Sygnatura II FSK 2500/13 Data
2015-01-23 Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Tezy
Wydatki Spółki na „koszty pomocy prawnej” (koszty sądowe i koszty zastępstwa
procesowego) związane z dochodzeniem przez jej pracowników roszczeń przeciwko Spółce, wynikających z wypadków przy pracy lub niezdolności do pracy, do których zwrotu Spółka została zobowiązana na podstawie wyroku lub ugody sądowej, nie stanowią kosztów
uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U.2011 nr 74, poz. 397), bowiem nie powodują powstania przychodu u Spółki i nie mają bezpośredniego związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą.
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Jacek Brolik (sprawozdawca), Sędzia NSA Tomasz Zborzyński, Sędzia del. WSA Barbara Kołodziejczak- Osetek, Protokolant Justyna Bluszko-Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2016 r.
na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Zakładów [...] "S." S.A. z siedzibą w G. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 9 maja 2013 r. sygn. akt I SA/Go 140/13 w sprawie ze skargi Zakładów [...] "S." S.A. z siedzibą w G.
na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2012 r. nr ILPB3/423-323/12-4/JG w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Zakładów [...] "S." S.A. z siedzibą w G. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu działającego z upoważnienia Ministra Finansów kwotę 240 (słownie: dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 9 maja 2013 r., sygn. akt I SA/Go 140/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim oddalił skargę Zakładu [...] "S." Spółka Akcyjna w G. na
interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego z dnia 22 listopada 2012 r., nr ILPB3/423-323/12-4/JG, wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu działającego z upoważnienia Ministra Finansów, w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych.
Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco.
Skarżąca spółka we wniosku z dnia 20 sierpnia 2012 r. (uzupełnionym pismem z dnia 19 listopada 2012 r.) wskazała, że poszkodowani w wyniku wypadków przy pracy - pracownicy Spółki, po otrzymaniu renty z ZUS występowali do pracodawcy, na podstawie art.444 i art.445 Kodeksu cywilnego z roszczeniami o: 1) zwrot kosztów leczenia, które było
przygotowania do wykonywania innego zawodu, 3) przyznanie tzw. renty wyrównawczej - stanowiącej różnicę pomiędzy świadczeniem przyznanym przez ZUS z tytułu renty a wynagrodzeniem, które poszkodowani pracownicy mogliby uzyskiwać, gdyby ich
dotychczasowe możliwości zarobkowania nie zostały ograniczone (całkowicie lub częściowo) wypadkiem przy pracy, 4) przyznanie jednorazowego odszkodowania, 5) zadośćuczynienie za doznaną krzywdę spowodowaną wypadkiem przy pracy. W związku ze zgłoszonymi przez pracowników roszczeniami i wszczynanymi przez nich postępowaniami sądowymi po stronie Spółki powstała konieczność: 6) skorzystania z usług profesjonalnego pełnomocnika dla prowadzenia ww. postępowań sądowych i reprezentowania jej w negocjacjach warunków ugody zawieranych z poszkodowanymi, 7) pokrycia kosztów pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób występujących z roszczeniami wskazanymi w pkt 1-5. Strona wskazała, że przez
"koszty pomocy prawnej" świadczonej na rzecz osób występujących z roszczeniami wskazanymi w pkt 1 - 5 rozumie koszty sądowe poniesione przez
pracowników/poszkodowanych w celu dochodzenia praw
i roszczeń wynikających z wypadku przy pracy lub niezdolności do pracy, do pokrycia których została zobligowana w postępowaniu sądowym lub w zawartej z
pracownikiem/poszkodowanym ugodzie pozasądowej. Spółka zwróciła się do organu, z pytaniami czy powyższe wydatki stanowią koszty uzyskania przychodu w świetle art. 15 ust.
1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U.2011 nr 74, poz. 397; dalej: u.p.d.o.p.).
W opinii Spółki poniesione przez nią wydatki, o których mowa w pytaniach od 1 do 7,
stanowią koszty uzyskania przychodu, albowiem wydatki te spełniają warunki uznania ich za koszty uzyskania przychodów; mają charakter definitywny (ich wysokość jest bowiem określona w wyrokach, ugodach), a także zostały należycie udokumentowane. Wydatki te pozostają również w związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością - wynikają bowiem ze zdarzeń mających miejsce przy jej prowadzeniu.
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający z upoważnienia Ministra Finansów w interpretacji indywidualnej z dnia 22 listopada 2012 r. uznał stanowisko strony za:
nieprawidłowe - w części odnoszącej się do pokrycia kosztów pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób występujących z roszczeniami wskazanymi w pkt 1-5 wniosku, oraz za
prawidłowe - w pozostałym zakresie. Organ interpretacyjny stwierdził, że wydatki przedstawione w pkt 1-5 mogą stanowić dla Spółki koszty uzyskania przychodów na podstawie art.15 ust.1 u.p.d.o.p., jako wydatki związane z jej funkcjonowaniem, które poniesione zostały w celu zachowania (zabezpieczenia) źródła przychodów, z zastrzeżeniem, że koszty pokrycia kosztów pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób występujących z roszczeniami wskazanymi w pkt 1-5 stanu faktycznego należy wyłączyć z kosztów
podatkowych strony, jako wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Organ wskazał również, że kosztami uzyskania przychodów Spółki, będą także wydatki z tytułu renty wyrównawczej oraz odsetek ustawowych od tego świadczenia (pytanie nr 7), jak i koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego ponoszone przez Spółkę, o których traktuje pytanie nr 6.
Skarżąca nie zgadzając się z organem, w części, w której uznał on jej stanowisko za nieprawidłowe, wezwała go do usunięcia naruszenia prawa.
W odpowiedzi na ww. wezwanie organ stwierdził brak podstaw do zmiany interpretacji indywidualnej.
W skardze strona wnosząc o uchylenie przedmiotowej interpretacji w części odnoszącej się do pokrycia kosztów pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób występujących z
roszczeniami wskazanymi w pkt 1 – 5, zarzuciła naruszenie art.15 ust.1 u.p.d.o.p., poprzez jego niezastosowanie i tym samym uznanie, że sporne wydatki nie stanowią kosztu
uzyskania przychodu.
Organ w odpowiedzi na skargę, uznając stanowisko Spółki za bezzasadne, wniósł o jej oddalenie.
Sąd pierwszej instancji oddalił skargę wniesioną przez Spółkę i zgodził się z organem interpretacyjnym, że ocena kosztów pomocy prawnej na rzecz osób występujących z roszczeniami pod kątem spełnienia przesłanek wynikających
z art.15 ust.1 u.p.d.o.p. nie pozwala na uznanie tych wydatków za koszty podatkowe. W ocenie składu orzekającego w takim przypadku nie zachodzi bezpośredni związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy poniesieniem kosztu zastępstwa procesowego, a
osiągnięciem przychodu lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodu. Wydatki te związane są ściśle z dochodzeniem przez poszkodowanego swoich praw i roszczeń przed sądem, i nie mają związku z przychodem strony pozwanej, tylko z jego wydatkiem.
W skardze kasacyjnej Spółka zarzuciła naruszenie art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. poprzez błędną jego wykładnię i nieprawidłowe zastosowanie polegające na uznaniu, że wydatki związane z pokryciem kosztów pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób występujących z
roszczeniami wskazanymi we wniosku podatnika z dnia 22 sierpnia 2012 r. w pkt 1- 5 nie stanowią kosztu uzyskania przychodu. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia merytoryczne rozpoznanie sprawy poprzez uchylenie w całości zaskarżonej interpretacji indywidualnej, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania , a także o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Odpowiadając na skargę kasacyjną organ wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym także kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna podlega oddaleniu.
W rozpoznawanej skardze kasacyjnej Spółka przedstawiła jeden zarzut – naruszenia art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.
Na podstawie art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych
w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.
Naczelny Sąd Administracyjny stoi na stanowisku, że Sąd pierwszej instancji nie naruszył materialnego prawa podatkowego w postaci art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. analizując i
przedstawiając możliwość zastosowania tego przepisu w stanie faktycznym sprawy. Trafne jest rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji aprobujące zaskarżoną przez Spółkę
interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego. Należy zgodzić się z konstatacją Sądu pierwszej instancji, wyrażoną w zaskarżonym wyroku, że wydatki Spółki na "koszty pomocy prawnej" związane z dochodzeniem przez swoich pracowników roszczeń w związku ze zdarzeniami wskazanymi w pkt 1 – 5 wniosku nie stanowią kosztów uzyskania przychodu w świetle art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.
Wydatkami na "koszty pomocy prawnej", o których mowa we wniosku Spółki o wydanie indywidualnej interpretacji są m.in. opłaty sądowe, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika, opłaty skarbowe od pełnomocnictwa, koszty przejazdów pracownika do sądu, równowartość zarobku utraconego przez pracownika wskutek stawiennictwa w sądzie itp.
Wzmiankowanych wydatków nie można uznać za koszty uzyskania przychodów z kilku powodów, o których poniżej.
Ad. 1.
Koszty sądowe i koszty profesjonalnego pełnomocnika ponosi poszkodowany pracownik w trakcie procesu dochodzenia swoich roszczeń przed Sądem. Spółka natomiast zwraca wzmiankowane koszty na podstawie wyroku, ugody sądowej lub pozasądowej, w których taki zwrot zasądzono. Koszty te ponoszone są przez Skarżącą spółkę wskutek uwzględnienia roszczeń pracowników, czyli przegranej sprawy z zakresu prawa cywilnego, czy też prawa pracy. Poniesienie tych wydatków przez Spółkę jest zatem formą dolegliwości finansowej z tytułu przegrania procesu sądowego. Zatem są to pewnego rodzaju dolegliwe dla Spółki wydatki i nie przynoszą jej przychodu. Wydatki te są ściśle powiązane z dochodzeniem roszczeń przez pracowników, ale są kosztami postępowania sądowego nie zaś
opodatkowanej działalności Spółki.
Ad. 2.
Wydatki stanowiące koszty pomocy prawnej pracowników Spółki niewątpliwie nie mają bezpośredniego związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą.
Spółka (jak wynika z wniosku Skarżącej ) prowadzi bowiem działalność w zakresie: produkcji przędzy z włókien chemicznych; produkcji tworzyw sztucznych w formach podstawowych;
produkcji włókien chemicznych; sprzedaży hurtowej wyrobów tekstylnych. Istnienie związku
byłoby ewentualnie rozważyć, gdyby Spółka prowadziła działalność gospodarczą polegającą na profesjonalnym świadczeniu usług prawniczych.
Ad.3
Niepowstanie przychodu u Spółki w związku z poniesieniem wydatków na "koszty pomocy prawnej" powoduje, że nie można mówić o celowości takich wydatków w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Nie są one bowiem ponoszone przez Spółkę ani
w celu uzyskania przychodu ani jego zwiększenia bądź zachowania źródła przychodu. Dla porównania własne sądowe i koszty zastępstwa procesowego ponoszone bezpośrednio przez Spółkę w związku ze sprawami pracowniczymi prowadzonymi przeciwko niej są konsekwencją ryzyka gospodarczego. Wydatki te są ponoszone w celu zachowania źródła przychodu. Spółka w ten sposób broni swoich praw, jak każdy pozwany w procesach sądowych.
Reasumując. Wydatki Spółki na "koszty pomocy prawnej" (koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego) związane z dochodzeniem przez jej pracowników roszczeń przeciwko Spółce, wynikających z wypadków przy pracy lub niezdolności do pracy, do których zwrotu Spółka została zobowiązana na podstawie wyroku lub ugody sądowej, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U.2011 nr 74, poz. 397), bowiem nie powodują powstania przychodu u Spółki i nie mają bezpośredniego związku z
prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą.
Z tych powodów, nie dopatrując się w zaskarżonym wyroku naruszeń prawa, które mogły mieć istotny wpływ na podjęte przez Sąd pierwszej instancji rozstrzygnięcie, na podstawie art. 184 i art. 204 pkt 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną i orzekł o kosztach postępowania kasacyjnego.
