Góry Ameryki Północnej

(1)

Góry Ameryki

Północnej

(2)

Położenie i ukształtowanie powierzchni

Kontynent

północnoamerykański, stanowiący pod względem geologicznym całość

z Grenlandią i wyspami

Archipelagu Arktycznego, jest Archipelagu Arktycznego, jest położony niemal w całości w zachodniej

części północnoamerykańskiej płyty litosfery. Tylko

południowo-zachodni

fragment Kalifornii należy do płyty pacyficznej.

(3)

• Terminem „Ameryka Północna” obejmujemy nie tylko cały kontynent

północnoamerykański, ale także Grenlandię - największą wyspę na Ziemi, wyspy na Morzu największą wyspę na Ziemi, wyspy na Morzu Karaibskim i Amerykę Środkową.

• Ma 24 678 000 km² powierzchni (wliczając powierzchnie wszystkich wysp) i jest trzecim, co do wielkości, kontynentem na Ziemi

(4)

• Regiony fizycznogeograficzne mają w Ameryce Północnej przebieg południkowy. Całą

zachodnią część kontynentu zajmują

Kordyliery, składające się z wielu pasm, wyżyn i kotlin. Wzdłuż brzegów Pacyfiku rozciągają się Góry Nadbrzeżne. Na wschód od nich, się Góry Nadbrzeżne. Na wschód od nich, porozdzielane mniejszymi łańcuchami

górskimi rozciągają się obniżenia. Największe z nich to: Wyżyna Kolumbii, Wielka Kotlina,

gdzie znajduje się Wielkie Jezioro Słone i wyżyna Kolorado

(5)

• Wschodnie pasma Kordylierów, Góry Skaliste, opadają stopniami ku Wielkim Równinom.

Obniżają się one tarasami w kierunku

wschodnim, ku Równinom Centralnym .Jest to jeden z największych regionów nizinnych

naszej planety, przecięty szeroką do 120 km doliną rzeki Missisipi. Na północ od Równin doliną rzeki Missisipi. Na północ od Równin Centralnych leży nizina polodowcowa z

Wielkimi Jeziorami. Od wschodu ograniczają je Appalachy. Wzdłuż wybrzeża ciągną się niziny:

Zatokowa nad Zatoką Meksykańską i Atlantycka nad Oceanem Atlantyckim

(6)

(7)

W obrębie Ameryki Północnej wyróżnia się pięć głównych jednostek geologicznych:

- prekambryjską platformę północnoamerykańską obejmującą też większą część Grenlandii i wysp Archipelagu Antarktycznego - pasmo innuickie (eskimoskie), położone w północno-

zachodniej części Archipelagu Arktycznego, powstałe w czasie orogenez kaledońskiej i hercyńskiej

- Appalachy, powstałe w czasie orogenez kaledońskiej i hercyńskiej, łączące się na północy z paleozoicznymi hercyńskiej, łączące się na północy z paleozoicznymi strukturami fałdowymi wschodniej Grenlandii

- platformę paleozoiczną, obejmującą Nizinę Zatokową i Nizinę Atlantycką

- Kordyliery, będące młodym pasmem górskim, powstałym w czasie orogenezy alpejskiej

(8)

Główne jednostki geologiczne Ameryki

Północnej

(9)

Pionowe ukształtowanie powierzchni

(10)

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

Budowa Geologiczna

• Ameryka Północna wraz z przybrzeżnymi wyspami i Grenlandią niemal w całości

znajduje się w obrębie amerykańskiej płyty litosfery – tylko półwysep Kalifornijski i

litosfery – tylko półwysep Kalifornijski i

południowa część G. Nadbrzeżnych znajdują się w Pacyficznej płycie, a część Ameryki

centralnej to płyta karaibska

(17)

(18)

(19)

Keledonidy i hercynidy

(20)

(21)

Góry Innuickie i Góry Grenlandii

(22)

(23)

Lądolód

(24)

(25)

(26)

Kordyliery

(27)

(28)

Subdukcja

(29)

(30)

(31)

(32)

Gleby

• Północne Appalachy – brunatne kwaśne, bielice

• Południe Andów – brunatne kwaśne, rędziny

• Kordyliery północne – bielice, tundrowe

• Kordyliery środkowe – brunatne i płowe

• Kordyliery południowe – gleby

pustyń,brunatnoziemie, andosole

• G. Nadbrzeżne i Sierra Nevada brązowe

(33)

Appalachy

(34)

(35)

(36)

Mitchell 2037m

(37)

Pasmo Błękitne

(38)

4 Strefy różniące się budową i rzeźbą

• Hercyńskie zapadlisko przedgórskie

• Strefa zewnętrza Appalachów

• Centralna strefa Appalachów

• Pas Piedmontu

(39)

Appalachy Północne

• Ciągną się od Nowej Fundlandii pod dnem

Zatoki Św. Wawrzyńca do doliny rzeki Hudson

• Ich zachodnią granicą jest Nizina Laurentyńska

• Podobna budowa jak Nowa Funlandia

(40)

(41)

Góry Adirondack

(42)

(43)

Appalachy Południowe

• Od doliny Hudsona i Mohawk po środkowy bieg rzeki Alabama

• Orograficzną osią gór jest Pasmo Błękitne

• Pasma o łagodnych zaokrąglonych formach,

• Pasma o łagodnych zaokrąglonych formach, zwartych, wyższych na południu

(44)

Linia Wodospadów

(45)

Piedmont

(46)

Kordyliery

(47)

(48)

(49)

(50)

Kordyliery Pacyficzne

(51)

Góry nadbrzeżne

(52)

(53)

(54)

Kordyliery Północne

• Północno-zachodnia część gór od M. Beringa do odcinka rzeki Liard

• Zróżnicowane klimatycznie i morfologicznie

• Obejmują kilka pasm gór fałdowych i fałdowo – zrębowych

(55)

(56)

Góry Brooksa

(57)

Góry Mackenzie

(58)

Jukon

(59)

Góry Aleuckie

(60)

Góry Alaska

(61)

McKinley 6194 m

(62)

Logan

(63)

Kordyliery Środkowe

• Odcinek sięgający na południu po linię ciągnącą się od Zatoki San Pedro (Ocean

Spokojny) przez dolinę Santa Ana po środkowy bieg Rio Grande na wschodzie

bieg Rio Grande na wschodzie

• Wschód zajmuje łańcuch Gór Skalistych,

zachód Gór Nadbrzeżnych a środkową część Wyżyny Wewnętrzne

(64)

(65)

Góry Skaliste

(66)

Elbert 4399 m

(67)

Salmon River

(68)

Góry Nadbrzeżne

(69)

Wyspy Królowej Charlotty

(70)

Góry Kaskadowe

(71)

(72)

Rainier 4392 m

(73)

Shasta 4317 m

(74)

Sierra Nevada

(75)

Dolina Kalifornijska

(76)

Kordyliery Południowe

• Obejmują człon rozciągający się na południe od Doliny Rio Grande przez przesmyk

Tehuantepec

• Zasadniczą częścią jest Wyżyna Meksykańska,

• Zasadniczą częścią jest Wyżyna Meksykańska, obramowana pasem Gór Sierra Madre oraz Kordylierą Wulkaniczną

(77)

Wyżyna Meksykańska

(78)

Sierra Madre Wschodnia

(79)

Sierra Madre Zachodnia

(80)

Kordyliera Wulkaniczna

(81)

Orizaba

(82)

Rów Balsas

(83)

Półwysep Kalifornijski

(84)

Sierra de Baja California

(85)

Sierra Madre Południowa

(86)

Teotepec 3703 m

(87)

Ameryka Centralna

(88)

Kordyliery – Stosunki Wodne

• Wschodni łańcuch Kordylierów — Góry Skaliste, stanowi główny dział wód Ameryki Północnej;

Kordyliery są odwadniane przez źródłowe rzeki Mackenzie, Saskatchewan, Missouri (i jej prawe dopływy), Rio Grande i inne uchodzące do Oceanu Atlantyckiego oraz przez Jukon, Fraser, Kolumbię (z Atlantyckiego oraz przez Jukon, Fraser, Kolumbię (z dopływem Snake), Kolorado, uchodzące do Oceanu Spokojnego. Rzeki Kordylierów charakteryzują się dużymi spadkami; w celu wykorzystania zasobów energetycznych zbudowano liczne zapory (m.in.

Hoover Dam na Kolorado oraz Roosevelta na rzece Salt).

(89)

• W środkowej części Kordylierów — rzeki okresowe, słone błota i słone jeziora

(największe Wielkie Jezioro Słone) oraz kotliny bezodpływowe (Dolina Śmierci, Bolsón de

Mapimí).

(90)

Bogactwa Mineralne

• W Kordylierach występują liczne bogactwa mineralne:

złoto, srebro, rudy miedzi, cynku, ołowiu, molibdenu i uranu, ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny i brunatny

• W celu zachowania naturalnego środowiska utworzono w Kordylierach liczne parki narodowe, m.in.: Katmai, w Kordylierach liczne parki narodowe, m.in.: Katmai, Denali — w stanie Alaska (USA), Jasper, Banff — w Kanadzie, Glacier, Yellowstone, Wielkiego Kanionu, Olympic, Mount Rainier, Yosemite, Sekwoi — w USA;

niektóre parki narodowe w Kanadzie i USA są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i

Przyrodniczego UNESCO.

(91)

Appalachy

• Grzbiety i stoki Appalachów są silnie zalesione, obniżenia i doliny zajęte są pod zabudowę i

uprawy. Eksploatuje się bogate złoża węgla kamiennego, antracytu, azbestu, miki i

kamiennego, antracytu, azbestu, miki i pirytów, rudy żelaza, cynku, a także ropę naftową i gaz ziemny

(92)

Rzeki

• W Appalachach mają swoje źródła liczne rzeki, spływające na wschodzie ku Oceanowi

Atlantyckiemu (m.in. Hudson, Susquehanna, Savannah), na południu do Zatoki

Savannah), na południu do Zatoki

Meksykańskiej (m.in. Alabama) i ku zachodowi w kierunku Wielkich Jezior i Missisipi (m.in.

Ohio, Tennessee).

(93)

(94)

Klimat

• W wyniku dużej rozciągłości południkowej Kordyliery przebiegają przez wszystkie strefy

klimatyczne, od klimatów okołobiegunowych na północy do równikowych na południu. Ze względu na znaczne wzniesienie prawie całe Kordyliery

mają klimat górski z wyraźną piętrowością,

na znaczne wzniesienie prawie całe Kordyliery mają klimat górski z wyraźną piętrowością,

zwłaszcza w Kordylierach Południowych.

Ograniczenie przez nadbrzeżne łańcuchy górskie wpływu Oceanu Spokojnego powoduje znaczne różnice klimatyczne pomiędzy zachodnią i

wschodnią częścią Kordylierów.

(95)

• Najobfitsze opady występują na zachodnich stokach Gór Nadbrzeżnych (w zachodniej

Kanadzie do 5000 mm). Ilość ich znacznie maleje ku wschodowi. Kotliny śródgórskie i maleje ku wschodowi. Kotliny śródgórskie i wschodnie stoki Gór Skalistych otrzymują poniżej 500 mm opadów.

(96)

• Najsuchszym obszarem jest Wielka Kotlina i Wyżyna Kolorado — 100–300 mm. Mała ilość opadów występuje również w północnej części

Wyżyny Meksykańskiej i w strefie subpolarnej. Na obszarze Ameryki Środkowej opady wzrastają do ponad 2000 mm rocznie, zwłaszcza po stronie

wschodniej, otwartej na wpływy pasatów. Linia wschodniej, otwartej na wpływy pasatów. Linia wiecznego śniegu przebiega na północy na

wysokości 600 m, w południowej Kanadzie — 1800 m, w Górach Kaskadowych — 2500 m, w Sierra Nevada — 3800 m i w Meksyku — 4600 m.

(97)

Klimat Appalachów

• Klimat górski, w północnej części Appalachów

umiarkowany (roczna suma opadów na zachodnich stokach ok. 700 mm, na wschodnich — ponad 1000

mm), w południowej części podzwrotnikowy morski (do 2000 mm w Pasmie Błękitnym). Appalachy stanowią

dział wód między dorzeczem Missisipi a zlewiskiem dział wód między dorzeczem Missisipi a zlewiskiem otwartego Oceanu Atlantyckiego; gęsta sieć rzek (Connecticut, Hudson, Tennessee i in.) o głęboko

wciętych dolinach; liczne elektrownie wodne. Znaczną część powierzchni Appalachów pokrywają lasy. Ważny region górniczy (węgiel kamienny, rudy żelaza, cynku, azbest, mika, piryty i in.).

(98)

Klimat Gór Skalistych

• W Górach Skalistych panuje typowy górski

klimat. Średnia roczna temperatura w dolinach oscyluje w granicach 6 °C. Lipiec jest tu

najcieplejszym miesiącem, średnia najcieplejszym miesiącem, średnia

temperatura dochodzi do 28 °C. W styczniu

średnia temperatura wynosi około −14 °C i jest to najzimniejszy miesiąc w roku. Średnia

roczna wysokość opadów wynosi w przybliżeniu 360 mm.

(99)

• W rejonie Gór Skalistych lato jest zwykle ciepłe i suche, ponieważ deszczowe chmury z zachodu zatrzymywane są przez pasmo górskie po jego zachodniej stronie. Średnia temperatura lata to 15 °C a średnia wysokość opadów to około 150 mm. Zima obfituje w opady i niskie temperatury, 15 °C a średnia wysokość opadów to około 150 mm. Zima obfituje w opady i niskie temperatury, średnia temperatura to −2 °C, a średnia wysokość opadów śniegu to 29 cm. Na wiosnę średnia

temperatura wynosi 4 °C, a wysokość opadów 107 mm. Jesień przynosi opady o średniej

wysokości 66 mm i temperaturze około 7 °C.

(100)

Klimat Gór Brooksa

• Strefa klimatyczna: okołobiegunowa i

umiarkowana. Klimat: chłodny kontynentalny do podbiegunowego.

(101)

Klimat Gór Mackenzie

• Klimat gór jest surowy, kontynentalny, na

północy przechodzący w subarktyczny. Opady są niezbyt duże, poniżej 500 mm rocznie,latem w postaci deszczu i śniegu, w zimie wyłącznie w postaci deszczu i śniegu, w zimie wyłącznie śniegu. Średnia temperatura lipca wynosi od +12 do +16°C, natomiast temperatura stycznia wynosi około –24°C Zimą temperatury mogą spaść nawet do –57°C

(102)

Zagłębie Appalaskie

• obszar intensywnie rozwiniętego górnictwa na terenie Appalachów we wsch. części USA. Stary

region wydobywczy, w którym do najważniejszych surowców mineralnych należą rudy żelaza, węgiel kamienny, rudy cynku, miedzi, azbest, piryt, mika kamienny, rudy cynku, miedzi, azbest, piryt, mika iinne. Skupione na obszarze stanu Pensylwania złoża antracytu bliskie są wyczerpania wwyniku

intensywnej eksploatacji, gdyż przez wiele lat z. a.

stanowiło główny obszar pozyskiwania węgla w USA.

(103)

Mount Rushmore

(104)

• góra leżąca w Black Hills w hrabstwie Pennington na zachodzie stanu Dakota Południowa, w której w latach 1927–1941 wykuto pomnik o nazwie Mount Rushmore National Memorial.

• Pomnik składa się z czterech głów prezydentów USA, szczególnie znaczących dla historii tego kraju. Każde popiersie ma wysokość ok. 18 m. Przedstawieni tam

prezydenci to (od lewej): George Washington (początek budowy 1930), Thomas Jefferson (1936), Theodore

Roosevelt (1939) oraz Abraham Lincoln (1937).

(105)

• Pomnik wykuwany był przez 14 lat (1927–

1941), w głównej mierze przez rzeźbiarza

Gutzona Borgluma (1867–1941), w granitowej skale Mount Rushmore, za pomocą ładunków skale Mount Rushmore, za pomocą ładunków wybuchowych, młotów i ciężkiego sprzętu.

(106)

(107)

Turystyka

• Środkowe i Południowe Appalachy - Liczne parki narodowe, np. Jaskinii Mamuciej,

• Ponad 30 zapór na rzece Tennesse (sporty wodne, rekreacja), Tzw. „Kraj między

wodne, rekreacja), Tzw. „Kraj między Jeziorami”,

• Drogi krajobrazowe Natchez Trace Parkway, Blue Ridge Parkway,

• Liczne uzdrowiska, ośrodki sportowe i wypoczynkow

(108)

• Znaleziska archeologiczne w Russel Cave,

• Pozostałości kultury indiańskiej w Auburn

• (zrekonstruowana wieś Irokezów),

• Miejsca historyczne związane z walką o

• niepodległość Stanów Zjednoczonych – Saratoga Spring, i wojną secesyjną,

(109)

• Kordyliery

• Góry Skaliste,

• PN Yellostone (1872 r.) najstarszy na świecie,

• Wielkie kanion,

• Wodospady,

• Liczne gorące źródła,

• Gejzery, wulkany błotne, tarasy naciekowe,

• Fauna: bizony, wapiti, widłoróg, niedźwiedź

• grizli, baribal,

(110)

• Pomnik przyrody – Great Sand Dunes,

• Warunki dla turystyki zimowej – Colorado Spring, Aspen, Teton Village,

• Grand Canyon National Park – Wielki Kanion

• Grand Canyon National Park – Wielki Kanion Korolado (głęboki jar, do 1800 m.), na dnie

osada indiańska Havasu

(111)