Plagiat w pracach dyplomowych
dr Joanna Szyjewska-Bagińska Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytetu Szczecińskiego
jszyjewska@mec.univ.szczecin.pl
Plagiat konsekwencje
• Prawo karne – przestępstwo z art. 115 ust. 1 Prawa autorskiego, art. 284 § 1 Kodeksu
karnego
• Prawo administracyjne – nieważność postępowania w sprawie nadania tytułu zawodowego
• Prawo cywilne – odpowiedzialność
odszkodowawcza wobec osoby, której prawa
osobiste lub majątkowe, zostały naruszone
Plagiat
• Pojęcie plagiatu kojarzone jest najczęściej z prawem autorskim.
• W języku prawniczym brak definicji plagiatu. Akty
normatywne nawet nie posługują się pojęciem „plagiat”.
• O plagiacie mówimy wówczas, gdy osoba wskazana jako autor dzieła, bezprawnie:
– dokonuje przejęcia cudzego utworu w większym lub mniejszym zakresie (plagiat oczywisty, jawny)
lub
– przejmuje fragmenty cudzego utworu i splata z elementami pochodzącymi od siebie (plagiat ukryty)
Plagiat – jako przestępstwo
• art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
• Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo
wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego
wykonania,
• podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do lat 3.
Plagiat jako przestępstwo
• Przestępstwo plagiatu z art. 115 ust. 1 Prawa autorskiego:
• ścigane z urzędu
• obejmuje również:
• przekroczenie granic tzw. prawa cytatu art. 29 Prawa autorskiego
• bezprawne wykorzystywanie utworu po przetłumaczeniu na inny język
• niewskazanie wszystkich współautorów utworu
„Kupowanie” prac licencjackich, magisterskich
• Oferowanie prac, które mają być rozpowszechnione pod własnym nazwiskiem, to podżeganie lub pomocnictwo do przestępstwa z art.
115 ust. 1 Prawa autorskiego
• „Kupowanie” cudzej pracy, przypisywanie sobie własnego autorstwa jest plagiatem (art. 115 ust. 1 Prawa autorskiego)
• Złożenie nieprawdziwego oświadczenia o osobistym przygotowaniu pracy – przestępstwo z art. 272 Kodeksu karnego (wyłudzenie
poświadczenia nieprawdy)
• Umowa „zakupu” pracy dyplomowej, jako sprzeczna z ustawą, jest nieważna (art. 58 kc)
Plagiat - obowiązki promotora
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym
• art. 111 ust. 1 Pracownicy naukowo-dydaktyczni są obowiązani:
• kształcić i wychowywać studentów, w tym
nadzorować opracowywanie przez studentów prac zaliczeniowych, semestralnych, dyplomowych, pod względem merytorycznym i metodycznym;
• obowiązek ten mają również pracownicy dydaktyczni
Plagiat - postępowanie administracyjne
• Tytuły zawodowe: inżynier, licencjat, magister
• art. 193 psw: Organ właściwy (rektor), w drodze decyzji, stwierdza nieważność postępowania w
sprawie nadania tytułu zawodowego, jeżeli w pracy stanowiącej podstawę nadania tytułu zawodowego osoba ubiegająca się o ten tytuł przypisała sobie autorstwo istotnego fragmentu lub innych
elementów
• cudzego utworu lub
• ustalenia naukowego.
Plagiat – postępowanie administracyjne
• Działania Rektora są obligatoryjne
• Decyzja o stwierdzeniu nieważności postępowania w sprawie nadania tytułu zawodowego jest decyzją administracyjną
• Wcześniej Rektor poleca przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego
• Jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego zebrany materiał
potwierdza popełnienie czynu (przypisanie sobie autorstwa istotnego fragmentu lub innych elementów cudzego utworu lub ustalenia
naukowego) Rektor:
• wstrzymuje postępowanie o nadanie tytułu zawodowego do czasu wydania orzeczenia przez komisję dyscyplinarną
• składa zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Prawo cytatu
• art. 29 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
• Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą
krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
• art. 34 Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska
twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości.
Prawo cytatu w pracy dyplomowej
• Cytat jest dozwolony tylko we własnym samodzielnym utworze np. pracy dyplomowej
• Celem cytatu musi być konieczność:
• wyjaśnienia jakiegoś zagadnienia,
• analiza krytyczna np. cudzego poglądu
• Cel cytatu decyduje o jego dozwolonych rozmiarach
• Konieczne jest podanie twórcy i źródła
- A. Xsiński, Prawo cywilne część ogólna, Kraków 2014, s. 28;
- A. Xsiński, https://www.prawo.pl, 08.05.2014 r.
Prawo cytatu - orzecznictwo
• Orzeczenie SN z 29 grudnia 1971 r. I Cr 191/71
• Wymaganiu wyraźnego wymienienia źródła, z którego pochodzi fragment cudzego dzieła, nie czyni zadość wymienienie tego dzieła w zestawieniu literatury, bez jakiegokolwiek wyjaśnienia ani
zasady, ani stopnia wykorzystywania tego dzieła, a w szczególności że dokonano z niego przedruku określonej części”
• Wyrok SN z 23 listopada 2004 r. I CK 232/04
• Przytoczenie cudzego utworu nawet w całości jest dozwolone, jeżeli następuje w celu określonym w art. 29 ust. 1 ustawy
(wyjaśnianie, analiza krytyczna), przy czym przytaczany utwór
musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło.
Wyłączenia spod ochrony prawa autorskiego
• Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego (utworu):
• akty normatywne i ich urzędowe projekty (m.in. ustawy, rozporządzenia)
• urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole
• opublikowane opisy patentowe i ochronne (dot. zgłoszonych do Urzędu Patentowego wynalazków i wzorów użytkowych)
• proste informacje prasowe
• odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne (może być „ustaleniem naukowym” wg art. 193 psw)
