2. Istota corporate governance

(1)

* Anna Wierzbicka – mgr, Uniwersytet w Biaïymstoku, Wydziaï Ekonomii i ZarzÈdzania, Katedra Nauk o PrzedsiÚbiorstwie.

Adres do korespondencji: Uniwersytet w Biaïymstoku, ul. Warszawska 63, 15-062 Biaïystok; e-mail:

a.wierzbicka@uwb.edu.pl.

Wp ïyw corporate governance na warto ĂÊ przedsiÚbiorstwa

Anna Wierzbicka

^*

Wspóïczesne realia ĝycia gospodarczego kaĝÈ spojrzeÊ na funkcjonowanie przedsiÚbiorstwa przez pryzmat nie tylko podstawowego celu, jakim jest dÈĝenie do maksymalizacji zysku, ale z uwzglÚdnieniem przy jego wypracowaniu potrzeb szerszej grupy interesariuszy. Dlatego coraz czÚĂciej przy dokonywaniu pomiaru wartoĂci przedsiÚbiorstwa uwzglÚdnia siÚ aspekty jakoĂciowe, które wpïywajÈ na efektywnoĂÊ funkcjonowania przedsiÚbiorstwa, jak równieĝ na jego wycenÚ. Do takich wïaĂnie elementów zalicza siÚ mechanizmy corporate governance.

PodstawowÈ rolÈ, jakÈ przypisuje siÚ rekomendacjom corporate governance, jest stworzenie ram i wytycznych, w oparciu o które przedsiÚbiorstwo powinno prowadziÊ swojÈ dziaïalnoĂÊ, jeĂli chce sprostaÊ wymogom konkurencyjnoĂci i podnieĂÊ swojÈ wartoĂÊ rynkowÈ.

Sïowa kluczowe: ïad korporacyjny, wartoĂÊ przedsiÚbiorstwa.

Nadesïany: 25.10.17 | Zaakceptowany do druku: 14.01.18

The Impact of Corporate Governance on the Value of Enterprises

The modern realities of economic life suggest looking at the functioning of an enterprise not only from the perspective of profit maximization but also with account being taken of the needs of a broader group of stakeholders. Therefore, more and more often, when measuring the value of a business, the qualitative aspects that affect the effectiveness of a company’s operations as well as its valuation are taken into account. Such elements include corporate governance mechanisms. The core role attributed to the recommendations on corporate governance is creating a framework and guidelines based on which an enterprise should conduct its business in order to meet the requirements of competitiveness and increase its market value.

Keywords: corporate governance, enterprise value.

Submitted: 25.10.17 | Accepted: 14.01.18

JEL: G11, G12, G23

Studia i Materiaïy, 1/2018 (27), cz. 2: 143– 150 ISSN 1733-9758, © Wydziaï ZarzÈdzania UW DOI 10.7172/1733-9758.2018.27.13

(2)

1. Wst Úp

ZmieniajÈce siÚ realia prowadzenia dziaïalnoĂci gospodarczej kaĝÈ spojrzeÊ na przedsiÚbiorstwa przez pryzmat szerszy aniĝeli „czarnÈ skrzynkÚ” przeznaczonÈ do wypracowywania zysku dla jego wïaĂciciela.

StÈd znaczenia nabierajÈ rekomendacje wykraczajÈce poza struktury organizacyjne przedsiÚbiorstwa uwzglÚdniajÈce „równole- gle zaspokojenie interesów poszczególnych grup spoïecznych przy warunku ogranicza- jÈcym, jakim jest osiÈganie odpowiedniego poziomu zysku. Te grupy spoïeczne to przede wszystkim pracownicy, konsumenci dóbr i usïug, inwestorzy oraz szeroko rozumiane Ărodowisko, zarówno spoïecznoĂÊ lokalna, w ramach której przedsiÚbiorstwo dziaïa, jak i Ărodowisko naturalne” (StÚ- pieñ, 2007, s. 81). Celem, jaki przyĂwieca ich wdroĝeniu, jest „budowanie przez przed- siÚbiorstwo trwaïych, pozytywnych relacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, zarówno wewnÈtrz, jak i na zewnÈtrz przed- siÚbiorstwa” (Krasodomska, 2010, s. 13).

Dlatego teĝ coraz czÚĂciej w szacowaniu wartoĂci przedsiÚbiorstwa uwzglÚdnia siÚ, poza kategoriami stricte finansowymi, rów- nieĝ aspekty niefinansowe, które odgrywajÈ coraz waĝniejszÈ rolÚ przy ocenie perspek- tyw rozwoju przedsiÚbiorstwa i drzemiÈ- cego w nim potencjaïu.

Artykuï zostaï przygotowywany w kon- wencji hipotetyczno-dedukcyjnej z wyko- rzystaniem metody dogmatyczno-porów- nawczej, a zakres podjÚtej problematyki badawczej pomoĝe zweryfikowaÊ hipotezÚ, zgodnie z którÈ przedsiÚbiorstwa wykazu- jÈce wyĝszy poziom corporate governance mogÈ pochwaliÊ siÚ wyĝszÈ wartoĂciÈ.

Celem artykuïu jest wiÚc ustalenie wpïywu rekomendacji corporate governance na kreowanie wartoĂci dla wdraĝajÈcych je podmiotów gospodarczych.

2. Istota corporate governance

Fundament pod rozwój corporate governance stworzyïy dyskusje i analizy poĂwiÚ- cone zasadom funkcjonowania przed- siÚbiorstw, gïównie spóïek publicznych, standardom i mechanizmom sprawowanej nad nimi kontroli, jak równieĝ reguïom obowiÈzujÈcym w relacjach ïÈczÈcych je zbinteresariuszami. Aspiracjami, które przy- Ăwiecaïy pracom poĂwiÚconym zasadom corporate governance, byïo dÈĝenie do

znalezienia instytucjonalnych determinant podnoszÈcych konkurencyjnoĂÊ zarówno caïych gospodarek, jak i dziaïajÈcych na nim podmiotów.

Pierwotne odnoszenie pojÚcia corporate governance wyïÈcznie do terminologii prawniczej, gdzie byïo rozumiane jako

„specyficzne regulacje, mniej lub bardziej precyzyjne zapisy statutowe, regulujÈce funkcjonowanie walnych zgromadzeñ akcjonariuszy, wyboru dyrektorów, wymo- gów informacyjnych” (Gilson, 1996, s. 327), okazaïo siÚ niewystarczajÈce. „Konsekwen- cjÈ jest to, ĝe corporate governance zaczÚïo byÊ traktowane jako jeden z kluczowych czynników determinujÈcych efektywnoĂÊ ekonomicznÈ spóïek” (Adamska, Mesjasz i Urbanek, 2016, s. 14).

Wedïug R.A.G. Monksa i N. Minow corporate governance powinno byÊ rozumiane jako dÈĝenie do maksymalizacji bogactwa, które nie obarczaïoby caïego spoïeczeñstwa niewïaĂciwymi kosztami. Ma to byÊ zïoty Ărodek godzÈcy finansowe aspiracje przed- siÚbiorstwa z potrzebami i aspiracjami zaangaĝowanych w jego funkcjonowanie interesariuszy, majÈc jednoczeĂnie na uwadze dobro szerzej rozumianej spoïecznoĂci (Monks i Minow, 1996, s. 162).

Podobne ujÚcie prezentuje w swoich poglÈdach równieĝ A. Cadbury, podkre- ĂlajÈc, iĝ istota corporate governance leĝy wbpotrzebie zachowania równowagi pomiÚ- dzy celami gospodarczymi i spoïecznymi oraz odnalezienia pewnego kompromisu pomiÚdzy celami indywidualnych podmio- tów i celami szerzej postrzeganej zbiorowo- Ăci (Cadbury, 2000, s. 6).

Kluczowym wydawaÊ by siÚ mogïo punk- tem odniesienia do analizowanego w tym miejscu pojÚcia byïa definicja rekomendo- wana przez OECD, zgodnie z którÈ „nad- zór korporacyjny wiÈĝe siÚ z istnieniem sieci relacji miÚdzy kadrÈ zarzÈdzajÈcÈ spóïkami, ich organami zarzÈdzajÈco-nadzorczymi, wspólnikami/akcjonariuszami i innymi inte- resariuszami. Nadzór korporacyjny oferuje ponadto strukturÚ, za poĂrednictwem której ustalane sÈ cele spóïki, Ărodki realizacji tych celów oraz Ărodki umoĝliwiajÈce Ăledzenie wyników spóïki. Dobry nadzór korporacyjny powinien w sposób wïaĂciwy stymulowaÊ organ spóïki i kadrÚ zarzÈdzajÈcÈ do osiÈ- gania celów, których realizacja leĝy w inte- resie spóïki i jej wspólników/akcjonariuszy, a takĝe powinien uïatwiaÊ skuteczne Ăledze- nie wyników, sprzyjajÈc tym samym bardziej

(3)

efektywnemu wykorzystaniu zasobów przez firmy” (OECD, 2004, s. 13). Efektywnie dziaïajÈcy system corporate governance ma za zadanie poprawiÊ przejrzystoĂÊ funkcjonowania podmiotów, jak równieĝ zwiÚkszyÊ zaufanie, przyczyniajÈc siÚ tym samym do sprawniejszego dziaïania caïej gospodarki rynkowej i wyĝszej wyceny przedsiÚbiorstw.

W konsekwencji pozwala na obniĝenie kosztu pozyskiwanego kapitaïu, racjonal- niejszego wykorzystania zasobów bÚdÈcych w posiadaniu przedsiÚbiorstw i zagwaranto- wania wzrostu gospodarczego.

Corporate governance w dosïownym tïumaczeniu oznacza zarzÈdzanie korpo- racjÈ, co wydaje siÚ mocno zawÚĝonym jego ujÚciem. StÈd teĝ ewolucja znaczenia corporate governance znalazïa swoje odzwierciedlenie równieĝ w terminologii polskiej, gdzie pojÚcie byïo poczÈtkowo tïumaczone jako nadzór wïaĂcicielski czy wïadanie korporacyjne. Na kolejnym eta- pie badañ poĂwiÚconych istocie corporate governance termin ten coraz czÚĂciej byï tïumaczony jako nadzór korporacyjny czy teĝ, czÚsto dziĂ spotykany. ïad korporacyjny. Tym ostatnim posïuguje siÚ Gieïda Papierów WartoĂciowych, interpretujÈc je jako „zbiór zasad postÚpowania, skiero- wanych zarówno do organów spóïek oraz czïonków tych organów, jak i do wiÚkszo- Ăciowych i mniejszoĂciowych akcjonariuszy. Zasady ïadu korporacyjnego odnoszÈ siÚ do szeroko rozumianego zarzÈdzania spóïkÈ” (http://corp-gov.gpw.pl/lad_corp.

asp, 23.05.2016). Tym samym zadanie, jakie jest stawiane przed corporate governance, polega na stworzeniu systemu obej- mujÈcego róĝnorodne instytucje zarówno prawne, jak i ekonomiczne, zapewnia- jÈcego zgodnoĂÊ i równowagÚ pomiÚdzy interesami wszystkich interesariuszy (rozu- mianych jako podmioty zaangaĝowane wbfunkcjonowanie przedsiÚbiorstw) i gwa- rantujÈcego ich rozwój i wzrost wartoĂci (Zalega, 2003b, s. 9).

3. Efektywno ĂÊ corporate governance jako warunek skuteczno Ăci dziaïania

PodstawowÈ rolÈ, jakÈ przypisuje siÚ rekomendacjom corporate governance, jest stworzenie ram i wytycznych, w oparciu ob które przedsiÚbiorstwo powinno prowa- dziÊ swojÈ dziaïalnoĂÊ. Tym samym wpïywa zarówno na okreĂlenie celów, do których

realizacji zmierza jednostka gospodarcza, jak i sposobu ich osiÈgniÚcia.

Zdaniem P. Urbanka celem przedsiÚ- biorstwa jest „zmienna ekonomiczna, sta- nowiÈca gïówne kryterium wyboru typu i kierunków podejmowanych dziaïañ”

(Urbanek, 2005, s. 147–166). W tym kon- tekĂcie znaczenia nabiera zarzÈdzanie war- toĂciÈ przedsiÚbiorstwa „w którym ogólne aspiracje spóïki, techniki analityczne ibpro- cesy zarzÈdzania podporzÈdkowane sÈ maksymalizacji wartoĂci spóïki poprzez skupienie procesu decyzyjnego na gïównych czynnikach ksztaïtujÈcych wartoĂÊ” (Cope- land, Koller i Murrini, 1997, s. 87). Dlatego coraz czÚĂciej przy dokonywaniu pomiaru wartoĂci przedsiÚbiorstwa uwzglÚdnia siÚ aspekty „jakoĂciowe, niemajÈce charak- teru finansowego, a istotne wpïywajÈce na funkcjonowanie przedsiÚbiorstwa, a tym samym na jego wycenÚ. Do takich wïaĂnie elementów zalicza siÚ mechanizmy nadzoru korporacyjnego” (Krawczyk, 2011, s. 131).

StÈd teĝ „konsekwencjÈ rosnÈcego znaczenia spoïecznych i ekologicznych aspektów funkcjonowania podmiotów gospodarczych jest wzmoĝenie zainteresowania ich spra- wozdawczoĂciÈ w tym zakresie. Tu uwidacz- nia siÚ istotna rola rachunkowoĂci jako systemu informacyjnego, ale równieĝ systemu pomiaru wartoĂci. RachunkowoĂÊ umoĝ- liwia bowiem zarówno komunikowanie informacji z zakresu spoïecznej odpowie- dzialnoĂci przedsiÚbiorstw w postaci spra- wozdañ czy raportów, ale takĝe pomiaru coraz to nowych kategorii odzwierciedla- jÈcych korzyĂci ekonomiczno-spoïeczne”

(Krasnodomska, 2017, s. 9).

Naleĝy przy tym mieÊ na uwadze, iĝ same zapisy o nadzorze korporacyjnym czy wyïÈczne deklaracje o ich wdroĝeniu nie przyczyniajÈ siÚ do kreacji wartoĂci przed- siÚbiorstwa. Jedynie konkretne dziaïania majÈce na celu implementowanie zawartych w nich rekomendacji majÈ racjÚ bytu.

„Zgodnie z szeroko uznawanym podej- Ăciem, efektywny system nadzoru korporacyjnego winien opieraÊ siÚ na trzech podstawowych filarach: przejrzystoĂci odnoĂnie danych o firmie; odpowiedzialno- Ăci poszczególnych aktorów za wyniki dzia- ïania; legitymizacji realizacji celu wzrostu wartoĂci przedsiÚbiorstwa” (Aluchna, 2005, s. 16–20).

Zdaniem J. Bossaka i K. Zalegi o efek- tywnoĂci corporate governance decyduje kilka czynników. Po pierwsze, kluczowÈ

(4)

kwestiÈ jest stabilnoĂÊ i klarownoĂÊ regula- cji prawnej pozytywnie wpïywajÈcej na pro- ces decyzyjny, redukcjÚ ryzyka oraz obniĝe- nie kosztów transakcyjnych, a wiÚc aspekty istotnie oddziaïujÈce na wycenÚ podmiotu.

Kolejnym czynnikiem jest rodzaj inwe- storów, z którymi podejmuje wspóïpracÚ kapitaïowÈ przedsiÚbiorstwo, ich wiedza, doĂwiadczenie, wolumen powierzonych zasobów kapitaïowych oraz horyzont czasowy, na jaki zostajÈ zainwestowane, jak równieĝ ich oczekiwania i potrzeby (Bossak i Zalega, 2001, s. 3–9, 20–21).

Stanowisko to podziela K. Krawczyk, podkreĂlajÈc, ĝe „o jakoĂci ïadu korporacyjnego decydujÈ czynniki prawne (przejrzystoĂÊ i stabilnoĂÊ uregulowañ), ekonomiczne (poziom rozwoju kraju, per- spektywy wzrostu, rozwój rynku kapitaïo- wego) oraz inwestycyjne (rodzaj inwestora, horyzont czasowy inwestycji), które zapew- niajÈ efektywne wykorzystanie kapitaïu przedsiÚbiorstwa, pozwalajÈ koordynowaÊ interesy korporacji z interesami spoïeczeñ- stwa, budujÈ zaufanie w sferze inwestycyj- nej, a co za tym idzie przekïadajÈ siÚ na wysokÈ ocenÚ wbmiÚdzynarodowych ratin- gach” (Krawczyk, 2011, s. 136).

„Efektywny corporate governance cha- rakteryzuje siÚ przejrzystoĂciÈ, zmniejsza ryzyko i stymuluje efektywnoĂÊ korporacji, czym przyciÈga inwestorów, a z nimi kapi- taï, technologie i nowoczesne metody zarzÈ- dzaniem potrzebne do rozwoju korporacji.

Wbten sposób zwiÚksza jej atrakcyjnoĂÊ inwe- stycyjnÈ i konkurencyjnoĂÊ, czym zapewnia jej stabilnoĂÊ” (Zalega, 2003a, s.b53).

PogïÚbiona analiza oczekiwañ stawia- nych zasadom corporate governance przez wdraĝajÈcych oraz interesariuszy przedsiÚ- biorstw kaĝe zwróci uwagÚ na jeszcze inne poĝÈdane aspekty (Zalega, 2003a, s. 53):

– usprawnianie funkcjonowania przedsiÚ- biorstwa,

– osiÈganie celów przedsiÚbiorstwa przy jednoczesnym respektowaniu zasady racjonalnoĂci w gospodarowaniu zaso- bami,

– niwelowanie zagroĝenia wystÚpowania konfliktów pomiÚdzy poszczególnymi grupami interesariuszy,

– hamowanie oportunistycznych zachowañ kadry zarzÈdzajÈcej,

– zapobieganie nieuczciwym praktykom ze strony grup interesariuszy dysponujÈ- cych przewagÈ kapitaïowÈ lub informa- cyjnÈ nad pozostaïymi,

– uzyskanie wyĝszej wyceny przedsiÚbior- stwa,

– poprawa dialogu prowadzonego pomiÚ- dzy przedsiÚbiorstwem a partnerami biz- nesowymi, w tym podniesienie jakoĂci polityki informacyjnej,

– zwiÚkszanie wiarygodnoĂci przedsiÚbior- stwa,

– zwiÚkszanie moĝliwoĂci pozyskania kapitaïu przy jednoczesnym obniĝeniu kosztu jego uzyskania,

– wdraĝanie zasad etycznych do sposobu zarzÈdzania przedsiÚbiorstwem.

Oczekiwania co do profitów, które mogÈ zostaÊ uzyskane poprzez zasady corporate governance, wydajÈ siÚ w peïni uzasad- nione. StanowiÈ one pewnÈ rekompensatÚ za trud i nakïady przedsiÚbiorstw pozwa- lajÈce na ich implementacjÚ. Ponadto twórcy dobrych praktyk przekonujÈ, iĝ obciÈĝenia wynikajÈce z przestrzegania i wdraĝania zapisów dobrych praktyk sÈ równowaĝone korzyĂciami, w tym wycenÈ rynkowÈ przedsiÚbiorstwa i obniĝeniem kosztu pozyskiwanego kapitaïu. Zasady corporate governance odgrywajÈ istotnÈ rolÚ w budowaniu rzetelnego i wiarygod- nego wizerunku przedsiÚbiorstwa w otocze- niu rynkowym (Michalczuk i Fiedorczuk, 2016, s. 233), ab dziÚki rozpoznawalnoĂci przedsiÚbiorstwo zyskuje ïatwiejszy dostÚp do kapitaïu niezbÚdnego do dalszego rozwoju, umocnienie pozycji ib wzrost swojej wartoĂci.

4. Corporate governance a wycena przedsi Úbiorstw

RozwaĝajÈc zasadnoĂÊ wdraĝania rekomendacji corporate governance, pojawia siÚ pytanie o zasadÚ racjonalnoĂci kon- frontujÈcÈ koszty poniesione z tytuïu wdra- ĝania wytycznych zawartych w kodeksach dobrych praktyk z realnymi efektami, jakie moĝe z tego tytuïu uzyskaÊ przedsiÚbior- stwo. Dotychczas prowadzone badania wb wiÚkszoĂci przekonujÈ, ĝe „pomiÚdzy jakoĂciÈ corporate governance a efek- tywnoĂciÈ i wzrostem wartoĂci przedsiÚ- biorstwa wystÚpuje pozytywna korelacja”

(Krawczyk, 2011, s. 136). PotwierdzajÈ to poniĝsze przykïadowe badania prowadzone zarówno przez zagranicznych, jak i polskich przedstawicieli.

Opublikowane w 2000 r. przez McKisney

& Company dane dowodzÈ, ĝe przedsiÚ- biorstwa, które przestrzegajÈ zasad corpo-

(5)

rate governance, sÈ znacznie atrakcyjniej-

sze dla inwestorów, dziÚki czemu chÚtniej wchodzÈ w posiadanie emitowanych przez te firmy papierów wartoĂciowych.

Tabela 1. Premia, jakÈ inwestorzy sÈ gotowi zapïaciÊ za respektowanie corporate governance (w %)

Europa, USA Procentowa premia

Ameryka

aciñska

Procentowa

premia Azja Procentowa

premia

Wïochy 22 Wenezuela 28 Indonezja 27

Francja 20 Kolumbia 27 Tajlandia 26

Niemcy 20 Bazylia 23 Malezja 25

Hiszpania 19 Meksyk 22 Korea Pïd. 24

Szwajcaria 18 Argentyna 21 Japonia 20

UK 18 Chile 21 Tajwan 20

USA 18

½ródïo: Wnorowski (2008).

Jest to kryterium brane pod uwagÚ przez 78% inwestorów w Europie Zachod- niej oraz 73% inwestorów w Europie Wschodniej gotowych zapïaciÊ wiÚcej za papiery wartoĂciowe podmiotów mogÈcych pochwaliÊ siÚ wyĝszym poziomem respek- towania zasad corporate governance, pïa- cÈc przy tym wyĝszÈ premiÚ dla pomiotów (McKinsey, 2000, s. 2–17).

Do podobnych wniosków doszli J.L.b Colley, J.L. Doyle, G.W. Logan oraz W. Stettinius, zdaniem których „inwestorzy skïonni sÈ zaakceptowaÊ znaczÈcÈ, wyĝ- szÈ premiÚ dla spóïek przestrzegajÈcych dobrych praktyk, a rzetelna komunikacja z rynkiem i dobre relacje inwestorskie to jedne zb naczelnych kryteriów przy podej- mowaniu decyzji inwestycyjnych” (Colley, Doyle, Logan i Stettinius, 2007, s. 255).

A. Aluchna równieĝ dowiodïa na pod- stawie swoich badañ, ĝe „firmy stosujÈce zalecenia odnoĂnie ïadu korporacyjnego byïy warte ponad 5% wiÚcej” (Aluchna, 2007, s. 18–19).

Naleĝy jednak pamiÚtaÊ, ĝe korelacja wystÚpujÈca pomiÚdzy poziomem corporate governance a osiÈganymi wynikami moĝe mieÊ charakter sprzÚĝenia zwrot- nego. Papiery wartoĂciowe przedsiÚbiorstw wykazujÈcych wyĝszy poziom ïadu korporacyjnego mogÈ byÊ wyĝej wyceniane przez rynek, a same przedsiÚbiorstwa mogÈ osiÈ- gaÊ lepsze wyniki finansowe, na co wska-

zujÈ w swojej publikacji H. Pernsteiner ib J.b WÚcïawski (2016, s. 161). Z drugiej strony podmioty znajdujÈce siÚ w lepszej sytuacji ekonomicznej mogÈ chÚtniej inwe- stowaÊ w kreowanie wyĝszej kultury orga- nizacyjnej firmy, w tym wdraĝanie standar- dów korporacyjnych.

5. Wp ïyw corporate governance na warto ĂÊ przedsiÚbiorstwa

Analiza dostÚpnej literatury, jak równieĝ opinie Ărodowiska inwestorskiego staïy siÚ inspiracjÈ do przeprowadzenia badania na temat dostrzegalnego z punktu widzenia inwestorów wpïywu wytycznych corporate governance na podnoszenie wartoĂci przedsiÚbiorstw. Badanie zostaïo przepro- wadzone na przeïomie lat 2015/2016 wĂród inwestorów lokujÈcych kapitaï w spóïkach akcyjnych.

W badaniu skorzystano z kwestionariu- sza ankietowego skierowanego do grupy inwestorów indywidualnych oraz instytucjonalnych, w którym pytano o wpïyw wdroĝonych zasad corporate governance zarówno na wartoĂÊ przedsiÚbiorstwa, jak i na czynniki istotne dla jej podniesienia, wb tym: konkurencyjnoĂÊ, jakoĂÊ komunikacji z inwestorami, relacje z otoczeniem, transparentnoĂÊ prowadzonych dziaïañ oraz kreowanie i propagowanie poĝÈda- nych praktyk i zachowañ.

(6)

Rysunek 1. Ocena wpïywu corporate governance na wartoĂÊ przedsiÚbiorstwa

brak zdania 60%

50%

40%

30%

20%

0%

nieistotny wysoki

średni słaby

inwesotrzy instytucjonalni

inwestorzy indywidualni 10%

½ródïo: opracowanie wïasne.

Otrzymane wyniki potwierdzajÈ wystÚ- pujÈcÈ zdaniem inwestorów zaleĝnoĂÊ pomiÚdzy wdroĝonymi zasadami corporate governance a wartoĂciÈ przedsiÚbior- stwa (rysunek 1). Aĝ 70% badanej grupy wskazaïo na co najmniej ĂredniÈ zaleĝnoĂÊ pomiÚdzy wskazanymi zmiennymi.

Rysunek 2. Ocena wpïywu corporate governance na wzmocnienie konkurencyjnoĂci przedsiÚbior- stwa

brak zdania 35%

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

nieistotny wysoki

średni słaby

inwestorzy indywidualni

80% badanych reprezentujÈcych inwe- storów instytucjonalnych i 81% repre- zentantów inwestorów indywidualnych uwaĝa, ĝe standardy corporate governance sÈ skutecznym narzÚdziem wzmac- niania konkurencyjnoĂci przedsiÚbiorstwa (rysunek 2).

Rysunek 3. Ocena wpïywu corporate governance na poprawÚ jakoĂci komunikacji z inwestorami

brak zdania 60%

40%

20%

0%

nieistotny wysoki

średni słaby

Jeszcze wyĝej zostaïa oceniona rola zasad corporate governance w poprawie jakoĂci komunikacji z inwestorami (rysunek 3), co potwierdziïo 90% inwestorów instytucjonalnych i 87% inwestorów indywidualnych.

Rysunek 4. Ocena wpïywu corporate governance na ksztaïtowanie pozytywnych relacji przedsiÚ- biorstwa z otoczeniem

brak zdania 50%

40%

30%

20%

10%

0%

nieistotny wysoki

średni słaby

IstotnÈ funkcjÈ, jakÈ peïniÈ zdaniem ankietowanych rekomendacje corporate governance, jest wsparcie przedsiÚbiorstw w ksztaïtowaniu pozytywnych relacji z jego otoczeniem (rysunek 4), wb tym szeroko rozumianÈ grupÈ interesariuszy, o czym swoje przekonanie wyraziïo 100% przedstawicieli inwestorów instytucjonalnych ib87%

inwestorów indywidualnych.

(7)

Rysunek 5. Ocena wpïywu corporate governance na wzmocnienie transparentnoĂci spóïek

brak zdania 60%

40%

20%

0%

nieistotny wysoki

średni słaby

Budowa pozytywnych relacji z interesa- riuszami jest moĝliwa miÚdzy innymi dziÚki transparentnoĂci funkcjonowania przedsiÚ- biorstwa, do czego równieĝ przyczyniajÈ siÚ rekomendacje corporate governance, a na co wskazaïo 80% ankietowanych z grupy inwestorów instytucjonalnych i 72% spo- Ăród grupy inwestorów indywidualnych (rysunek 5).

Rysunek 6. Ocena wpïywu corporate governance na ksztaïtowanie poĝÈdanych zachowañ przed- siÚbiorstw

brak zdania 40%

30%

20%

0%

10% nieistotny

wysoki

średni słaby

Pierwotnym wyzwaniem stawianym przed zasadami corporate governance byïo stworzenie poĝÈdanych wzorców postepo- wania przedsiÚbiorstwa, opartych na uczci- woĂci, odpowiedzialnoĂci, poszanowaniu wszystkich zaangaĝowanych wb funkcjonowanie firmy jednostek, do czego wbprzeko- naniu 70% badanych inwestorów instytucjonalnych i 54% indywidualnych analizowane rekomendacje siÚ przyczyniajÈ, jeĂli nawet

nie na wysokim, to przynajmniej na Ăred- nim poziomie (rysunek 6).

Tak wiÚc, krótka analiza roli, jakÈ peïniÈ zasady corporate governance, kaĝe przy- znaÊ sïusznoĂÊ co do znaczenia rekomendacji w poprawie i doskonaleniu sposobu dziaïania przedsiÚbiorstw. Dostrzegalna jest równieĝ pozytywna korelacja pomiÚ- dzy wdraĝanymi rekomendacjami ab efek- tywnoĂciÈ funkcjonowania przedsiÚbior- stwa ibwzrostem jego wartoĂci. Nawet jeĂli nie jest to kluczowy czynnik wpïywajÈcy na wartoĂÊ podmiotu gospodarczego, to wpïywa na caïy szereg aspektów, które dla tej wyceny nie sÈ obojÚtne. Naleĝy wiÚc zgodziÊ siÚ z poglÈdem prezentowanym przez A. Nartowskiego, wedïug którego

„corporate governance nie zawsze děwiga wycenÚ spóïki, nawet czyni to rzadko. Za to brak corporate governance czÚĂciej doïuje kurs. Nie ulega przeto wÈtpliwoĂci, ĝe corporate governance opïaca siÚ inwestorom, spóïkom, rynkowi” (http://www.andrzejnar- towski.pl/2013/02/, 01.10.2017).

6. Podsumowanie

Kreowanie wartoĂci przedsiÚbiorstwa wymaga nieustannego poszukiwania determinant pozwalajÈcych na wykorzystywanie ich potencjaïu i podnoszenie konkurencyj- noĂci przedsiÚbiorstw. Coraz czÚĂciej czyn- ników przewagi poszukuje siÚ w niefinanso- wych aspektach jego funkcjonowania. StÈd teĝ znaczenia nabiera zidentyfikowanie ibsprostanie oczekiwaniom szerokiej grupy interesariuszy, w czym pomocne sÈ zapisy ibwytyczne corporate governance.

Tworzenie wartoĂci wiÈĝe siÚ ze znalezie- niem odpowiedzi na potrzeby i oczekiwania interesariuszy, w tym równieĝ poszukiwania rozwiÈzañ wyprzedzajÈcych oczekiwania rynku. Aby byïo to moĝliwe, konieczne jest uwzglÚdnienie standardów corporate governance.

PrzedsiÚbiorstwa lekcewaĝÈce znaczenie wytycznych ïadu korporacyjnego naraĝajÈ siÚ na wzrost kosztu pozyskania kapitaïu, a nawet jego utratÚ. W efekcie moĝe to ograniczyÊ rozwój przedsiÚbiorstwa obniĝa- jÈc jego pozycjÚ na rynku. Z drugiej strony przedsiÚbiorstwa respektujÈce wskazane wbkodeksach dobrych praktyk wzorce corporate governance zwiÚkszajÈ swoje szanse na dostÚp do zewnÚtrznego ěródïa finanso- wania. Ponadto, jak wynika z badañ, mogÈ liczyÊ na wiÚkszÈ wyrozumiaïoĂÊ ze strony

(8)

kapitaïodawców w czasie dekoniunktury.

Implementowanie dobrych praktyk umoĝ- liwia interesariuszom monitorowanie dzia- ïañ kadry zarzÈdzajÈcej, a kapitaïodawcom umoĝliwia dokonanie obiektywnej oceny podejmowanego ryzyka.

KonkludujÈc, postawiona w artykule hipoteza, zgodnie z którÈ przedsiÚbior- stwa wykazujÈce wyĝszy poziom corporate governance mogÈ pochwaliÊ siÚ wyĝszÈ war- toĂciÈ, zostaïa zweryfikowana pozytywnie.

Bibliografia

Adamska, A., Mesjasz, C. i Urbanek, P. (2016). Teo- rie ïadu korporacyjnego. Wïadanie i kontrola wbzïoĝo- nym Ăwiecie. ódě: Uniwersytet ódzki.

Aluchna, M. (2005). Polityka informacyjna w Pol- sce. Przypadek spóïek gieïdowych. E-mentor, (2).

Aluchna, M. (2007). Mechanizmy corporate gover- nance w spóïkach gieïdowych. Warszawa: Szkoïa Gïówna Handlowa.

Bossak, J. i Zalega, K. (2001). EfektywnoĂÊ corporate governance a kierunki rozwoju rynku kapitaïo- wego w Polsce. Organizacja i Kierowanie, (4).

Cadbury, A. (2000). Sïowo wstÚpne do publikacji.

W: M.R. Iskander i N. Chamlou, Corporate Gover- nance: A Framework for Implementation. Washing- ton: World Bank Group.

Colley, J.L., Doyle, G., Logan, W. i Stettinius, W.

(2005). ad korporacyjny. Warszawa: Liber.

Copeland, T., Koller, T. i Murrini, J. (1997).

Wycena: mierzenie i ksztaïtowanie wartoĂci firm.

Warszawa: WIG-Press.

Gilson, R.J. (1996). Corporate Governance and Economic Efficiency: When Do Institutions Mat- ters? Washington University Law Review, 94.

Krasodomska, J. (2010). RachunkowoĂÊ a idea spo- ïecznej odpowiedzialnoĂci przedsiÚbiorstw w dobie kryzysu ekonomicznego. W: B. Micherda (red.),

RachunkowoĂÊ wobec kryzysu gospodarczego. War- szawa: Difin.

Krasodomska, J. (2017). Spoïeczna odpowiedzial- noĂÊ biznesu w rachunkowoĂci. Teoria i praktyka.

Warszawa: Difin.

Krawczyk, R. (2011). Corporate governance i jego wpïyw na wycenÚ przedsiÚbiorstwa. Ekonomia Eco- nomics, 5(17).

McKinsey. (2000). Global Investor Opinion Survey on Corporate Governance. McKinsey.

Michalczuk, G. i Fiedorczuk, J. (2016). Raportowa- nie zintegrowane jako narzÚdzie komunikowania interesariuszom w zakresie ěródeï tworzenia war- toĂci. PrzedsiÚbiorstwo & Finanse, (3).

Monks, R.A.G. i Minow, N. (1996). Watching the Watchers: Corporate Governance for the 21^st Century.

Cambridge: Blacwell Publishers.

OECD. (2004). Zasady nadzoru korporacyjnego OECD. OECD.

Pernsteiner, H. i WÚcïawski, J. (red.). (2016).

Finansowanie i corporate governance w przedsiÚbior- stwach rodzinnych. Warszawa: C.H. Beck.

StÚpieñ, M. i Wydymus, Z. (2007). Rola rachunko- woĂci w ksztaïtowaniu spoïecznej odpowiedzialno- Ăci jednostki gospodarczej. Zeszyty Naukowe Akade- mii Ekonomicznej w Krakowie, (750).

Urbanek, P. (2005). Nadzór korporacyjny a wynagro- dzenie menedĝerów. ódě: Wydawnictwo Uniwersy- tetu ódzkiego.

Wnorowski, H. (2008). ad korporacyjny a odpo- wiedzialnoĂÊ przedsiÚbiorstwa wobec interesariuszy. W: Z. Pisz i M. Rojek-Nowosielska (red.), Spo- ïeczna odpowiedzialnoĂÊ przedsiÚbiorstw. Model, diagnoza, ocena. Monografie i Opracowania Uniwer- sytetu Ekonomicznego we Wrocïawiu, (269).

Zalega, K. (2003a). Nadzór bakowy i corporate governance a konkurencyjnoĂÊ sektora bakowego.

Bank i Kredyt, (7).

Zalega, K. (2003b). Systemy corporate governance a efektywnoĂÊ zarzÈdzania spóïkÈ kapitaïowÈ. War- szawa: Szkoïa Gïówna Handlowa.