Czy warto interesować się kluczami samochodowymi?

Z PRAKTYKI

C

zy warto

interesować się

kl

uczami sa

mochodowymi?

Równolegle z rozwojem techniki motoryzacyjnej producencipojazdów

zaczęli wprowadzać jako standard seryjnego wyposa ż eni a samocho -dówtzw. immobilisery,czyliurządze­

nia rozłączające układy sterujące

rozruchem i pracą silnika pojazdu.

Układem obsługującym immobiliser,

cieszącym się największym uzna-niem, jest elektronicznie kodowany kluczyk zaopatrzony wtzw. transpon-der (ryc. 2i3).Transponder jest zmi-niaturyzowanym urządzeniem elek-tronicznym zdolnym do aktywnej

transmisji informacji cyfrowej przekazywanej bezstykowo zokreślonej odległości do czyt-nika.Zwykle umieszcza się go w korpusie uchwytu klucza.

Ponieważ nieodłącznym ele-mentem kluczy stały się trans-pondery, w celu uniknięcia

po-myłki w ocenie oryginalności

klucza powinno się każdorazo­

wo badać jego elektronikę. Po-zwala to stwierdzić nie tylko

obecnośćtranspondera iustalić

jego ID, kod i typ, lecz także określić przynależność. Typ transpondera określa m.in. ro-dzaj klucza,wytwórcę, markę, model i rok produkcji pojazdu.Danetemoż­

na odczytać za pomocą specjali-stycznychurządzeń- czytników i

po-równać z odpowiednimi katalogami. Kod transpondera jest zapisywany w postaci ciągu znaków literowo-cy-frowych odługości 64 lub 128 bitów (ryc. 4). Takie badania powinny

sta-nowić, obokbadań klasycznych,

nie-odłączny, uzupełniającyelement me-chanoskopijnej opinii kryminalistycz-nej.

Klucze kopie mogą nie różnić się wyglądem od fabrycznych, tj. takich, które dostarczono z pojazdem, jed-nakdzięki zawartej w nich informacji wiednieurządzenie. Można też

wyko-nać odwzorowanie przebiegu grani

roboczej, wykorzystując np.

plasteli-nę.Niektóre osobypotrafiąnawet

za-pamiętać przebieggraniroboczej. W punktach dorabiania kluczy

można obecnie ku pić oryginalne su-rówki kluczy oraz klucze znanych producentów mające wyp rofi lowaną grań roboczą. Klucze te zewnętrznie

nieróżnią sięodoryginalnych, otrzy-manych wraz z kupnem nowego po-jazdu.

Ryc. 2. Transponde rwpostaci szklanejkapsułki Fig.2.GlassCl.lpsuJetmn sponaer

Ayc.3.Transponderwpostaciukladuscalonego Fig. 3.Microchip transponder

Ryc.1. Kopiarkadokopiowaniakluczy m.in.samochodów markiVolkswagen,Skoda.Fial

Fig. 1.Ker cutferforcopying,among others,Volkswagen,

Skoda and Ratkeys

Coraz powszechniejszym

prze-stępstwem są fikcyjne kradzi eż e sa-mochodóww celuwyłudzeni a

niena-leż nych odszkodowań od firm ubez-pieczeniowych. W tego typu

prze-stępstwach szczególną rolę

odgry-wają klucze samochodowe, które poddawane badaniom mechanosko-pijnym pod kątem określenia ich

ory-ginalności, możliwości kopiowania, zakresu użytkowania itp.,często

by-wająjedynym dowodem w sprawie. Klucz samochodowy kojarzy się

zazwyczaj z kawałkiem odpowiednio wyprofilowanego metalu, jednak

dzięki rozwojowi techniki motory-zacyjnej klasyczne klucze z meta-lowymi grotami odchodzą dziś

w zapomnienie. Ich miejsce

zajmu-jąklucze nowocześniejsze,pełnią­

ce wiele funkcji. Nowoczesny klu-czyk jestbowiempołączeniem pre-cyzyjnej mechaniki zelektroniką i przypomina niekiedy mikrokompu-ter.

Kopie kluczy, czyli duplikaty,

wykonujesię zapom ocąurządzeń

zwanych kopiarkami (ryc.1).W

za-leżności od typu klucza kopiowa-nie odbywasięz wykorzysta-niem

różnych urządzeń, w każdym przy-padkukoniecznejestjednak przenie-sienieprzebiegugraniroboczejz jed-nego klucza (kopiowanego) na inny (dorabiany).W budowie kopiarki

za-sadniczą rolę odgrywa wodzik, który

odwzorowując grań roboczą,porusza

siępo jej obrysie orazfrez -

profiluj-ący, skrawający grań roboczą klucza dorabianego.

Istniejekilkasposobów dorabiania kluczy,np. metodą bezstykową- na brzeszczocie nie pozostawiasię śla­

dów kopiowania na podstawie

znajo-mości kodu klucza,lub zużyciem klu-cza oryginalnego - po odwzorowaniu przebiegu grani roboczej przez

Z

P

RAKTYKI

Ryc.4. Odczytz transpondera marki Termie

Fig. 4.Reading from Termie fransponder

elektronicznej można ustalić, że nie

sąone oryginalne, Łatwojest ocenić

to za pomocą czytników, np.

stwier-dzić brak transpondera w jednym

z kluczy czy obecność marki trans

-pondera,która nie została przypisa

-na danemu pojazdowi. Można też

zarównoocenić,czy transponder jest oprogramowany, a jego kod

oryginal-ny,jak też uzyskać informacje m.in.:

czy dany klucz był zaprogramowany

Janusz Dobrowolski

ny VIN pojazdu, do którego karta

zo-stałaprzypisana.Klucze-karty

produ-kuje np. firma Renault.

Stosowany przez BMW system

zabezpi ecze ń pojazdu został z kolei

zintegrowany z aktywacją i

dezakty-wacją systemu alarmowego. W

klu-czu zostają zakodowane informacje

techniczno-eksploatacyjne obejmują­

ce nawet dwie strony maszynopisu,

w tym numer identyfikacyjny VIN po-jazdu,do którego kluczzostał przypi-sany.

Należy mieć nadzieję, że zawarte

w tym opracowaniu zagadnienia

przybliżą ekspertom,

funkcjonariu-szomsłużbkryminalnychidochodze

-niowo-śledczych problematykę

klu-czy samochodowych, co w efekcie uczyni skuteczniejszą walkę z

prze-stępczością samochodową.Nie tylko

wygląd klucza i materiał

wykorzysta-ny do jego produkcji, lecz także

za-wartość elektroniczna decydują

bo-wiem o jegooryginalności.

Do opracowania niniejszej

publi-kacji wykorzystano materiały

autorstwa nadkom. Mariusza Peren-ca, emerytowanego eksperta

Labora-torium Kryminalistycznego KWP

wRzeszowie.

=

=

lub nadajników i są produkowane

w dwóch zasadniczych odmianach:

kart w wersji ze zdalnym stero-waniem zaopatrzonych w przyciski

oraz kart zbliżeniowych

pozwa-lających na automatyczne wykrycie

obecności użytkownika po jego

zbliżeniu siędo pojazdu.

Karty chipowe zaopatrzone w

klu-czyki służące wyłącznie do

mecha-nicznego,awaryjnego otwarcia drzwi pojazdudziałająna zasa-dzie aktywnej emisji

mo-l

dulowanych fal radiowych

1

~ przesyłanych do

umiesz-czonych w nim czujników.

Tradycyjne stacyjkisą

za-stępowaneprzez

specjal-ne czytniki umieszczospecjal-ne

w desce rozdzielczej.

W karcie zostają zakodowane

rów-nież informacje techniczno-eksplo-atacyjne,w tym numer

identyfikacyj-Ryc.5. Kluczsamochodu markiRenaultLaguna Fig.5.RenaultLaguna key

1

'3Ff

J

'~łF

r

1

II

1::4

t

E: ,,'

H

[{f'.,

I

f

l ' "

fabrycznie, czy wykonywano z niego kopie i w jakiej ilości.

W kluczykach samochodowych nowej generacji tradycyjny

transpon-der zastąpiono mikrokontrolerem

-scalonym układem cyfrowym, który

oprócz wbudowanej jednostki cen-tralnej posiada zintegrowaną pamięć

orazukłady wspomagające.

Coraz częściej klasyczne klucze

samochodowe są zastępowane tzw.

kluczami elektronicznymi, mający­

mi postać sterowanych przyciskami

kart chipowych, kart zbliżeniowych

Wydawnictwo CLK KGP informuje,

że

w 2007 roku

ukaże się

"Zeszyt Metodyczny" nr 25 z zakresu

badań

dokumentów,

w którym

zostaną

zamieszczone

następujące

prace:

Monotoniasensoryczna i jejwpływ na zakres odchyleńosobniczych w piśmie ręcznym

Stanisława Masłowskai Hanna Tydelska

Ocena stopniastabilnościcech identyfikacyjnych podpisów składanych na kartachpłatniczych

Iwona Sanewska

Wpływrodzaju podłożanazmiennośćcech pisma wykonanego wielkimiliterami alfabetu

Beata Urbanik