Klasa 5a 22.05.2020 Biologia
Temat: Rośliny nagonasienne.
Czym wyróżniają się rośliny nasienne?
Rośliny nasienne to takie, które wytwarzają kwiaty i nasiona. Nasiona zawierają zarodek – miniaturę nowej rośliny. W nasionach jest zwykle zapas pokarmu dla zarodka. Obie te części są osłonięte łupiną nasienną.
Rośliny nasienne dzielą się na dwie wielkie grupy: nagonasienne i
okrytonasienne. Nasiona nagonasiennych leżą nieosłonięte na łuskach szyszek.
Natomiast rośliny okrytonasienne wytwarzają owoce, w których ukryte są nasiona. Owoc ochrania nasiona oraz ułatwia ich rozsiewanie.
Rośliny nagonasienne (iglaste).
Przykładami roślin nagonasiennych są przede wszystkim drzewa i krzewy iglaste. Wśród rosnących w Polsce drzew nagonasiennych wyróżnia się przede wszystkim: sosny, świerki, jodły i modrzewie. Wśród krzewów najlepiej znane są cisy i jałowce.
Przedstawicielem roślin nagonasiennych jest sosna zwyczajna.
Łodyga sosny, nazywana pniem, unosi wyrastające w regularnych odstępach gałęzie. Razem tworzą one koronę drzewa. Liście sosny zwyczajnej mają postać wąskich i dosyć długich szaroniebieskich igieł, które wyrastają po dwie ze skróconych pędów (krótkopędów). Długość i liczba igieł to ważne cechy, na podstawie których rozróżnia się gatunki sosny. Igły sosny są zimozielone, dlatego także w zimie mogą prowadzić fotosyntezę. Ich kształt zabezpiecza
przed nadmiernym parowaniem wody.
Gruba kora chroni pnie przed działaniem silnych mrozów i wysychaniem oraz przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Rozmnażanie sosny.
Sosna jest rośliną jednopienną. Wytwarza kwiaty żeńskie i męskie.
Kwiaty żeńskie zebrane są w kwiatostany w postaci małych czerwonych szyszeczek. Pojedyncze kwiaty to małe owocolistki mające kształt łuski, na której znajdują się dwa niczym nie osłonięte zalążki. Każdy zalążek zbudowany jest z otoczonego osłonką ośrodka z woreczkiem zalążkowym, w którym
powstaje komórka jajowa. Na szczycie ośrodka osłonka nie jest zrośnięta i tworzy otwór zwany okienkiem. Woreczek zalążkowy jest gametofitem żeńskim.
Kwiat żeński sosny. Gametofit żeński, komórka rozrodcza żeńska, osłonka, okienko, łuska nasienna, zalążek. Kwiat męski sosny, oś kwiatu, woreczek pyłkowy, ziarna pyłku.
Kwiaty męskie zebrane są w żółte kwiatostany o kształcie kłosów. Pojedyncze kwiaty to pręciki mające po dwa woreczki pyłkowe, w których powstaje pyłek.
W ziarnie pyłku znajdują się dwa pęcherzyki wypełnione powietrzem, dzięki czemu jest ono przystosowane do roznoszenia przez wiatr.
Sosna należy do roślin wiatropylnych - pyłek roznoszony jest przez wiatr.
Ziarno pyłku opada na kwiat żeński i dostaje się do okienka zalążka. W ten sposób dochodzi do zapylenia, czyli przeniesienia ziarna pyłku z kwiatów męskich na zalążek kwiatów żeńskich. Po zapyleniu łuski nasienne przylegają do siebie, zlepiają się i szyszeczka zamyka się. Po roku ziarno pyłku na okienku zalążka kiełkuje i wytwarza długą nitkowatą łagiewkę pyłkową, dzięki której komórka plemnikowa przedostaje się do komórki jajowej. Komórki:
plemnikowa i jajowa łączą się. W wyniku zapłodnienia powstaje zygota, która dzieli się dając początek zarodkowi. To właśnie z niego w przyszłości rozwinie się nowa roślina. Cały zalążek przekształca się w nasienie z zarodkiem i
materiałem zapasowym w środku. Z zewnątrz osłonięty jest łupiną nasienną opatrzoną skrzydełkiem.
Po przekształceniu się zalążków w nasiona kwiatostan żeński zmienia się:
- łuski nasienne grubieją,
- szyszka staje się zielona, później brązowa,
- po trzech latach następuje otwarcie szyszki i wysypują się z niej nasiona.
Sosna jest wiatrosiewna - nasiona są rozsiewane przez wiatr.
Zadanie domowe Ćw.2 i 3/str. 87
Ćw. 7/str.89