U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S Kà O D O W S K A L U B L I N – P O L O N I A
VOL. XLV, 1 SECTIO H 2011
Zakáad Gospodarki ĩywnoĞciowej, Uniwersytet Marii Curie-Skáodowskiej w Lublinie
JAN ZALEWA
Dorobek naukowy prof. dr. hab. Augustyna Wosia
Scientific achievements of Professor Augustyn WoĞ
23 sierpnia 2010 r. zmará w Warszawie w wieku 78 lat Augustyn WoĞ, emeryto- wany profesor zwyczajny Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ĩywnoĞcio- wej, wieloletni pracownik Wydziaáu Ekonomicznego UMCS. ĝmierü profesora jest wielką stratą dla nauk ekonomiczno-rolniczych. Odszedá jeden z najwybitniejszych polskich ekonomistów rolnych okresu powojennego, autorytet naukowy w sprawach ekonomiki rolnictwa i polityki rolnej. Rozlegáą i wszechstronną dziaáalnoĞcią badaw- czą, popularnonaukową i dydaktyczną wywieraá wielki wpáyw na ksztaátowanie siĊ polskiej myĞli ekonomiczno-rolniczej.
Olbrzymia erudycja, gruntowna wiedza branĪowa i ogólnoekonomiczna sprawiáy, Īe Jego dorobek naukowy ma w wiĊkszoĞci charakter pionierski, wzbogacający nauki ekonomiczno-rolnicze o tezy nowatorskie. Studia, które zapoczątkowaá, są i bĊdą kontynuowane. Stanowią one bowiem dobry punkt wyjĞcia do dalszych badaĔ wielu interesujących kwestii. Profesor dzieliá siĊ swoimi osiągniĊciami naukowymi z innymi na wykáadach, seminariach, a przede wszystkim za poĞrednictwem publikacji nauko- wych. Jest On autorem lub wspóáautorem ponad 730 prac opublikowanych w kraju i za granicą. Powstaáy one w okresie niemal 50 lat pracy naukowej.
UwaĪam, Īe nadmiernie drobiazgowa charakterystyka osiągniĊü Profesora jest prawdopodobnie niemoĪliwa. OgraniczĊ siĊ zatem do syntetycznego przeglądu naj- waĪniejszych publikacji, gáównych twierdzeĔ, opinii i poglądów.
W krĊgu Jego zainteresowaĔ moĪna wyróĪniü wiele nurtów (kierunków) badaw- czych, które odzwierciedlają treĞü i zakres dorobku naukowego. Wiele publikacji ma ce- chy prac fundamentalnych, znaczących dla teorii i metodologii badaĔ naukowych. Cechy te stanowią najwaĪniejsze kryteria przyjĊte przy wyodrĊbnianiu nurtów badawczych.
Trzeba podkreĞliü, Īe wyniki prac badawczych Profesora, powstaáych w począt- kowym okresie jego twórczoĞci naukowej i publikacyjnej, byáy wymierne z racji szerokiego wykorzystania w badaniach metod iloĞciowych (statystycznych i eko- nometrycznych). Tymi cechami wyróĪniaáy siĊ badania nad elastycznoĞcią popytu ludnoĞci rolniczej na dobra konsumpcyjne oraz nad elastycznoĞcią produkcji rolniczej.
Wyniki badaĔ zostaáy ogáoszone drukiem w dwóch ksiąĪkach: ElastycznoĞü spoĪycia ĪywnoĞci na wsi, PWE, Warszawa 1961 i ElastycznoĞü produkcji rolniczej, PWRiL, Warszawa 1964. Rezultatem dociekaĔ naukowych nad wraĪliwoĞcią popytu na dobra konsumpcyjne byáo m.in. ustalenie wspóáczynników cenowej i dochodowej elastyczno- Ğci popytu na te dobra. Natomiast zaletą badaĔ nad elastycznoĞcią produkcji rolniczej byáo zastosowanie gáównie funkcji produkcji jednej lub kilku zmiennych objaĞniają- cych. Pozwoliáo to Autorowi w duĪym stopniu wyjaĞniü záoĪone problemy procesów dostosowawczych rolników wobec bodĨców ekonomicznych i pozaekonomicznych.
Z duĪym zainteresowaniem wĞród ekonomistów rolnych spotkaáa siĊ ksiąĪka poĞwiĊcona studiom nad motywami produkcyjnych decyzji rolników. Wyniki ba- daĔ empirycznych nad tym interdyscyplinarnym problemem zostaáy opublikowane w ksiąĪce pt. Motywy produkcyjnych decyzji cháopów, PWE, Warszawa 1962 (wspóá- autor M. Pohorille). Studia te miaáy i mają istotne znaczenie dla polityki rolnej i dla dalszych badaĔ naukowych z tego zakresu.
Drugim, waĪnym dla nauki i znaczącym w dziaáalnoĞci naukowo-dydaktycznej nurtem, równolegáym do wyĪej omawianego, są badania z szerokim wykorzystaniem metod matematycznych zarówno w analizie przedsiĊbiorstwa, jak i w makroekonomii.
Klasycznym owocem tego nurtu, bardzo pomocnym w nauczaniu metod rachunku ekonomicznego, są prace: Rachunek ekonomiczny w rolnictwie, PWRiL, Warszawa 1966 oraz Metody matematyczne w organizacji gospodarstwa rolniczego, PWRiL, Warszawa 1967 (wspóáautor J. S. Zegar). WyĪsze szkolnictwo ekonomiczno-rolnicze mogáo wprowadziü do programu dydaktycznego wykáady i üwiczenia z metod analizy iloĞciowej i zasad rachunku ekonomicznego w rolnictwie. Wzbogacona oferta dydak- tyczna studiów ekonomiczno-rolniczych sáuĪyáa i sáuĪy naleĪytemu przygotowaniu absolwentów do trudnego i záoĪonego procesu podejmowania decyzji. Sprawy te nabraáy szczególnej wagi w gospodarce rynkowej, gdyĪ nowy ustrój upodmiotowiá jednostki gospodarcze, co wyraziáo siĊ m.in. w przeniesieniu decyzji gospodarczych do przedsiĊbiorstw i do samorządu terytorialnego.
Wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej wywoáaáo potrzebĊ mikroekono- micznego przygotowania zarówno prowadzących gospodarstwa rolne, kierujących róĪnego typu przedsiĊbiorstwami, jak i organizatorów Īycia gospodarczego na róĪnych szczeblach samorządu terytorialnego. Procesy decyzyjne w nowych warunkach nie mogáy byü pozbawione znajomoĞci metod rachunku ekonomicznego.
Nurtem badawczym, wystĊpującym z wiĊkszym lub mniejszym nasileniem w caáym Īyciu naukowym Profesora Wosia, byáy studia nad cenami i rynkiem produktów rolnych i Ğrodków produkcji dla rolnictwa. Potrzeba nieprzerwanych obserwacji okreĞlonych zjawisk ekonomicznych wynikaáa m.in. z ich duĪej niestabil-
noĞci. Naukowe rozpoznanie faktów empirycznych i wskazanie Ğrodków zaradczych wymagaáo duĪej aktywnoĞci intelektualnej i duĪej wnikliwoĞci. Profesor posiadaá te przymioty w dostatku.
Do waĪniejszych dzieá z tego obszaru badawczego moĪna zaliczyü kilkanaĞcie prac, gáównie w formie artykuáowej, najbardziej przydatnych do szybkiego ogáoszenia diagnozy w postaci wyników badaĔ oraz rekomendacji zalecanych rozwiązaĔ. Do waĪniejszych i o wiĊkszej objĊtoĞci prac naleĪy zaliczyü dwie pozycje ksiąĪkowe autorstwa Profesora: Rynek nawozów mineralnych w Polsce, ZW CRS, Warszawa 1969, s. 391 oraz Ekonomiczne narzĊdzia sterowania rolnictwem, PWN, Warszawa 1985, s 192. Znajdujemy tam wszechstronne naĞwietlenie rynku nawozów mineral- nych w warunkach wzglĊdnego nasycenia oraz opinie w sprawie kryteriów alokacji nawozów w tej sytuacji. Druga pozycja dotyczy znaczenia kilku podstawowych narzĊdzi sterowania rolnictwem (ceny, páace, dochody, kredyty, podatki, dotacje).
ZawartoĞü merytoryczną rozdziaáów w pracach zbiorowych, dotyczących prob- lematyki rynku rolnego, wyraĨnie okreĞlają tytuáy tych rozdziaáów:
• Problem wykorzystania badaĔ nad poziomem cen rolnych do ustalenia perspek- tywicznych kierunków eksportu, [w:] Problemy eksportu rolno-spoĪywczego, PWRiL, Warszawa 1965.
• Rynek rolny na tle programu rozwoju produkcji rolniczej w woj. lubelskim, [w:] Problemy rynku rolnego w woj. lubelskim, ZW CRS, Warszawa 1967.
• O roli cen i rynku w procesie sterowania produkcją gospodarstw cháopskich, [w:] Dyskusja o polityce rolnej PRL, PWRiL, Warszawa 1971.
• Ceny w rolnictwie, [w:] Analiza sytuacji produkcyjnej i ekonomicznej rolnictwa, IER, Warszawa 1975.
• Rynek rolny i ĪywnoĞciowy. Podstawy, kategorie i pojĊcia, [w:] Gospodarka ĪywnoĞciowa w warunkach rynkowych, SGH, Warszawa 1992.
PowyĪsze sprawy byáy teĪ przedmiotem kilkunastu artykuáów naukowych.
Szeroko zakrojone badania związków rolnictwa z gospodarką narodową i rynkiem Ğwiatowym oraz studia nad wzrostem gospodarczym w rolnictwie to kolejny, czwarty juĪ, nurt zainteresowaĔ Profesora Wosia. PrezentacjĊ peánego publikowanego dorobku naukowego z tego zakresu ograniczĊ ze wzglĊdów formalnych do ksiąĪek i monografii.
• Przepáywy miĊdzygaáĊziowe: Rolnictwo – Gospodarka narodowa, IRWiR, Warszawa 1973, s. 124.
• Związki rolnictwa z gospodarką narodową, PWRiL, Warszawa 1975, s. 303
• Spoáeczno-ekonomiczna przebudowa wsi i rolnictwa w Polsce (Synteza I etapu badaĔ problemu wĊzáowego 11.3), IPPML, Warszawa 1981, s. 390.
• Rozwój i postĊp w rolnictwie polskim, PWRiL, Warszawa 1987, s. 258.
• Podstawy nauki o polityce rolnej, PWRiL, Warszawa 1987, s. 454.
• Wzrost gospodarczy i strategie rozwoju polskiego rolnictwa. Eseje, IERiGZ, Warszawa 1995, s. 35.
• Rolnictwo polskie 1945-2000. Porównawcza analiza systemowa, IERiGĩ, Warszawa 2000, s. 131.
• Rolnictwo spoáecznie zrównowaĪone (wspóáautor J.S. Zegar), IERiGĩ, War- szawa 2002, s. 110.
• W poszukiwaniu modelu rozwoju polskiego rolnictwa, IERiGĩ, Warszawa 2004, s. 163.
Kilka ww. prac posiada zalety syntezy. Jest to skutek daru Profesora do esencjo- nalnego i caáoĞciowego ujmowania badanej problematyki. Są takĪe prace, a zwáaszcza ksiąĪka pt. Rolnictwo polskie 1945-2000. Porównawcza analiza systemowa, którą cechuje inny, istotny walor. Autor, podejmuje dáugi okres analizy i w ten sposób stara siĊ podnieĞü wartoĞü badaĔ okreĞlonego problemu. Wychodzi sáusznie z zaáoĪenia, Īe taka analiza pozwala poszukiwaü elementów ciągáoĞci rozwoju, a jej wyniki stają siĊ bardziej obiektywne. Ma to tym wiĊksze znaczenie, iĪ nie ma tradycji dáugookre- sowych analiz ekonomicznych.
Przykáadem pionierskiej pracy jest analiza dotycząca przepáywów miĊdzyga- áĊziowych pomiĊdzy rolnictwem a nierolniczymi gaáĊziami gospodarki narodowej.
Celem pracy byáo omówienie fizycznych przepáywów dóbr materialnych i usáug miĊdzy rolnictwem a resztą gospodarki narodowej. Badania potwierdziáy tezĊ o se- kularnym kurczeniu siĊ rolnictwa wraz ze wzrostem dochodu na jednego mieszkaĔca.
Pozwalają teĪ stwierdziü, Īe teza ta nie ma charakteru absolutnego. Na marginesie tych badaĔ rozstrzygniĊto teĪ kilka kwestii metodologicznych, które pozwoliáy m.in.
na urealnienie wskaĨnika udziaáu rolnictwa w dochodzie narodowym. WskaĨnik ten pozostaje w związku z udziaáem rolnictwa w podziale dochodu narodowego i w aku- mulacji ogólnospoáecznej. Istotnym wnioskiem z tych badaĔ jest stwierdzenie, iĪ stosowany w latach 60. ub. stulecia rachunek szacowania produkcji czystej rolnictwa na podstawie bieĪących cen realizacji zaniĪaá udziaá tego dziaáu gospodarki naro- dowej w tworzeniu dochodu narodowego, a tym samym w podziale tego dochodu, oczywiĞcie na niekorzyĞü rolnictwa. Inne prace Profesora z tego nurtu wyprzedzaáy zmiany ustrojowe. Przejawiaáo siĊ to m.in. we wprowadzaniu elementów rynkowych juĪ na etapie tworzenia planu. Autor zwracaá teĪ uwagĊ na absurdalne „oderwanie”
cen rolnych od cen ĪywnoĞci w latach 70. i 80. Profesor byá teĪ jednym z gáównych twórców koncepcji gospodarstw specjalistycznych, rozwojowych. Przystanie na to rozwiązanie oznaczaáo rezygnacjĊ z pegeeryzacji rolnictwa.
Wiele uwagi Profesor poĞwiĊciá kwestii struktury agrarnej i obszarowej rolni- ctwa. Szeroko zakrojone badania nad przyczynami zmian w rozkáadzie gospodarstw wedáug ich obszaru pozwalaáy korygowaü politykĊ w tym zakresie. NaleĪy jednak przyznaü, Īe caáoksztaát warunków spoáeczno-ekonomicznych w Polsce powojennej nie sprzyjaá poprawie struktury obszarowej – moĪe poza procesem industrializacji.
Jednak zmiany, które zaszáy, najwyraĨniej wskazują na skáonnoĞü gospodarstw do polaryzacji. Oznacza to relatywne zwiĊkszanie siĊ liczby grup kraĔcowych – obszaro- wo maáych i duĪych. PogáĊbiaáo to proces rozwarstwiania spoáeczeĔstwa wiejskiego.
W przeglądzie tematów badawczych Profesora Wosia nie moĪe zabraknąü Jego rozwaĪaĔ nad globalnymi uwarunkowaniami rozwoju rolnictwa. Na obecnym etapie rozwoju gospodarczego istnieje pilna potrzeba zmiany systemów wartoĞci wedáug
których funkcjonowaü mają spoáeczeĔstwa. Rolnictwo – zdaniem Profesora – jest wszakoĪ nie tylko wytwórcą surowców ĪywnoĞciowych. Jest ono takĪe niezwykle istotnym komponentem globalnej równowagi ekosystemów i przez swoje istnienie pozytywnie (a takĪe negatywnie) wpáywa na stan Ğrodowiska naturalnego. W wyniku intensyfikacji kapitaáo- i nakáadocháonnej, dalszy rozwój rolnictwa napotkaá barie- rĊ Ğrodowiskową, która staáa siĊ jednym z kluczowych problemów nowoczesnych spoáeczeĔstw. ĝwiadomoĞü narastania zagroĪeĔ ekologicznych skierowaáa uwagĊ specjalistów, w tym takĪe Profesora Wosia, na koncepcjĊ rolnictwa zrównowaĪone- go. Praca pt. Rolnictwo spoáecznie zrównowaĪone (wspóáautor J. S. Zegar), IERiGĩ, Warszawa 2002 jest przypuszczalnie uwieĔczeniem wieloletnich rozwaĪaĔ Profesora nad funkcjonowaniem ekosystemu. PrzypomnĊ, Īe wczeĞniej Profesor opublikowaá z tego zakresu ksiąĪki:
• Ekonomika odnawialnych zasobów naturalnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
• Instrumenty polityki Ğrodowiskowej w procesie restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa, IERiGĩ, Warszawa 1999.
Pewne nadzieje dla rolnictwa i gospodarki ĪywnoĞciowej wiązano ze zmianą ustroju spoáeczno-ekonomicznego. Ponad 20-letnie doĞwiadczenia transformacji ustrojowej są jednak niezbyt pomyĞlne. Powstaáo bowiem kilka osobliwych, nie do koĔca przewidzianych zjawisk, których doniosáoĞü i niezwykáoĞü sprawiają, Īe mogą byü one jedną z podstaw nawet nowej ekonomiki rolnictwa. WymieniĊ pejoratywne skutki tzw. szokowego urynkowienia gospodarki. Na czoáo wysunĊ- áa siĊ bariera popytu na surowce rolne i ĪywnoĞü. Mechanizm rynkowy urealniá poziom i strukturĊ popytu na ĪywnoĞü. Nastąpiáo spowolnienie tempa wzrostu tego popytu.
Gospodarka rynkowa eliminuje zbĊdne zatrudnienie i dramatycznie zwiĊksza bezrobocie. Skutkiem urealnienia rynku nastąpiá powrót na wieĞ cháopów-robotników, blokując rzeczywistą poprawĊ struktury agrarnej. ZwiĊkszyáy siĊ takĪe na wsi roz- miary bezrobocia peánego i utajonego. Szacuje siĊ, Īe rolnictwo moĪe realizowaü swoją funkcjĊ wyĪywieniową, wyáączając z produkcji co najmniej 14 % siáy roboczej i 15% ziemi (przy przeciĊtnym poziomie intensywnoĞci produkcji). W odniesieniu do czynnika ziemi oznacza to, Īe jest moĪliwe zaniechanie uĪytkowania rolniczego 1,2 -1,5 mln ha gruntów ornych. ĝwiadomoĞü tej sytuacji stanowiáa m.in. przesáan- kĊ podjĊcia przez Profesora Wosia studiów strategiczno-prognostycznych, których nasilenie miaáo miejsce w ostatnich latach twórczego okresu badawczego. Badania diagnostyczne pozwoliáy Profesorowi poddaü ostrej krytyce czteroletni okres 1990- 1993 skrajnych rządów liberalnych. Surowo osądziá „terapiĊ szokową”, szczególnie wobec publicznego sektora polskiego rolnictwa. Skutkiem tego byáa bezpowrotna utrata substancji majątkowej i tragiczny los zaáóg pracowniczych. Profesor zwracaá uwagĊ na ciągle pogarszanie siĊ koniunktury rolniczej. Dowodem tego jest zbliĪona do zera stopa akumulacji w rolnictwie. Niska jest zatem skáonnoĞü do inwestowania.
Rolnictwo, aby mogáo siĊ rozwijaü musi byü wspierane z zewnątrz.
Profesor A. WoĞ jest autorem lub wspóáautorem wielu prac dotyczących strategii rozwoju sektora ĪywnoĞciowego. PrzytoczĊ tytuáy kilku z nich.
• Alternatywne strategie rozwoju gospodarki ĪywnoĞciowej, IERiGĩ, Studia i Monografie nr 36, Warszawa 1988.
• Strategie rozwoju rolnictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Wzrost gospodarczy i strategie rozwoju polskiego rolnictwa. Eseje, IERiGĩ, Warszawa 1995.
• Alternatywne scenariusze rozwoju polskiego rolnictwa w okresie dáugim, IERiGĩ, Warszawa 1995.
• Wzrost gospodarczy i strategie rozwoju polskiego rolnictwa. Eseje 2, IERiGĩ, Warszawa 1998.
W wymienionym wyĪej nurcie zainteresowaĔ naukowych Profesora, który wieĔczyá Jego twórczy okres aktywnej dziaáalnoĞci badawczej, znaczącym zagadnieniem jest po- szukiwanie komplementarnych wobec funkcji Īywieniowej nowych dziaáalnoĞci w rolni- ctwie i na obszarach wiejskich. Profesor uwaĪaá, Īe istnieją sprzyjające warunki dla roz- woju wszelkiego rodzaju rolnictwa ekologicznego i produkcji zdrowej ĪywnoĞci. WieĞ poáoĪona na obszarach sprzyjających turystyce moĪe Ğwiadczyü usáugi agroturystyczne.
Na terenach wiejskich moĪna pozyskiwaü energiĊ i biopaliwa ze Ĩródeá odnawialnych.
W opisie dorobku naukowego Profesora Wosia nie moĪna pominąü Jego wkáadu w wyodrĊbnienie kompleksu gospodarki ĪywnoĞciowej. Udziaá Profesora w rozwoju tej dyscypliny naukowej nie ograniczyá siĊ tylko do jej wyodrĊbnienia. Dokonaá On wielu analiz tego subsystemu gospodarki. Warto poĞwiĊciü nieco uwagi temu zagadnieniu.
Naturalną konsekwencją rozwoju nauk ekonomiczno-rolniczych jest koncepcja gospodarki ĪywnoĞciowej (agrobiznesu), która w Polsce wyrosáa z badaĔ nad związkami rolnictwa z gospodarką narodową. Ponad 20-letni okres rozwoju rodzimej teorii tej dy- scypliny nauk ekonomiczno-rolniczych (lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte ub. wieku) oraz uzyskane doĞwiadczenia praktyczne, zwáaszcza w funkcjonowaniu pewnych sfer gospodarki ĪywnoĞciowej w dwóch systemach spoáeczno-ekonomicznych, nakazywaáy wprowadziü agrobiznes do programu ksztaácenia ekonomistów jako przedmiotu podsta- wowego (kursowego), realizowanego w formie zajĊü wykáadowych i konwersatoryjnych wraz z zestawem pomocy dydaktycznych, zwáaszcza o charakterze podrĊcznikowym.
Na rynku ksiĊgarskim wystĊpowaá wówczas ostry niedobór form dydaktycznych zawierających zbiór uporządkowanych i usystematyzowanych wiadomoĞci z dziedzi- ny gospodarki ĪywnoĞciowej. Brakowaáo takĪe syntezy naukowej z tego zakresu.
Znaczącej poprawie ulegáy warunki studiowania problematyki agrobiznesu wraz z publikacją podrĊcznika (pracy zbiorowej) pt. Ekonomika rolnictwa. Zarys teorii, zawierającego rozdziaá autorstwa Profesora Wosia pt. Kompleks gospodarki ĪywnoĞ- ciowej, PWRiL, Warszawa 1983.
Za pierwszą pracĊ rozwijającą koncepcjĊ agrobiznesu i odpowiadającą w duĪej mierze potrzebom dydaktyki akademickiej naleĪy uznaü ksiąĪkĊ autorstwa A. Wosia i J. S. Zegara pt. Gospodarka ĪywnoĞciowa. Problemy ekonomiki i sterowania, PWE, Warszawa 1983.
Natomiast pionierską próbĊ podrĊcznika akademickiego stanowi dwutomowa ksiąĪka pt. Agrobiznes. Makroekonomika, tom I i Agrobiznes. Mikroekonomika, tom II.
Zawiera ona kompleksowy wykáad naukowych podstaw agrobiznesu zarówno w ma- kroskali, jak i w zakresie funkcjonowania firmy w agrobiznesie. Mikroekonomiczny zakres problematyki agrobiznesu wynikaá z potrzeby zachowania siĊ róĪnych typów przedsiĊbiorstw agrobiznesu wobec wymogów gospodarki rynkowej. Wiele miejsca poĞwiĊcono tam strategii firmy na rynku, marketingowi w agrobiznesie, procesom inwestycyjnym w przedsiĊbiorstwie, ocenie sytuacji finansowej firmy, itp. PodrĊcznik okazaá siĊ duĪą pomocą dydaktyczną nie tylko dla studiujących problemy agrobi- znesu w Polsce, ale takĪe dla nauczycieli szkóá rolniczych, instytucji paĔstwowych i samorządowych. W uzupeánieniu podajĊ, Īe autorem makroekonomicznej czĊĞci agrobiznesu jest Profesor WoĞ. Tom II jest rezultatem pracy zespoáu autorów. Profe- sor jest tam autorem 4 rozdziaáów i redaktorem caáej pracy. Obydwa tomy ogáosiáo drukiem Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1996. àączna objĊtoĞü liczy 661 stron.
W ponad 70 pracach opublikowanych (ksiąĪki, rozdziaáy – czĊĞci – w dzieáach zbiorowych, artykuáy naukowe, analizy, raporty, ekspertyzy) Profesor zgáĊbiaá roz- maite cechy kompleksu gospodarki ĪywnoĞciowej. WymieĔmy waĪniejsze z nich:
koncepcja rozwoju regionu w oparciu o kompleks gospodarki ĪywnoĞciowej, ekono- miczne instrumenty sterowania rozwojem gospodarki ĪywnoĞciowej, interwencjo- nizm paĔstwowy w gospodarkĊ ĪywnoĞciową, transformacja systemowa polskiego sektora ĪywnoĞciowego, strategia rozwoju sektora ĪywnoĞciowego, lokalizacja firmy agrobiznesu, itp.
Do dorobku naukowego Profesora Augustyna Wosia naleĪy zaliczyü kierowa- nie zespoáem pracowników naukowych IERiGĩ opracowującym coroczne Analizy produkcyjno-ekonomicznej sytuacji rolnictwa i gospodarki ĪywnoĞciowej. Do kaĪdego wydania ksiąĪki Profesor przygotowaá rozdziaá poĞwiĊcony makroekonomicznym uwarunkowaniom rozwoju sektora ĪywnoĞciowego w danym roku bądĨ dokonywaá reasumpcji caáoĞci. PowinnoĞü tĊ Profesor peániá przez 27 lat. NaleĪy podkreĞliü, Īe Analizy … byáy i są udostĊpniane szerokim krĊgom specjalistów, m.in. centralnym urzĊdom paĔstwowym, politykom, sáuĪbom doradczym, Ğrodowiskom akademickim i nauczycielskim, mediom.
Wymienione wyĪej kierunki badaĔ Profesora A. Wosia jedynie sygnalizują rozlegáoĞü Jego zainteresowaĔ. W kaĪdym temacie zostawiá oryginalny wkáad do omawianych problemów. Wydatnie poszerzyá zakres merytoryczny pomocy dy- daktycznych. ĝwiadczą o tym 22 pozycje podrĊczników i skryptów akademickich.
Dokonany przeze mnie przegląd dorobku jest tylko czĊĞciowym odzwierciedleniem caáoĞciowych (kompletnych) osiągniĊü naukowych Profesora wyraĪonych jĊzykiem mogącym sáuĪyü za wzór. Profesor WoĞ byá osobą wybitną. ZawdziĊcza to swojemu talentowi i olbrzymiej, dobrze zorganizowanej i peánej pomysáów pracy. Takim po- zostanie we wdziĊcznej pamiĊci wielu swoich wychowanków, równieĪ autora tego przeglądu.
