Krótki zarys dziejów Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1950-1990)

Maria Dayczak-Domanasiewicz

Krótki zarys dziejów Wydziału

Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii

Sztuk Pięknych w Krakowie

(1950-1990)

Ochrona Zabytków 43/4 (171), 174-189

1990

A R T Y K U ŁY

Czterdziestolecie Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych

w Krakowie (1950-1990)

MARIA DAYCZAK-DOM ANASIEW ICZ

KRÓTKI ZARYS DZIEJÓW W Y D ZIA ŁU KONSERWACJI DZIEŁ SZTUKI A K A D E­

M II SZTUK PIĘKNYCH W KRAKOW IE (1950-1990)*

Znaczenie istniejącego od lat czterdziestu W ydziału Kon serwacji Dzieł Sztuki w Akadem ii Sztuk Pięknych w Kra­ kowie należy rozpatrywać w aspekcie ogólnokrajowym i lokalnym. Pierwszy z nich wyraża się w pozycji, jaką zajmuje W ydział w procesie tworzenia się i kształtowania środowiska konserwatorskiego w Polsce, drugi natomiast ujawnia obecność szeroko pojętej problematyki konser­ watorskiej i jej ew olucję w uczelni krakowskiej na prze­ strzeni jej dziejów ukazując zarazem rodowód obecnego W ydziału.

W Polsce istnieją obecnie trzy ośrodki kształcenia akade­ mickiego w dziedzinie konserwacji dzieł sztuki, z których dw a to w ydziały w Akademiach Sztuk Pięknych w Krako­ w ie i W arszawie, trzeci — to Instytut Zabytkoznaw stwa i Konserwatorstwa wchodzący w skład W ydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. M ikołaja Kopernika w Toru­ niu. Wszystkie one powstały po drugiej w ojnie światow ej, w zbliżonym czasie, w okresie dynamicznej odbudow y, a zarazem tworzenia w Polsce w drugiej połow ie lat czterdziestych now ego współczesnego szkolnictwa w y ­ ższego1. Ich programy i sposoby kształcenia nie są identy­ czne. Każdy z nich ma swoją specyfikę, legitymując się odmienną historią i warunkam i rozw oju2.

Aby praw idłow o zarysować dzieje krakowskiego W yd zia­ łu Konserwacji Dzieł Sztuki — jego genezę, proces ro zw o ­ jo w y oraz ew olucję tego kierunku kształcenia — należy przedstawić je na szerszym tle historii szkoły.

Akademia Krakowska (zw ana do 1831 r. Szkołą Sztuk Pięknych), której początki sięgają czasów przedrozbioro­ wych, przechodziła różne przemiany determ inowane sy­ tuacją polityczną kraju, trendami ogólnymi, a przede wszystkim potrzebami i możliwościami środowiska. Jej ranga — pom ijając okoliczności historyczne jako czynnik zewnętrzny — zależna była przede wszystkim od talentu, a także autorytetu m oralno-ideow ego nauczycieli i w y ­ chow anków . Natomiast o skali tej szkoły i jej poziomie organizacyjnym decydow ały niezmiennie ograniczone możliwości materialne. W zakresie zw iązków uczelni ze środowiskiem daje się wyraźnie zaobserwować.sprzęże­ nie zwrotne. Polega ono na oddziaływ aniu szkoły na społeczność, niekiedy w stopniu wykraczającym daleko poza zasięg lokalny, przy równoczesnym w p ły w ie okoli­ czności zewnętrznych na jej charakter i strukturę. Pozyty­ wnym przykładem sytuacji pierwszej jest okres dyrektury Jana M atejki (1 8 7 3 - 1 8 9 3 ) , kiedy to siła twórcza i w y m o ­ w a ideowa dzieł tego artysty nie tylko zdom inow ały

środowisko uczelniane, lecz sprawiły, ze owa prow incjo­ nalna dotąd szkoła stała się ważnym ośrodkiem oddziały­ wania na cały kraj.

W tamtych, a szczególnie w późniejszych latach, A kade­ mia koncentrowała tw órców decydujących w dużej mie­ rze o poziomie polskiego malarstwa doby pozytywizmu, przede wszvstkim modernizmu. W tym okresie — zgodnie zresztą z ogólnośw iatow ym trendem — panowała w A ka­ demii „sztuka czysta”, z tym że dom inowało malarstwo. N ow y impuls rozw ojow y przyniosła wów czas uczelni reforma przeprowadzona za czasów dyrektury Juliana Fałata (1 9 0 0 - 1 9 0 9 ). Jej efektem była nowa generacja utalentowanych profesorów oraz ich uczniów, których twórczość przypadła na czasy modernizmu i XX-lecia międzywojennego. Wszyscy oni sprawili, że Akademia osiągnęła w ów czas niekw estionowaną pierwszą pozycję w kraju3. Typow e dla okresu międzywojennego powsze­

* Wyrażam podziękowanie prof. Zofii Medweckiej oraz prof. dr. Władysławowi Zalewskiemu za wiele cennych uwag i informacji dotyczących historii Wydziału, jak również mgr. J. Miczyńskie- mu, kierownikowi Działu Nauczania, oraz mgr B. Waligórskiej, kierownikowi Działu Kadr ASP w Krakowie i p. Krystynie Kucowej — sekretarce Wydziału za uściślenie informacji dotyczą­ cych osób i faktów.

1 W. S I e s i ń s к i, Szkolnictwo konserwatorskie w Polsce, do­ robek, stan obecny, kierunki rozwoju. „Ochrona Zabytków” 1982, nr 3-4. ss. 163-168.

2 M. D a y c z a k - D o m a n a s i e w i c z , Programy kształcenia konserwatorów dziel sztuki w Polsce. „Ochrona Zabytków" 1970, nr 1, ss. 58 i n.; W . D o m a s ł o w s k i , Kształcenie konserwatorów zabytków w Instytucie Zabytkoznawstwa i Ko n­ serwatorstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. „O ­ chrona Zabytków” 1971, nr 2, ss. 106-114; Z. M e d w e c k a , Studium Konserwacji D ziel Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, tamże, ss. 115-119; J . В u r s z e. Katedra Konserwa­ cji Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, tamże, ss. 120-122; W. Ś I e s i ń s к i, op. cit.

3 L. R ę g o r o w i c z , Dzieje krakowskiej Akademii Sztuk Pięk­ nych, Lwów 1928; Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięk­ nych w Krakowie. 1816-1895, praca zbiorowa pod red. J.E. Dutkiewicza, opracowali J. Jeleniewska-Slesińska, W. Slesiński, A. Załuski, Wrocław 1959; Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. 1895-1939, opracowali J.E. Dutkiewicz, J. Jeleniewska-Slesińska, W. Slesiński. Kraków 1969.

chne dążenie do odbudow y, a zarazem modernizacji wszystkich niemal dziedzin życia społecznego i publicz­ nego, wpłynęło na reorganizację struktury Akademii. Polegała ona na wprow adzeniu swego rodzaju dualizmu do procesu kształcenia artystycznego. Wyraził się on w równoległości dwóch kierunków: czysto artystycznego i artystyczno-użytkowego. Zapow iedź tych tendencji m o­ żna było obserwować już w okresie modernizmu (M e h o f­ fer), jednakże zmiany strukturalne w procesie dydaktycz­ nym wprow adzono dopiero w okresie międzywojennym4. Nurt utylitarny zdom inowany był wówczas przez architek­ turę5, co wynikało z potrzeb zniszczonego wojną i polityką zaborców młodego państwa. Odpowiadało to ponadto stanowi wiedzy i poglądom na współpracę sztuki i nauki na tym sprawdzonym wów czas odcinku. Te nowe ten ­ dencje, będące zarazem najbardziej typowym przejawem w pływ u środowiska na kształt szkoły, wystąpiły zwłaszcza w latach 1 9 1 9 -1 9 2 9 , w okresie rektoratów dwóch ar­ chitektów: Józefa Gałęzowskiego, a szczególnie Adolfa Szyszko-Bohusza — wybitnego historyka architektury i głów nego konserwatora W aw elu 6. W ramach nowators­ kiego na ow e czasy i budzącego powszechne zaintereso­ wanie modelu kształcenia architekta-artysty ważnym kie­ runkiem o charakterze specjalizacji stała się konserwacja zabytków architektury7. Należy jednakże podkreślić, że ów wątek zabytkoznawstwa, opartego na rzetelnej wiedzy z zakresu historii sztuki i form architektonicznych, miał w szkole krakowskiej swoje wcześniejsze odniesienie. Tendencje takie bowiem prezentował wybitny pedagog akademicki drugiej połowy ubiegłego wieku: artysta m a­ larz, historyk i znawca dawnej sztuki, szczególnie średnio­ wiecznej, oraz w nikliw y jej badacz — W ładysław Łuszcz- kiewicz. Trwałym dorobki э т jego dydaktycznej działalno­ ści (1 8 5 2 -1 8 9 5 ) był plon dokum entacyjno-naukowy or­ ganizowanych z uczniami wycieczek krajoznawczych, które nierzadko miały charakter pierwszej fachowej eks­ ploracji nie znanych lub znanych pobieżnie obiektów zabytkowych lub ich wyposażenia8,

ó w utylitarny kierunek kształcenia z preferencją architek­ tury i jej konserwacji został wzbogacony za czasów dyrektury prof. A. Szyszko-Bohusza (1 9 2 2 -1 9 2 9 ) o zaga­ dnienia wyraźnie plastyczne. W prowadzono oddzielny przedmiot nauczania z zakresu tzw. malarstwa dekoracyj­ nego, poszerzający m.in. problematykę architektury wnętrz. W prawdzie również i ta koncepcja kształcenia i początki jej realizacji sięgają doby modernizmu, a jej autorem był Stanisław Wyspiański, nie mniej właściwy kształt przybrała ona dopiero w okresie m iędzyw ojen­ nym9. Ta nowoczesna na tamte czasy koncepcja w ie lo ­ stronnego kształcenia plastycznego zaowocowała w spól­ nym osiągnięciem architektów i malarzy, jakim była rew a­ loryzacja wnętrz wawelskich prowadzona głównie w la­ tach 1 9 2 5 -1 9 3 9 w ramach kompleksowej odnow y Zamku pod kierow nictw em prof. A. Szyszko-Bohusza. Wspólne to dzieło, będące efektem połączenia zadań konserwator­ skich i aranżacyjno-plastycznych, jako koncepcja prezen­ tuje określoną fazę rozwoju polskiej myśli konserwator­ skiej10.

Obok dominacji problematyki architektonicznej w konser­ wacji — jako typowej cechy programu Akademii krakows­ kiej okresu dwudziestolecia — w ystępow ały także i inne wątki konserwatorskie. Na przypomnienie zasługują, nie­ liczne wprawdzie, podejm owane w X IX w. próby

naucza-4 Materiały do dziejów .... 1895-1939. op.cit., J.E. Dutkiewicz, Wstęp. s. 33; J . J e l e n i e w s k a - Ś l e s i ń s k a , cz. II. Progra­ my. ss. 1 28-131.

5 Materiały do dziejów .... tamże, J . E . D u t k i e w i c z , Wstęp, s. 33; J . J e l e n i e w s k a - Ś l e s i ń s k a , tamże, cz. I, Struktura i organizacja. Wydział Architektury i jego problemy ( 1924-1929). s. 73 i n.

• Józef Gałęzowski, prof, architektury w ASP, kierownik Katedry Architektury w I. 1913-1961, prof, zw., rektor w I. 1919-1922; Adolf Szyszko-Bohusz od 1920 prof, nadzw. konserwacji zabyt­ ków w ASP, w I. 1 9 22 -192 9 rektor ASP. Materiały do dziejów ... 1895-1939, op.cit., W . S I e s i ń s к i, cz. III, Pedagodzy, ss. 185, 198; L. R ę g o r o w i с z. Dzieje Krakowskiej Akademii, op.cit., ss. 135, 177.

7 Materiały do dziejów ... 1895-1939, op.cit., J.. E . D u t k i e ­ wi c z , op.cit.; J. J e l e n i e w s k a - Ś l e s i ń s k a , cz. I, Struktura i organizacja, op.cit., ss. 79 i n. W latach 19 19 -1 9 2 4 kierunek ten funkcjonował pod nazwą „specjalnej szkoły konserwacji zabyt­ ków". Taż. tamże, cz. II, Programy, ss. 104, 141 i n ; W. Ś I e s i ń s к i. Nauczanie konserwacji zabytków dawniej i dziś. „Ochrona Zabytków” 1971, nr 2, s. 98.

* Materiały z tych wycieczek, przechowywane częściowo do dziś w archiwum PAN, przedstawiał Władysław Łuszczkiewicz na posiedzeniach Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce (Akademii Umiejętności) i publikował w postaci komunikatów i sprawozdań w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Stanowiły też one impuls do powstania znaczą­ cych w Jego dorobku twórczym artykułów i rozpraw, publikowa­ nych m.in. w Roczniku Krakowskim, Bibliotece Krakowskiej oraz w Sprawozdaniach Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce. Znaczenie poznawcze i dydaktyczne tych wycieczek podkreślają: L. R ę g o r o w i c z , Dzieje Krakowskiej A ka d e m ii.... op.cit., ss. 171 i n„ J . E . D u t k i e w i c z , Wstęp, s. 20, W. Ś I e s i ń s к i, cz. III, Pedagodzy, ss. 178 i n. W: Materiały do dziejów ... 1816-1895, op.cit.; M. R z e p i ń s k a , Władysław Łuszczkiewicz, malarz i p e ­ dagog. Kraków 1983, ss. 14 i n., 21-25.

9 Jako przedmiot tzw. szkoły specjalnej obejmował zagadnienie malarstwa ściennego i teatralnego. Po Stanisławie Wyspiańskim prowadzili go: Stanisław Dębicki, Feliks Szczęsny Kowalski, Leonard Pękalski, Jan Hopliński i Karol Frycz. Zob.: Materiały do dziejów ... 1895-1939. op.cit.: J. J e l e n i e w s k a - Ś l e s i ń ­ ska, cz. II, Programy, s. 128-131.

10 Prace te prowadzone w ramach odbudowy Zamku Wawelskie­ go — początkowo pod ogólnym kierunkiem arch. Zygmunta Hendla, a następnie prof. Adolfa Szyszko-Bohusza — obejmo­ wały: odkrycie, konserwację i częściową rekonstrukcję renesan­ sowych fryzów: dziedzińcowego (1536) i fryzów podstropo­ wych tzw. krańców w salach I i II p. wschodniego skrzydła Zamku (przed 1 5 30 -154 5) oraz polichromii renesansowych stropów w tychże salach, a ponadto współczesną aranżację plastyczną ścian oraz zrekonstruowanych stropów i wczesnobarokowych sklepień w części wnętrz skrzydła wschodniego i północnego. Prace odkrywcze rozpoczął ok. 1907 r. Julian Makarewicz. Prace w zakresie konserwacji i częściowej rekonstrukcji prowadził on w latach 1915-1916, głównie jednak Leonard Pękalski w latach 1925-1926. Prace dotyczące współczesnej aranżacji plastycznej wnętrz prowadzili głównie w latach 1 9 29 -193 9 zwolennicy dwóch kierunków: a) nowego klasycyzmu, który reprezentowali: pedagodzy Akademii prof. F.Sz. Kowarski (w latach 1 9 24 -192 9) i jego asystent Leonard Pękalski (w latach 19 24 -192 8) oraz Lucjan Adwentowicz; b) zwolennicy koloryzmu reprezentowani przez prof. Akademii Józefa Pankiewicza i generację jego i W oj­ ciecha Weissa uczniów jak Zygmunt Waliszewski, Józef Jarema, Janina Muszkietowa, Zbigniew Pronaszko.

Zob. artykuły zamieszczone w „Architekcie" (R.VII, 1906, R.IX, 1908, R.XXIII, 1930), nadto: m.in. W . T e r l e c k i , Zamek Wawelski i jego restauracja. Kraków 1933; F . F u с h s, Z historii odnowienia królewskiego Zamku. 1905-1939. Biblioteka W aw e­ lska I, Kraków 1962; zob. też J . E . D u t k i e w i c z , Wstęp. W: Materiały do dziejów ... 1895-1939, op.cit., ss. 13, 32, 35. W latach 1924-1925 F.Sz. Kowarski wraz z L. Pękalskim prowa­ dzili na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego ASP wykłady z tech­ nik ściennych, a po rezygnacji Kowarskiego przejął je J. Hopliński

(J. J

e

e

riały do dziejów ... 1895-1939, op.cit., s. 129, por. przyp. 9 ,1 2 ).

1. Profesor Wiesław Kazimierz Zarzycki (1 8 9 6 -1 9 4 9 )

1. Professor Wiesław Kazimierz Zarzycki (1 8 9 6 -1 9 4 9 )

nia konserwacji zabytkowych dzieł sztuki, szczególnie malarstwa. Najbardziej uchw ytnym ich przejawem były studia nad problemem warsztatu malarskiego. Za począt­ kow e inicjatywy w tym zakresie należy uznać próby nauczania techniki i technologii malarskiej, czynione w I połow ie X IX w . przez profesorów akademickich: Józefa Brodowskiego, W ojciecha Kornelego Stattlera, a następnie przez współczesnych M atejce — Izydora Jabłońskiego i W ładysława Łuszczkiewicza. Jednakże niski poziom ówczesnej wiedzy teoretycznej na temat konserwacji malarstwa, uzasadniony zresztą niedoborem teorii i praktyki w tym zakresie (nie tylko zresztą w kraju), sprowadzał ow e początki dydaktyki i działań praktycz­ nych do poczynań amatorskich, nie dając podstaw do uform owania w ów czas określonej dyscypliny dydaktycz­ nej. Stan taki trw ał właściw ie do drugiej w ojny ś w iato ­ w e j11.

Nie mniej na podkreślenie zasługuje fakt, ze w ramach wspom nianej reformy Akadem ii za czasów prof. A. Szysz­ ko-Bohusza podjęto w sposób bardziej zintegrow any próby nauczania w zakresie technologii i technik malars­ kich. W ykłady z chemii malarskiej, jakkolw iek okresowo, prowadził w latach 1 9 1 9 -1 9 2 5 prof. UJ — Tadeusz Estreicher, a w związku z nimi od 1921 r. zajęcia z technik malarskich rozpoczął art. mal. Jan Hopliński, kontynuując ten tok nauczania już samodzielnie od 1 9 2 5 r. W 1 9 2 7 r. utworzono Studium Technologii Malarstwa, które w roku

2. Profesor Jan Hopliński (1 8 9 7 -1 9 7 4 )

2. Professor Jan Hopliński (1 9 9 7 -1 9 7 4 )

akademickim 1 9 3 5 /1 9 3 6 przekształcono w samodzielny Zakład Technologii i Technik Malarskich, którym kierował J. HoDliński12.

11 Dowodów podejmowania zadań w zakresie konserwacji obra­ zów na terenie szkoły dostarczają dzieje jej galerii obrazów powstałej w trzydziestych latach XIX w. Profesorowie zostali bowiem zobowiązani do konserwacji dwóch starych obrazów rocznie będących własnością uczelni, podejmowali oni również restaurację obrazów należących do zbiorów uniwersyteckich (zob. L. R ę g o w i c z , Dzieje Krakowskiej Akademii .... op.cit., s. 31 ); zob. również: T. D o b r o w o l s k i , Problem kształcenia w dziedzinie konserwacji malarstwa, „Ochrona Zabytków" 1948, nr 2, ss. 52-56; W. Ś l e s i ń s k i , Z dziejów nauczania technologii i tèchnik malarskich, „Ochrona Zabytków" 1965, nr 3, ss. 35-37; tenże. Nauczanie konserwacji ..., op.cit; J . E . D u t k i e w i c z , Wstęp. W: Materiały do dziejów .... 1816-1895, op.cit., s. 22. J. Jabłoński, uczeń Stattlera i W. Łuszczkiewicza, kształcił się potem w Akademi Monachijskiej w dziedzinie „dekoracyjnego malarstwa kościelnego", profesor krakowskiej Szkoły Sztuk Pięk­ nych w latach 1 8 7 7 -1 8 9 5 (L. R ę g o r o w i c z , Dzieje ..., op.cit., s.84); restaurował m.in. freski z 1470 r. w Kaplicy Świętokrzyskiej w Katedrze Wawelskiej, których rekonstrukcję określa R. Kozłow­ ski jako „niższej wartości artystycznef (R. K o z ł o w s k i , Ko n­ serwacja zabytków malarstwa ściennego w Zamku i w Katedrze na Wawelu. Studia do dziejów Wawelu. I. Kraków 1955, s. 412). 12 W. Ś l e s i ń s k i , Nauczanie technologii i technik malarskich w krakowskiej A SP . Zeszyty Naukowe Akademii Sztuk Pięknych nr 2, 1968, s. 39; J. J e I e n i e w s к a - S I e s i ń s к a, cz. II, Programy, op.cit., s. 129.

Ten schematyczny zarys rozwoju i ewolucji Akademii Krakowskiej sięgający okresu drugiej wojny światowej służy udow odnieniu, że idea kształcenia w tej uczelni w zakresie konserwacji zabytków różnych dziedzin sztuki nie jest now a i ma odległy w ielow ątkow y rodowód. Zniszczenie materialnych dóbr kultury w Polsce spow o­ dow ane drugą w ojną światową, jak również narastające zaniedbania i inne błędy systemowe lat powojennych, spotęgowały społeczne poczucie zagrożenia w tej sferze. Dlatego w ramach tworzenia nowych form organizacyj­ nych w dziedzinie ochrony, ratownictwa i konserwacji zabytków na eksponowanym miejscu — obok problema­ tyki architektonicznej — znalazło się zagadnienie zabyt­ ków sztuk plastycznych. Po raz pierwszy zatem w dziejach polskiego szkolnictwa wyższego zagwarantowano w aru ­ nki do utworzenia specjalizacji w dziedzinie konserwacji dzieł sztuki. Stworzono równocześnie, na znacznie w ię k ­ szą niż dotychczas skalę, podstawy instytucjonalne dla działalności praktycznej w tym zakresie — w postaci sieci pracowni przymuzealnych różnego typu lub w ramach now o powstałego* przedsiębiorstwa specjalistycznego Pracownie Konserwacji Zabytków.

Tak wiec powołanie do życia w krótkim okresie w ym ienio­ nych trzech wyższych ośrodków kształcenia z perspekty­ w ą stworzenia w tej dziedzinie solidnej bazy dydaktycz­ no-badaw czej — ma szczególną w ym ow ę. Jest zarazem przejawem twórczej myśli i racjonalnego działania w tak bardzo zagrożonej sferze kulturalnego dziedzictwa kraju, jakim w owym czasie były zabytki sztuki.

Powstanie W ydziału Konserwacji Dzieł Sztuki w krakow ­ skiej Akademii Sztuk Pięknych było jednym ze skutków połączenia w 1 9 5 0 r. dwóch istniejących po wojnie

3. Profesor Marian Słonecki (1 8 86 -196 9)

3. Professor Marian Słonecki (18 8 6 -1 9 6 9 )

w Krakowie wyższych szkół artystycznych; Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (W S S P ) oraz A kade­ mii Sztuk Pięknych (A S P ). W wyniku tego aktu dokonano fuzji dwóch elem entów składowych obydwu w ym ienio­ nych szkół o zbliżonym profilu kształcenia.

Pierwszy z nich — to Studium Konserwacji Zabytków i Dzieł Sztuki założone przy W S S P w 194 7 r. przez ówczesnego dyrektora szkoły, prof. W iesława Zarzyckiego przy współpracy prof. W ładysława Cholewińskiego13, drugi — to Katedra Technologii i Technik Malarskich, utworzona w 1 9 4 8 r. z przedwojennego Zakładu Techno­ logii i Technik Malarskich Akademii Sztuk Pięknych, przy czym kierownictwo tej Katedry na now o powstałym Wydziale objął podobnie jak poprzednio, prof. Jan Hop- liński. Gdy więc w 1 9 5 0 r. nastąpiło połączenie owych wyższych uczelni Krakowa, pod wspólną nazwą Akademii

13 Nazwa „Studium Konserwacji Zabytków Dzieł Sztuki" — w drugiej wersji bez spójnika „i” (sic) — widnieje na pieczątkach m.in. w indeksach (od r. akad. 1 9 4 7 /4 8 -1 9 4 9 /5 0 ). Natomiast W. S I e s i ń s к i (Szkolnictwo konserwatorskie w P o l­ sce .... op.cit., s. 164) podaje dokładną datę powstania Studium: 14.IX.1947 o nazwie „Studium Konserwacji Malarstwa i Rzeźby WSSP w Krakowie", twierdząc, ze od 1949 r. istniał w tej uczelni Wydział Konserwacji Malarstwa i Rzeźby (tamże), nie przytacza jednak źródła tych wiadomości.

J . E . D u t k i e w i c z we Wstępie do katalogu Wystawy prac studentów Studium Konserwacji Dziel S z tu k i... (por. przyp. 39) na s. 3 podaje mylnie rok 1948 jako datę powstania Studium przy WSSP. Sądząc z wykazu przedmiotów, m.in. w indeksach z w.w. okresu, była to placówka o programie wielostronnym oscylują­ cym między kształceniem ogólnoplastycznym a zabytkoznawst- wem i konserwatorstwem.

4. Profesor dr Józef Edward Dutkiewicz (1 9 0 3 -1 9 6 8 )

4. Professor Józef Edward Dutkiewicz (19 0 3 -1 9 6 8 )

Z perspektywy lat szczególnie wyraziście rysuje się postać tragicznie i przedwcześnie zmarłego w 1 9 6 8 r. prof. dr. Józefa E. Dutkiewicza jako głów nego twórcy merytorycz­ nej koncepcji studiów i struktury organizacyjnej W ydziału. Osobowość tego znawcy sztuki i jej w nikliw ego badacza, z pow ołania artysty, a zarazem analityka otwartego na postęp w nauce i sztuce, zadecydowała o wielostronnym — można by rzec — humanistycznym modelu krakows­ kich studiów konserwatorskich. Zakłada on bow iem nau­ czanie zmierzające do rozumienia i właściwej oceny humanistycznych treści i historycznych wartości podda­ w anego konserwacji zabytkowego dzieła sztuki, znajo­ mość i umiejętność oceny jego formy plastycznej, a zara­ zem dyscyplinę warsztatu konserwatorskiego w procesie jego konserwacji lub rekonstrukcji. Starania prof. D utkie­ wicza i pozostałych pedagogów z jego pokolenia, a także ich następców w kontynuowaniu tego kierunku d o w o ­ dzą, że wybrana koncepcja kształcenia była słuszna. Planowana pierwotnie w 1 9 5 0 r. struktura W ydziału zakładała program dwustopniow y obejmujący trzy lata studiów konserwacji po pierwszym obow iązkow ym roku studiów ogólnoartystycznych Akademii oraz dwa lata aspirantury. Cechą charakterystyczną opracowanego przez tw órców W ydziału projektu studiów był stosunko­ w o duży procent zajęć o charakterze artystycznym oraz humanistycznym. Aspirantura — jako wyższy stopień specjalizacji — miała za cel doskonalenie głównego kierunku studiów 17. Można więc stwierdzić, że od począt­

5. Docent Stanisław Jakubowski (1 8 8 5 -1 9 6 4 )

5. Docent Stanisław Jakubowski (1 8 8 5 -1 9 6 4 )

Sztuk Plastycznych, pow stał jeden W ydział Konserwacji Z abytków 14. Przed placówką tą stanęło zadanie w yp raco ­ wania spójnego programu w dziedzinie konserwacji zaby­ tków dzieł sztuki odpow iadającego wym ogom nadcho­ dzącego czasu.

Pierwszym dziekanem W ydziału został prof, dr Józef Edward Dutkiewicz. Jako ceniony historyk sztuki, artysta malarz i konserwator zabytków w latach m iędzyw ojen­ nych dawnych w o je w ó d ztw łuckiego i lubelskiego oraz woj. krakowskiego w e wczesnym okresie pow ojennym , zasłużony ponadto w dziedzinie ratowania zabytków sztuki w latach okupacji i po wojnie, był osobą szczególnie predestynowaną do organizowania i budowania w Polsce nowej w zasadzie dyscypliny, jaką stawała się konserw a­ cja zabytków dzieł sztuki19. Grono założycieli krakows­ kiego W ydziału Konserwacji Dzieł Sztuki tworzą pedago­ dzy obydw u uczelni, a przeważali wśród nich przed­ stawiciele W SSP. Ich listę rozpoczyna symbolicznie prof. W iesław Zarzycki, któremu śmierć w 1 9 4 9 r. uniem oż­ liwiła udział w pracy W ydziału, do którego powstania się przyczynił. Następni profesorowie: Marian Słonecki, W ła ­ dysław Cholewiński, najmłodszy spośród nich Józef E. Dutkiewicz, oraz jedyny z ASP prof. Jan Hopliński. Do grona tego nieco później (w 1 9 5 3 r.) dołączył doc. Stanisław Jakubow ski, również z W S S P 16.

14 Podstawę prawną utworzenia Wydziału Konserwacji w Aka­ demii Sztuk Plastycznych w Krakowie stanowi rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 11 sierpnia 1950 r. w sprawie utworzenia Akademii Sztuk Plastycznych w Krakowie, Dz.U.R.P. nr 39 poz. 355, z mocą obowiązującą od dn. 1 września 1950; por. W. 5 I e s i ń s к i. Szkolnictw o konserwatorskie ..., op.cit., s. 164. 15 Prof. dr J.E. Dutkiewicz był dziekanem Wydziału (kierow­ nikiem Studium) w latach 1 9 50 -196 8 z przerwą dwóch lat akademickich 1 9 5 6 /5 7 , 1960/61, kiedy tę funkcję pełnił prof. Jan Hopliński. Zob. m.in. liczne artykuły poświęcone pamięci Profesora autorstwa L. K a l i n o w s k i e g o , H. G a w a r e c - k i e g o , H. P ie ń k o w s k ie j,„ O c h r o n a Z a b y tk ó w ” 1 9 6 8 nr 1 ; A. B o c h n a k a , „Folia Historiae Artium” t. V I/V II 1971; M .D а у с z а к - D o m a n a s i e w i с z. Biuletyn Informacyjny ZPAP nr 65 -66 , 1969; tejże w: „Dysputy Konserwatorskie” t. 1, Kraków 1979.

16 Podstawowe dane biograficzne dotyczące założycieli Wydzia­ łu znaleźć można m.in.: Materiały do dziejów ... 1895-1939, op.cit.: W. S I e s i ń s к i, cz. III, Pedagodzy, s. 186, tenże, cz. IV, Studenci, ss. 218, 263, 288, 292, 394; oraz w katalogu wystawy Dzieło sztuki w konserwacji (zob. przyp. 55), noty biograficzne konserwatorów.

17 W Archiwum Wydziału (Organizacja 1950-1970) zachował się protokół z posiedzeń Podkomisji Konserwacji z dn. 23 i 31 V oraz 13 VI 1950 r. odbytych w budynku Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie z podpisami prof. J.E. Dutkiewicza, J. Hoplińskiego i M. Słoneckiego oraz niedatowany i niesyg- nowany program studiów konserwatorskich (zapewne autorstwa prof. Dutkiewicza) w maszynopisie.

W skład stałej kadry nowo zakładanego Wydziału wchodziło 6 osób: prof. J.E. Dutkiewicz, prof. Jan Hopliński, prof. Marian Słonecki, naucz, techn. Władysław Cholewiński, st. asyst. Zbig­ niew Kowalski oraz asyst. Z. Medwecka. W wykazie z dnia 16 I 1951 r. figurują nadto wykładowcy: prof. Karol Estreicher, prof. Lech Kalinowski, prof. T. Waśkowski. Archiwum Wydziału, Organizacja 1950-1970.

k u istnienia W ydziału załozono duzy stopień jego a u t o n o ­ mii w strukturze uczelni, jednakże przy z a c h o w an iu zasa­ dy org anicznej z nią więzi w zakresie wykształcenia og ó ln o p la s ty c z n e g o i n iektó ry ch p rz e d m io tó w te o re ty c z ­ nych, które zamierzano k o n ty n u o w a ć przez większość lat s t u d i ó w 18 Ta pie rw o tn a koncepcja ulegała w ie lo k ro tn y m m o d y fik a c jo m . M o d e l w spółczesny ponieką d do mej nawiązuje.

W pierwszej p o ło w ie lat pięćdziesiątych — jak zresz­ tą i później — w strukturze W yd z ia łu w p r o w a d z o n o p e w n e zm ia n y dotyczące liczby i zakresu działania poszczególn ych ka tedr oraz ich w e w n ę tr z n e g o p o ­ d z ia łu ” . Z biegiem lat je dnak przyjął się i u trw a lił schemat w y ra ż a ją c y w przybliżeniu g łó w n ie kierunki kształcenia. O b e jm o w a ł on d w ie Z e s p o ło w e Katedry Konserw acji Malars twa: s z ta lu g o w e g o — pod k ie ru n ­ kiem prof. M ariana S ło n e ckie g o oraz ściennego — pod kie ru nkie m prof. dr. Józefa E. Dutk iewicza, n adto Katedrę T echnolo gu i Technik Malarskich pod kieru nkiem prof. Jana H oplm skiego.

Pro blematyka konserw acji rzeźby jako drugiej obok malarstwa specjalizacji była obecna w programie s tu d i ó w od początku istnienia W ydziału Je d n a k niestety ty lk o o k re s o w o z n a jd ow a ło to wyraz w jego schemacie org anizacyjnym . I tak np Katedra Konserwacji Rzeźby istniała w latach 1952-1 954 (por przyp. 19) Istniała ona p o n o w n ie w latach 1 9 6 0 - 1 9 6 5 W ty m czasie oraz od 196 5 r do c h w ili obecnej fu n k c jo n u ją jedynie d w ie p ra c o w n ie tej specjalizacji w ramach u tr w a lo n e g o w la­ tach siedemdziesiątych podziału na d w ie ze sp o łow e k a te ­ dry k o n s e rw a c ji20

W latach 1 957 ] 961 istniała w ramach Wydziału Katedra K onserw acji Grafiki pod kieru nkiem doc Stanisława Ja k u b o w s k ie g o Od 195 3 r grafika tr akto w ana była jako przedmiot. Działalność tej katedry rozwijającej tak istotną dla Krakowa specjalizację została w 1961 r p o z b a w io n a p e rsp e ktyw ro z w o jo w y c h z p o w o d ó w kad ro w y c h oraz lo k a lo w y c h Do 1981 r przetrwała jako przedm io t g łó w n i e w ramach Katedry T echnolo gu i Tech mk M a la rskich 21.

W y m ie n io n e g łó w n e kierunki kształcenia na Wydziale otr z y m y w a ły p o d b u d o w ę teoretyczną tak w zakresie nauk ścisłych: fizyki i c h e m ii22, jak i nauk hum anisty cznych

np. historii sztuki oraz historii i teorii konse rw acji Znaczenie znajomości p ra w id e ł ro zw o ju sztuki w w y kształceniu artysty ko nserw ato ra zn a jd o w a ło sw o j wyraz w prog ramie s tu d ió w kra ko w skie g o W ydziału Konserwa cji od początku jego istnienia Niezależnie b o w ie m od o g ó ln o u c z e ln ia n y c h w y k ła d ó w historii sztuki powszech nej w p r o w a d z o n o ten przedmiot jako o d rębny cykl w y k ł a ­ d ó w na W ydziale ze szczególnym u w z g lę d n ie n ie m historii sztuki polskiej Tę potrzebę uzasadnia specyfika z a w o d u k onserw atora

W pierw szych latach istnienia W ydziału w y k ła d o w c a m i tego przedm iotu byli ówcześni i przyszli p rofesorowie UJ prof dr Karol Estreicher (w 1951 r ), dr Lech Kalinowski ( w l 1951 1 9 6 9 ) oraz mgr inz arch Piotr Krakowski (d o 9 66 i ) , a w latach 1 9 65 1 976 szczególnie em ocjonaln ie zaangażowany w pracę W ydziału dr Ju liu s z Ross Od 19 72 r przedm iot ten wraz z k o n s u lto w a n ie m prac d y p lo m o w y c h w aspekcie historii sztuki pro w adzi ( p o c z ą ­ tk o w o w s p ó ln ie z dr Rossem) mgr Maria Dayczak- Doma- nasiewicz Od 1982 r w y k ła d a ona rów nie ż tz w nauki p o m o cn icze historii sztuki tra kto w a n e jako w p ro w a d z e n ie do historii sztuki oraz doku m e n ta cji ko nserw ators kiej Większość spośród wyżej w y m ie n io n y c h osób w różnych

ikresach związana była z Uniw ers yte tem Jagiellońskim ,

co z a p e w n iło istniejącą do dziś - - ścisłą więź krakows kiego W ydziału Konserw ac ji z Instytu tem Historii Sztuki UJ. Przykładem jest w ie lo le tn ia działalność prof. dr. Lecha K alinowskiego, jak ró w n ie ż w y c h o w a n k a W ydziału prof

18 D o ty c z y to m in m alarstw a , rzeźby, rysunku w ie c z o rn e g o h is to rii sztu ki p o w sz e ch n e j, nauk s p o łe czn o p o lity c z n y c h itp p o r Z. M e d w e c k a . S tu d iu m K o n s e rw a c /i . o p .c it., s 117 19 Np. w 1 9 5 2 r. o p ró cz trzech o b sa d z o n y c h katedr K o n se rw a cji M a la rs tw a (p ro f. dr J E D u tk ie w ic z ), K o n se rw a cji Rzeźby (p ro f M S ło n e c k i) oraz T e c h n o lo g ii i T ech n ik M alarskich (p ro f J H o p liń s k i) p la n o w a n o u tw o rz e n ie katedr K o n se rw a cji G rafiki i Papieru oraz K o n se rw a cji M e ta lu (A rc h iw u m W y d zia łu , j w ), w r akad 1 9 5 4 1 9 5 5 istn ia ł in n y p o d zia ł na: I Katedrę Z e s p o ło w ą o b e jm u ją cą p ra c o w n ie k o n s e rw a c ji m alarstw a s z ta lu g o w e g o i ście n n e go (p ro f J E. D u tk ie w ic z , p ro f M S lonecki, asyst Z M e d w e c k a ), k o n s e rw a cji rzeźby (a d iu n k t K. B o rk o w s k a ) oraz k o n se rw a c ji g ra fik i, p apieru i książki (d o c S J a k u b o w s k i), II Katedrę Z e s p o ło w ą T eorii i H is to rii K o n se rw a cji z p ra c o w n ik a m i in w e n ta ry z a c ji z a b y tk ó w oraz te o rii k o n se rw a c ji (p ro f D u tk ie w ic z , st asyst W. Ś le s iń sk i), h is to rii sztuki (p ro f L K a lin o w s ki st asyst W Ś le siń s k i). z Z akładem D o k u m e n ta c ji K o n se rw a to rs kiej (m a la rstw a , grafik» rzeźby i rzem iosła a rty s ty c z n e g o ) kier J D u tk ie w ic z , a d iu n k t Z M e d w e c k a , st. asyst. W. Ś lesiński (p o r przyp 2 3 ), oraz III Katedra T e c h n o lo g u i T e ch n ik M alarskich (p ro f J H o p liń s k i) z p ra c o w n ia m i: te c h n o lo g ii m alarstw a i tech n o lo g n rzeźby, c h e m ii s to s o w a n e j (m g r M W e jm a n) oraz z Za kładem T e c h n o lo g u i C hem ii (kie r p ro f J H o p liń s ki m gr M W ejm an, a d iu n k t Z K u w a ls k i) A rc h iw u m W yd zia łu , j w. 20 W 1 9 5 2 r |ako k ie ro w n ik K a te o iy K o n se rw a cji Rzeźby fig u ru je p ro f M S lo n e cki (p o r przyp 1 9 ) , w r akad 1 9 5 3 19 5 4 a d iu n k t W Labędzki W latach n a stę p n ych z lik w id o w a n o Katedrę, a spe c ja liz a q a ta ja ko P ra co w n ia K o n se rw a cji Rzeźby należała do Katedry K o n se rw a cji M a la rstw a S z ta lu g o w e g o (kie r p ro f M S lo n e c k i) ze sta łym i k o n s u lta n ta m i p ro f J a rk ie m Pugetem i st asyst m gr Krystyną B o rko w ską

W 1961 r w w y n ik u lik w id a c ji IV Katedry K o n se rw a cji G ra fiki (p o r przyp. 21 ) re a k ty w o w a n o katedrę konserwac ji rz e /b y pod nazw ą IV Katedry K o n se rw a cji Dziel Sztuk (kier p ro f M S ło n e ck i) z zakładem k o n s e rw a c ji rzezb (p o i z a i/ą d z e n ie nr 87 M K iS z dn 20 VI 1961 r §1 p kt 3) W tym roku p ro je k to w a n ie a rc h ite k to m c z n o -rz e ź b ia rs k ie dla s tu d e n tó w IV roku p ro w a d z ił p ro f J G a łę zo w ski, stałe k o n s u lta c je nadal p ro f J Puget Stała obsada Katedry a d iu n k t P W o jty n a , st asyst К B o rk o w s k a (d o 1 963 r ), na u czycie l p rz e d m io tó w p o m o c n ic z y c h W W e rnd l Katedra ta d o trw a ła do r akad 1 9 6 4 1 9 6 5 z p ra c o w n ia m i k o n s e rw a c ji rzeźby d re w n ia n e j (m gr Z P uget) i ko n s e rw a c ji rzeźby kam iennej (a d iu n k t T O staszew ski, p ro w a d z ą c y ró w n ie ż s tu d iu m rzeźby) N a stępnie p ra c o w n ie te u le g ły ro z d z ia ło w i p o m ię d zy d w ie Katedry K o n s e rw a c ji M a la rs tw a (p o r p rzyp 38) To w p e w n y m s to p n iu d y s k u s y jn e rozw ią zan ie z p u n k tu w id z e n ia p ro b le m a ty k i s p e cja liza cji ja k o całości w y n ik a , jak sądzę, przede w s z y s tkim z braku tra d y c ji c ią g ło ś c i istn ie n ia Katedry K onserw a c j i Rzezby przy nader n ie sp rzyja ją cych w a ru n k a c h o rgam zacyi no lo k a lo w y c h

21 Od r akad 1 9 5 3 1 9 5 4 k o n s e rw a c ję g ra fik i, p ó źniej ró w n ie ż e m a lierstw o , p ro w a d z ił d o c S ta n is ła w J a k u b o w s k i, ko n se rw a c ję książki oraz w y k ła d y z h is to rii książki p ro w a d z ił w ó w c z a s dr R obert J a h o d a 7 ó łto w s k i W r akad 1 9 5 7 /1 9 5 8 u tw o rz o n o na S tu d iu m IV Katedrę tej s p e cja liza cji pod nazw ą Katedra Konser w a c ji G rafiki (zarz n r 1 5 6 M K i S z d n 11 V III 1 9 5 8 ) Po lik w id a c ji tej Katedry (zarz nr 87 M K iS z 20 VI 1961 S§ pkt 2) oraz po o d e jś ciu jej k ie ro w n ik a d oc S J a k u b o w s k ie g o na e m eryturę w 1961 r te c h n o lo g ię p apieru w aspekcie zaaadm eń konser w a to rs k ic h w y k ła d a ł do 1981 r m gr К P ło c h o c k i w ram ach III Katedry T e c h n o lo g u i T ech n ik M a la rskich (p o c z ą tk o w o dla o b y d w u sp e cja liza cji tj k o n s e rw a c ji m alarstw a i rzeźby następ me w y łą c z n ie dla k o n s e rw a c ji m a la rstw a )

22 W y k ła d y z c h e m ii m alarskiej p ro w a d z iła w latach pięćdziesią tyc h (d o 1961 r ) m gr M aria W e jm a n o w a W 1 9 6 2 r p o w « ' iły p ra c o w n ie Fizyki S to s o w a n e j (m g r M aria Ligęza) i Chemu S to so w a n e j (m g r mz R om an B iliń s k i) w ram ach III Katedry T e c h n o lo g ii i T ech n ik M a la rs k ic h (zob przyp 3 2 '

dr. Je rzego G a d om skie go, ja ko stałych k o n s u lta n tó w prac d y p l o m o w y c h i k w a lifik a c y jn y c h oraz stałych c z ło n k ó w Komisji D y p lo m o w e j W ydziału . W roku aka d e m ickim 1 95 4 /1 9 5 5 prof. D u tk ie w ic z za p o c z ą tk o w a ł w y k ła d y z t e ­ orii i historii k onserw acji, które k o n ty n u u je prof. W. Slesiński.

Od początku istnienia W ydziału kła d z io n o nacisk na p roblem d o k u m e n ta c ji ko nserw ato rskiej. Zajęcia z i n w e n ­ taryzacji i kopii pro w adził zrazu prof. D utkiewicz. W 1 954 r. u tw o r z o n o o d d z ie ln y Zakład D o k u m e n ta c ji K o n s e r w a to r­ skiej, w k tó ry m asystentami byli o becni profesorowie: Zofia M e d w e c k a i W ła d y s ła w Slesiński23. S tw o r z o n o tez istniejącą do dziś W y d z ia ło w ą P ra c o w n ię Fo to g ra fic zn ą 24. W szystkie te p rze d m io ty z g ru p o w a n e były w latach 1 9 5 3 ­ - 1 9 5 5 w Katedrze N auk T e o re ty c z n y c h 25. Od 1 9 5 6 r. w z m o d y fik o w a n e j postaci w c h o d z ą one w skład innych katedr. W latach pięćdziesiątych na W yd zia le f u n k c j o n o ­ wał, p o w s z e c h n y w ó w c z a s , system d w u s t o p n io w y , ja k ­ k o lw ie k nieco z m ie n io n y w sto sunku do p ie r w o tn e g o projektu. O b e jm o w a ł on d w u le t n ie studia k ie ru n k o w e specjalizacji k o n s e rw a c ji malarstwa i rzeźby na III i IV roku (p o trzech latach s tu d i ó w o g ó ln o p la s ty c z n y c h ASP ). Sp o ra d yczn ie tez p rz y jm o w a n o na o w e studia a b s o l w e n ­ t ó w UJ, najczęściej po u ko ń cze n iu historii sztuki, po spełnie niu okre ślo n ych w y m a g a ń . O b o w ią z k o w e p rz e d ­ m io ty o g ó ln o p la s ty c z n e i niektóre teoretyczne s ta n o w iły nadal element łączący studia k ie ru n k o w e na W ydziale z Ogólnym programem uczelni W o w y c h latach lic z e b ­ ność s tu d e n t ó w na roku w ahała się w granicach 1 0 -1 4 o só b Kadrę liczącą 3 - 4 w y k ł a d o w c ó w w s to p n iu p ro fe ­ sora lub d o c e n ta w s p o m a g a ło w ó w c z a s 3 w y k ł a d o w c ó w p ra cu ją cych na p o d s ta w ie zlecenia oraz 4 - 5 a s y s te n tó w 26. W ydział mieści! się w ó w c z a s w prz yd zie lo n ych mu przez Rektorat lokalach w g m a c h u d a w n e g o M u z e u m Przem ys­ ło w e g o przy ul Smoleńsk 9. Do dziś znajduje się tam g łó w n a je g o siedziba Uzyskane w latach siedem dzie sią­ tych p o m ie s z c /e m a d o d a tk o w e przy ul. Masarskiej na Kazimierzu oraz przy M a ły m Rynku 4 me rozwiązują dram atycznej sytuacji lo k a lo w e j W ydziału.

W p o c z ą tk o w y m okresie istnienia W yd zia łu zadania w za­ kresie k o n s e rw a c ji z a b y tk ó w sztuki o b e jm o w a ły w dużej mierze pro b le m a ty k ę ra t o w n i c tw a i s k o n c e n tr o w a n e były g ł o w n i e na z a g adnie niach k o n s e rw a c ji bieżącej oraz na d o k u m e n t o w a n i u stanu z a c h o w a n ia z a b y tk ó w w terenie.

Zadania te, w y n ik a ją c e ze zniszczeń s p o w o d o w a n y c h w czasie w o jn y i b u rz liw y c h lat p o w o je n n y c h , określały w znacznym sto p n iu charakter ówczesnej pracy W ydziału. J e d n y m z je g o e le m e n tó w były o rg a n iz o w a n e przez W ydział, a fin a n s o w a n e przez M in is te r s tw o Kultury i S z tu ­ ki, k i lk u d n i o w e objazdy w y b r a n y c h te re n ó w M a ło p o ls k i i Śląska. Ich celem było sporządzenie w s tę p n y c h d o k u ­ mentacji stanu z a c h o w an ia z a b y tk o w y c h dzieł sztuki, s ta n o w ią c y c h w yp o sa żen ie różnych w y ty p o w a n y c h wcześniej o b ie k tó w . Przy tej okazji p o d e jm o w a n o

bada-23 Z akład D o k u m e n ta c ji K o n se rw a to rskie j (m a la rs tw a , rzeźby, g ra fik i i rzem iosła a rty s ty c z n e g o ), w cze śn ie j p ra c o w n ia , pod kier. J. D u tk ie w ic z a w r. akad. 1 9 5 4 /1 9 5 5 w c h o d z ił w skład II Z e s p o ło w e j Katedrv Teorii i H is to rii K o n s e rw a c ji k ie ro w a n e j przez J E. D u tk ie w ic z a . O b e jm o w a ł on M u z e u m P a to lo g ii D zieł S ztuki, A rc h iw u m , B ib lio te k ę oraz p ra c o w n ię fo to g ra fic z n ą . Od 1 9 6 8 r. ja ko Z akład D o k u m e n ta c ji i In w e n ta ry z a c ji w sze d ł w skład I Katedry M a lo w id e ł Ś c ie n n y c h i Rzeźby A rc h ite k to n ic z n e j. P ra c o w n ię D o k u m e n ta c ji i K o p ii w te j Katedrze p ro w a d z ił w la ­ tach 1 9 6 0 -1 9 7 2 dr J e rz y G a d om ski. O d 1 9 7 3 r. do dziś zajęcia te w ram ach P ra c o w n i In w e n ta ry z a c ji M a lo w id e ł Ś c ie n n y c h i Rzeź­ by A rc h ite k to n ic z n e j I Katedry p ro w a d z i a d iu n k t M ag d a le n a K alicińska.

24 P ra c o w n ię tę p ro w a d z ili ko le jn o : m gr Emil R a c h w a ł ( 1 9 5 3 ­ - 5 6 ), m gr Tadeusz Knaus (1 9 5 7 - 6 0 ) , na stęp n ie m gr M ic h a ł W o źn ia k, w s p ó łp ra c o w a ł z nią St. Z ba d yń ski, a k tu a ln ie p ro w a d z i ją Z b ig n ie w Starzyński. Od lat sie d e m d zie sią tych is tn ie je na ASP M ię d z y w y d z ia ło w y Zakład F o to g ra fik i p ro w a d zą c y szkolenie w d z ie d z in ie fo to g ra fii ró w n ie ż dla s tu d e n tó w W y d z ia łu K o n se r­ w a c ji D zieł Sztuki.

25 W r akad 1 9 5 4 /1 9 5 5 przybrała ona nazw ę II Z e s p o ło w e j Katedry T eo rii i H is to rii K o n se rw a cji (k ie ro w a ł nią p rof. J E D u tk ie w ic z ) z p ra c o w n ia m i: In w e n ta ry z a c ji Z a b y tk ó w , T eorii K o n s e rw a c ji i H is to rii S ztu ki (p ro f. D u tk ie w ic z , m gr W. Ślesiński, doc. dr L. K a lin o w s k i; oraz z Z akładem D o k u m e n ta c ji K o n s e rw a ­ to rskie j (zob. przyp. 2 3 ). W 1 9 5 6 r. fig u ru je ona po raz o s ta tn i pod nazw ą Katedry T eo rii K o n se rw a cji.

26 W ty m okresie, o p ró cz p ro fe s o ró w e ta to w y c h (k ie ro w n ik ó w Katedr) w s p ó łp ra c o w a li z W y d zia łe m ja k o w y k ła d o w c y i k o n s u l­ ta n ci: doc. dr Lech K a lin o w s k i, p rof. Ja ce k Puget, m gr M aria W e jm a n o w a . G ro n o m ło d s z yc h p ra c o w n ik ó w W y d z ia łu tw o rz y li m gr. m gr. Z. M e d w e c k a (o d 1 9 5 4 a d iu n k t), W. Ś le siń ski (od 1 9 5 8 a d i.), J. B o le s ła w s k i, Z. K o w a ls k i (o d 1 9 5 4 a d iu n k t; A rc h iw u m W y d z ia łu )

6. U cze stn icy w y c ie c z k i W yd zia iu K o n se rw a cji A k a d e m ii Sztuk Piasty c zn ych w K rakow ie, 1 9 5 3 O d le w e j A P a w ło w s ka , Z P a w ło w s k a , J. D u t­ kie w icz, Z M e d w e ck a , T Z yc h ie w ic z , O Z a g ó ro w s k i, L K a lin o w s k i

6. P a rticip a n ts o f e x c u rsio n o f the D e p a rtm e n t o f C o n s e rv a tio n o f the A ca d e m y o f A rt in C ra cow , 1 9 5 3 From left A. P a w ło w s k a , Z. P a w ło w ­ ska, J D u tk ie w ic z , Z. M e d w e c k a , T Z y c h ie w ic z , O Z a g ó ro w s k i, L K a li­ n o w s k i

nia i odkrywano nie znane dzieła. W 1 9 5 3 r. zorganizow a­ no objazd części dawnych w o jew ó d ztw kieleckiego i lu­ belskiego, w 1 9 5 4 r. — południow o-w schodniej części daw nego w o jew ó d ztw a krakowskiego, a w 1 9 5 5 r. — części daw nego w o jew ództw a opolskiego27. Akcje te, organizowane przez prof. J. Dutkiewicza z udziałem prof. L. Kalinowskiego i innych zaproszonych osób, zapewne świadom ie nawiązywały do tradycji wspomnianych w y ­ cieczek naukow o-krajoznawczych organizowanych przed laty w Akademii przez prof. W ładysława Łuszcz- kiewicza. Być może szczególny klimat powojennych lat sprawił, że objazdy te, stanowiąc wów czas niezwykle silny czynnik integrujący społeczność W ydziału, trwale zapisały się w pamięci ówczesnych studentów i asysten­ tów .

W roku akademickim 1 9 5 6 /1 9 57 nastąpiła istotna zmiana dotycząca statusu W ydziału, polegająca na innym usytuo­ w aniu go w strukturze uczelni. Przemianowano go b o ­ wiem na Studium Konserwacji Dzieł Sztuki podległe W ydziałow i Malarstwa i Grafiki. Rada Studium wystąpiła w ów czas z wnioskiem o przedłużenie toku studiów do lat sześciu z siódmym rokiem dyplom owym oraz o ogranicze­ nie na studiach kierunkowych obu specjalizacji limitu studentów do 10 osób28. W maju 1 9 5 8 r. sprecyzowano tok studiów konserwatorskich jako dw uletni po obo w iąz­ kowych czetrech latach malarstwa lub rzeźby, względnie po ukończeniu studiów uniwersyteckich z zakresu historii sztuki i odbyciu egzaminu z rysunku oraz malarstwa lub rzeźby29. Należy przypuszczać, ze ówczesny Rektorat sytuując konserwację dzieł sztuki w prężnym wydziale 0 charakterze twórczym nie zamierzał — jak z pozoru można by sądzić — obniżać rangi tego kierunku kształce­ nia. Decyzja ta była wynikiem poglądu, że przyszły konser­ wator — obok kwalifikacji zaw odow ych — powinien legitym ować się możliwie wysokim poziomem wykształ­ cenia plastycznego. O w o zarządzenie administracyjne Rektoratu musiało jednakże spow odow ć pewne okreś­ lone ograniczenia w sferze organizacji ówczesnego S tu ­ dium. W w idocznej z tym sprzeczności pozostaje nato­ miast wyraźna tendencja rozwojow a, jaką można zaobser­ w o w ać śledząc tok studiów na przełomie lat pięćdziesią­ tych, a szczególnie w całej dekadzie lat sześćdziesiątych. W październiku 1961 r. przeszli na emeryturę trzej profeso­ rowie z grona założycieli Wydziału: Jan Hopliński, Marian Słonecki i Stanisław Jakubow ski30, a w 196 3 r. zasłużony pedagog — W ładysław Cholewiński. Wraz z nimi odeszła cała epoka, w której konserwacja dzieł sztuki — w dużej mierze za ich przyczyną — torowała sobie uporczywie drogę w Polsce do obecności w świecie sztuki i nauki. Fakt ten w ówczesnym życiu W ydziału (w ów czas S tu ­ dium ) musiał spow odow ać istotne zmiany organizacyjne, programowe i kadrowe. Polegały one m.in. na aw an so w a­ niu istniejącej i pozyskiwaniu nowej, głównie młodej, kadry pomocniczych pracowników dydaktycznych. Pro­ ces ten daje się zaobserwować szczególnie w drugiej połow ie lat sześćdziesiątych31.

W e wczesnych latach sześćdziesiątych nastąpiły zmiany w wew nętrznej strukturze Studium. Polegały one na ponownym utworzeniu Katedry Konserwacji Rzeźby z pracowniami konserwacji rzeźby drewnianej i kam ien­ nej, w miejsce zlikwidowanej Katedry Grafiki (por. przyp. 19 1 2 0 ). Katedra ta jednak ze w zględów lokalowych i kadro­ w ych istniała jedynie w sferze administracyjnej. Jej zaję­ cia, konsultowane stale przez prof. Jacka Pugeta, odb y­ w ały się na ogół w lokalach trzech podstawowych katedr. Również w tym okresie pojawiły się próby oparcia stu­ d ió w konserwatorskich na solidnej bazie n aukow o-bada­

wczej z zakresu nauk ścisłych. W 1 9 6 2 r. zostały zorgani­ zowane pracownie: Fizyki Stosowanej — przez mgr Marię Ligęzę, oraz Chemii Stosowanej — przez mgr inż. Romana Bilińskiego32. Rozwój techniki i technologii konserwa­ torskiej oraz m ateriałoznawstwa konserwatorskiego w świecie stawiał bow iem przed krakowskim Studium poważne w yzw anie. Przejawem tego istniejącego do dziś kierunku była nasilająca się w latach późniejszych tenden­ cja do poszerzania bazy badawczej nad materią zabyt­ kową, jej strukturą, przyczynami i formami jej zniszczenia, nowymi środkami i metodami terapii. Wyrazem tych dążeń jest również wzrost udziału nauk pomocniczych z dziedzi­

ny nauk przyrodniczych (np. mikrobiologii technicznej, petrografii, mikrokrystalografii, preparatyki technicznej itp.). Ogłoszony w 1 9 6 3 r. problemowy artykuł J.E. Dutkiewicza pt. Potrzeba i granice specjalizacji33 stanowi próbę zdefiniowania ow ego kierunku, w którym musi podążać konserwacja dzieł sztuki jako nauka.

Przejawem działań w omawianej dziedzinie było n aw iąza­ nie ścisłej współpracy Studium z innymi uczelniami oraz instytucjami badaw czo-naukow ym i Krakowa i innych ośrodków. Pogłębiono więc kontakty z W ydziałami Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, nawiązano współpracę z Instytutem Fizyki Jądrowej UJ oraz z okreś­ lonymi specjalizacjami w Wyższej Szkole Rolniczej w Kra­ kow ie34.

Zarówno styl pracy pedagogicznej, jak i tematyka prac dyplom owych w om awianym okresie wyrażały nasilające się zainteresowania eksperymentalno-badawcze. Kon­ centrowały się one w o kó ł m.in. stosowania nowych mate­ riałów, postępu techniki i technologii konserwatorskiej, a nadto szeroko rozumianego zagadnienia rozwiązań plastyczno-aranżacyjnych, w ów czas szczególnie gorąco dyskutowanych w katedrze prof. Dutkiewicza.

27 Według wiadomości uzyskanych od pror. l. Medweckiej i prof, dr. W. Zalewskiego.

28 Pismo Rektora prof. Cz. Rzepińskiego w sprawie reorganizacji i przemianowania Wydziału z dn. 13 III 1956 r. oraz odpowiedź Rady z dnia 22 III 1956 r. (Archiwum Wydziału).

29 Zob. Uzupełnienia do Statutu ASP z dn. 7 V 1958 r. §14, pkt. I. 30 Pismo Rady Studium do Rektora z dn. 9 X 1 961 r. (Archiwum Wydziału).

31 W tym okresie limit studentów na roku wynosił 10 osób. Liczba pracowników Studium wynosiła wówczas 24 osoby, w tym 9 etatowych. (Z. M e d w e c k a , Studium .... op.cit., s. 116). Wzrost kadry w latach sześćdziesiątych ilustruje zestawienie: w 1962 r. liczba pracowników wynosiła 12 osób, w 1966 r. — 19, w 1968 r. — 28 (zob. W. S I e s i ń s к i. Szkolnictw o .... op.cit., s. 166). Na początku lat siedemdziesiątych liczba pracowników Wydziału dochodziła do 32 osób (Archiwum Wydziału).

32 W początku lat sześćdziesiątych ze Studium współpracowali w zakresie nauk ścisłych: prof. UJ dr Danuta Kunisz (fizyka) oraz dr M. Leszko i dr B. Śliwa (chemia). Powstałe w 1962 r. wydziałowe Pracownie Fizyki i Chemii Stosowanej funkcjono­ wały początkowo w ramach III Katedry Technologii i Technik Malarskich (por. przyp. 22). Od 1968 r. jako Zakład Chemii i Fizyki Stosowanej weszły w skład II Katedry Konserwacji (zob. Z. M e d w e c k a , Studium ..., op.cit., s. 115). Od 1989 r. Zakład ten stanowi jednostkę samodzielną i kieruje nią dr Maria Ligęza. W skład Zakładu wchodzą: Laboratorium Fizyki Stosowanej oraz Laboratorium Chemii Stosowanej.

33 J.E. D u t k i e w i c z , Potrzeba i granice specjalizacji. „Ochrona Zabytków" 1963, nr 2, s. 3-12.

34 Z. M e d w e c k a , Studium .... op.cit., s. 117; W. S I es i ń s к i. Szkolnictwo konserwatorskie .... op.cit., s.166.

Tym różnorodnym tendencjom w działalności W ydziału, występującym w większym lub mniejszym stopniu przede wszystkim w obu zespolonych katedrach konserwacji, towarzyszyła wzrastająca ekspansja badawcza w zakresie poszukiwań m alow ideł ściennych w terenie. Działania te podejm ow ane były w ramach Katedry M alow id eł Ścien­ nych prof. D utkiewicza, głów nie w aspekcie badań nad polskim średniowieczem. Akcję tę prowadzono przede wszystkim na obszarach zachodniej części Małopolski i Dolnego Śląska — przy poparciu Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz terenowych władz konserwatorskich35. Tę działalność krakowskiego ośrodka konserwacji zapocząt­ kowano juz w latach pięćdziesiątych, ale jej nasilenie przypadło na drugą połow ę lat sześćdziesiątych. Rezultaty ow ego konsekwentnie realizowanego programu w nastę­ pnych dziesięcioleciach były tylko kwestią czasu, a odkry- wczo-eksploracyjny aspekt pracy W ydziału stał się z bie­ giem lat trwałym wyróżnikiem stylu i charakteru działania krakowskiej szkoły konserwacji. Merytoryczna ocena w y ­ ników tej długofalow ej działalności w aspekcie korzyści dla wiedzy o sztuce pozostaje nadal zagadnieniem o tw a r­ tym.

Jedną z zasadniczych przyczyn pow odzenia różnorod­ nych inicjatyw W ydziału w tym i pokrewnych zakresach była z reguły otwarta i przychylna postawa terenowych władz konserwatorskich. Za m odelow y przykład w sp ó ł­ pracy uczelni z państw ow ym organem w ładzy konser­ watorskiej należy uznać okres działalności dr Hanny Pieńkowskiej na stanowisku konserwatora zabytków d a­ w nego w o je w ó d ztw a krakowskiego. Jej pasja, zaangażo­ w anie i w y jątko w o zbieżne rozumienie zadań w dziedzinie konserwacji ze stylem pracy reprezentowanym przez kie­ ro w n ictw o Studium przyniosło określone rezultaty w bar­ dzo różnorodnych dziedzinach działań konserwatorskich (por. przyp. 5 6 ). Rów nież korzystnie dla obu stron układa­ ła się współpraca Studium z władzami konserwatorskimi terenu M ałopolski, np. w o jew ó d ztw a kieleckiego, jak również w o je w ó d ztw śląskich: opolskiego, legnickiego oraz jeleniogórskiego — (g łó w nie w okresie długoletniej działalności jako w ojew ódzkiego konserwatora zabyt­ ków, mgr Jad w igi Skibińskiej (por. przyp. 5 7 ). O w e zachodnie w o jew ó d ztw a są tradycyjnymi już terenami wakacyjnych praktyk studenckich.

W latach sześćdziesiątych zazębiać się zaczęły interesy Studium i Muzeum Narodow ego w Krakowie i innych placówek muzealnych oraz PP Pracownie Konserwacji Zabytków w zakresie poszukiwań ciekawych tem atów studyjnych dla celów dydaktycznych i dyplom owych oraz praktyk studenckich. Ta obustronnie korzystna w spółpra­ ca, oparta na długoletnim doświadczeniu, trwa i pogłębia się nadal.

Od wczesnych lat sześćdziesiątych datuje się w spółdzia­ łanie Studium z Zakładem Artystyczno-Badaw czym ASP. U łatw ia ono finansowanie różnych przedsięwzięć o ch a­ rakterze n aukow o-badaw czym wspomagających zadania konserwatorskie. Pierwszą pracą zespołową tego typu zrealizowaną w ramach Zakładu były badania i inw entary­ zacje polichromii drewnianego kościoła w Dębnie Podha­ lańskim (ok. 1 5 0 0 r.) w ykonane przez zespół absolw en­ tó w Studium pod kierunkiem adi. Zofii M edw eckiej w la ­ tach 1961 - 1 9 6 3 3®.

Problem w ew nętrznej struktury i programu Studium wszedł w 1 9 6 3 r. ponow nie w stadium dyskusji. W tymże roku kierow nictw o Studium wystąpiło z kolejnym w n io s­ kiem o przedłużenie toku studiów kierunkowych w w y n i­ ku skrócenia do trzech lat studiów ogólnych37. W zreduko­ wanym ostatecznie do trzech członów schemacie organi­

zacyjnym Studium wprow adzono — jako zasadę podziału pracy dw óch katedr konserwacji — kryterium tw orzyw a W edług niej tw orzyw a mineralne pow inny łączyć w jednej katedrze problematykę malarstwa ściennego oraz rzeźby kamiennej i narzutowej, natomiast tw orzyw a organiczne — problematykę malarstwa sztalugowego i rzeźby d rew ­ nianej. W ten sposób ukształtował się w roku akadem ic­ kim 1 9 6 5 /1 9 6 6 układ do dziś w zasadzie obowiązujący i uznany za racjonalny w istniejących warunkach organi­ zacyjno-lokalowych. Obejmuje on: I Katedrę Konserwacji M alow id eł Ściennych i Rzeźby Architektonicznej (pozos­ tającej do 1 9 6 8 r. pod kierownictwem prof. dr. J.E. Dutkiewicza, następnie do chwili obecnej — prof. dr. W. Zalew skiego), II Katedrę Konserwacji M alow id eł Sztalu­ gow ych i Rzeźby Drewnianej Polichromowanej (od 1966 r. do chw ili obecnej pod kierownictwem prof. Zofii M e d ­ w eckiej) oraz Zakład Międzykatedralny Technologii i Te­ chnik Malarskich powstały (okresowo) w miejsce III Katedry Technologii i Technik Malarskich (kierowanej od 1961 r. przez dr. W . Ślesińskiego, od 198 7 r. doc. J. Nykiela38).

W kwietniu 1 9 6 4 r. Studium obchodziło 15-lecie swego istnienia. Z tej okazji zorganizowano wystawę prac dyplo- mowch studentów w gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Jego też nakładem — jako współorganizatora w ystaw y — wydano katalog opraco­ w any przez dr. W . Ślesińskiego i mgr M . S chuster-G aw - łowską. W stęp do niego, napisany przez prof. dr. J.E. Dutkiewicza, stanowi pierwszy zarys historii W ydziału (S tudium ) oraz pierwszą próbę charakterystyki jego pra- cy39._______ .

35 Ten kierunek zainteresowań został wyrażony w planie nauko­ wo-badawczym na lata 19 66-1967 przedłożonym z szerokim uzasadnieniem Ministerstwu Kultury i Sztuki Zarządowi Szkół Artystycznych przez prof. J.E. Dutkiewicza dn. 4 V 1965; zob. tez J . E . D u t k i e w i c z , Z działalności Katedry Konserwacji Malowi­ deł Ściennych A S P w Krakowie. „Ochrona Zabytków" 1966, nr 2, ss. 49 i n.; Z. M e d w e с к a. Studium ..., op.cit., ss. 117 i n. 36 Z. M e d w e c k a , Inwentaryzacja malowideł ściennych w koś­ ciele w Dębnie Podhalańskim. „Ochrona Zabytków" 1962, nr 2, ss. 19-33.

37 Pismo dziekana Studium do rektora prof. Cz. Rzepińskiego z dn. 11 IV 1963 r. (Archiwum Wydziału).

38 Do 1968 r. w skład I Katedry oprócz Pracowni Konserwacji M alowideł Ściennych oraz Pracowni Rzeźby Architektonicznej wchodził Zakład Fizyki i Chemii, zaś II Katedry — oprócz Pracowni M alowideł Sztalugowych i Pracowni Rzeźby Drewnia­ n ej— Zakład Inwentaryzacji i Dokumentacji. Na wniosek kierow­ nictwa Studium (pismo do rektora z dn. 2 IV 1968 r.) dokonano wymiany tych zakładów między wymienionymi katedrami (A r­ chiwum Wydziału, Organizacja 1950-1970). Stan ten w zasadzie obowiązuje do dziś. Program utworzonego w 1965 r. w miejsce III Katedry Międzykatedralnego Zakładu Technologii i Technik Malarskich, oprócz zajęć w ramach Studium macierzystego, ohejmował również zajęcia dydaktyczne dla Wydziałów: Malarst­ wa, Grafiki oraz Architektury Wnętrz. W 1968 r. reaktywowano w ramach Studium III Katedrę Technologii i Technik Malarskich (W. Ś l e s i ń s k i , Nauczanie technologii i technik malarskich ..., op.cit., s. 46 ), która od 1971 r. zmieniła nazwę na III Katedrę Technologii i Technik Konserwatorskich Dzieł Sztuki.

39 Katalog Wystawa prac studentów Konserwacji D ziel Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w 15-lecie istnienia, wydany nakładem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, kwiecień 1964. Kuratorem wystawy był prof. J.E. Dutkiewicz, komisarzem Z. Medwecka, projektantem ekspozycji mgr L. Wajda; zob. też: M . S c h u s t e r - G a w ł o w s k a , Wysta­ wa prac absolwentów Studium Konserwacji D ziel Sztuki A S P w Krakowie. „Ochrona Zabytków" 1964, nr 3, ss. 5 5 -6 0 (jubi­ leusz 15-lecia obejmuje symbolicznie również początki Studium Konserwacji Dzieł Sztuki przy WSSP, które prof. J. Dutkiewicz odnosił mylnie do r. 1948 — por. przyp. 13).

Podobną tematycznie wystawę, choć w mniejszej skali, zorganizowano wcześniej w 1961 r. w lokalu Stow arzy­ szenia Historyków Sztuki40. Ówczesny stopień rozwoju Studium obrazuje kilka danych zaczerpniętych z przyto­ czonego Wstępu do Katalogu w ystaw y z 1 9 6 4 r. W tym czasie zatrudnionych było w Studium 12 pracowników dydaktycznych, do kwietnia tegoż roku złożyło dyplomy 194 absolw entów . Nauka odbywała się po trzech latach artystycznych studiów ogólnych w systemie trzyletnich studiów kierunkowych, a dyplom składano pod koniec VI roku41.

W dniach 2 2 -2 4 października 1 9 6 4 r. odbyła się w Krako­ w ie ogólnopolska sesja poświęcona problematyce konse­ rwacji m alow ideł ściennych. Jej głównym organizatorem i współgospodarzem, obok Ośrodka Dokumentacji Z abyt­ ków w W arszawie, było Studium Konserwacji Dzieł S ztu­ ki. Uczestniczyli w niej przedstawiciele dwóch pozosta­ łych ośrodków kształcenia konserwatorskiego w W arsza­ w ie i w Toruniu42.

Ta ogólnopolska sesja dow iodła, że w zakresie konserwa­ cji zabytków malarstwa ściennego pozycja Studium jako czołowego ośrodka w Polsce była w pełni ustalona już w pierwszej połowie lat sześćdziesiątych. Sukcesywne poszerzanie zakresu obu specjalizacji konserwatorskich — malarstwa i rzeźby oraz problematyki technologii i tech ­ nik z nimi związanych pow odow ało nieunikniony wzrost ilościowy i jakościowy programu nauczania. Toteż w roku akademickim 1 9 6 7 /1 9 6 8 na wniosek kierownictwa Stu­ dium (aprobow any przez M K iS ) po raz drugi przedłużono

studia kierunkowe z trzech do czterech lat (przy ró w n o ­ czesnym ograniczeniu czasu studiów ogólnoplastycznych z trzech do dw óch la t)43. Rok szósty miał być rokiem dyplom owym . W tym okresie limit studentów na roku był średnio mniejszy o połowę w stosunku do pierwotnego i wynosił 5 -6 osób.

Kolejnym wyrazem dążenia do coraz większej autonomii Studium w strukturze Akademii był wniosek jego kierow ­ nictwa, dotyczący przemianowania go na Instytut

Konser-40 Wystawę prezentującą prace dyplomowe dwóch kolejnych roczników absolwentów zorganizowano w dawnym lokalu SHS w Rynku Głównym 22 w Krakowie w dn. 1 9 -3 0 III 1961 r. Jej kierownikiem był ówczesny prezes oddziału krakowskiego SHS, prof. J.E. Dutkiewicz, komisarzem i projektantem ekspozycji — mgr Andrzej Domanasiewicz.

41 J.E. D u t k i e w i c z , Wstęp. W: Wystawa prac studentów..., op. cit., s. 4 (por. przyp. 31).

"Sesja ta odbyła się pod patronatem Ministerstwa Kultury, i Sztuki Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków. Zob. Zagadnienia technologii konserwacji malowideł ściennych. BMiOZ, seria B, T. XI, Warszawa 1965; Zob. też program konferencji Konserwacja malowideł ściennych. Kraków, ASP, 22 -2 4 października 1964. 43 Zob. pismo kierownictwa Studium z dn. 23 IX 1967 r. do MKiS — Zarządu Szkół Artystycznych (Archiwum Wydziału). Propo­ nowany tok studiów wszedł w życie w r. akad. 1 9 6 8 /1 969; zob. Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie. Wydział Malarstwa. Studium Konserwacji D ziel Sztuki, Infromator za rok 19 6 8 /1969.

7. Profesor Józef Dutkiewicz z ucznia­ mi w czasie badań konserwatorskich na Dolnym Śląsku, Olszyniec 1967

7. Professor Józef Dutkiewicz with students during conservation studies in the Lower Silesia, Olszyniec 1967