"Dzieje i technika świętokrzyskiego górnictwa i hutnictwa kruszcowego", pod red. Zbigniewa Kowalczewskiego, Warszawa 1972 : [recenzja]

Zenon Guldon

"Dzieje i technika świętokrzyskiego

górnictwa i hutnictwa kruszcowego",

pod red. Zbigniewa

Kowalczewskiego, Warszawa 1972 :

[recenzja]

Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 9, 630-631

1975

630 R ecenzje i om ów ienia

DZIEJE I TECHNIKA ŚW IĘTO­ KRZYSKIEG O G Ó RN ICTW A I H UT­ N ICTW A KRUSZCOWEGO. M ateriały z sesji naukow ej o d b ytej z o kazji ju b i­ leuszu IX w iek ó w K ielc 16 listopada 1970 roku, pod red. Zbigniewa K ow al-

czewskiego, W ydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1972, ss. 212.

D zieje górnictwa i hutnictwa krusz­ cowego na terenie Zagłębia Staropolskie­ go były do niedawna stosunkowo słabo z n a n e 1. Sytuację zm ienił poważnie oma­ w iany tu tom, zawierający teksty 13 re­ feratów i komunikatów oraz w ystąpień dyskusyjnych na sesji naukowej, zorga­ nizowanej przez Sekcję G eologiczno-Ge- ograficzną Kieleckiego Towarzystwa Na­ ukowego. W sesji brali ponadto udział pracownicy Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN w W arszawie oraz Ze­ społu Historii Polskiej Techniki H utni­ czej i Odlewniczej PAN w Krakowie. Zainteresowania przeszłością górnictwa i hutnictwa metali nieżelaznych na tym terenie wiążą się między innym i z pro­ wadzonym i tu pracami geologiczno-po­ szukiwawczym i, dla których znajomość dawniej prowadzonych prac ma istotne znaczenie. Z drugiej strony w yniki współczesnych badań geologicznych sta­ nowią nieodzowną pomoc dla h istoryk a2. W omawianym w ydaw nictw ie na uwagę zasługuje przede w szystkim re­ ferat J. Pazdura, om awiający aktualny stan badań oraz podstawę źródłową i ce­ le dalszych poszukiwań badawczych w zakresie historii górnictwa i hutnictwa

1 D. M olenda S ta n badań nad historią gór­ nictw a i h utnictw a m etali nieżela zn ych w Pol­ sce feu d a ln ej, „Studia z D ziejó w G órnictw a

i H u tn ictw a” , t. I, W rocław 1957, s. 64 i 75. A u ­ torka w y ra źn ie stw ierdza, że „teren em n a j­ m niej op racow an ym jest Z agłęb ie Staropolsk ie i o k o lice Ś liw k o w a i S iew ierza ” .

* Chodzi tu zw łaszcza o pracę Z. R u b in ow - sk ieg o R u d y m eta li nieżela zn ych w Górach Ś w ięto k rzy sk ich i ich po zy cja m etalogeniczna, [w :] Z badań złóż kru szcó w w Polsce, t. VIII, W arszaw a 1971.

kruszcowego. Jak dotąd stosunkowo naj­ lepiej znamy sytuację w dobrach biskup­ stw a krakowskiego, co wynika w pierw ­ szym rzędzie ze stanu zachowania źró­ deł. W om awianym tom ie tym w łaśnie dobrom poświęcone są artykuły S. Ko- w alczewskiego, S. M iczulskiego i M. K ę­ ska. Znacznie słabiej znamy stan górnic­ tw a i hutnictwa w starostwie chęcińskim (w om awianym w ydaw nictw ie poświęco­ ny jest mu artykuł D. Molendy), do­ brach klasztoru wąchockiego (artykuł M. Kęska) i innych.

W ydaje się, że w dalszych badaniach należałoby rozszerzyć podstawę źródło­ wą. Możliwości takie istnieją zwłaszcza w odniesieniu do klucza Piórkowskiego biskupstwa włocławskiego. Opublikowa­ ny w w ydaw nictw ie artykuł J. Fijałkow ­ skiego, poświęcony tym dobrom, oparty jest prawie w yłącznie na artykułach W. K ondakiego3 i K. K oziorow skiego4. Do niedawna nie znaliśmy zbyt w ielu ma­ teriałów źródłowych, odnoszących się do tych dóbr. Fragmentaryczne materiały dotyczące górnictwa i hutnictwa kruszco­ w ego w tym kluczu wydane zostały w 1881 r.5 Stan gospodarczy klucza w 1534 r. pozw alał poznać opublikowany przez B. U lanowskiego inwentarz z tego rok u 0. W iele m ateriałów podobnego typu za­ w ierają inwentarze z lat 1582—1631, w y­ dane przez L. Ż ytkow icza7. Cennych w skazów ek dostarcza rów nież korespon­ dencja H. R ozrażew skiego8. W iele nie

s W. K ondaki O kopalniach rud ołowiu i m ied zi w o kolicy Kielc i Chęcin, „P rzegląd T e c h n ic z n y ” 1884, nr 34.

4 K. K oziorow ski K ruszec ołow iany łagow­ s k i i w yd o b yw a n ie jego za A ugusta, „W szech­ ś w ia t” , W arszaw a 1902, n r 51.

‘ M onum enta Historica Dioeceseos W ladi- slauiensis, t. VI, W łocław ek 1881.

• In w en ta rz dóbr i dochodów biskupstw a w łocław skiego z ro k u 1534, w yd . B. U lan ow sk i, „A rch iw u m K om isji H isto ry czn ej” , t. X, K ra­ k ó w 1916.

f „F ontes TN T” , t. X X X V I—X X X V H I, T o­ ruń 1950—1957.

* K orespondencja H ieronim a R o zra żew skie­ go. w y d . P. C zapiew ski, „F ontes T N T ” , t. X X X I, T oruń 1939—1947.

R ecenzje i om ów ienia 631 wykorzystanych dotąd informacji zaw ie­

rają inw entarze tego klucza z lat 1726— 17609 i inne m ateriały (przywileje, ko­ respondencja, rachunki) z Archiwum D iecezjalnego w e W łocławku. Dane te pozwalają na stosunkowo dokładne przedstawienie dziejów górnictwa i hut­

nictw a w okolicach Łagowa w XVI— XVIII w. W ydaje się, że dokładniejsza kwerenda pozwoli odnaleźć m ateriały do­ tyczące także innych dóbr.

W sumie jednak om awiane w ydaw ­ nictw o zawiera szereg nowych ustaleń faktograficznych, rzucających św iatło na przeszłość Zagłębia Staropolskiego.

! A rchiw um D iecez ja ln e w e W łocław ku,