R O C Z N I K I G L E B O Z N A W C Z E T . XX X I X N R 3 W A R S Z A W A 1 9 8 8 S . 2 1 7 - 2 1 8
M IE C Z Y S Ł A W W O JT A S IK
GĘSTOŚĆ NA TURALNA GLEB
K a te d r a G le b o z n a w s tw a A k a d e m ii T e c h n ic z n o -R o ln ic z e j w B ydgoszczy
Gęstość gleby, m ierzona system atycznie w ciągu kilk u la t w ty m sam ym poziomie p rofilu glebowego, oscyluje w okół pew nej w artości n a zyw anej gęstością n a tu ra ln ą [3] albo rów now ażną gleby [1, 2]. W istocie chodzi tu o pew ien przedział w ielkości, w k tó ry m najpraw dopodobniej m ieści się w artość gęstości n a tu ra ln e j gleby. Zw iązane z c h arak terem tw orzyw a glebowego w yznaczniki gęstości n a tu ra ln e j gleb nie są dotych czas w y starczająco poznane, zatem rzeczyw iste w ielkości tej cechy nie mogą być jednoznacznie określane.
W artości bliskie gęstościom n a tu ra ln y m otrzym ano z odpowiednio licznych pom iarów jednorazow ych, prow adzonych w ciągu 8 la t w obrę bie gleb tego sam ego pochodzenia i o podobnym składzie g ran ulo m e- trycznym . S tarano się zgrom adzić w yniki o rozkładzie sym etryczn ym , a więc rep re z en tu ją c e zarów no fazy spulchnienia, jak i zagęszczenia gleb, spow odow ane czynnikam i o przejściow ym w pływ ie n a gęstość gleby, ta kim i jak klim at, zabiegi agrotechniczne, roślina. Z uw agi n a znaczny w pływ głębokości pobrania próbek n a gęstość gleb, łączono w yniki po m iarów tylko z odpowiednio w ąskich części profilów gleb, tj. z 10-cen- ty m etro w y ch w arstw .
Dla g ru p y gleb w ytw orzonych z glin zw ałow ych lekkich i średnich, często pylastych, w części stropow ej profilów przechodzących n ierzadko w piasek g lin iasty m ocny lub lekki, otrzym ano w w arstw ie 11-20 cm średnią gęstość gleb 1601 k g /m 3 (przy w spółczynniku zm ienności V =
= 7,5%), a na głębokości 101-110 cm — 1797 k g/m 3 (V = 4,0%). W ielko
ści te ustalono n a podstaw ie pom iarów gęstości gleb w kolejny ch 10-cen- ty m etro w y ch w a rstw ac h 162 profilów glebow ych, do głębokości 240 cm, o średniej liczebności w yników dla w a rstw y — 69. Po w yró w n an iu śred nich gęstości gleb w edług rów n an ia p ro stej reg re sji skorygow ane w iel kości p rzy ję to za m ia ry gęstości n a tu ra ln e j ty ch gleb. Dla porów nania podajem y, że gęstość n a tu ra ln a w profilach gleb w ytw orzonych z piasków fluw ioglacjalnych słabo glin iasty ch n a ty ch sam ych głębokościach była
2 1 8 M. W ojtasik
о 144 k g /m 3 m niejsza, a w glebach w ytw orzonych z lessów o 214 k g /m 3 m niejsza niż w glinach.
Spostrzeżenia te m ogą być p rzy d atn e w in te rp re ta c ji zm ian gęstości gleb oraz w program ow aniu zw iązanych z gęstością inn y ch cech fizycz nych gleb, odpowiednio do potrzeb roślin.
L IT E R A T U R A
[1] P o t a p o w В. I. O k ro s z e n ii p o c z w y p r i m e c h a n ic z e s k o j o b ra b o tk ie . P o c z w o - w ie d e n ie 1986, 9, s. 53-60.
[2] R e w u t I. B. F iz y k a g leb y . P W R iL , W a rs z a w a 1980, s. 383.
[3] S m i e r z c h a l s k i L. W p ły w z a g ę sz c z e n ia g le b y n a p lo n o w a n ie n ie k tó ry c h r o ś lin zb o żo w y ch i o k o p o w y ch . M at. k o n f. n a u k . W a rs z a w a — O lsz ty n —P u ła w y , 1987, s. 23-38. М. ВОЙТАСИК ЕСТЕС ТВ ЕН Н А Я П Л О ТН О С ТЬ П ОЧВ Кафедра почвоведения Техническо-сельскохозяйственной академии в Быдгощ е Р е з ю м е Естественная плотность почв образованных из валунных глин определено на основании измерения плотности почв в очередных 10 см слоях 162-х почвенных разрезов, до глубины 240 см; среднее число результатов для слоя — 69. Допустим например, что естественная плотность почв образованных из глин на глубине 11-20 см составляет 1601 к г/м 3, в почвах образованных из водно-ледниковых глинистых песков она меньш е на 144, а в почвах образованных из лессов на 214 к г/м 3. М . W O J T A S IK N A T U R A L D E N S IT Y O F S O IL S
D e p a r tm e n t of S o il S cien ce , A g r ic u ltu r a l- T e c h n ic a l U n iv e rs ity of B y d g o szcz S u m m a r у N a tu r a l d e n s ity of so ils d e v e lo p e d fr o m b o u ld e r lo a m s w a s d e te r m in e d o n th e b a s is of so il d e n s ity m e a s u r e m e n ts in s u b s e q u e n t 10-cm la y e r s of 162 so il p ro f ile s to th e d e p th of 240 cm ; a v e ra g e n u m b e r of r e s u lts f o r a la y e r a m o u n te d to 69. T h e n a t u r a l d e n s ity of soils d e v e lo p e d fr o m lo a m s a t th e d e p th of 11-20 cm a m o u n te d to 1601 k g /m 8, w h ile in soils d e v e lo p e d f r o m s lig h tly lo a m y f lu v io g la c ia l sa n d s th is d e n s ity w a s b y 144 k g /m 8 a n d in soils d ev elo p e d , f r o m lo esses — b y 214 k g /m 8 low er.
D r M. W o j t a s i k W p ł y n ę ł o d o r e d a k c j i w k w i e t n i u 1987 r. K a t e d r a G l e b o z n a w s t w a
A k a d e m i a T e c h n i c z o - R o l n i c z a w B y d g o s z c z y 85-629 B y d g o s z c z , u l . B e r n a r d y ń s k a 618
