Nawożenie fosforem i potasem w zmianowaniu

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZA T. XXXIIJ, NR 1/2. WARSZAWA 1982

KAZIMIERZ WILK, BOŻENA RABIKOWSKA, KAZIMIERZ DUMANOWSKI

NAWOŻENIE FOSFOREM I POTASEM W ZMIANOWANIU

In sty tu t Chemii Rolniczej, Gleboznawstwa i Mikrobiologii AR

we Wrocławiu

W w ielu krajach prowadzone są badania nad skomasowanym nawo­

żeniem fosforem i potasem co kilka lat [1]. W Polsce badania tego typu

prowadzono we wschodnich i północnych regionach kraju na różnych

rodzajach gleb o niskiej i średniej zasobności w rozpuszczalne formy

fosforu i potasu [2, 3, 5,

6

]. Z prac tych wynika, że na glebach średnio

zasobnych w fosfor i potas skomasowane nawożenie fosforem i potasem

dało takie same efekty jak nawożenie coroczne. Ale w niektórych doś­

wiadczeniach, np. z lucerną, stwierdzono lepsze wykorzystanie fosforu z

sperfosfatu przy corocznym jego stosowaniu [3]. Także w doświadcze­

niach z pszenicą i żytem stwierdzono wyraźny wzrost zasobności potasu

w słomie w pierwszym i drugim roku po zastosowaniu zmasowanych

dawek potasu [5].

CEL I METODYKA BADAŃ

Celem badań było porównanie działania skomasowanego i coroczne­

go nawożenia fosforem i potasem na plony roślin i ich jakość.

Doświadczenie założono w 1969 r. na polu doświadczalnym Zakładu

Chemii Rolniczej w RZD Paw łow ice koło Wrocławia. Orna warstwa gle­

by wykazywała skład mechaniczny gleby lekkiej położonej na glinie

średniej, miała pH w KC1

6

,0-6,5 i zawierała 19,5-25,0 mg P

2

O

5

i

12,0-15,0 mg K 20 w

100

g gleby według Egnera-Riehma. Doświadczenia

prowadzono wełdug m etody losowanych bloków na poletkach o po­

wierzchni 100 m2, w 4 powtórzeniach.

W pierwszej rotacji skomasowanego nawożenia fosforem i potasem

(1969-1971) stosowano jeden poziom nawożenia azotem; w drugiej rota­

cji (1972-1974) poletka o powierzchni 100 m

2

podzielono na dwie równe

części, wprowadzając na nich po dwa poziomy nawożenia azotem, w

sumie więc uzyskano 4 obiekty nawozowe z azotem (tab. 1).

białko-136

К. Wilk i in.

T a b с X a 1 E®w ożenie m in e ra ln e w zm ianow aniu, k g /h a

M in e r a l f e r t i l i z a t i o n i n th e c ro p r o t a t i o n , k g /h a

Rok R o ś li n a - Crop

Nawożenie co ro c zn e

E v # ry -y esjf f e r t i l i z a t i o n O n e e -a p p lio d f e r t i l i z a t i o nNawożenie skomasowane

Y ear N P2°5 * 2° P2° 5 V 1969* b u ra k ruirrorry AJ P-olv Z s u g a r b c o t AJ Pc 1.7 2 -0 tr» 1 - 80 120 240 360 1970 ję c z m ie ń j a r y V isa B reuna s p r i n g b e r l a y V iea Бгзипв - 60 - 80 120 - -1971 wyka ja ro . na n a c io n a e p r in g v e tc h f o r Boed - - - 80 120 - -1972 p s z e n ic a ozim a Grana w in te r w heet G raua 0 80 120 160 80 120 240 360

1973х1 wyka ozim a z żytom na z i e ­ lo n k ę w in te r w e tch - г у з m ix tu ro f o r g re e n fo d d e r 0 50 100 150 - “ - -1973 ku k u ry d za na k iszo n k ę ШАВ 280 s a l z e HUR 280 f o r s i l a g e 4C 60 120 160 80 100 - -1974 ję c z m ie ń j a r y Union F r i l b e k s s p r i n g b a r l e y Union F r i l b e k s 20 40 60 30 30 140 - -x - B u ra k i u p ra w ia n e n a o b o rn ik u - 50 t / h a B e e ts c u l t i v a t e d on fa rm y a rd manure - 50 t / h a

21 - Po s p r z ę c ie p s z e n ic y na ś c i e r ń w v sian o 1 t / h a wapna r o l n i c z e g o p a lo n e g o , z a w ie r a ją c e g o 80% CaO A f te r w h eat h e r v e s t 1 t o f b u rn e d lim e w ith 80% o f CaO was b ro u g h t o v e r th e a tu b l e

wego oraz fosforu i potasu, a w plonach w yki ozimej z żytem, zbiera­

nej na zielonkę, oznaczono także zawartość azotanów. W yniki analiz

chemicznych i plonu opracowano statystycznie.

OMÓWIENIE WYNIKÓW

W pierwszej 3-letniej rotacji skomasowanego nawożenia fosforem

i potasem (1969-1971) plony korzeni i liści buraków cukrowych, ziarna

jęczmienia jarego oraz nasion w yki b y ły zbliżone do plonów uzyska­

nych przy corocznym nawożeniu. Nie stwierdzono przy obu sposobach

nawożenia istotnych różnic w zawartości i plonie cukru w korzeniach

buraka, zawartości azotu, fosforu, potasu i m agnezu w ziarnie jęczm ie­

nia i nasionach w yki (tab.

2

).

W drugiej rotacji nawożenia (1972-1974) coroczne i skomasowane

nawożenie fosforem i potasem stosowano na czterech poziomach nawo­

żenia azotem.

Jedynie w 1972 r. na dawce 80 kg N/ha plon ziarna pszenicy ozimej

był w iększy przy skomasowanym nawożeniu fosforowo-potasowym w

porównaniu z nawożeniem corocznym. Zwiększone dawki azotu do 120

Nawożenie fosforem i potasem w zmianowaniu

137

T a b e l a 2

Wpływ coroosn ego i ekcmaoowanogo naw ożenia fo sfo rem i potasem na w ysokość

i ja k o ś i plonów r o ś l i n - I r o t a c ja naw ożenia

E f f e c t o f the e v e r y -y e e z and o n o e -a p p lia d phosphorus and p otassium f e r t i l i s a t i o n on th e q u a n tity end q u a lit y o f crop y i e l d s - th e 1 s t f e r t i l i z a t i o n r o t a t i o n

Rek Year Vyezcze g ó ln i e n ie flp e o l f lo a t lo n Hawożenle PE - PE f e r t i l i z a t i o n Nawożenie coroczne - i00% Every - year f e r t i l i z a t i o n 100% coroczne e v e r y -y e a r skomasowane once « a p p lie d 1969 burak cukrowys ■ogar b e e t s : - p lo n k o r z e n i, t / h a y i e l d o f r o o ts» t / h a 4 0 ,4 4 41»73 103 - p lon l i ś c i » t /h a y i e l d o f le a v e s» t / h a 4 1 .4 9 4 2 ,4 4 102

- zaw artoóó cukru, %

sugar c o n te n t , % 13» 1 1 3 ,5 102 - plon cukru, t / h a sugar y i e l d , t /h a 7 ,3 2 7 ,7 0 105 1970 jęczm ień ja r y : sp r in g b a r le y : - plon z ia r n a , t /h a g r a in y i e l d , t /h a 3 ,2 0 3 ,1 5 98 - masa 1000 z ia r n , g w eig h t o f 1000 g r a in s , g 36,1 36,1 100 - H ogółem , % t o t a l N, % 1 ,9 3 2,0 1 102 - zaw artość P . % P c o n te n t , % 0 ,4 0 0 ,4 0 100 - zaw artość К, % К c o n te n t , % 0 ,4 8 0 ,4 8 100 - zaw artość Mg, % Mg c o n t e n t , % 0 ,1 0 0 ,1 0 100 1971 wyka ja r a ; s p r in g v e t c h s « p lo n nasion » t / h a seed y i e l d , t /h a 0 ,8 0 0 ,7 5 94 - I ogółem w n a sio n a o h , % t o t a l V i n s e e d , % 5 .0 2 4 ,9 6 99 - zaw artość P . % P c o n te n t , % 0 .7 2 0 ,7 2 100 - saw artośó К, % К c o n te n t , % 1 .3 2 1 t3 2 100 Itffi - LSD - P »0,05 - r ó ż n ic e n i e i s t o t n e0*05 - n o n - s i g n lf lo a n t d i f f e r e n c e s

bądź 160 kg N/ha obniżały plony ziarna. Spowodowane to było nad­

m iernym wzrostem, a później w ylegnięciem roślin (tab. 3).

W latach 1973 i 1974 nie stwierdzono istotnych różnic w wielkości

plonów w yki z żytem, kukurydzy na kiszonkę i jęczmienia jarego przy

obu sposobach nawożenia PK. Wzrastające dawki nawozów azotowych

spowodowały istotne zwyżki plonów mieszanki w yki z żytem przy

zwiększającym się udziale żyta w mieszance. Zróżnicowane nawożenie

azotem oraz fosforem i potasem nie wpłynęło w 1973 r. na wysokość

plonów kukurydzy uprawianej na silos. Niski plon zielonej m asy ku­

kurydzy i brak reakcji na nawożenie należy tłum aczyć długotrwałą

su-T a b о 1 з 3

Wpływ co ro c zn e g o i skomasowanego n aw o żen ia fo s fo re m i potasem na p lo n y r o ś l i n p rzy zróżnicow anym n aw ożeniu azotem - I I r o t a c j a n aw o żen ia

E f f e e t o f e v e ry y e a r and o n c e - a p p l ie d p h o sp h o ru a and p o ta ss iu m f e r t i l i z a t i o n on y i e l d s o f c ro p s a t d i f f e r e n t n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n - U n d f e r t i l i z a t i o n r o t a t i o n NawożenieX F e r t i l i z a t i o n "

к

NUR 0 ,0 5 LSD 0 .0 5 ś ro d n ie * * rrrm л r.r: Rok W y sz c ze g ó ln ie n ie S p é c i f i c a t i o n

M

i

N2

N3 N4 Mean va lu e э PK - 100 -1 Ui.1 Ujv.1

.

LSD 0*05

PK j Pjï,

PK P3K3 PK _{? 3K3} PK

Р

3

К

3

PK

Р

3

К

3

1972 p s z e n ic a o z im a t w in te r w h e a t:

ю

- p lo n z i a r n a , t / h a g r a i n y i e l d , t / h a 4 ,3 4 _{4 ,2 2}4 ,1 0 4,26 4 ,5 8 ,4 2 4 ,1 9 4, 4 ,0 8 14 4 ,1 0 4, 4 ,0 7 ,08 0 ,2 4 0 ,0 9 4 , 2 2 4,21 100 0_n •s» H - p lo n słom y, t / h a s tra w y i e l d , t / h a 7 ,3 7 7,C 2 7,20-7 ,2 9 *3 7,2 1 ,2 5 7 ,2 6 7 ,1 4 7 ,2 0 7 ,4 0 7, 7 ,3 6 » 38 ллл r #n. r . n . 7 ,3 3 7 ,1 8 93

и

Vt

•H 4» 1973 wyka ozim a z żytem :

w in te r v e tc h - r y e n i x t u r e i

3

0

•H

M

- p lo n p .o .m ., t / h a a i r - d r y m a t t e r y i e l d , t / h a 4 ,1 6 _{4 ,1 2}4 ,0 8 5 ,1 6 _{5 ,2 3}5 ,4 0 5 ,5 1 _{6 ,0 9}6 ,6 8 6 ,5 4_6,»526 ,5 0 r . n ._1,09 5 ,3 4 5,66

1 Có

•H 6 , •H

□

₁

- u d z i a ł wyïd. w n ie e s a n c e ▼etch p e r c e n ta g e i n th e m ix tu r e , % 4 4 ,2 4 0 ,4 .4 2 ,3 2 4 ,4 2 7 ,8 26,1 2 2 ,3 19, 1 6 ,3 3 1 6 ,4 17, 1 8 ,3 »4 2 6 ,3 2 5 ,7

Ço

я

о

t-:

1973 k ukurydza no k i s z o n k ę ,t / h a m aize f o r s i l a g e , %/ha 2 3 ,2 2 4 ,9 24,1 2 4 ,7 2 4 ,6 2 4 ,6 2 4 ,8 25, 2 5 ,5 2 2 2 ,9 22, 2 2 ,8

»3

r . n . r . n . 2 3 / ; 2 4 ,5 103 в* с 1974 ję o zmień j a r y i s p r i n g b a r l e y : о d •H - p lo n z i a r n a , t / h a j g r a i n y i e l d , t / h a 3 ,6 0 3*25 3,42 3,01 3,0 8 3,05 2,50 2

,

2 ,3 5 43 2 ,1 3 2 | 2 ,10 »14 r . n , 0 ,2 1 2,0 2

_2,70

56 •Hu, 0 - p lc n słom y, t / h c 3 tra w y i e l d , t / h a 3 ,77 3 ,9 8 3,83 3 ,4 7 4,20 3 ,3 3 3 ,5 6 3 ,0 2 3 ,2 9 3,62 3 ,23 3 ,4 6 r . n . r , n . 3,61 3, 62 100 G •л 'О M

X

• Dawki nawozów podano w t a b e l i 1 - F e r t i l i z e r r i\te o - a s i n Tablo 1 X X _{• ś r e d n ie z 4 poziomów N}

_Мзйпя

_{i'o r 4 N l e v e l s}

Ш

_{• r » n . » r ó ż n ic e n i e i s t o t n e r « a . - H c n - s i g n if ic a n t; d i f f o r s ince a}

13

8

K-w

ük

i

in

.

"Wpływ co ro c zn e g o i skomasowanego naw o żen ia fo sfo re m i p otasem na z a w a rto ś ć n i e k t ó r y c h form a z o tu w r o ś l i n a c h p rz y zróżnicow anym n aw o żen iu azo tem - I I r o t a c j a naw o żen ia

E f f e e t o f e v e r y - y e a r and c n c e - a p p lio d p h o sp h o ru s and p o ta s s iu m f e r t i l i z a t i o n on th e c o n te n t o f some n i t r o g e n form e i n p l a n t s a t d i f i e r a n t n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n l e v e l s - I l n d f e r t i l i z a t i o n r o t a t i o n

T a b e l a 4

Rok Year 1972 19 7; 1974 W y sz c ze g ó ln ie n ie S p e c i f i c a t i o n n s z e n ic a ozim ai w in te r w heats - ria .r n o - E ogółam , % g r a i n - t o t a l Ш, % - N b ia łk o w y , % p r o t e i n N, % - r ł o o a - N ogółem , % a tre w - t o t a l 17, % пука o z l a a г ż у tera na zielonkę.* TTiîitar v o t c i i - r j e m ix tu re f o r g re e n fo d d a r t - N ogółem w vryoe, % t o t a l N i n vGtsfc, % -'îT ogółem w i.y o is , % t o t s l N l a г у э , $5 - N ogółem w nyee + ż y to , % t o t a l N i n r y e аш‘ v e tc h , % ■ N-NO., w w yce, % S-EO j i n v e t c h , % ' ÏÏ-KO- w È y c ie , % F-lïO , i n г у э , % ję c 3 E io ń J e r y , z ia r n o t s p r i n g b a r l e y , g r a i n : - N ogółem , % t o t a l H, % - N b ia łk o w y , Jb p r o t e i n N, % x , XX, хаос - o b j a ś n i e n i a J a i w t a b . 3 , o s ift TäM * 3 K awożenie2 - F e r t i l i z a t i o n * KUR 0 ,0 5 LSD 0 .0 5 ś r e d n ie Mian v a lu s W1 *2 П3 ПĄ PK ? 3K3 PK *3*3 PK

P

3

K

3

PK

Р

3

Х

3

PK ? ,X - J> 3 1,7 7 1 .9 4 2 ,0 7 2 ,1 5 2 ,2 1 2,31 2 ,3 3 2 W39

i-оП.

2,05

“ t Ł-'О ?r\ 1 ,8 5 2,11 p 2 0 e \ 2 1 ,5 8 1 ,6 9 1 .3 5 1 .5 9 1г93 2 ,0 9

2-10

2 ,1 7 i'oü«

■?983

1,99

1,64

1;9 2 2,,04 0_{; 14 0 ,0 3} 0 ,5 2 0 B63

0,01

0 .3 2 0 ,3 1 0 ,3 9 1 ,1 5 1 . 0 9 0 ,1 9 0 ,5 2 С ;0в 0,58 0 ,8 2 0,► 30 1

_>'•2

0,12 4 .1 7 4 ,2 6 3 ,9 3 4 ,1 0 4 ,1 3 3 ,3 3 4 ,0 5 4 ,1 4 r oil « 4 ,0 7 4 ,1 1 4 ,22 4:,02 4,,04 4 ,05 2 « й . 1 .5 9 1 ,6 5 2,01 1 ,8 3 2 ,2 6

2,Г7

2 ,6 6 2,61 r , n * 2 ,1 3

2,03

1,62 1,? 95 2,,22 2,64 0,06 2 ,7 3 2,7 1 2 ,4 8 2 ,5 0 2 t 67

2,46

2 ,8 9 2 ,3 9 r * n .

_2,63

2 ,6 4

2,72

2,>49 2 , 57 2 ,8 9 0*10 0 ,0 3 0 ,0 4 0 ,0 7 0,06 0 ,1 7 0 ,1 3 0 ,3 0 0 ,2 4 r . n ., 0 ,1 4 0 ,1 3 0 ,0 4 0,06 _{o . 18 0 ,.2 7} 0,06 0,02 0 ,0 3 0 ,0 8 0 ,0 5 0 ,1 3 0,10 0 ,2 3 0 ,21 r« n * 0,12

0,10

0,C

>?» 0,06 _{0 , 12 o,}

_»22

_{0 ,0 5} 1 ,8 0 1 ,8 9 2 ,0 4 2 ,0 7 2 .3 3 2 ,3 9 2 ,51 2 &57

r«n*

2 ,1 7 2 ,2 3 1 ,8 5 2 ,0 5 2,36 2,>54 0 ,1 0 1 .6 4

_.

_1*71

1 ,8 5 1 ,8 8 2 ,1 0 2 ,1 8 2 ,2 7 2 ,3 2 r * n . 1 ,9 6 2,02 1 ,b 7 1 ,8 7 2,>14 2.3 0 0 ,0 8 HUE С,0 5 LSD 0o05

N

_a

w

o

ż

e

n

ie

fo

sf

o

re

m

i

p

o

ta

se

m

w

z

m

ia

n

o

w

a

n

iu

1

3

9

T a b e l a 5

Wp?:yw co.?GCEiîogo i вковалво^апвзо n a w o ie n ia fo afo ro m i poteaem na z a w a rto ś ś ? i X л r c u l i n a c h p rz y zrófcnicowunym n aw ożeniu azotowym - I I r o t a c j a naw o żen ia

E f f e c t o I o v e ry -y e a r and o n c e - a p p l ia d p h o sp h o ru s and p o te a s iu n f e r t i l i s a t i o n on t h a 2 and К c o n te n t I n p l a n t s a t d i f f o r ä n t n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n - I l n d f e r t i l i s a t i o n r o t a t i o n

Nawożenie'*

Psxtilizat.ioü'*

i

i

I КУР. 0 ,0 5 j LS3 0.0:5

Sredni«**

_{KUR 0,05}

LSD 0*05

1

Rok W y sz c z6 g ó ln ian ie S p e c i f i c a t i o n " i Ь2 ь i zî4 ! îâcslt

, vc.luas^

i

PS

1

?

3

K-

к j ?3КЭ

! « i * л |

PK j P

3

K

3

i

j

PK i

i *3*3

Z&w.rioóó P, %

Р c o n t e n t , % 1972 puzdï/loa o&îp&t w in te r w heats а_• ~ sip .rn o s r a i n

0,37

0,35

0,39

0,37

0,40

0*0

0,41

0,40

0г40

0 ,4 1 0 ,4 20 ,4 2 0,C2 0,02 0 ,3 9 0 ,4 1

_т

_{) а}

w

<*>

GO

_V»

- sIcïaû

s t.raw

0,11

0,14

0,12

0,12

0,13

0.12

0 ,1 2 0 ,1 3 0.1 2 0 ,1 5 0 ,1 4 0 ,1 4 _ и x zx

Г . fl с

050î

0,12 0 ,1 4

+» Ti

0

BI T3

*«

tI<v+*

. 3

ou

•H *ri

•N B>

•O -H

_{fi Я}

s

a

1973 1974 wylza o z la a z żytom n a z ie lo n k ę p rin te r v * tc h - r y s m ix tu re f o r g is e f o d d e r je e s n i e ń j a r y - z i a r n o o r,rin g b a r l e y - g r a i n 0 ,4 5 0 ,4 8 0 ,4 7 0 ,4 4 0 ,4 5 0 ,4 4 0 , i-o 0,48 0 ,4 7 0 ,4 ^ 0 ,4 ó 0,46 0,-18 0 ,4 9 0 ,4 9 0 ,4 3 0 ,4 3 0 ,4 8 0 ,5 0 0 ,5 3 0 ,5 2 0 ,4 8 0 ,4 9 0 ,4 9 r «n« 0,02 0,01 С, 47 0 ,4 6 0 ,5 0 0 ,4 7 Zawartoxjé К, % К c o n t e n t , 2 1972 p s z e n ic a oz im aj w in te r wheat*

(Г:

O

С

a

_o>

- z ia r n o g r a in - słoma s tra w

wyka ozim a z żytem n a z ie lo n k ę w in te r v e tc h - r y a m ix tu r e f o r g re e n fo d d e r je c z a ie ii J a r y - B ia m o s p r in g b a r l e y - g r o in 0 ,3 8 0 ,3 8 0 ,3 5 0 ,4 3 0*40 0 ,3 5 0 ,3 7 0 ,4 4 r .n « 0 ,3 3 0 ,4 0

в» H

«

0

1973 1974 0 ,3 8 1 .1 * 1 .1 2

ЛшЛЪ

3 ,4 5 3 ,4 4 3 ,4 5 0 ,5 5 0 ,5 7 0 ,5 6 0 ,3 9 1 ,3 2 1 ,2 3 1,2в 3 ,4 5 3 ,4 7 3 ,4 6 0 ,5 7 0 ,5 8 0 ,5 7 0 ,3 8 1 ,2 4 1 ,4 3

1,3^

3 ,2 6 3 ,4 1 3 ,3 4 0 ,6 0 0 ,5 9 0 ,5 9 0 ,4 0 1 ,4 6 1 ,4 4 1 ,^ 5 3 ,1 7 3 ,3 8 3 ,2 8 0 ,6 э 0 ,6 0 0 ,6 0 r .n » r . n . 0 ,0 8 r * n . r . n * r #n* 0,01 1 ,3 0 3 ,3 3 0 ,5 8 1,31 3 ,4 3 0 ,5 8

•4» *H

_{m ^}

ч-î

₀

_-i»

Ц

8

«

•H iH

чэ -H

и и

₁

s

fl

x , XX, XXX - o b j a ś n i e n i a j a k т? ta b * 3 x , XX, z o - ь е i n Tab* jï

14

0

K

-

W

ilk

i

in

.

Nawożenie fosforem i potasem w zmianowaniu

141

szą na Dolnym Śląsku w sierpniu 1973 r. W roku 1974 najwyższy plon

34,2 q/ha ziarna jęczmienia uzyskano na dawce 20 kg N/ha, większe

dawki azotu powodowały w ylegnięcie roślin, co prowadziło do obniże­

nia plonu ziarna (tab. 3).

Nawożenie fosforem i potasem stosowane corocznie lub jednorazowo

pod trzy rośliny w zmianowaniu nie miało w pływ u na zmiany ogólnej

zawartości azotu i azotu białkowego w ziarnie pszenicy i jęczmienia

jarego, ani też na zawartość azotu ogółem i azotanowego w mieszance

w yki z żytem (tab. 4).

Wzrastające dawki azotu spowodowały zwiększenie zawartości azotu

ogółem i białkowego w ziarnie pszenicy i jęczmienia oraz azotu azoto­

wego w mieszance w yki z żytem. Nie stwierdzono też interakcji m iędzy

nawożeniem azotowym i fosforowo-potasowym .

Również porównywane sposoby nawożenia fosforem i potasem co­

rocznie i raz na trzy lata nie w płynęły na zmianę zawartości fosforu

i potasu w plonach roślin (tab. 5). Natomiast wzrastające dawki azotu

zwiększały zawartość fosforu w ziarnie pszenicy i jęczmienia oraz w

mieszance w yki ozimej z żytem, a także potasu w ziarnie jęczmienia.

WNIOSKI

Doświadczenia przeprowadzono na glebie zasobnej w rozpuszczalne

związki fosforu i potasu. Na podstawie w yników uzyskanych w dwóch

trzyletnich rotacjach skomasowanego i corocznego nawożenia fosforem

i potasem można wyciągnąć następujące wnioski.

1. Przy skomasowanym i corocznym nawożeniu PK plony roślin

były zbliżone.

2. Działanie skomasowanego i corocznego nawożenia PK było podob­

ne na czterech wzrastających poziomach nawożenia azotem.

3. Sposób stosowania nawożenia fosforem i potasem nie wpłynął na

zawartość oznaczanych form azotu, fosforu i potasu w plonach roślin.

LITERATURA

[ 1 ] B o g u s z e w s k i W., C h o j n a c k i A.: Nawożenie gleb skomasowanymi daw ­

kam i fosforu i potasu. Post. Nauk roi. 1/2, 1970, 59-74.

[2] B o g u s z e w s k i W., M a ć k o w i a k C., C h o j n a c k i A., G r y k a J., P a -

r o w s k i T.: Nawożenie skomasowanymi dawkam i fosforu i potasu. Cz. I.

Pam. puł. 50, 1971, 53-68.

[3] B o g u s z e w s k i W., M a ć k o w i a k C., C h o j n a c k i A., C w y k i e l T.,

S w i r n i a k F.: Nowożenie skomasowanymi dawkam i fosforu i potasu. Cz. II.

Pam. puł. 55, 1972, 127-140.

[4] G ó r a l s k i J., M e r c i к S.: Zmasowane nawożenie fosforem i potasem lu ­

cerny przy różnym sposobie wapnowania. Rocz. Nauk roi. A-97, 1971, 3, 85-97.

[5] G ó r a l s k i J., M e r c i k S.: Zmasowane stosowanie fosforu i potasu w

142

К. Wilk i in.

[6] M a z u r К. W ykorzystanie fosforu przez rośliny przy corocznym i zapaso­

wym nawożeniu różnych użytków rolnych. Rocz. Nauk roi. A-99, 1973, 1, 89-109.

К . В И Л Ь К , Б . Р А Б И К О В С К А , К . Д У М А Н О В С К И

УДОБРЕНИЕ ФОСФОРОМ И КАЛИЕМ В СЕВООБОРОТЕ.

Институт агрохимии, почвоведения и микробиологии,

Сельскохозяйственная академия во Процлаве.

Р е з ю м е

В 1969-1974 годах сравнивали действие ежегодного и заправочного (раз на

3 года) внесения ф осфорных и калийных удобрений. Полевые опыты были

проведены на опытной станции сельскохозяйственной академии в Павловичах,

на почве образованной из лёгкого суглинка богатого фосфорными соединениями

и средне богатого калием (согласно Эгнеру-Риму).

В первой ротации заправочного удобрения фосфором и калием (1969-1971),

при одинаковом уровне удобрения азотом, урож аи сахарной свёклы, ярового

ячменя и вики на семена были сходны с урожаями получаемыми при еж е­

годном внесении удобрений. Не установлено тоже существенных различий

в содержании сахара в корнях свёклы и в содержании азота, калия и магния

в зерне ячменя и семенах вики при обеих способах удобрения.

Во второй ротации удобрения (1972-1974) при ежегодном и заправочном

удобрении фосфором и калием и во всех четырёх уровнях удобрения азотом

урож аи озимой пшеницы, смеси вики с рожью на зелёный корм, кукурузы

на силос и ярового ячменя тоже оказались сходными. Не установлено такж е

достоверных различий в содержании азота, ф осфора и калия в урожае расте­

ний при сравниваемых способах удобрения фосфором и калием.

К . W IL K , В . R A B IK O W S K A , К . D U M A N O W S K I

PHOSPHORUS AND POTASSIUM FERTILIZATION IN THE CROP ROTATION

D epartm ent of A gricultural Chemistry, Soil Science and Microbiology,

A gricultural University of W rocław

S u m m a r y

In the period 1969-1974 the effect of every-year and onceapplied (every 3rd

year) phosphorus and potassium fertilization was compared. The respective expe­

rim ents w ere carried out at the E xperim ent Station Pawłowice, A gricultural

U niversity of Wrocław, on soil developed from light loam abundant in soluble

phosphorus compounds and m edium -abundant in potassium (after Egner-Riehm).

In the 1st rotation of once-applied phosphorus and potassium fertilization

(1969-1971) at an equal nitrogen fertilization level, the yields of sugar beets, spring

barley and vetch for seed were sim ilar to those obtained at the every-year

fertilization. No significant differences in the sugar content in beet roots and in

the nitrogen, phosphorus, potassium and magnesium content in barley grain and

in vetch seed at both fertilization ways were found, either.

Nawożenie fosforem i potasem w zmianowaniu

143

In the Und fertilization rotation (1972-1974), at the every-year and once-

-applied phosphorus and potassium fertilization and at four nitrogen fertilization

levels the yields of w inter w heat, vetch-rye m ixture for green fodder, maize for

silage and spring barley were sim ilar, too.

No significant differences in the nitrogen, phosphorus and potassium content

in yields of crops at compared phosphorus and potassium fertilization were found,

either.

P r o f . d r h a b . K a z i m i e r z W i l k I n s t y t u t C h e m i i R o l n i c z e j ,

G l e b o z n a w s t w a i M i k r o b i o l o g i i A R W r o c ł a w , u l. G r u n w a l d z k a 53