Zygmunt Abderman
O uzupełnienie art. 300 § 2 k.p.c. :
(przesłuchanie stron)
Palestra 10/3-4(99-100), 97-98
N r 3— 4 (99— 100) O u zu p e łn ien ie art. 300 § 2 k.p .c
97
z urzędu, o g ran ic za jąc tę liczbę ty lk o i o ty c h w ypadków , w k tó ry c h te obrony s ą isto tn ie niezb ęd n e i w k tó ry c h w yznaczenie obrońcy zgodne je st z p rze p i sa m i k.p.k.
4
ZYGMUNT ABDERMAN
O uzupełnienie arf. 3 0 0 § 2 k.p.c.
(przesłuchanie stron)
S tosow nie do p rze p isu a r t. 300 § 2 k o d ek su p o stę p o w an ia cyw ilnego „za S k a rb P a ń s tw a sąd m oże p rze słu ch a ć w c h a ra k te rz e stro n y osoby pow ołane do re p re z e n to w a n ia p ań stw o w e j je d n o stk i org an izacy jn ej, z k tó re j d ziałalnością w iąże się dochodzone roszczenie, l u b o s o b y p r z e z n i e w s k a z a n e (podkr. m o je — Z. A .)”.
J e s t to przepis słu szn y i d latego n ależ ało b y go zastosow ać n ie ty lk o do sp ra w , w k tó ry c h s tro n ą je st S k a rb P a ń s tw a (w ścisłym tego sło w a znaczeniu), ale ta k że w ted y , gdy ja k o s tro n a w y stę p u je p rze d sięb io rstw o p ań stw o w e. P rzep is a rt. 300 § 2 k.p.c. m o żn a b y sfo rm u ło w ać np. w te n sposób: „za S k arb P a ń s tw a o r a z z a p r z e d s i ę b i o r s t w a p a ń s t w o w e sąd m oże p rze słu ch a ć w c h a ra k te rz e s tr o n y osoby p ow ołane do re p re z e n to w a n ia p ań stw o w e j je d n o stk i o rg an iz ac y jn ej l u b p a ń s t w o w e g o p r z e d s i ę b i o r s t w a , z k tó ry c h d ziałalnością w iąże się do chodzone roszczenie, lu b osoby p rz e z n ie w sk a z a n e ”.
P rz y ta k im b rz m ie n iu a r ty k u łu 300 § 2 k.p.c. ra d c a p ra w n y p rze d się b io rstw a n ie będzie się zrz ek ać p rze słu c h a n ia w c h a ra k te rz e stro n y k ie ro w n ik a za stę p o w a nego p rze d sięb io rstw a , co je st dzisiaj b. często p ra k ty k o w a n e . P rzez p rze słu ch a n ie d eleg o w an eg o p ra c o w n ik a będzie zach o w an a przeciw w ag a w sto s u n k u do d ru g ie j s tro n y procesow ej, jeśli chodzi o dow ód z p rze słu c h a n ia stro n . Jednocześnie zaoszczędzi się d y rek to ro m i ich stały m , m ia n o w an y m zastępcom dużo cennego
d la inich czasu .
J a k w iadom o, k ie ro w n ic y p rze d sięb io rstw poza p ra c ą w p rze d sięb io rstw ie p a ń stw o w y m m a ją in n e rozliczne obow iązki, ja k b ra n ie udziału w k o n fe re n c ja c h z a w odow ych i p a rty jn y c h , n a k tó ry c h ze w zględu n a doniosłość om aw ian y ch sp ra w m uszą się zjaw ić osobiście. Z tego w zględu rad c o w ie p ra w n i p rze d sięb io rstw w p ro w a d z a ją do procesów naczelników w ydziałó w w c h a ra k te rz e św iadków , co je d n a k n ie zaw sze je st p ro ce d u ra ln ie u zasad n io n e i dlatego nie zaw sze przez sąd dopuszczone. M ożna też ta k ie g o sp e cja listę w p ro w a d zić do ro z p ra w y w c h a ra k te rz e dru g ieg o pełn o m o cn ik a procesow ego je d n o stk i g o sp o d ark i uspołecznionej obok ra d c y p raw n eg o (art. 87 § 2 k.p.c.).
O becność n a ro z p ra w ie — obok ra d c y p raw n eg o — dobrego fac h o w c a m a z n a czenie ta k ż e ze w zględu n a p rze p is a rt. 224 § 1 k.p.c., k tó ry sta n o w i, że p rzed zam knięciem ro z p ra w y przew odniczący u dziela głosu stronom , k tó re o m a w iają w y n ik i p rze p ro w ad z o n y ch dow odów i odpow iednio je o św ietlają. In s ty tu c ja t a w p rocesie cyw ilnym m a znaczenie zw łaszcza w ted y , gdy chodzi o odpow iednie od d ziały w an ie żyw ym słow em n a ław n ik ó w . N ie zaw sze bow iem i n ie k aż d y ra d c a p ra w n y o św ietli n ależy cie w y n ik i ro zp raw y pod w zględem fach o w y m i udzieli n a ty c h m ia st odpow iedzi n a fachow e w yw ody p rze ciw n ik a .
Je że li n a ro z p ra w ie zastęp o w ać będzie p rze d sięb io rstw o p ań stw o w e i ra d c a p ra w n y , i d eleg a t d y re k to ra p rze d sięb io rstw a państw ow ego, to obecność sam ego 7 — P a l e s t r a
98 Z y g m u n t A b d e r m a n N r 3—4 (99— 100)
d y re k to ra lu b jego sta le m ia n o w an e g o za stę p cy — z re g u ły n ie będzie p o trze b a. N ie zajd zie te ż 'potrzeba m ia n o w an ia fachow ego u rz ę d n ik a ja k o d rugiego p ełnom o c n ik a s tro n y obok ra d c y praw nego.
M yśl u sta w o d aw cy dopuszczania do sk ła d a n ia zeznań w c h a ra k te rz e stro n y n ie ty lk o sam y ch osób p o w o łan y c h do re p re z e n to w a n ia p a ń stw o w y c h je d n o ste k o rg an iz ac y jn y ch , ale ta k ż e osób przez n ie w sk az an y c h je s t słu szn a i p rzyczyni się do lepszego i szybszego w y ja ś n ie n ia sp raw y .
P o d o b n ą p r a k ty k ę sto so w a n o ju ż w O kręgow ej K o m isji A rb itra żo w e j w K r a kow ie, i to z d o b ry m w y n ik iem . N a p rzy k ła d w K ra k o w ie n a ro z p ra w ie a r b itr a żow ej re p re z e n tu je p rze d sięb io rstw o p ań stw o w e czy spółdzielcze n ie ty lk o r a d c a p raw n y , ale jeszcze dw óch, a czasem n a w e t trz e c h p rze d staw ic ie li, tj. p ra c o w n i ków ró żn y c h działów p rze d sięb io rstw . N ie s ą a n i św ia d k am i, b o ty c h k om isje a rb itra ż o w e b. n ie c h ę tn ie i ty lk o w y ją tk o w o p rze słu ch u ją, a n i te ż nie s ą s tro n ą w sądow ym te g o sło w a znaczeniu. A le ci tow arzysze ra d c y p raw n eg o p rz e m a w ia ją z a zgodą przew odniczącego, p o le m iz u ją z tw ie rd z e n ia m i podob n y ch przed staw icieli stro n y p rze ciw n ej, o m a w iają c fac h o w o p rze d sta w io n e dow ody, i w te n sposób w tra k c ie rzeczyw iście u s t n e j ro z p ra w y szybciej i* tr a fn ie j z o rie n tu ją a rb itra , n iż b y to n a s tą p iło przez sa m o odczytanie w n io sk u i pism .
Z achodzi p y ta n ie, dlaczego to, co je s t p rzew id zian e w sto su n k u do procesów , w k tó ry c h s tro n ą je st S k a rb P a ń stw a , i co je st p ra k ty k o w a n e z p ożytkiem w sto s u n k u do w szy stk ich p rze d sięb io rstw uspołecznionych (nie ty lk o p rzy ty m p a ń s tw o w ych) w k o m isjac h a rb itra ż o w y c h — nie m oże być zasto so w a n e do d y re k c ji p rze d s ię b io rstw p ań stw o w y c h <w p o stę p o w an iu isądowym. Bo dlaczego n p . k ie ro w n ik m a łego sz p ita la p ań stw o w e g o m oże delegow ać za siebie do p rz e słu c h a n ia w c h a ra k te rz e stro n y p ie lę g n ia rk ę (oo w k o n k re tn y m w y p a d k u n ie m usi być nieodpow iednie), n a to m ia s t d y re k to r rap. kolei lu b d y re k to r o k ręg u p o c z ty i te le k o m u n ik a c ji (okręg o b e jm u je w szy stk ie u rz ę d y pocztow e jed n eg o lu b dw óch w ojew ództw ) albo d y r e k to r dużego p aństw ow ego p rze d się b io rstw a przem ysłow ego n ie m oże sk o rzy stać z p ra w a d elegow ania z a isiebie najod p o w ied n iejszeg o p rac o w n ik a, lecz m usi się s ta w ić w sądzie 'osobiście, a ju ż co n a jm n ie j m u s i sta w a ć w sp ra w ie sta le m ia n o w a n y jego zastęp ca.
N ie m a ża d n ej słu szn ej r a c ji tra k to w a n ie k ie ro w n ik ó w p ań stw o w y c h p rze d się b io rs tw in aczej n iż k ie ro w n ik ó w p ań stw o w y ch je d n o ste k organizacyjnych, zw łasz cza że w p rz e d się b io rstw a c h je s t w ięcej ró żn y c h działów p rac y w y m ag ający ch sp ecjaln eg o w y k sz ta łc e n ia i p ra k ty k i. T oteż p rze słu ch a n ie sp e c ja listy m oże być n ie k ie d y b a rd z ie j p o żąd an e niż p rze słu ch a n ie naczelnego d y re k to ra i p ręd zej m oże d oprow adzić do u sta le n ia p ra w d y o b iektyw nej.
*
B yłoby w ięc m oże pożyteczne, ażeby p r a k ty k u ją c y p raw n ic y p rze sy łali sw oje u w ag i (choćby dotyczące je d y n ie szczegółów od d ziały w an ia no w y ch u sta w n a ży cie gospodarcze), ja k ró w n ie ż sw e w n io sk i o zm ian ę lu b ty lk o u zu p ełn ien ie tre śc i p rzep isó w k.p.c. czy in n y c h n ow ych bądź zm ienionych u sta w (np. kodeksu cy w ilnego) do R edakcji, a ta o g łaszałaby je — w ed łu g u z n a n ia — raz n a rok, choć b y w te leg rafic zn y m skrócie, w m ia rę w olnego m iejsca, z o p in ią fac h o w ą lu b bez n ie j.
T ak ie roczne czy k w a rta ln e k o m u n ik a ty o p ro je k ta c h zm ian u sta w , k tó re by R e d ak c ja u zn a ła za p rz y n a jm n ie j n a d a ją c e się do d y sk u sji, m ogłyby się n a pew no p rzy czy n ić je śli n ie do p o p ra w ie n ia w przyszłości n o w y ch u sta w , to p rz y n a j m n ie j do lepszego ich zrozum ienia, bo zap ew n e sta ły b y się przed m io tem d y sk u sji w s fe ra c h p raw n ic zy ch .
