• Nie Znaleziono Wyników

Europejski Rok Ochrony Zabytków - 1975 w wydawnictwach RFN

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Europejski Rok Ochrony Zabytków - 1975 w wydawnictwach RFN"

Copied!
3
0
0

Pełen tekst

(1)

Wojciech Kalinowski

Europejski Rok Ochrony Zabytków

-1975 w wydawnictwach RFN

Ochrona Zabytków 29/3 (114), 216-217

1976

(2)

W O JC IEC H K A LIN O W SK I

EUROPEJSKI ROK OCHRONY ZABYTKÓW

K am pania ochrony europejskiej a rc h ite k tu ry historycznej p o d jęta przez R adę E u ropejską a zwłaszcza przez organizację E uropa N o stra 1 była in sp iracją do uchw alenia rok u 1975 „E u- pejskim Rokiem O chrony Z ab y tkó w ”. Dzięki poparciu przez ICOMOS obchody tego ro k u objęły n iem al w szystkie k ra je europejskie. W arto jed n a k zdać sobie spraw ę z odm iennej roli tego ty p u im prezy w k ra ja c h k a p ita li­ stycznych i w k ra ja c h socjalistycznych, gdyż wówczas w praw idłow y sposób ocenić m ożem y osiągnięte efek ty propagandow e.

W większości k rajó w socjalistycznych istn ieją ustalo n e ram y organizacyjne służby konserw a­ torskiej, k tó re j działalność op arta jest n a ogól- nopaństw ow ych przepisach p raw nych, zabez­ pieczające możliwość ingeren cji w stosunku do w szystkich obiektów zabytkow ych, niezależnie od ich p raw n ej sy tu acji własnościowej. O chro­ n a zabytków w ty ch k raja ch nie w ym aga do­ raźnych „ a k cji”, lecz stałego, sum iennego w y ­ konyw ania obowiązków zarów no przez w ładze k onserw atorskie, ja k i w szystkich obyw ateli, n a k tó ry c h ciąży obowiązek zachow ania dla przyszłości dóbr k u ltu ry . Inaczej p rzedstaw ia * się ta spraw a w w ielu k ra ja c h k ap italisty cz­ nych, gdzie często — jak na p rzy k ład w R F N 2 — nie m a ujednoliconego ustaw odaw ­ stw a w zakresie ochrony zabytków , gdzie lo­ k a ln e w ładze poszczególnych k rajó w m ają po­ w ażne trudności z ochroną budow li h istorycz­ nych, zn ajd u jących się w e w ładan iu osób czy firm p ry w atn y ch . W ty ch k ra ja c h E uropejski Rok O chrony Z abytków był okazją do rozw i­ nięcia szerokiej akcji propagandow ej, m ającej na celu uśw iadom ienie najszerszym kręgom społecznym znaczenia ochrony spuścizny h isto­ rycznej i m obilizację w ładz terenow ych, o rga­ nizacji fachow ych i społecznych w e w spólnym dążeniu do rato w an ia zabytków a rc h ite k tu ry , a zwłaszcza m iejskich zespołów historycznych, dla przyszłych pokoleń.

Nic więc dziwnego, że w RFN ukazało się szczególnie dużo różnego ty p u w ydaw nictw oznaczonych sym bolicznym znakiem E u ro p

ej-1 P rzew odniczący stow arzyszenia E u ro p a N ostra, p a r ­ la m e n ta rz y sta b ry ty jsk i D uncan S a n d y s , sta n ą ł rów nież n a czele K o m ite tu O rganizacyjnego E u ro ­ p ejskiego R oku O chrony Z abytków — 1975. Zob. K. P a w ł o w s k i , M iędzynarodow y R o k O chrony

Z a b y tk ó w — 1975, „O chrona Z ab y tk ó w ”, X X V III,

n r 1, s. 5—12.

2 R F N nie m a fe d e ra ln e j u staw y o ochronie dóbr k u ltu ry . Poszczególne k r a je p osługują się różnym i ustaw am i, n iekiedy jeszcze z okresu przed p ierw szą w o jn ą św iatow ą. Z now ych u sta w odnotow ać należy u sta w ę o ochronie zabytków w H esji, w y d an ą w 1975 r. W RFN nie istn ie je rów nież fed e ra ln e m in i­ ste rstw o k u ltu ry , ja k też n ie m a cen traln eg o u rzęd u konserw atorskiego.

8 E m p fe lu n g e n des D eutschen N a tio n a lk o m itee s fü r

des Europäische D en k m a lsch u tzja h r 1975 zu m D e n k ­ m a lsc h u tz u n d D en k m a lp fle g e, B onn b.r.w.; W. B o r n ­

h e i m gen. S chilling, Das Europäische D en k m a

l-216

— 1975 W WYDAWNICTWACH RFN

skiego Roku O chrony Zabytków , tj. sy lw etka­ m i budow li zabytkow ych w kole. N iniejszy przegląd, o p arty n a w yryw kow ym m ateriale jak i dotarł do rą k autora, nie p re te n d u je do

całościowej analizy dorobku w ydaw niczego

RFN w ty m okresie, lecz pragnie jedynie zwrócić uw agę czytelników polskich na n ie­ k tó re publikacje. P róbę krytycznego podsu­ m ow ania osiągnięć Roku O chrony Z abytków w RFN p rzedstaw ił W. B o rn h e im 3.

W ram ach program u realizacji m odelowych rew aloryzacji m iejskich dzielnic zabytkow ych, do którego N arodow y K om itet RFN E uro p ej­ skiego Roku O chrony Z abytków zgłosił p ro ­ je k ty i realizację pięciu m ia s t4, ukazało się pięć zeszytów opublikow anych przez tenże kom itet, poświęconych m etodzie p ro jekto w a­ nia i zaaw ansow aniu prac konserw atorskich w następujących zgłoszonych ośrodkach h i­ storycznych: Alsfeld, B erlin, R othenburg ob der T auber, T rier i X a n te n 5. C ztery z nich to ośrodki średniow ieczne o znacznej ilości za­ bytków architektonicznych, w ym agające szcze­ gółowych studiów i analiz, k tó re program em sw ym nie odbiegają od m etod ogólnie p rzy ję­ tych. W p ro jek tach natom iast zw raca uw agę duży nacisk położony na spraw y kom unikacji kołowej i pieszej (liczne ciągi piesze), rozm iesz­ czenie usług oraz na harm o n ijn e połączenie nowej zabudow y z istniejącym i zespołam i h i­

storycznym i (Xanten). O dm ienny c h a ra k te r

m ają stud ia przedstaw ione dla B erlina, gdzie tem atem są bloki zabudow y z drugiej połowy

X IX w., adaptow anej na współczesne cele

m ieszkaniowe. Ten oficjalny program uzupeł­

niony został tzw. N arodow ym Program em

U zupełniającym , w ram ach którego p rzedsta­ wiono problem y trzech m iast: Bam bergi, L u ­ beki i Ratyzbony, zaw arte w osobnym ze­ szycie 6.

S praw y m iast historycznych znalazły rów nież

w yraz w publikacjach terenow ych urzędów

konserw atorskich. I tak np. K rajo w y K onser­

w ato r N adrenii (L andeskonservator R hein­

land) kolejne zeszyty swego w ydaw nictw a

sc h u tzfa h r 1975, „K u nstchronik”, X X IX , 1976, z. 3,

s. 61—68.

4 O czywiście p rac e w tych m iastach n ie zostały roz­ poczęte w 1975 r., lecz tr w a ją już od w ielu lat. 5 D 1 — A lsfe ld , D eutsche N ationalkom itee fü r das E uropäische D en k m alsch u tzjah r 1975, B erlin 1975, ss. 32; D 2 — B erlin, tam że, ss. 32; D 3 — R othen­ b u rg ob d er T auber, tam że, ss. 28; D 4 — T rier, tam że, ss. 36z D 5 — X an te n , tam że, ss. 32.

6 3 B eispielstädte: Bam berg, L übeck, R egensburg, D eutsche N ationalkom itee fü r das E uropäische D enk­ m a lsc h u tz ja h r 1975, B erlin 1975, ss. 72. Prócz tego tenże K om itet w raz z K om isją UNESCO w RFN w ydały p o p u la rn ą b roszurkę n a te m a t przyszłości m ia st zabytkow ych: P. B r e i t l i n g , D. W i l d e -m a n , G. G a e n t z s c h , H istorische S tä d te — S tä d te fü r m orgen, wyd. 1—4, K öln 1974—1976, ss. 80.

(3)

(„A rbeitsheft”, z. 9— 14) opatrzył symbolem

Europejskiego Roku O chrony Z a b y tk ó w 7.

Zw raca uw agę fakt, że oprócz szczegółowego omówienia studiów i p ro jek tu „modelowego” m iasta X anten, w iele m iejsca poświęcono sp ra ­ wom ochrony zespołów m ieszkaniowych schył­ ku X IX i początku X X w. (Aachen, Duisburg, O berhausen, Bonn). Organizacja In te r N atio-

nes, poświęcona zagadnieniom w spółpracy

m iędzynarodow ej, w ydała interesu jącą publi­ kację w języku a n g ie lsk im 8, zaw ierającą nie tylko historię i organizację służby konserw a­ torskiej w Niemczech, ale zestaw ienie licznych przykładów zrealizow anych prac resta u ra c y j­ nych oraz w ykaz urzędów konserw atorskich w RFN. W ydaje się, że jest to bardzo dobry przykład publikacji inform acyjnej przeznaczo­ nej na zagranicę.

Również organy oficjalne RFN włączyły się w działalność w ydaw niczą Europejskiego Roku Ochrony Z abytków — 1975. Federalne M ini­ sterstw o O rganizacji Przestrzeni, Budow nic­ tw a i U rbanistyki, jed en z zeszytów swej serii w ydaw niczej poświęciło spraw om „budownic­ tw a zasługującego na zachow anie” 9. W arto

też odnotować, że w tejże serii wydaw niczej ukazał się wcześniej obszerny zeszyt poświę­ cony zagadnieniom ochrony i przebudow y h i­ storycznych ośrodków m iejskich za granicą 10, przygotow any na podstaw ie m ateriałów zebra­

nych przez grupę w yłonioną z Narodowego

K om itetu RFN UNESCO. Zaw iera on dość d u ­ żo m ateriału o Polsce (Kraków, Lublin, Sando­ mierz, Toruń, W arszawa), ustosunkow ując się bardzo pozytyw nie do naszego dorobku w tym zakresie, lecz n iestety na podstaw ie nie n a j­ lepszych inform acji.

Bardzo dużo w ydaw nictw ukazało się z in i­

cjatyw y różnych stow arzyszeń lokalnych.

Przykładow o w ym ienić tu m ożna następujące; broszura inform acyjno-propagandow a w ydana przez A ktion G em einsinn e. V . 11 (Stow arzy­

szenie Niezależnych Obyw ateli), związana

przede w szystkim z propagow aniem społecz­ nych inicjatyw m ieszkańców, liczne publika­ cje związane z okolicznościowymi w ystaw am i

(W uppertall wieder e n d e c k t12, In d u strie-A rch i­ te k tu r in W e s tfa le n 13) czy w reszcie liczne

broszury władz lokalnych 14.

Rok w ydaw niczy 1975 był w RFN obfity w publikacje o ochronie dóbr k u ltu ry , k tó re — mimo jednorazowości akcji Europejskiego Ro­ k u Ochrony Zabytków — w ejdą na trw ałe do m etodycznego dorobku służby ko nserw ator­ skiej RFN nie tylko ze względu na zaw arty m ateriał inform acyjny, ale też ze względu na staran n ą form ę edytorską.

prof, dr W ojciech K a linow ski Ośrodek D okum entacji Z a b ytk ó w

W arszaw a

7 K onserw ator N adrenii rozpoczął od 1971 r. w y d a­ w anie „A rb eitsh efte” („Zeszytów Roboczych”) pośw ię­ conych w y b ran y m zagadnieniom d o kum entacji i k o n ­ serw acji zabytków . Z sym bolem E uropejskiego Roku Ochrony Z abytków — 1975 ukazały się: A rbeitsheft 9: X a n te n , K öln 1975, ss. 152; 10 — B locksanierung

in der K ölner N eustadt, b ea rb eite t von einer A r­

b eitsgruppe des F achbereiches A rc h ite k tu r der F ach ­ hochschule K öln, K öln 1975, ss. 100; 11 — Das F ran­

kenberger V ie rtel in A achen (1872—1914), b ea rb eite t

von P e te r R u h n a u, K öln 1975, ss. X X X ; 12 — V ier

Siedlungen in D uisburg (1925—1930), b ea rb eite t von

E b erh ard t G r u n s k y , K öln 1975, ss. 60; 13 — Die

B runo M öhring — Siedlung A m G rafenbusch in O berhausen (1910—1922), b ea rb e ite t von Roland G ü n t e und Bodo H e r z o g , K öln 1975, ss. X X X; 14 — W ir verä n d ern ein S tü c kc h en Bonn... D oku­

m entation üb er N eubaupläne einer V ersicherungs­ gesselschaft in der B onner Südstadt, b ea rb eite t von

der B ü rg e rin itia tiv e H eroldbauzen in V erbindung m it dem K unsth isto risch en In stitu t d er U n iv ersität Bonn und dem A rb eitsk reis historisches Stadtgefüge,

K öln 1975, ss. 284. ;

8 T he C onservation of H istorical M onum ents in th e

Federal R epublic of G erm any. H istory — O rganisa­ tion — T a sk s — Case — histories, In te r N ationes

B onn-B ad G odesberg, M unich 1974, ss. 127.

9 S chriftenreihe „S tadtentw icklung” des B undesm ini­ sters fü r R aum ordnung, B auw esen und S tädtebau. 02.003. P raxis des U mgangs m it erhaltensw erter B a u ­

substanz, zusam m engestellt von der A rbeitsgruppe

„Recht und S teu e rfrag en ” des D eutschen N atio n al­ kom itees fü r des Europäisches D enk m alsch u tzjah r

1975 und E dgar H e i n , Bonn 1975, ss. 94.

10 Tamże. 02.002. Sanierung historischer S ta d tk ern e

im A usland, vorgelegt vom A rbeitskreis „H istorische

S ta d tk e rn e ” der D eutschen UNESCO-Kom ission, Bonn .1975, ss. 328. Poszczególne k ra je były opracow ane przez zespoły zapoznające się na m iejscu z zakresem prow adzonych studiów i prac, następnie pow ielone osobno do dyskusji.

11 P. M. B o d e, Unser L ebensraum braucht Schutz.

D enkm alschutz, A ktion G em einsinn e. V, B onn-B ad

Godesber, 1975, ss. 48.

12 M. M e t s c h i e s , W uppertal w ie der en td eckt,

K u n st- und M useum sverein W uppertal, B ergisches G eschichtsverein e. V., K u ltu rm a t d er S tad t W upper­ ta l, wyd. 2, W u ppertal 1975, ss. 202.

13 E. G. N e u m a n n , In d u strie -A rc h ite k tu r in W est­

falen. Zeugen der T echnikgeschichte, W an d erau sstel­

lu n g der V ereinigung W estfälischen M useen u. L an ­ desam t fü r D enkm alpflege, M ünster 1975, ss. 28. 14 E. O. H о f m a n n, H. J ä k e l , A lsfeld , S ta n d t- v erw altu n g A lsfeld, A lsfeld 1975, ss. nlb. 12.

THE EUR O PEA N YEAR OF ARCHITECTURAL HERITAGE, 1975,

AS REFLECTED IN PU B L IC A T IO N OF GERMAN FEDERAL REPUBLIC

The au th o r p resen ts some of the publications issued in G FR on th e occasion of th e E uropean Y ear of A rc h ite ctu ra l H eritage. As regards h istorical m o­ num ents p rotection, GFR is a p ecu liar country, w hich is due to its ad m in istratio n : th e w hole of the co u n try is divided in to L ands and therefore iacks u niform legislation. The y ea r 1975 w as an

occasion of a propaganda cam paign p lanned on a w ide scale. This found expression in num erous publications dealing w ith revalorization of historical u rb an d istricts and h istorical tow ns and w ith oth er m a tte rs connected w ith historical m onum ents p ro ­ tection.. ..

Cytaty

Powiązane dokumenty

vertical bending, lateral bending and torsional moments, as well as shear forces, at any point along the length, with these responses only representing the low frequency slowly

The strength of the steel is maximized by grain refinement, precipitation strengthening, and by using thermally stable nanometer-sized precipitates (to avoid coarsening and

Interpretując nieco szerzej przedstawione treści nie sposób nie zauważyć też pewnych immanentnych cech postmodernizmu, takich jak wszechobecny nad­ miar wolności i

Charakter Piłsudskiego uniemożliwiał mu takie posługiwanie się posiadanymi uprawnie­ niami czy to naczelnika państwa i naczelnego wodza sil zbrojnych, czy też po

Postanowio­ no wówczas, że co roku 8 maja, w dniu imienin królewskich, świętować się będzie uchwalenie Konstytucji, a w podzięce Najwyższej Opatrzności,

The main objective of this research is to explore how the prototyping tools used in design processes that depart from an underdeveloped smart material composite may support

longshore-averaged mean longshore cur- rents < Vs > under combined wave current condition without groin existence, (a1: longshore current velocity magnitudes, the

Z tych komentarzy wyczytać można też najbardziej osobiste wy­ znania: ojciec autora zginął w jednym z obozów; wsłuchanie się poety w głosy umarłych jest