyscy, którzy”.

W zależności od tego, czy w sali masz możliwość, by dzieci usiadały w kręgu i swobodnie się przemieszczały, czy dzieci siedzą w ławkach, dostosuj polecenie.

Niech zamienią się miejscami/Niech podniosą rękę wszyscy, którzy:

• lubią, gdy dorośli opowiadają im bajki

• lubią sami wymyślać swoje opowiadania

• lubią słuchać historii z dzieciństwa swoich rodziców czy dziadków

• lubią słuchać strasznych opowiadań.

Po każdym z haseł zatrzymaj się na chwilę i dopytaj kilka osób, które podniosło rękę. Możesz na przykład spytać:

• Kto opowiada wam bajki?

• Kiedy najczęściej to robi?

• Kim są bohaterowie waszych opowieści?

• Co lubicie w strasznych opowieściach?

• A czego w nich nie lubicie?

4

(5)

KROK 2: Tworzenie opowieści

Zaproś uczniów i uczennice do zabawy, w której razem stworzycie swoją krótką opowieść.

Wyświetl lub rozdaj dzieciom wydrukowane egzemplarze z karta- mi do układania opowieści (ZAŁĄCZNIK 1). Upewnij się, że każde dziecko ma dostęp do kart i widzi umieszczone na nich rysunki. Zadaniem dzieci jest ułożenie historii, która połączy wszystkie elementy

widoczne na kartach, w dowolnej kolejności. Możesz uporządkować ten proces, wybierając chętne osoby, by dodały po jednym zdaniu opowiadania w oparciu o jedną wybraną kartę, lub zadając porząd- kujące pytania i wybierając konkretne propozycje różnych osób.

Przykłady:

• O kim mogłaby być ta opowieść?

• Jak mają na imię jej bohaterowie?

• Co im się przytrafiło?

• Do czego służył im dany przedmiot?

• Gdzie byli lub dokąd się wybierali?

W podsumowaniu ćwiczenia postaraj się powtórzyć wspólną opowieść, w której zbierzesz pomysły dzieci.

Jeśli możesz przeznaczyć na to ćwiczenie więcej czasu, podziel uczniów i uczennice na sześcioosobowe grupy. Każdej grupie rozdaj zestaw sześciu kart, czyli wydrukowany i odpowiednio pocięty eg- zemplarz ZAŁĄCZNIKA 1. Poproś, by każda grupa ułożyła swoje opowia- danie w taki sposób, aby każda osoba mogła dodać do niego przynaj- mniej jedno zdanie związane z jedną z kart. Kolejność, w jakiej ułożą karty, jest dowolna. Wyznacz czas na pracę w grupach, a po jego upływie poproś grupy o przedstawienie opowieści.

Podziękuj grupom za pracę. Zaproś dzieci, by zajęły wygodne pozycje i przygotowały się do wysłuchania opowiadania, w którym również pojawią się wszystkie elementy widoczne na kartach.

MODUŁ II: OPOWIADANIE

Przeczytaj z dziećmi opowiadanie Pawła Beręsewicza pod tytułem

„Strasznie strasznie” lub puść słuchowisko z nagranym opowiada- niem. Nagranie dostępne będzie na kanale YouTube Muzeum POLIN.

5

(6)

MODUŁ III: PRACA Z TREŚCIĄ OPOWIADANIA

Zapytaj dzieci o wrażenia z wysłuchanego opowiadania:

• Na co zwróciliście uwagę w opowiadaniu? Czy coś Was zaciekawiło?

• Jakie emocje towarzyszyły Wam podczas słuchania?

• Czy były momenty, w których czuliście strach? Smutek?

• Czy były momenty, w których czuliście radość? Ulgę?

• Czy coś w opowiadaniu było dla Was niejasne? Coś chcielibyście wspólnie wyjaśnić?

Zadbaj o to, by dzieci miały czas na podzielenie się odczuciami, wymienienie pierwszymi wrażeniami. Możesz też pomóc dzieciom nazwać różne emocje, o których opowiadają. Warto też sprawdzić, jak dzieci rozumieją zakończenie opowiadania, wysłuchać różnych pomysłów na jego interpretację i, jeśli będzie taka potrzeba, omówić z dziećmi jego szkatułkową konstrukcję – zwrócić uwagę, że historia, którą usłyszeli, to opowiadanie w opowiadaniu. Gdy emocje wy- wołane opowiadaniem już się wyciszą, zaproś dzieci do kolejnych ćwiczeń, w których będą przyglądać się kolejno uczuciom, myślom i działaniom bohaterów.

UWAGA DLA OSOBY PROWADZĄCEJ ZAJĘCIA:

W scenariuszu proponujemy omówienie opowiadania „Strasznie strasznie” poprzez skupienie się na uczuciach i doświadczeniach postaci. Na tym etapie edukacyjnym nie rekomendujemy interpre- towania opowiadania poprzez porównanie opisywanych wydarzeń z realiami wojennymi. Na końcu scenariusza znajduje się szerszy komentarz dotyczący tego, jak elementy edukacji na temat wojny oraz powstania w getcie warszawskim włączyć do pracy z tym opowiadaniem.

UCZUCIA

Rozdaj wszystkim uczniom i uczennicom kartę pracy dotyczącą emocji (ZAŁĄCZNIK 2). Poproś dzieci, by przyjrzały się rysunkom po lewej stronie – przedstawiają one synka wyrażającego różne emocje (radość, strach, smutek, zdziwienie). Zapytaj dzieci, czy potrafią

6

(7)

rozpoznać te emocje. Pomóż dzieciom je nazwać; możesz poprosić je także o podpisanie odpowiednich rysunków. Postaraj się krótko omówić każdą z emocji.

Dopytuj:

• Co robicie gdy czujecie radość/strach/smutek/zdziwienie?

• Jaki wtedy macie wyraz twarzy?

• Gdzie tę emocję czujecie w ciele?

Wysłuchaj odpowiedzi dzieci, nie oceniaj ich; podkreśl, że każdy może te emocje odczuwać na swój sposób.

Po omówieniu emocji na rysunkach poproś dzieci o samodzielne wykonanie zadania, które polega na połączeniu linią rysunków po lewej stronie (emocje) z rysunkami po prawej stronie (sytuacje, w których ktoś mógł je odczuwać). W instrukcji podkreśl, że możli- we jest wiele połączeń – jednej emocji z kilkoma sytuacjami i kilku emocji z jedną sytuacją. Daj czas na wykonanie zadania.

Gdy dzieci skończą pracę, poproś chętne osoby o zaprezentowanie odpowiedzi. W omówieniu zwróć uwagę dzieci na to, że każdy może mieć swoją własną reakcję na daną sytuację. To samo wydarzenie może w kimś powodować smutek, a w kimś innym złość lub strach.

Wszystkie te emocje mogą być dla nas ważną informacją.

Poprowadź rozmowę, w której sprawdzisz też, jak dzieci zrozu- miały opowiadanie. W razie potrzeby uzupełniaj ich odpowiedzi.

Jeśli czujesz, że jest to potrzebne, naprowadzaj dzieci, że w rozmo- wie chcesz się skupić na postaciach synka i taty, którzy występują w opowiadaniu taty opowiadającego historię.

Skorzystaj z poniższych pytań:

• Co synkowi z opowiadania taty sprawiało radość?

• Co wydarzyło się w mieście?

Jak to wpłynęło na jego mieszkańców, w tym synka i tatę?

• Czy sytuacja, w której się znaleźli, była bezpieczna?

• Co w sytuacji taty i synka było trudnego?

• Co tata i synek mogli czuć podczas drogi przez tunel?

Czy było to jedno uczucie czy uczucia się zmieniały?

• Co mogli czuć, myśląc o tym, co pozostawili wchodząc do tunelu?

• Co mogli czuć, myśląc o tym, co czeka ich po drugiej stronie

tunelu? 7

(8)

Jeśli nie pojawi się to wcześniej w Waszej rozmowie, w podsu- mowaniu powiedz, że to, co towarzyszyło tacie i synkowi w ich drodze przez tunel, to jednocześnie nadzieja i niepokój o to, co wy- darzy się dalej. W takich trudnych sytuacjach mogą się w nas kłębić różne uczucia i myśli. W kolejnym ćwiczeniu dzieci będą więc przy- glądać się myślom, które mogły się pojawić u synka w czasie drogi poprzez tunel.

MYŚLI

Podziel uczniów i uczennice na trzy- lub czteroosobowe grupy.

Każdej grupie rozdaj egzemplarz karty z zadaniem dotyczącym myśli synka (ZAŁĄCZNIK 3). Poproś dzieci, by w grupach porozmawiały chwilę o tym, co zapamiętały z opowiadania, co było dla synka

ważne, czego się obawiał, na co miał nadzieję, a następnie napisały lub narysowały na karcie, jakie myśli i pytania mogły się pojawiać w głowie synka w czasie drogi przez tunel. Możesz naprowadzać dzieci podpowiedziami, że myśli te mogą dotyczyć, np.: wspomnień z miasta, tunelu, w którym się znajdują, myśli o tym, czy i kiedy wyjdą z tunelu i co ich czeka po drugiej stronie.

Gdy grupy będą gotowe, poproś reprezentanta/reprezentantkę każdej z grup o przedstawienie ich pracy.

Jeśli chcesz przyspieszyć ćwiczenie lub czujesz, że do jego wykona- nia dzieci będą potrzebowały podpowiedzi, możesz zaproponować kilka odpowiedzi do wyboru lub jako inspirację do pracy grupowej.

Cytaty z opowiadania:

„Coś mi mówi, że dobrze trafimy”

„Trochę się boję, że źle trafimy”

Propozycje dodatkowych odpowiedzi:

„Tęsknię za domem”

„Jestem głodny”

„Kiedy skończy się ten tunel?”

Zakończ ćwiczenie, kierując uwagę dzieci na myśli, które pomagały synkowi przetrwać tę trudną sytuację.

Zapytaj:

• Jakie myśli dawały synkowi siłę?

• Co pomagało mu wytrwać drogę w tunelu? 8

(9)

Przykładowe odpowiedzi:

• wyobrażanie sobie, że jest gdzie indziej

• wspomnienie stadionu i gry w piłkę

• nadzieja

• bliska obecność taty.

DZIAŁANIA

W tej części zajęć postaraj się wydobyć momenty sprawczości bohaterów i podkreślić działania, które podejmowali, by polepszyć swoją sytuację. Jest to też przejście do ćwiczenia podsumowującego zajęcia, które pozwoli wyciszyć emocje związane z opowiadaniem i bezpiecznie zamknąć proces pracy z jego treścią.

Poprowadź rozmowę na forum. Możesz rozpocząć na przykład w ten sposób:

Tata i synek znaleźli się w sytuacji, na którą nie mieli wpływu.

Tajemnicza obręcz zaciskała się na ich mieście, aż w końcu zmusiła ich do ucieczki. Tata i synek starali się z ta sytuacją jakoś poradzić.

Jak?

Przykładowe odpowiedzi:

zbierali zapasy, przygotowywali się do działania, tata miał zaplanowane wyjście przez tunel, wyruszyli w drogę, spakowali prowiant, latarkę i inne przedmioty, które mogły im się przydać w drodze, wspierali się nawzajem, rozmawiali, śpiewali, trzymali się razem, dzielili się jedzeniem.

MODUŁ IV: PODSUMOWANIE

WARIANT 1: Plecak wzmocnienia

Narysuj na tablicy lub dużym arkuszu papieru plecak lub po- dróżną torbę – ważne, by była pojemna, czyli miała dużo pustej przestrzeni, którą możecie razem z dziećmi zapełnić.

Zapytaj uczniów i uczennice, czy pamiętają, co tacie i synkowi udało się zapakować do plecaka zanim wyruszyli w drogę tunelem.

Narysuj w plecaku wymieniane przez dzieci przedmioty lub zaproś poszczególne osoby do ich narysowania. Może to być np. latarka, baterie, kanapki, woda, ubranie, lekarstwa, kubek, nóż.

9

(10)

Gdy zapełnicie już plecak potrzebnymi przedmiotami, zapytaj:

• Co jeszcze, oprócz przedmiotów, pomagało im w wędrówce przez tunel?

• Co takiego mieli, co było dla nich ważne i pozwalało im iść dalej?

Przykładowe odpowiedzi: siebie nawzajem, wspomnienia, nadzie- ję, miłość, troszczyli się o siebie, dzielili jedzeniem.

Zaproś dzieci, by zapisały lub domalowały w plecaku dla taty i synka wszystko to, co wymienili. Co jeszcze chcieliby im przekazać?

Może jakąś dobrą myśl lub życzenie? Daj czas na wspólną pracę twórczą, następnie obejrzyjcie jej efekty.

Podsumuj, co pojawiło się w plecaku.

WARIANT 2: Żonkile

Jeśli zależy Ci na bezpośrednim nawiązaniu do Akcji Żonkile Muzeum POLIN, możesz skorzystać z poniższej propozycji.

Przedstaw podsumowanie w języku dziecka:

Nasze dzisiejsze zajęcia są częścią Akcji Żonkile, którą organizuje Muzeum POLIN. Upamiętnia ona wydarzenie – powstanie w getcie warszawskim, które miało miejsce prawie 80 lat temu. Było to w czasie wojny, kiedy życie wielu ludzi zaczęło się robić coraz bardziej ciasne i trudne. Nie działo się tak z powodu tajemniczej obręczy, jak w naszym opowiadaniu, a z powodu muru, który został zbudowany w mieście, by oddzielić jednych ludzi od drugich. Część osób starała się z tego zamknięcia uciec, część podejmowała walkę w inny sposób.

Będziecie uczyć się o tym na lekcjach historii, gdy będziecie starsi.

Za to teraz włączymy się w upamiętnienie tego wydarzenia i wspól- nie wykonamy znak pamięci o powstaniu – żonkila. Dlaczego żonki- la?

W czasie powstania w getcie warszawskim walczył człowiek, który później, po wojnie, starał się zachować pamięć o tych trud- nych dniach i trudnej historii. Przychodził w Warszawie pod pomnik Bohaterów Getta Warszawskiego i składał bukiet kwiatów – żółtych żonkili. Ten pan już nie żyje, ale my kontynuujemy jego działanie i na znak pamięci robimy papierowe żonkile. Dlatego teraz przygotu- jemy nasze własne żonkile, które rozdamy w szkole.

Szablon i instrukcja złożenia Żonkila znajdują się na stronie Muzeum Polin tutaj.

10

(11)

ZAKOŃCZENIE

Przypomnij w skrócie, co wydarzyło się w czasie lekcji. Zapytaj dzieci, czy ktoś chciałby się podzielić swoimi wrażeniami z zajęć.

Zapytaj, co chcą zapamiętać z dzisiejszych zajęć.

Podziękuj dzieciom za ich pracę i zakończ lekcję.

UWAGA DLA OSOBY PROWADZĄCEJ ZAJĘCIA:

Zanim spotkasz się z uczniami i uczennicami, daj sobie chwilę, by odpowiedzieć na poniższe pytania w związku z tą lekcją:

• Jakie cele sobie stawiam?

• W jaki sposób ten temat jest dla mnie bliski?

• Jakie są moje myśli i motywacje?

Poruszając temat związany z Zagładą, zadbaj nie tylko o emoc- jonalne bezpieczeństwo uczniów i uczennic, lecz także swoje. Jest ono równie ważne w tym procesie. Jako dorosła osoba masz większą wiedzę na temat Zagłady, II wojny światowej i powstania w get- cie warszawskim. Pracując z opowiadaniem takim jak „Strasznie strasznie” potrafisz nałożyć na nie interpretację związaną z wydarze- niami, które upamiętniamy podczas Akcji Żonkile. Na etapie eduka- cyjnym w klasach 1-3 szkoły podstawowej nie chodzi jednak

o przekazanie tej wiedzy dzieciom, dlatego też proponowane przez nas opowiadanie i scenariusz lekcji nie nawiązują bezpośrednio do historii powstania w getcie warszawskim. Ważna jest w nich natomi- ast edukacja w wymiarze budowania postaw empatycznych, uwrażli- wiania i przygotowania dzieci do tego, by w przyszłości mogły

odpowiedzialnie podejść do pracy z trudną historią i zmierzyć się z emocjami, które się z nią wiążą.

11

(12)

ZAŁĄCZNIK 1

(13)

ZAŁĄCZNIK 2

(14)

ZAŁĄCZNIK 3

Cytaty

Powiązane dokumenty

• dzieci uczą się rozpoznawać i nazywać własne emocje, które mogą pojawić się w trakcie pracy z trudnym te- matem, jakim jest wojna?.

W trakcie nauczania zdalnego, w sytuacji, gdy nauczyciele korzystają ze swojego prywatnego sprzętu komputerowego, ponoszą odpowiedzialność za bezpieczeństwo danych

Wykaz priorytetowych dziedzin specjalizacji dla pielęgniarek i położnych, które będą mogły uzyskać dofinansowanie w 2021 r.. z podziałem na województwa oraz z

W klasie pierwszej obowiązkiem szkolnym objęte są dzieci od 7 roku życia (rocznik 2014). Dzieci 6-letnie mogą rozpocząć spełnianie obowiązku szkolnego na wniosek

Na tej lekcji przypomnicie sobie definicje prawdopodobieństwa klasycznego, Jesli potrzebujesz przypomniec sobie wiadomości z prawdopodobieństwa, skorzystaj z lekcji zamieszczonych

Mój kolega, zapytany przez nauczyciela, nigdy nie zbaranieje. Przy mnie nigdy nie będzie osowiały. I musi pamiętać, że nie znoszę.. Tak samo nie cierpię jeszcze jednej cechy

Wspomniana pani doktor (wierzyć się nie chce – ale kobit- ka ponoć naprawdę jest lekarką!) naruszyła ostatnio przepi- sy.. Może nie kodeks karny, ale na pewno zasady obowiązu-

clearRect(int x, int y, int width, int height) – wypełnia prostokąt kolorem tła; znaczenie parametrów – jak w metodzie fillRect(). drawOval(int x, int y, int width, int height