ODMIANY INSTYTUTU ZIEMNIAKA. (wyhodowane w Zamartem).

(1)

ODMIANY INSTYTUTU ZIEMNIAKA

Hodowla nowych odmian ziemniaka w Polsce prowadzona jest obecnie w dziewięciu placówkach, z których cztery należą do Instytutu Ziemniaka

(Bonin, Zamarte, Stare Olesno i eksperymentalna hodowla Młochów-Bieli-

ny), a pozostałe (Dybowo, Mielno, Krokowa, Płochocin i Strzekęcin) sta- nowią bądź samodzielne przedsiębiorstwa, bądź wchodzą w skład większych,

reorganizujących się obecnie przedsiębiorstw hodowli i nasiennictwa,

działających ńa terenie poszczególnych województw.

09 momoentu powstania Instytutu w 1966 roku do chwili obecnej jego hodowle wprowadziły na rynek 52 odmiany, z czego 16 w ostatnich dziesię-

ciu latach. Do bardziej znanych i powszechnie cenionych odmian należą:

Irys, Mila (wyhodowane w Boninie), Uran, Pola, Sokół, Janka i Bronka

(wyhodowane w Zamartem). |

W poprzednim systemie gospodarczym właścicielem wszystkich odmian było Państwo, które poprzez sieć SHR-ów i centrale nasienne prowadziło reprodukcję i obrót sadzeniakami. Placówki hodowlane przekazywały wyhodowane przez siebie odmiany SHR-om, nie interesując się zbytnio ich dal- szymi losami, bo nie odnosiły z tego tytułu żadnych korzyści. Nie ist- niały opłaty hodowlane, zakres uprawy odmiany (jej repartycja) nie miał odbicia w wielkości nakładów finansowych na poszczególne placówki i nie było tym samym zachęt do hodowania jeszcze lepszych odmian. Najlepszym

„na to dowodem jest fakt, że mało który rolnik - producent ziemniaków - wie, która odmiana została wyhodowana w której stacji. Skutek był taki,

że na przykład wielokrotnie obwiniano Instytut za złą jakość odmian,

które nie zostały w Instytucie wyhodowane. | | Obecnie właścicielem odmiany jest ten, kto ją wyhodował, i może z tego tytułu czerpać korzyści. Może odmianę sprzedać lub rozmnażać ją we własnym zakresie, uzyskując dochody zarówno z opłat hodowlanych, jak i z bezpośredniej sprzedaży sadzeniaków. Z 52 obecnie zarejestrowanych odmian połowa pochodzi z hodowli Instytutu, ale tylko dla 9 prowadzona jest hodowla zachowawcza we własnych zakładach doświadczalnych (tab.).

(2)

12

Odmiany ziemniaka znajdujące się obecnie w hodowli zachowawczej zakładów doświadczalnych ziemniaka

ря [оби | | помои | Ве

Mila 1980 SW jadalna Schwalbe x Dekama Bonin Pilica 1982 p экгоб. ° 55.957/54 х 27-49493 Zamarte Bzura 1986 p skrob. PG 232 x Prosna Zamarte Lotos 1986 wcz jadalna Grata x PK 1113 Bonin Malwa 1988 bw jadalna B-30324 x PG 241. Bonin

Marta 1988 sp jadalna 109-3 x Z-56523 Zamarte

Orlik N 1989 bw _ jadalna Adretta x 69.121/55 _ Zamarte

Aster 1990 bw jadalna Adretta x 70.326/35 Zamarte Drop N . 1991 bw jadalna Adretta x 74.562/3 Zamarte

bw - bardzo wczesna, wcz - wczesna, sw - średnio wczesna,

sp - średnio późna, p - późna

MILA - odmiana jadalna, typ kulinarny BC (lekko mączysta), o żółtym

miąższu, bardzo smaczna. Bulwy okrągłoowalne, lekko spłaszczone, średniej wielkości. Oczka średnio płytkie, skórka biała, lekko chropowata. Kwitnienie słabe, kwiaty białe, małe. Doskonale nadaje się do przetwórstwa spożywczego, zwłaszcza na frytki i chipsy, produkty suszone (puree) i mrożone, dzięki podwyższonej za- wartości skrobi - ok. 16%.

Plony średnie do dobrych, średni plon w doświadczeniach agro-

technicznych 29,7 t z ha. Lepiej udaje się na glebach średnich i mocniejszych. Ujemnie reaguje na krojenie sadzeniaków. Podkiełko-

wanie i pobudzenie sadzeniaków nie tylko przyśpiesza wegetację, ale daje ok. 7-proc. zwyżkę plonu. Opóźnianie sadzenia do połowy maja może obniżyć plony o 25%. Mało wrażliwa na herbicyd Sencor.

Średnia odporność odmiany na wirus Y i dobra na wirus liściozwo-

ju (odpowiednio 5-6 i 7) sprawia, że może być uprawiana na tere-

nie całego kraju, ale przy dość częstym odnawianiu sadzeniaków

w zależności od roku i rejonu. Dość dobra odporność na zgniliz-

ny bulw oraz na uszkadzanie mechaniczne zapewnia dobrą trwałość

przechowalniczą tej odmiany. Mila ma nieco podwyższoną odporność

(3)

- 15 =,

polową na zarazę, co sprawia, że zabieg ochronny jest skutecz-

| ny ńawet gdy zastosuje się go 5-7 dni po najwcześniejszej syg- nalizacji. Pierwszy oprysk należy wykonać fungicydem systemicz- |

nym, następny - - kontaktowym.

PILICA - odmiana skrobiowa, średnia zawartość skrobi 18,8%, zawartość

białka ogólnego - 2,31% świeżej masy. Bulwy okrągłoowalne,

dość duże, niezbyt regularne, skórka biała, lekko chropowata,

oczka średnio płytkie, miąższ żółty. Kwiaty duże, białe, lekko wcięte. Plony średnie do dobrych, średni plon w doświadcze-

niach agrotechnicznych 29,7 t z ha. Wymagania glebowe i wodne

średnie. Reakcja na krojenie bulw ujemna, podkiełkowywanie zbędne - wystarczy pobudzenie. Opóźnienie sadzenia do połowy . maja może spowodować spadek plonu o ok. 15%. Obojętna na her-

bicyd Sencor. | | |

Odmiana wyróżnia się wysoką odpornością na wirus Y (ити nia) i liściozwoju (7) i dlatego może być uprawiana na terenie

całego kraju.

' BZURA - odmiana skrobiowa, średnia zawartość skrobi 18,6%, co przy

dość wysokim plonie bulw daje bardzo wysoki plon skrobi. Bulwy okrągłe do okrągłoowalnych, dość duże, kształtne. Oczka śred-

nio głębokie, skórka biała, chropowata, miąższ jasnożółty. Na-

daje sie do konsumpcji ze wzgledu na dość dobry smak, typ ku-

linarny C-CD (mączysty do bardzo mączystego). Doskonale nadaje

się do przetwórstwa na chipsy, produkty suszone, kostkę. Odmi a

na o długim okresie wegetacji (ok. 145 dni). Rośliny raczej

niskie, łodygi z antocyjanowym przebarwieniem. Kwiatostan ma- ty, kwiaty biate, średniej wielkości. Kwitnienie obfite, samo- pyłów brak.

Wyróżnia się wysoką реле а na wirus Y (immunia) 1 naj- wyższą z polskich odmian odpornością liści na zarazę. Dzięki

"temu dobrze udaje się prawie we wszystkich rejonach Polski.

Zbierana jest późno i często w stanie niepełnej dojrzałości, со powoduje czasem kłopoty z jej przechowywaniem. Wymagania glebowe średnie i małe, dość wytrzymała na suszę.

(4)

- 14 -

LOTOS - wczesna odmiana jadalna o okresie wegetacji ok. 110 dni. Odzna-

| cza się wysoką wartością kulinarną: dobrym smakiem, małym ciem-

nieniem miąższu surowego, bardzo małym po ugotowaniu, prawie

nie zmieniającym się po 24 godzinach. Typ kulinarny B. Dzięki wyższej - jak na tę wczesność - zawartości skrobi (ok.14%) nada-

je się do przetwórstwa na produkty suszone, konserwowane i mro- żone. Bulwy okrągłoowalne, lekko spłaszczone, średnie do dużych, o regularnym kształcie. Skórka biała, chropowata, oczka płytkie miąższ jasnożółty. Kwiaty białe, małe. Kwitnienie bardzo Skąpe, samopyłów brak. Kwiatostan mały, rozpierzchły.

Jest odmianą bardzo plenną, ma Średnie wymagania glebowe i nawozowe, bardzo pozytywnie reaguje na dobre warunki uprawowe.

Niekiedy może reagować żółknięciem na herbicyd Sencor.

"Wyróżnia się wysoką odpornością na wirus liściozwoju (7-8) oraz dość dobrą ogólną odpornością na choroby. Dobrze się prze- chowuje, straty z powodu zgnilizn są małe.

MALWA - bardzo wczesna, jadalna, plenna. Charakteryzuje się dobrym sma-

kiem, w typie kulinarnym B (nieco zwięzła), sałatkowa. Ciemnie-

nie miąższu surowego średnie, po ugotowaniu minimalne. Zawar-

tość skrobi ok.12,7%. Nadaje się na frytki do końca październi-

ka oraz do produkcji wyrobów konserwowych. Bulwy okrągłoowalne, lekko spłaszczone, dość regularne, średniej wielkości. Skórka żółta, gładka i lekko siatkowana, oczka płytkie, miąższ jasno-

żółty. Odmiana nie kwitnie lub kwitnie słabo, kwiat bardzo jas-

ny, czerwonofioletowy z białymi korcami płatków, średniej wiel-

kości. =

Wymagania glebowe i nawozowe Średnie. Jak wszystkie odmiany bardzo wczesne, wymaga gleby zasobnej w łatwo przyswajalne składniki pokarmowe i wodę.

MARTA - średnio późna odmiana ziemniaka jadalnego, bardzo plenna,

© średniej zawartości skrobi (14,0%). Smak dobry, typ kulinarny

B. Ciemnienie miąższu surowego małe, po ugotowaniu bardzo małe.

Bulwy średniej wielkości do dużych, owalne do podłużnoowalnych, lekko spłaszczone. Skórka żółta, lekko chropowata i lekko siatkowana, oczka płytkie, miąższ biały.

(5)

- 15 -

Pokrój liściowo-łodygowy, rośliny średnio wysokie. Kwiaty

białe, Średniej wielkości, słupek długi. Kwiatostan osadzony wy- .

soko na średnio długich szypułkach, średniej wielkości. Charak- teryzuje się dość dobrą odpornością na wirus Y (7), raczej śred- nią na wirus liściozwoju (6) i znaczną wrażliwością na wirus M.

Wymagania glebowe i nawozowe średnie, ale pozytywnie reaguje na

ASTER -

dobre warunki uprawowe i gleby zasobne w składniki pokarmowe.

Średnio wrażliwa na zarazę ziemniaka, nie ma większych proble- mów z przechowywaniem.

bardzo wczesna, jadalna. Smak dobry - typ kulinarny B. Ciemnie- nie miąższu surowego bardzo małe, po ugotowaniu także bardzo ma

łe. Zawartość skrobi o0k.13,2%. Bulwy dość duże, okrągłoowalne

do okrągłych, skórka żółta, gładka. Oczka płytkie, miąższ jasno

żółty. =

Kwiaty białe, średniej wielkości, słupek długi. Kwitnie bar-

dzo słabo, kwiatostany średniej wielkości i małe. Krzaki łody-

'gowo-liściowe, średniej wielkości.

Odmiana odporna na mątwika (Rol). Dzięki wysokiej odporności na wirus Y (7-8), średniej na wirus liściozwoju (6) i M (5) na-

daje się do uprawy na terenie całego kraju, ale w rejonach po- łudniowo-zachodnich konieczne jest częste odnawianie sadzenia- ków. Wymagania glebowe i nawozowe Średnie, ale - jak wszystkie

odmiany bardzo wczesne - wymaga gleb zasobnych w składniki łat-

wo przyswajalne i wodę. Dobrze znosi zbiór mechaniczny, przydat ność do przechowywania dość dobra.

odmiana bardzo wczesna, zarejestrowana w 1990 r. Rośliny śred-

nio wysokie, typ liściowo-łodygowy, kwiat jasny, czerwonofiole-

o towy z białymi końcami. Średnia zawartość skrobi 14,0%. Bulwy średniej wielkości , okrągłoowalne, kształtne, oczka płytkie, skórka biała, miąższ jasnożółty. Typ użytkowo-konsumpcyjny BC

(dość sypkie), smak dobry. Małe ciemienie miąższu Surowego.

Wykazuje niską zawartość cukrów redukujących i może być przy-

datna do przerobu na frytki w okresie jesiennym. Dobra przydat-

ność na kostkę garmażeryjną i puree. -

Średni plon w doświadczeniach państwowych w latach 1987-1990

(6)

- 16 -

wyniósł 34,8 t z ha (przy zbiorze jesienią). W I terminie kopa- nia (ok. 40 dni po wschodach) uzyskano średni plon 18,4 t z ha, |

„przy czym plon handlowy - 15,4 t z ha. | wyróżnia się wysoką odpornością na wirus Y (7-8) i liściozwo- ju (7-8), odporność na czarną nóżkę w stopniu 5. Przydatność do

przechowywania dobra. |

DROP - odd ana bardzo wczesna, jadalna, ‘odpatna na patotypy mątwika,

| W tym - jako” pierwsza polska odmiana - na Pas, szczep agresywny.

Kształt bulw owalny dó okrągłoowalnego, skórka biała, gładka,

. lekko lśniąca. Oczka płytkie, nie przeszkadza ją przy obieraniu.

ODMIANY INSTYTUTU ZIEMNIAKA. (wyhodowane w Zamartem).