Konkurs na opracowania z dziedziny ochrony zabytków i muzealnictwa

Marian Paździor

Konkurs na opracowania z dziedziny

ochrony zabytków i muzealnictwa

Ochrona Zabytków 29/2 (113), 121-127

PROBLEMS CONCERNING U TILIZA TIO N OF ARCHITECTURAL M ONUM ENTS

Considerable progress in the field of historical m o­ numents protection was made after the Second World War; For various reasons, however, it could not pro­ tect many historical buildings from ruin and destru­ ction. In compliance with the instructions given by Prime Minister and Ministry of Culture and Arts, de­ partments w here a number of institutions took char­ ge of various historical buildings (especially the de­ partment of agriculture) remarkably increased their expenditures on repairs of historical monuments being in administration of their field branches. General Conservator of Monuments initiated a new form of protection of Polish cultural property: he suggested that historical buildings might be taken over by v a ­ rious institutions and adapted to their needs. As a result of this suggestion 140 historical buildings have been taken over so far. The next form of popula­ rization of patronage by various institutions over the monuments w as a competition for the best tenant of historical buildings organized in 1975.

The jury awarded prizes and diplomas to 16 institu­ tions patronizing historical buildings. First prize was awarded to the State Centre of Domestic Animals

Insemination in Karczów, Voivodship of Opole, for repairs and adaptation as w ell as for the best keeping of the palace and garden com plex from the turn of the 17th century, the Centre overhauled the palace at its own charge. Second prize was won by Gułto­ w y State Farm, Voivodship of Poznań, for repairs, preservation, interior decorations, adptaticn and out­ fit of the palace from the end of the 18th century at its own charge. Third prize was awarded ex aequo to the Institute of Zootechnics in Cracow (the Zator Se­ ction in Zator, Voivodship of Bielsko Biała) and to the Preventive and Sanatorium Treatment Centre in Moszna, Voivodship o f Opole, for saving and adapta­ tion of historical buildings according to conservation rules. Moreover, the jury awarded the social protector cf historical monuments who in 1975 took care of the ruined Tower in Chojna and overhauled it at his ow n charge.

The above-mentioned forms of historical monuments protection w ill b e carried on and popularized by the Board of Museums and Protection of Historical Mo­ numents.

MARIAN PAŹDZIOR

KONK URS N A OPRACOW ANIA Z DZIEDZINY OCHRONY ZABYTKÓW i M UZEALNICTW A *

C elem k o n k u rs u było z a in te re so w a n ie s tu d e n ­ tów i m ło d e j k a d r y n au k o w e j p ro b le m a ty k ą o­ ch ro n y z a b y tk ó w i m u z e a ln ic tw a p rzez p o d e j­ m o w an ie te m a tó w p rz y c z y n ia ją c y c h się do ro z­ w o ju n a u k i i p o p u la ry z a c ji w ty m za k resie lu b d ając y ch p ro p o z y cje k o n k re tn y c h ro zw iązań p ra k ty c z n y c h , do sto so w an y ch do w sp ó łczes­ n ych p o trz e b . D ru g im m o ty w em by ła zach ęta do sp ec ja liz o w an ia się w za g ad n ien iac h m u z e ­ a ln ictw a i o ch ro n y z a b y tk ó w n a u ż y te k a k tu ­ alnie w y k o n y w a n e j lu b p rz y szłej p ra c y w od­ p o w iedn ich in s ty tu c ja c h .

K o n k u rse m zo stały o b ję te p ra c e p ro je k to w e z z a k resu u rb a n is ty k i, p lan o w a n ia p rz e s trz e n n e ­ go, re w a lo ry z a c ji zab y tk o w y ch założeń m ie j­ sk ich i w iejsk ich , a d a p ta c je o b iek tó w z a b y tk o ­ w e j a r c h ite k tu ry i b u d o w n ic tw a dla p o trze b w spółczesnych, a r c h ite k tu ry m u zea ln ej, s p rz ę ­

tu w y staw ien n iczeg o i w y p o sażen ia w n ę trz m u zea ln y ch , re w a lo ry z a c ji p a rk ó w i ogrodów za b y tk o w y ch ; p ra c e n a u k o w e w ró ż n y ch dzie­ d zin ach n a u k i a do tyczące p ro b lem ó w o ch ro n y za b y tk ó w i m u z e a ln ic tw a oraz p o p u la ry z a to r­ sk ie d otyczące ty ch że pro b lem ó w . M in iste r

* W pierwszej połowie czerwca 1975 r. Zarząd Muze­ ów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztu­ ki rozesłał do wszystkich zainteresowanych instytutów naukowych, uczelni, m uzeów i innych placówek za­ proszenie do w zięcia udziału w konkursie na najlep­ sze prace m agisterskie, doktorskie i inne opracowania

naukowe a także popularnonaukowe, dotyczące ochro­ ny zabytków i muzealnictwa. Przedmiotem konkursu były prace publikowane bądź też w maszynopisie,

ukończone w roku kalendarzowym 1974; wyjątkowo dopuszczono prace wykonane w latach 1971—1973. R e­ gulamin przew idywał następujące terminy: w 1975 r. — do dnia 15 października złożenie prac, do dnia 30 listopada ogłoszenie w yników konkursu; w następ­ nych latach — do dnia 1 marca każdego roku składa­ nie prac, zaś do dnia 1 Czerwca ogłoszenie w yników konkursu.

1. S tu d e n ck a wioska skansenow ska w Ło- pience. Makieta do pla­ nu zagospodarowania 1. A student skansen- -type village in Łopien- ka. A model of layout

k u ltu r y i sz tu k i p o w o łał j u r y w sk ład zie: p rz e d ­ sta w ic ie le M in iste rstw a K u ltu r y i S z tu m Z a ­ rz ą d u M uzeów i O c h ro n y Z a b y tk ó w , M in is te r­ s tw a N a u k i, S z k o ln ic tw a W yższego i T ec h n ik i, O śro d k a D o k u m e n ta c ji Z a ü y tü o w , K o m ite tu N a u k o S z tu c e o ra z K o m ite tu A rc h ite k tu r y i U rb a n is ty k i P o lsk ie j A k a d e m ii N a u k . P r z e ­ w o d n icz ący m ju r y je st k aż d o raz o w o G e n e ra l­ n y K o n s e rw a to r z a b y tk ó w — d y re k to r Z a rz ą ­ d u M u zeu ó w i O c h ro n y Z a b y tk ó w .

N a g ro d y i w y ró ż n ie n ia są p rz y z n a w a n e w trz e c h k a te g o ria c h p ra c — p ro je k to w y c h , n a u ­ k o w y c h i p o p u la ry z a to rs k ic h .

K o n k u rs w 1975 r. p rz y n ió sł dość o b fity plon; u ja w n ił p rz y ty m w iele d zied z in n a u k i żyw o z a in te re s o w a n y c h p ro b le m a ty k ą o c h ro n y z a ­ b y tk ó w i m u z e a ln ic tw a .

O gółem w p ły n ę ło 77 p rac. W g ru p ie p ra c n a u ­ ko w y c h ro z p a trz o n o 46 o p ra co w ań , p ro je k to ­ w y c h — 14, p o p la rn o n a u k o w y c h — 17; 3 p ra c e z o sta ły w y e lim in o w a n e . P o śró d zg łasza­ ją c y c h p ra c e b y ły za ró w n o in s ty tu c je , ja k i o­ so b y p ry w a tn e . M iędzy in n y m i p rz e s ła ły p r a ­ c e k o n k u rso w e : I n s ty tu t N a u k P ra w n y c h P o l­ s k ie j A k a d e m ii N a u k — 1, P o lite c h n ik a K r a ­ k o w sk a — 1, P o lite c h n ik a R zeszow ska — 2,

P o lite c h n ik a W a rsz a w sk a — 8, I n s ty tu t Z a b y t- k o z n a w stw a i K o n s e rw a to rs tw a U n iw e rs y te tu im . M ik o ła ja K o p e rn ik a w T o ru n iu — 5, K a ­ te d r a E tn o g ra fii S ło w ia n U n iw e rs y te tu J a g ie l­ lo ń sk ieg o w K ra k o w ie — 7, A k a d e m ia S z tu k P ię k n y c h w K ra k o w ie — 5, P a ń s tw o w a W yż­ sza S zk o ła S z tu k P la s ty c z n y c h w G d a ń sk u — 4, P a ń s tw o w e P rz e d się b io rs tw o P ra c o w n ie K o n s e rw a c ji Z a b y tk ó w — 10, S to w a rz y sz e n ie H isto ry k ó w S z tu k i — 4, Ś lą sk i I n s ty tu t N a u k o ­ w y — 1, I n s ty tu t T u ry s ty k i w S zczecin ie — 1. J u r y k o n k u rs u , p o o dbyciu c z te re c h p o sied zeń (31.X , 12.X I, 25.X I, 3.X II — 1975 r.), n a k tó ­ ry c h za p o zn ało się z o p in ia m i i re c e n z ja m i ro z­ p a try w a n y c h p ra c , p o stan o w iło p rz y z n a ć n a ­ g ro d y i w y ró ż n ie n ia G e n e ra ln e g o K o n s e rw a to ­

1 2 2

r a Z a b y tk ó w n a s tę p u ją c y m a u to ro m : w dziale p ra c n a u k o w y c h — n a g ro d ę d r. J e rz e m u F r y ­ czow i za pierw sze, k o m p lek so w e i g ru n to w n e o p ra co w an ie h is to rii p oczątk ó w k o n s e rw a to r­ s tw a p o lsk ieg o w książce p t. Restauracja i k o n ­ serwacja z a b y tk ó w architektu ry w Polsce w latach ' 1795— 1918, P W N , W a rsza w a 1975; — n a g ro d ę dr. H e n ry k o w i K o n d z ie li za k o m p le k ­ so w ą an a liz ę p ro c e su re w a lo ry z a c ji S ta reg o M iasta w P o z n a n iu w k siążce pt. Stare Miasto w Poznaniu, P o z n a ń 1971;

— n a g ro d ę inż. H e n ry k o w i Jaw o ro w sk iem u , d r Ire n ie P o p ła w sk ie j, m g r. inż. arch . W acła­ w ow i B ald o w i za p o d jęcie w a ż n e g o i tru d n e g o te m a tu o ra z k o n k re tn e za sto so w an ie now ych m e to d w y z n acz an ia s tr e f o ch ro n y k o n s e rw a ­ to rs k ie j, stan o w iąc e p u n k t w y jścio w y do d a l­ szych o praco w ań , w a r ty k u le p t. Łódź — za­ b y tk o w y układ przestrzenny. Ocena wartości,

„ K w a rta ln ik A rc h ite k tu ry i U rb a n is ty k i” , t. X V III, z. 2, 1973;

— n a g ro d ę dr. Ja n o w i P io tro w i P ru sz y ń sk ie m u za p o d ję c ie te m a ty k i — do ty ch czas n ie d o sta ­

te c z n ie u w z g lę d n ia n e j w b a d a n ia c h p ra w n i­ cz y ch — w p r a c y d o k to rs k ie j p t. Problem y prawne ochrony z a b y tk ó w nieruchomych, w y ­ k o n a n e j w In s ty tu c ie N a u k P ra w n y c h PA N ; — n a g ro d ę d r. J a n o w i B u ja k o w i za cenn y w k ła d do b a d a ń n a d h isto rią m u z e a ln ic tw a p o l­

sk ieg o w k siążce p t. Muzealnictwo etnografi­

czne w Polsce do 1939 r., P W N , W a rszaw a ■— K ra k ó w 1975;

— n a g ro d ę dr. J a n o w i T a jc h m a n o w i za p o d ję ­ cie te m a tu p rz y d a tn e g o w b e z p o śre d n ie j p ra k ­ ty c e k o n se rw a to rs k ie j w p ra c y d o k to rsk ie j pt.

N ow ożytna stolarka okienna w Polsce w świe­ tle badań Z a m k u Królewskiego w Warszawie,

w y k o n a n e j w In s ty tu c ie A rc h ite k tu ry , S ztuk i i T e c h n ik i P o lite c h n ik i W ro cław sk iej w 1973 r. pod k ie ru n k ie m prof. d r. h ab . J e rz e g o R

ozpę-dow skiego (d ru k : „ K w a rta ln ik A rc h ite k tu ry i U rb a n is ty k i”, t. X IX , z. 4, 1974;

— n ag ro d ę m g r J a n in ie M azu rk iew icz za u ­ sy stem aty zo w a n ie i w y c z e rp u ją c e o pracow anie k atalo g u zasobów b io g rafic zn y ch w P olsce w p ra cy pt. M uzea i zb io r y biograficzne w P o l­

sce, w y k o n a n e j n a P o d y p lo m o w y m S tu d iu m

M uzeologicznym n a U M K w T o ru n iu pod k ie ­ ru n k ie m prof. dr. K a zim ie rza M alinow skiego; — n a g ro d ę dr. Ja n u sz o w i K ra u se za w ysoki poziom n a u k o w y i b ez p o śred n ią p rz y d atn o ść w p ra k ty c e k o n se rw a to rsk ie j p ra c y d o k to rsk iej pt. Badania nad u s u w a n ie m p r o d u k t ó w k o r o ­ zji z p o w ie rzc h n i z a b y t k o w y c h o b ie k tó w żela ­ zn yc h , w y k o n a n e j w In sty tu c ie Z a b y tk o z n aw - stw a i K o n s e rw a to rstw a UM K w T o ru n iu w 1974 r. p o d k ie ru n k ie m prof. dr. W iesław a D o- m asłow skiego; — n a g ro d ę m gr. T adeuszow i B o ru ch o w i za n o ­ w a to rsk i c h a r a k te r p rz ep ro w a d zo n y ch b a d a ń w p ra c y m a g iste rsk ie j pt. T e c h n ik a i technologia

m i n i a tu r y i inicjałów w in k u n a b u ła ch ze zbio­ rów biblioteki OO. K a r m e l it ó w na P ia s ku w

K ra k o w ie , w y k o n a n e j n a W ydziale K o n se rw a ­

c ji D zieł S z tu k i A S P w K ra k o w ie w 1975 r. pod k ie ru n k ie m doc. dr. W ład y sła w a S lesiń - skiego;

— w y ró ż n ie n ie m g r M arii S u lim ie rsk ie j-L a u b e za p o g łęb ien ie p ro b le m a ty k i n a u k o w e j i t r a f ­ ność a n a liz y h isto ry c z n e j, d a ją c e j p o d staw y do w łaściw y ch ro z w iązań p ro je k to w y c h w d o k u ­ m e n ta c ji h isto ry c z n o -a rc h ite k to n ic z n e j pt. K o ­

ściół p.w. N M P i S w . Michała w Ł asku, w y k o ­

n a n e j w O ddziale W a rsza w sk im P P P K Z w 1974 r.;

— w y ró ż n ie n ie d r. R y szard o w i M azu ro w sk iem u za n o w a to rs k ie u ję c ie tru d n e g o te m a tu r a to w ­ n ic tw a archeologicznego i o p ra co w an ie m eto d y z n a jd u ją c e j za sto so w an ie zw łaszcza n a te r e ­ nach w ie lk ie j in w e sty c ji w p ra c y d o k to rsk iej p t. P o d s ta w y w n io sk o w a n ia o sto p n iu z n is z c z e ­

nia sta n o w is k archeologicznych w oparciu o a ­ nalizę w s k a ź n i k o w ą badań p o w ie rzc h n io w y c h ,

w y k o n a n e j w IH K M P A N w 1974 r. p o d k ie ­ ru n k ie m doc. dr. hab. T adeusza W iślańskiego; — w y ró ż n ie n ie doc. d r. inż. arch. A n d rz e jo w i I--echowi Z d zien ick iem u za n o w a to rsk ie u jęcie p ro b le m a ty k i p rz y sto so w a n ia o biek tó w z a b y t­ k ow ych do ru c h u tu ry s ty c z n e g o w p ra c y d o k ­ to rsk iej p t. Z a b y t k o w e zesp o ły a r c h ite k to n ic z ­

ne ja ko o b i e k t y m a s o w e j t u r y s t y k i na p r z y ­ kładzie Ł ańcuta, w y k o n a n e j n a W y d ziale A r­

c h ite k tu r y P o lite c h n ik i K ra k o w sk ie j pod k ie ­ ru n k ie m prof. d r. W ik to ra Z in a w 1972 r.; — w y ró ż n ie n ie m g r. A n d rz e jo w i F edorow iczo­ wi za o p ra co w an ie n o w e j m e to d y p rzeno szenia m alo w id eł ścien n y c h w p ra c y m a g iste rsk ie j pt.

Opracowanie m e t o d y zdjęcia X î X - w i e c z n e g o nialowidła ściennego w celu odsłonięcia w y ­ stroju rene sansow e go w pom ieszczeniach I p. p r z y ul. F loriańskiej 13 w K ra k o w ie , w y k o n a ­

n ej n a W y d ziale K o n se rw a c ji D zieł S z tu k i A S P

w K ra k o w ie po d k ie ru n k ie m doc. dr. W ła d y ­ sław a Z alew skiego;

— w y ró ż n ien ie m g r. R om anow i N ielu bszy cow i za c e n n y p rz y c z y n e k do znajom ości w a rs z ta ­ tó w zło tn iczych w P olsce w p ra c y m a g is te rs ­ k ie j pt. Ja n G o t f r y d S c h la u b itz — zło tn ik g dański X V I I I w., w y k o n a n e j w In sty tu c ie Z a -

b y tk o z n a w stw a i K o n s e rw a to rstw a U M K w T o ru n iu p o d k ie ru n k ie m prof. d r. K azim ie rza M ai inow skiego;

— w y ró ż n ien ie m gr. R y szard o w i B a rn a sio w i za b ard zo s ta ra n n e o praco w anie, u w z g lę d n ia ­ ją c e w szy stk ie a s p e k ty p ro b le m a ty k i k o n se r­ w a to rsk ie j, w p ra c y d y p lo m o w ej pt. Historia

sta r o d r u k u E w angelie N aprestolnoie, w y k o n a ­

n e j n a W y dziale K o n se rw a c ji D zieł S z tu k i A S P w W arszaw ie pod k ie ru n k ie m prof. T ad eusza T uszew skiego;

1— w y ró ż n ie n ie m g r A licji G e rlach -Jó se w icz za p rz y c z y n e k do b a d a ń fu n k c jo n a ln o śc i m u z e ­ ów w p ra c y p t. W y b r a n e p r o b le m y p r z e p u s to ­

wości t u r y s t y c z n e j m u z e ó w , w y k o n a n e j w I n ­

sty tu c ie T u ry s ty k i w S zczecinie w 1974 r.; — w y ró ż n ie n ie inż. arch . H e n ry k o w i S iu d e ro - w i za w n ik liw e o p raco w an ie w n iosk ów p rz y ­ cz y n ia jący c h się do w łaściw ego p o stę p o w a n ia k o n se rw a to rsk ie g o w b a d a n ia c h a r c h ite k to n i­ cznych p t. W arszaw a — M łociny, zespół pała­

c o w y Brilhla, w y k o n a n y ch w O ddziale W a r­

szaw sk im P P P K Z w 1974 r;

— w y ró ż n ien ie m g r. K a la ła N g a n d u T a b a la y za k o m plekso w e o p raco w an ie te m a tu w p ra c y m a g iste rsk ie j p t. Organizacja m u z e a ln ic tw a w

Zairze, w y k o n a n e j w K a te d rz e E tn o g ra fii S ło ­

w ian U J w K ra k o w ie p o d k ie ru n k ie m pro f, dr. M ieczysław a G ładysza.

W d ziale p r a c p r o j e k t o w y c h — n a g ro ­ d ę m g r inż. arch . B o żen ie C hm iel za w n ik liw e ro z w iąza n ie p ro b le m u za ch o w a n ia w a rto śc i k u ltu ro w y c h d ziew ię tn asto w iecz n ej z a b u d o w y w p ra c a c h n a d m o d ern iz acją W a rsza w y w S t u ­

d i u m m o d e rn iza c ji kw a rta łu : K o s z y k o w a — N o a kow skiego — L w o w s k a w W a rsza w ie, w y ­

k o n a n y m w M iejsk im B iu rze P ro je k tó w „ P ro - g rim ” ;'

— n a g ro d ę m g r. inż. arch . A le k sa n d ro w i C h y - lak o w i i doc. d r arch . T eresie Z a rę b sk ie j za m odelow e stu d iu m re w a lo ry z a c ji K alisza p t.

S t u d i u m rew a lo ryza cji Kalisza, w y k o n a n e w

In sty tu c ie P la n o w a n ia P rz e s trz e n n e g o P o lite c h ­ n ik i W arsza w sk ie j p o d k ie ru n k ie m prof. d r. W acław a O stro w sk ieg o w 1975 r.;

— n ag ro d ę m gr. inż. arch . K azim ie rzo w i G ó r­ sk iem u i m g r. inż. a rc h . B ra ty sła w o w i W ol- czy ń sk iem u za k o m p le k so w e p o tra k to w a n ie p ro b le m u i w y c z e rp u ją c e p o s tu la ty k o n s e rw a ­ to rsk ie w p ra c y p t. S t u d i u m u r b a n isty c zn o -

-k o n s e rw a to rsk ie C zerska, w y k o n a n e j w In s ty ­

tu cie P o d sta w R o zw oju A rc h ite k tu ry P o lite c h ­ n ik i W a rsza w sk ie j pod k ie ru n k ie m doc. dr. h ab . A n d rz e ja T om aszew skiego w 1974 r.;

2. M u z e u m T e c h n ik i Zagłębia Staropolskiego. Plan s y tu a c y jn y zagospodarowania

2. T h e Technical M u se u m of th e Sta ropolskie District. L a y o u t plan — n a g ro d ę d r. K rz y sz to fo w i D u m a le i m g r inż. a rc h . M onice T ro c h y m -C y n k e za m o d elo w e u ­ jęcie te m a tu w p ra c y pt. S t u d iu m rewaloryza­ cji Chęcin, w y k o n a n e j w In s ty tu c ie P la n o w a ­ n ia P rz e s trz e n n e g o P o lite c h n ik i W a rsz a w sk ie j p o d k ie ru n k ie m p ro f. dr. W a c ła w a O stro w s k ie ­ go;

1— n a g ro d ę s p e c ja ln ą zespołow i w skład zie: m g r O lg ie rd Ł otocżko, B ożena K o siń sk a, M a­ ria S o łty s, m g r inż. arch . M o n ik a T ro c h y m - -C y n k e, J e r z y B o g u sław sk i, R o m an G onciarz, m g r inż. a rc h . T o m asz T urczynow icz, M a rta L e w a n d o w sk a — za in ic ja ty w ę i ciek a w y , spo ­ łecz n ie w y k o n a n y p r o je k t o ch ro n y i w y k o rz y ­ s ta n ia d la celów re ik re a c y jn o -d y d a k ty c z n y c h o­ b ie k tó w z a b y tk o w y c h b u d o w n ic tw a d re w n ia n e ­ go w re jo n ie B ieszczad w p ra c y pt. Stu d en c k a wioska skansenow ska w Łopience, w y k o n a n e j n a W y d z ia le A rc h ite k tu r y P o lite c h n ik i W a r­ sz a w sk ie j w 1975 r.;

— w y ró ż n ie n ie m g r inż. a rch . M arii K sią ż e k za p o d jęcie za g a d n ie n ia p o łącz en ia z a b y tk o w e j za b u d o w y z n o w o c zesn y m p ro g ra m e m p rz e ­ s trz e n n y m w p ra c y pt. Zagospodarowanie prze­ strzenne Wąchocka jako bazy tu ry styc zn e j,

w y k o n a n e j w In s ty tu c ie P o d sta w R ozw o ju A r­ c h ite k tu r y P o lite c h n ik i W a rsz a w sk ie j p o d k ie ­ ru n k ie m p ro f. dr. J a n a Z a c h w a to w ic z a w 1974 r.; — w y ró ż n ie n ie m g r. A n d rz e jo w i P n ie w s k ie m u za in te re s u ją c y p ro je k t a d a p ta c ji o b ie k tu za­ b y tk o w e g o d la p o trz e b w y sta w ie n n ic z y c h w

p ra c y p t. Galeria „EL” w Elblągu, w y k o n a n e j n a W y d z ia le P ro je k to w a n ia P la s ty c z n e g o P a ń ­ 124

stw o w ej W yższej S zkoły S z tu k P la sty czn y c h w G d a ń sk u w 1972 r. p o d k ie ru n k ie m doc. m gr. inż. arch . R y szard a Sernka;

— w y ró ż n ie n ie m g r. inż. arch . M aria n o w i K u - biako w S kiem u za p o d jęcie te m a ty k i b u d o w n ic­ tw a now oczesnego w ra z z a d a p ta c ją z a b y tk u n a p o trz e b y m u z e a ln e w p ra c y m a g iste rsk ie j

p t. P rojekt M u ze u m Techniki Zagłębia Staro­

polskiego, w y k o n a n e j n a W yd ziale A rc h ite k tu ­ r y P o lite c h n ik i W arsza w sk ie j pod k ie ru n k ie m

pro f. dr. Je rz e g o H ry n ie w ieck ieg o w 1974 r. W d ziale p r a c p o p u l a r n o n a u k o w y c h — n a g ro d ę d r. J e rz e m u G łosikow i za w zo ro w ą p u b lik a c ję w za k re sie p o p u la ry z a c ji o ch ro n y z a b y tk ó w archeolog iczn ych , d o sta rc z a ją c ą ce n ­ n y c h w sk az ó w ek a m a to ro m i p rz y p a d k o w y m

o d k ry w co m , pt. Pościg za skarbami, LŚW ,

W a rsza w a 1974;

— n a g ro d ę zespołow i w składzie: m g r M arian K o rn e ck i, m g r B o g u sław K ra sn o w o lsk i, m g r A le k sa n d ra K y d ry ń sk a , m g r M aria M ajk a, d r H a n n a P ie ń k o w sk a, m g r J a n u s z S m ólski, m g r G en o w efa Z ań — za w zo rco w e op raco w an ie p o p u la rn e g o p rz ew o d n ik a po z a b y tk a c h a r c h i­ te k tu ry , w a tra k c y jn y m i c z y te ln y m u k ład zie g ra ficzn y m , pt. Z a b y tk i na trasach tu r y s ty c z ­ ny c h w ojew ód ztw a krakowskiego, W O IT, K r a ­ k ó w 1974;

— n a g ro d ę d r H a n n ie P ie ń k o w sk ie j za w n i­ kliw e, w y ch o d zące poza ra m y w o jew ó d ztw a k ra k o w s k ie g o o p ra c o w a n ie za g a d n ie ń och ron y za b y tk ó w , d o sta rc z a ją c e c e n n y c h in fo rm a c ji h i­ sto ry c z n y c h i p ra k ty c z n y c h w p u b lik a c ji pt.

Problem y ochrony za b y tk ó w w ojew ó dztw a kra­ kowskiego, W O IT, K ra k ó w 1974;

— w y ró ż n ie n ie m g r. T om aszow i J u ra sz o w i za k siążk ę p t. Z a m k i i ich tajemnice, „ I s k ry ”, W a rsza w a 1972, p o p u la ry z u ją c ą w in te r e s u ją ­ cy sposób w y b ra n e p rz y k ła d y po lsk iej a r c h i­

te k t u r y o b ro n n e j;

— w y ró ż n ie n ie m g r A n n ie M osiew icz za po ­ p u la ry z a c ję o c h ro n y za b y tk ó w etn o g ra fic z n y c h w p u b lik a c ji p t. C hrońm y z a b y tk i etnograficz­ ne w o jew ód ztw a koszalińskiego, W K Z, K o sza­ lin 1972;

•— w y ró ż n ie n ie m g r. Ja n u s z o w i P o d g ó rsk iem u

za p o p u la ry z a c ję o ch ro n y za b y tk ó w arch eo lo ­ giczn y ch w p u b lik a c ji pt. C hrońm y za b y tk i ar­ cheologiczne w o jew ództw a gdańskiego, M uze­ u m A rcheo log iczn e, G d a ń sk 1972;

— w y ró ż n ie n ie m g r D an u cie P ta s z y ń sk ie j za pojp ulary zację z a b y tk ó w re g io n u w p u b lik a c ji pt. Miejskie m u r y obronne w wojew ództw ie koszalińskim, M uzeum A rc h e o lo g ie z n o -ffisto ry - czne, K o szalin 1972;

— w y ró ż n ie n ie m g r K a m ili W ró b le w sk ie j za w y c z e rp u ją c e o p ra co w an ie p o p u la rn e m ało zn a n eg o a ce n n eg o m a la rs tw a re g io n u W arm ii

3. M uzeum T echniki Z a ­ głębia Staropolskiego. Pawilon w y s ta w o w y 3. The Technical M u­ seum of the Staropol­ skie District. A n e x h ib i­

tion pavilion i M azu r w p ra c y p rz y g o to w a n e j do d ru k u przez w y d a w n ic tw o „ P o je z ie rz e ” a n a p isa n e j w la ta c h 1973— 1974. W d ziale n ag ro d zo n y ch p ra c p ro je k to w y c h za­ słu g u je n a u w a g ę S t u d i u m u r b a n i sty c zn o -k o n -

s erw a to rskie Czerska, w y k o n a n e n a zlecenie

W ojew ódzkiego K o n s e rw a to ra Z a b y tk ó w w W arszaw ie. O praco w an o go n a p o d staw ie p ro ­ g ra m u a k ty w iz a c ji tu ry s ty c z n o -re k re a c y jn e j C zerska, p rz y g o to w a n e g o w W a rsza w sk im U ­

rzęd zie W ojew ó d zk im p rzez m gr. inż. arch . K a ­ zim ierza A rciszew skiego i m g r. inż. arch . J e ­ rzego K a tk iew ic za.

P ro g ra m re w a lo ry z a c ji C zerska jako ośrodka k u ltu ry , tu r y s ty k i i w y p o c zy n k u dla m ieszk a ń ­ ców W a rsz a w y i w o jew ó d ztw a w arszaw skiego p odjęto z in ic ja ty w y p re m ie ra P io tra Ja ro sz e ­ wicza. Z espół p ro je k ta n tó w ja k o ideę p rz ew o ­ dnią stu d iu m re w a lo ry z a c ji p rz y ją ł m a k sy m a l­ n e zach o w an ie i w ydobycie w a lo ró w p rz e- strz e n n o -k ra jo b ra z o w y c h C zerska. O ch ro n ą o b ­ jęto k ra jo b ra z — od sto k u s k a rp y po czy n ając p o p rzez d o lin ę W isły aż po h o ry z o n t w idokow y z te ra s y cz e rsk ie j. N a o b sza rze te ra s y zacho w a­ no is tn ie ją c y ju ż u k ła d p la n u m iastecz k a w raz z d rz ew o stan e m . U szanow ano ta k ż e istn ie ją c y g a b a ry t za b u d o w y — 1- lu b 2-k o n d y g n a c y jn e

b u d y n k i. W b lo k ach p rz y ry n k o w y c h n ad a n o całej za b u d o w ie c h a ra k te r zw arty , k ie ru ją c się ry tm e m w y n ik a ją c y m z ro z m ia ró w działki m iejsk iej.

A by u c h ro n ić m ia sto w przyszłości od s p o n ta ­ nicznego b u d o w n ic tw a w tzw . sty lu p o d w a r­ szaw skim , p o d jęto d ecy zję z a p ro je k to w a n ia od jed n eg o r z u tu n o w ej za b u d o w y m ieszk a ln e j i go spo darczej w zn aczn ej części m iasta n a b a ­ zie ju ż is tn ie ją c e j, w p ły w a ją c rów nocześnie, n a c h a r a k te r je d n o lity w n ę trz u rb a n isty cz n y ch . S tu d iu m po dzielono n a trz y części: I. M a te ria ­

ły, II. S tu d ia , III. O p raco w an ia p ro jek to w e . W części p ierw szej om ów iono C zersk śre d n io w ie ­ czny, p rz e d s ta w io n o w y n ik i ek sp lo ra cji a rc h e ­ ologicznych z u w z g lę d n ie n ie m w y ko pów p ro ­ w a d zo n y ch p rzez I n s ty tu t K u ltu r y M a te ria ln e j PA N w la ta c h 1961—1969, w y k re ślo n o m a p ę g le b o w o -b o n ita c y jn ą i do konano oceny t e r e ­ nó w dla p la n ó w zag o spo darow an ia. N a część d ru g ą złożyły się: b a d a n ia an k ieto w e , za g ad ­ n ien ia liczb y ludności, w iek u i zaw odów , s t r u ­ k tu r a zab u d o w y , u ż y tk o w a n ie o biektów b u d o ­ w lany ch , w ysokość zabudow y, k o n s tru k c je b u ­ dy nków , ich s ta n tech n ic zn y , u ję c ia fo to g ra fi­ czne, z a g ad n ien ie re jo n u , k o m u n ik a c ji oraz za­ sad niczy p odział i w a rto ści gospodarcze te r e ­ nu. U jęto s tre fy c h ro n io n e i e le m e n ty is tn ie ­ jącego ju ż u k ła d u p rz estrze n n eg o , o kreślon o

4. M uzeum T echniki Zagłębia Staropolskiego. W idok wnętrza pawilo nu w y sta w o w eg o (zdjęcia w a rty ku le J. Szandomirski)

4. The Technical M u se u m of the Staropolskie District. General v ie w of the exhib itio n hall interior

w a rto ści p rz e s trz e n n e i w y d o b y to e le m e n ty c h a ra k te r y s ty c z n e .' W części trz e c ie j p rz e d s ta ­ w iono o p ra c o w a n ia p ro je k to w e , a m ian o w icie: p la n z a g o sp o d aro w a n ia p rz e s trz e n n e g o ( 1 : 10 000), k o m u n ik a c ja (1 : 5000), d y sp o zy c ja za­ b u d o w y 1(1 : 2 0 0 0), e ta p o w a n ie ( 1 : 2 0 0 0), ry n e k - -p ie rz e je ( 1 :2 0 0), r y n e k - r z u ty p a r te ró w ( 1 : : 500), b u d y n k i m ie sz k a ln e (i : 200), sy ste m m ie sz k a ń (1 : 2 0 0), h o te l k a te g o rii I — za jazd <1 : 200), sp o rt <1 : 200), 1 : 1500), p o rt (1 : 200, 1 : 1500). N a sz e rsz e o m ów ienie — z u w a g i n a g in ące w szy b k im te m p ie za b y tk o w e b u d o w n ic tw o d re w ­ n ia n e — z a s łu g u je ró w n ie ż p r o je k t u tw o rz e ­ n ia stu d e n c k ie j w io sk i sk a n se n o w s k ie j w Ł o- pience. A u to rz y p ro je k tu w zięli jak o p u n k t w y jśc ia U c h w ałę n r X V I/42/72 W o jew ó d zk iej R ad y N a ro d o w ej w R zeszow ie w s p ra w ie u tw o rz e n ia w sch o d n io -b esk id zk ieg o o b sza ru ch ro n io n eg o k ra jo b ra z u . P a r a g r a f 5 te jż e u c h w a ły brzm i:

„ Z o b o w ią z u je się w o je w ó d z k i e g o ko n se rw a to ra z a b y t k ó w do otoczenia specjalną pieczą is tn ie ­ ją cyc h na te re n ie w s c h o d n io -b e s k id z k ie g o k r a j ­ obrazu z a b y t k ó w sta n o w ią c y c h r e l i k t y regio­ n a ln e j s z t u k i i fo lk lo r u , a z a r a z e m c h a r a k te ­ r y s t y c z n y k o m p o n e n t m ie js c o w e g o kra jo b ra zu . Je d n ą z f o r m t e j p ie c zy w i n n o b y ć u t w o r z e n i e „ B ieszczadzkiego S k a n s e n u ” z filia m i w t e r e ­ nie w postaci o r y g in a ln y c h z a b y t k ó w ”. A u to rz y c y tu ją ta k ż e za le cen ia K o n fe re n c ji O g ó ln ej U N E SC O z listo p a d a 1968 r. P u n k t 11 zaleceń b rzm i: „ W artościow e b u d o w le i inne

z a b y t k i , k t ó r e zo s ta ły p rzen iesio n e w celu ich ocalenia p r z e d z n is z c z e n ie m p r z e z r o b o ty p u ­

bliczne lu b p r y w a t n e p o w i n n y b y ć u m i e s z c z o ­ ne w krajobrazie, k t ó r y b y p r z y p o m i n a ł ich p i e r w o tn ą lokalizację i d a w a łb y i m n a t u r a ln e zaplecze h is to ry c z n e lub a r t y s t y c z n e p o dobne do p o p r z e d n ie g o ”. W reszcie c y ta t z U s t a w y o ochronie dóbr k u l t u r y i o m u z e a c h a r t. 3 p k t

1 b rz m i: „ C elem o ch r o n y dóbr k u l t u r y jest

ich zachow anie, n a l e ż y t e u t r z y m a n i e oraz s p o ­ łeczne ce lo w e w y k o r z y s ta n i e i u d o stę p n ie n ie dla celów n a u k o w y c h , d y d a k t y c z n y c h i w y c h o ­ w a w c z y c h , ta k a b y s ł u ż y ł y na u ce oraz p o p u ­ laryzacji w i e d z y i s z tu k i, s ta n o w i ł y t r w a ł y ele­ m e n t r o z w o ju k u l t u r y n a r o d o w e j i b y ł y c z y n ­ n y m s k ł a d n i k i e m życia w s p ó łc zes n eg o społe­ c z e ń s tw a so cja lis ty c z n e g o ” .

D la Ł o p ien k i, n ie z a m ie szk an e j o d cz asu o sta ­ tn ie j w o jn y dolin y, p ro p o n u je się fu n k c ję b azy tu r y s ty k i k w a lifik o w a n e j. P rz e w id y w a n e f u n k ­ c je sp e c ja ln e — to: a d m in is tra c y jn a , s a n ita rn o - -le k a rs k a , w a rsz ta to w a , m a g az y n o w a, p rz e c iw ­ p o żaro w a; b u d y n k i dla ty c h fu n k c ji — d zw o n ­ nica, sp ich lerz , sto d o ła, k u źn ia.

A u to rz y p ro je k tu , ze w z g lę d u n a w a lo ry p rz y ­ ro d n icze re jo n u Ł o p ien k i, u m ieszc zają go w k ry te r ia c h o d n o szący ch się do p a rk u k r a jo b r a ­ zow ego. S tą d w id zą celow ość w łąc zen ia a n e k s u

126

„ Ł o p ie n k a ” do o b szaru ob jęteg o s ta tu te m p a r­ ku.

P r o je k t z ilu s tro w a n y je s t 18 planszam i, np. p la n sz a n r 3 za w ie ra s y lw e ty za b y tk ó w b u d o ­ w n ic tw a d re w n ian eg o , p ro p o n o w a n y ch do p rz e ­ n iesien ia do Ł op ien ki. P la n sz a n r 4 p rz e d s ta ­ w ia w a ru n k i lo k a ln e założenia w ioski, n a s tę p ­ n a — rz eźb ę te re n u , p ro g ram , dy spozycję, k o ­ m u n ik a c ję z e w n ę trz n ą i w e w n ę trz n ą , plansza n r 6 — sieć istn ie ją c y c h i p ro je k to w a n y c h s tu ­

d en c k ic h baz tu ry s ty c z n y c h w B ieszczadach. P la n sz a n r 7 za w ie ra p lan zag osp od aro w ania łjo p ie n k i (1 : 500) oraz sch e m a t p la n u zagospo­ d a ro w a n ia tu ry sty c z n e g o re g io n u Ł o p ien k i ( 1 :

: 2500). W y k reślo n o d ro gi tu ry s ty c z n e i k ra jo b ­ razow e, p a rk k ra jo b ra z o w y , sto k i n a rc ia rsk ie , u słu g i tu ry s ty c z n e , g łów ne o śro dk i tu ry s ty k i m aso w ej, tra s y — szlak i piesze, ko n n e i n a r ­ c iarsk ie. N a p lan szy n r 9 pt. S tu d iu m k ra jo b r a ­ zow e D o lin y Ł o p ien k i w yznaczon o p a r k k r a j ­ ob razo w y , p o łu d n io w o -w sc h o d n i an e k s p a rk u k ra jo b ra z o w e g o „ Ł o p ie n k a ”, te re n y zjazdow e, tre n in g o w e z w yciągiem , dro g i m asow ego r u ­ c h u tu ry sty c z n e g o , d ro g i kołow e, dojazdow e, p a rk in g i, dro g i piesze, szlaki, re z e rw a t s ta ro ­ d rz e w u jodłow ego, las b u k o w o -jo d ło w y , sam o ­ sie j o lchy sz a re j, h alizn y , p olan y , g ra n ic e te ­ re n ó w o szczególnych w a lo rach k ra jo b ra z o ­ w y ch , te r e n za b u d o w y stu d e n c k ie j w ioski sk an se n o w sk ie j, te re n d o p uszczalnej zabudow y o b iek tó w tu ry s ty k i k w a lifik o w a n e j, płaszczy ­ zn y i ciąg i w idokow e, is tn ie ją c e i p ro p o n o w a­ n e a k c e n ty a rc h ite k to n ic z n e (1 : 5000).

S ą p la n sz e z a w ie ra ją c e rz u ty i p ro je k ty a d a p ­ ta c ji o b ie k tu d re w n ia n e g o p rz en iesio n eg o z

C hm ielą, c h a łu p y z M ichniow ca (n r 11— 16). N a jc ie k aw sz a je s t p lan sza n r 18, k tó ra p rz e d ­ sta w ia k o n k re tn e p rz ezn a cze n ie o b iek tó w na ce le społeczności ca łe j w io sk i s tu d e n c k ie j. C er­ k ie w w H ańczo w ej p om ieści salę w y staw , ple- .n e r ry s u n k u i m a la rstw a , ek sp o zy cje fo to g ra ­

fii, rz e ź b y i fo rm p rz e s trz e n n y c h ; ru in y c e r­ k w i w Ł o p ien c e b ęd ą słu ży ć jak o p u n k t m u ­ z e a ln y — sta ła w y s ta w a k a m ie n n e j rz e ź b y r e ­ g io n u (je d y n ie p re z b ite riu m b ęd zie n a k r y te d a ­ chem ); c e rk ie w z S e re d n ic y m a służy ć jak o sa ­ la w ido w isk ow a, te a tra ln a , zespołów m u zy cz­ n y ch , p rz e słu c h a n ia p ły t i p ro je k c ji film ów ; c e rk ie w ze Ż łob ka p rz e w id u je się jak o m ie j­ sce p le n e ro w e s tu d e n tó w u czeln i m u zyczny ch bez zm ian w e w n ę trz u .

K o n k u rs, p o m y ślan y jak o p ew neg o ro d z a ju za­ c h ę ta d la w szy stk ich p o d e jm u ją c y c h p ro b le m a ­ ty k ę k o n s e rw a to rsk o -m u z e a ln ą , zdał n ie w ą t­ p liw ie egzam in. N a le ży się spodziew ać, że w la ta c h n a s tę p n y c h p rz y n ie sie w ty m zak resie w iele ciek a w y ch ro z w ią z a ń tw ó rczy ch , co jest n ie z b ę d n e d la ży w o tn o ści idei o ch ro n y z a b y t­ kó w , ja k i ro z w o ju m u z e a ln ic tw a w Polsce.

m g r Marian Paździor Ministerstw o K u l tu r y i Sztuki Zarząd M uzeów i Ochrony Z a b y tk ó w w Warszawie

л COM PETITION FOR THE BEST TREATISE IN THE FIELD OF H ISTO RICAL M ONUM ENTS PROTECTION A N D MUSEOLOGY

bn June, 1975, the Board of Museums and Protection c f Historical Monuments of the Ministry of Culture and Arts organized a compétition for the besit Master’s thesis, doctor’s thesis, scientific and papular science articles, all o f them dealing rwith historical monuments protection and museology. A number of institutions entere for the competition:

scientific-research institutes, museums, high schools and other concerned. The -purpose -of the compétition was to m ake these topics popular among students and young scientists а-nd also to encourage them to specialize in this field. The jury took into conside­ ration treatises on town planning, development p lan­ ning revalorization of old urban and rural settings, articles on adaptation of monuments of architecture to recent needs, on display equipment, furnishings and interior decorations in museums, on revalorization of ancient parks and gardens scientific and popular science treaties related to the subject of monuments protection and m useology.

The total number of papers received equalled 77, among which there were 46 scientific descriptions, 14 designs and 17 popular science articles. Within the category of scientific papers the jury awarded Dr. Jerzy Frycz for his book entitled „Restoration and Conservation of Architectural Monuments in Poland

1795—1918”. published bv PWN. Warsaw, 1975 and

d e -ling with the beginnings of historical monuments

protection in Poland. Besides Dr. Henryk Kondziela was awarded for his book entitled „The Old Town in Poznań” i(Poznań, 1971) and authors collective; eng. H. Jaworski. Dr J. Popławska and M. of Art, W. Bald, w ere awarded for application of new -methods in the field of delimiting historical monuments pro­ tection areas.

Within the category of designs the jury awarded the prizes, among others, to Master of Art, Bożena Chmiel, for the design of preserving 19th century buildings historical values o f works of Warsaw’s m o­

dernization, M. of Art A. Chylak and Ass. Prof. Dr. T. Zarębska, for a model study o f revalorization of the Town of Kalisz and others.

Within the category of popular science papers first prize was awarded to Dr. Jerzy Głosik for his book entitled „Pursuit of Treasures”, which deals with the protection of archeological monuments. Second prize was awarded to the group of seven people for a nicely illustrated guidebook, „Historical Monuments on Tourist Routes in Cracow Voivodship”, WOIT, Cracow, 1974. In the present article the author pays his close attention to the paper entitled „A Study of Town-Planning and Restoration of Czersk”. It pre­ sents the project of restoration of the Castle and the Old Town of Czersk as a centre of culture, tourism and recreation.