Przedmiotowe Zasady Oceniania Szkoła Podstawowa im. H. Sienkiewicza w Promniku

(1)

Przedmiotowe Zasady Oceniania Szkoła Podstawowa im. H. Sienkiewicza

w Promniku

FIZYKA

Sabina Skoczylas

(2)

Przedmiotowe zasady oceniania z fizyki w Szkole Podstawowej im H. Sienkiewicza w Promniku

Kontrakt między nauczycielem i uczniem

1. Sprawdziany są zapowiadane, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, wtedy podany jest także zakres wiedzy i umiejętności.

2. Kartkówki (prace pisemne z trzech ostatnich tematów) nie muszą być zapowiadane.

3. Uczeń nieobecny na sprawdzianie lub kartkówce musi go napisać w terminie uzgodnionym z nauczycielem (do dwóch tygodni od dnia przyjścia do szkoły)

4. Jeden sprawdzian (lub jedną kartkówkę) można poprawić, jeżeli uzyskana ocena nie jest satysfakcjonująca dla ucznia. Poprawa jest dobrowolna i odbywa się w ciągu 2 tygodni od dnia podania wyników sprawdzianu (kartkówki). Uczeń poprawia pracę tylko raz. Pod uwagę brane są obie oceny. Przy dwóch godzinach zajęć w tygodniu możliwa jest poprawa dwóch prac pisemnych na tych samych zasadach.

5. Oceny z odpowiedzi ustnych nie podlegają poprawie

6. Uczeń ma prawo do jednokrotnego w ciągu semestru zgłoszenia nieprzygotowania się (niegotowość do odpowiedzi) do lekcji bez uzasadniania

przyczyny oraz do jednokrotnego zgłoszenia braku pracy domowej, która ma być uzupełniona na najbliższą lekcję. Za brak pracy domowej uznaje się

(3)

również brak zeszytu w dniu, na który należało przynieść pracę. Nieprzygotowanie powinno zostać zgłoszone na początku lekcji - w przeciwnym razie uczeń otrzyma ocenę niedostateczną.

7. Po wykorzystaniu limitu określonego powyżej uczeń otrzymuje za każde następne nieprzygotowanie ocenę niedostateczną.

8.Uczeń nie może zgłosić nieprzygotowania do lekcji powtórzeniowej lub sprawdzianu

9. Aktywność na lekcji jest nagradzana „plusami”. Za 6 „plusów” – uczeń otrzymuje ocenę celującą, za 5 bardzo dobrą, za 4 dobrą itd.

Plus (+) może otrzymać uczeń za:

- krótką odpowiedź uzupełniającą czyjąś wypowiedź

- prawidłowe rozwiązanie problemu postawionego przez nauczyciela na lekcji wprowadzającej nowy materiał

- rozwiązywanie zadań dodatkowych

10. Brak odpowiedzi, odpowiedź niepoprawna na pytanie nauczyciela w czasie lekcji z bieżącego materiału jest oceniana jako „minus”. Za 3 minusy uczeń uzyskuje ocenę niedostateczną.

11. Uczeń ma obowiązek prowadzenia zeszytu przedmiotowego, w którym powinny znajdować się zapisy tematów, notatki, zapisy poleceń ustnych lub pisemnych prac domowych. Zeszyt powinien być prowadzony systematycznie. Uczeń w przypadku nieobecności w szkole powinien zeszyt uzupełnić.

12.Uczeń mający kłopoty z opanowaniem materiału może zwrócić się do nauczyciela w celu ustalenia formy wyrównania braków lub pokonania trudności.

13. Na początku lekcji uczniowie mogą pisać niezapowiedziane krótkie kartkówki (tzw. „wstępniaki”) sprawdzające stopień opanowania materiału z poprzedniej lekcji obejmujące zakresem ostatnią lekcję (lub temat). Mogą uzyskać z nich plusy (+) lub minusy (-). Jeśli odpowiedź ucznia jest połowiczna, uczeń nie uzyskuje ani plusa ani minusa. Za 6 „plusów” – uczeń otrzymuje ocenę celującą, za 5 „plusów” bardzo dobrą, 4 – dobrą, 3 – dostateczną itd.

Waga tej oceny jest taka sama jak zwykłej kartkówki.

Formy sprawdzania wiadomości i umiejętności - Sprawdziany,

- Kartkówki,

- Odpowiedzi ustne ucznia,

- Prace domowe (ustne, pisemne),

(4)

- Ćwiczenia praktyczne (przeprowadzenie doświadczenia) - Zeszyt przedmiotowy,

- Prace długoterminowe (referaty, pomoce dydaktyczne), - Udział w konkursach,

- Obserwacja ucznia (przygotowanie do lekcji, aktywność na lekcji, praca w grupach)

Liczba i częstotliwość pomiarów jest zależna od realizowanego programu nauczania oraz liczby godzin w danej klasie; jest modyfikowana, co semestr FORMY AKTYWNOŚCI CZĘSTOTLIWOŚĆ W

SEMESTRZE

SPRAWDZIAN 1 (2)

KARTKÓWKA/ODPOWIEDŹ USTNA

2 (3)

PRACA DOMOWA 1(2)

AKTYWNOŚĆ NA LEKCJI NA BIEŻĄCO

PRACE DŁUGOTERMINOWE 1

PRACE DODATKOWE NA BIEŻĄCO

Kryteria oceny poszczególnych form aktywności

1. Ocena prac pisemnych.

Sprawdziany (prace klasowe jednogodzinne) - zawierają punktację za poszczególne zadania oraz kryteria punktowe na poszczególne stopnie. Są one oceniane zgodnie z następującymi kryteriami procentowymi:

0% - 29% NIEDOSTATECZNY 30% - 49% DOPUSZCZAJĄCY 50% - 69% DOSTATECZNY 70% - 84% DOBRY

85% - 94% BARDZO DOBRY

95%- 100% CELUJĄCY

(5)

Za uzyskanie górnej granicy punktów z danego przedziału procentowego dodaje się do oceny "+", za uzyskanie dolnej granicy dodaje się do oceny

„-”.

Kryteria procentowe są zgodne ze Statutem.

2. Ocena odpowiedzi ustnej.

Ocenianiu podlegają: zawartość rzeczowa, argumentacja, stosowanie języka fizycznego, sposób prezentacji, poziom wymagań.

3. Ocena pracy w grupie Ocenianiu podlega:

a. Zaangażowanie ucznia,

b. Akceptowanie zasad współżycia w grupie, c. Umiejętność słuchania innych,

d. Uzasadnianie swojego zdania,

e. Prezentowanie rezultatów pracy grupy 4. Ocena pracy domowej

a. Postawienie „parafki” oznacza stwierdzenie samego faktu wykonania pracy.

b. Postawienie oceny z ewentualnym komentarzem oznacza dokładne sprawdzenie pracy.

c. Prace domowe mogą być: indywidualne krótkoterminowe z lekcji na lekcję (wykonywanie samodzielnie zadań i ćwiczeń) lub długoterminowe (np. referat,

opracowanie zagadnienia, wykonanie pomocy dydaktycznej, projektu), prowadzenie zeszytu z notatkami z lekcji.

d. Pracą domową może być praca w grupie - realizowanie ćwiczeń zespołowych na lekcji i w ramach pracy domowej lub realizowanego projektu

5. Ocena aktywności Ocenianiu podlega:

a. Częste zgłaszanie się na lekcji, udzielanie poprawnych odpowiedzi, b. Udział w dyskusji

c. Wypowiedzi w trakcie rozwiązywania nowych problemów

d. Eksperymentowanie w toku lekcji

(6)

e. Pomysł, inicjatywa Obszary aktywności.

Na lekcjach fizyki oceniane są następujące obszary aktywności ucznia:

1. Rozumienie pojęć fizycznych

2. Znajomość i stosowanie poznanych definicji i pojęć 3. Prowadzenie rozumowania

4. Rozwiązywanie zadań za pomocą poznanych metod

5. Stosowanie wiedzy przedmiotowej w rozwiązywaniu problemów z życia codziennego Kryteria oceniania (wymagania na poszczególne stopnie) oceny śródroczne i roczne.

Ogólne wymagania edukacyjne z fizyki niezbędne do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych:

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:

 potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych ( problemowych )

 umie formułować problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk,

 umie rozwiązywać problemy w sposób nietypowy,

 osiąga sukcesy w konkursach pozaszkolnych (na szczeblu rejonowym

i wojewódzkim ),

 sprostał wymaganiom koniecznym, podstawowym, rozszerzającym i dopełniającym.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

 w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe,

 zdobytą wiedze potrafi zastosować w nowych sytuacjach,

 jest samodzielny – korzysta z różnych źródeł wiedzy,

 potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenia fizyczne,

 rozwiązuje samodzielnie zadania rachunkowe i problemowe,

 osiąga sukcesy w konkursach szkolnych ( o ile są organizowane ),

 sprostał wymaganiom koniecznym, podstawowym, rozszerzającym i dopełniającym.

(7)

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

 opanował w dużym zakresie wiadomości określone programem nauczania,

 poprawnie stosuje wiadomości do rozwiązywania typowych zadań lub problemów,

 potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie z fizyki, rozwiązywać proste zadania lub problemy,

 sprostał wymaganiom koniecznym, podstawowym i rozszerzającym.

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

 opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem,

 potrafi zastosować wiadomości do rozwiązywania zadań z pomocą nauczyciela,

 potrafi wykonać proste doświadczenia fizyczne z pomocą nauczyciela,

 zna podstawowe wzory, jednostki i wielkości fizyczne,

 sprostał wymaganiom koniecznym i podstawowym.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

 ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem, a braki nie przekreślają możliwości dalszego kształcenie,

 zna podstawowe prawa i wielkości fizyczne,

 potrafi z pomocą nauczyciela wykonać proste doświadczenia fizyczne,

 sprostał wymaganiom koniecznym,

 systematycznie uczęszcza na zajęcia i uczestniczy w nich w miarę swoich możliwości.

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:

 nie opanował tych wiadomości i umiejętności, które są konieczne do dalszego kształcenia,

 nie potrafi rozwiązywać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela,

 nie zna podstawowych praw, pojęć i wielkości fizycznych,

 często opuszcza zajęcia; nie uzupełnia podstawowych zaległości,

 nie korzysta z proponowanych form pomocy ( np. zespoły wyrównawcze, konsultacje indywidualne ), Waga poszczególnych stopni.

Przy ustalaniu oceny śródrocznej i rocznej nauczyciel bierze pod uwagę stopnie ucznia z poszczególnych obszarów działalności według

następującej kolejności i wag:

(8)

Ocena sródroczna – waga 4 Sprawdzian – waga 3 Kartkówka – waga 2 Odpowiedź ustna – waga 2 Praca domowa – waga 1

Aktywność na lekcji i poza nią, praca w grupach – waga 1 Doświadczenia, pokazy – waga 1

Średnia ważona liczona jest według wzoru:

Suma iloczynów (ocena x waga) Suma wag

Jest oceną wyjściową do wystawienia oceny śródrocznej.

ŚREDNIA WAŻONA OCENA

1,6 – 2,75 DOPUSZCZAJĄCA

2,76 – 3,75 DOSTATECZNA

3,76 – 4,75 DOBRA

4,76 – 5,75 BARDZO DOBRA

5,76 - 6 CELUJĄCA

Ocenę celującą otrzymuje również uczeń, który otrzymał ocenę bardzo dobrą i zajął wysoka pozycję w konkursie fizycznym.

Ocena roczna jest liczona jak śródroczna, przy czym waga oceny sródrocznej wynosi 4.

Informowanie o wymaganiach i postępach ucznia Informowanie uczniów:

 nauczyciel przekazuje uczniowi komentarz do każdej wystawionej oceny

 uczeń ma możliwość otrzymania dodatkowych wyjaśnień i uzasadnień do wystawionej oceny

Informowanie rodziców:

(9)

 podczas wywiadówek i indywidualnych spotkań z rodzicami, rodzic może uzyskać informację o postępach w nauce oraz ma prawo do wglądu prac pisemnych swojego dziecka

 rodzice zobowiązani są do podpisywania sprawdzianów dziecka, które otrzymali do wglądu.

Ocena uczniów z zaleceniami PPP

– Nauczyciel dostosowuje wymagania w zakresie wiedzy i umiejętności w stosunku do ucznia, u którego stwierdzono deficyty rozwojowe i choroby uniemożliwiające sprostanie wymaganiom programowym, potwierdzone orzeczeniem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej lub opinią lekarza – specjalisty.

– W ocenianiu uczniów z dysfunkcjami uwzględnione zostają zalecenia poradni:

 wydłużenie czasu wykonywania ćwiczeń praktycznych,

 możliwość rozbicia ćwiczeń złożonych na prostsze i ocenienie ich wykonania etapami,

 konieczność odczytania poleceń otrzymywanych przez innych uczniów w formie pisemnej,

 branie pod uwagę poprawności merytorycznej wykonanego ćwiczenia, a nie jego walorów estetycznych,

 możliwość (za zgodą ucznia) zamiany pracy pisemnej na odpowiedź ustną (praca klasowa lub sprawdzian),

 podczas odpowiedzi ustnych zadawanie większej ilości prostych pytań zamiast jednego złożonego,

 obniżenie wymagań dotyczących estetyki zeszytu przedmiotowego,

 możliwość udzielenia pomocy w przygotowaniu pracy dodatkowej.

 Prace pisemne uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim są oceniane zgodnie z następującymi kryteriami procentowymi:

0% - 14% NIEDOSTATECZNY 15% - 34% DOPUSZCZAJĄCY 35% - 49% DOSTATECZNY 50% - 64% DOBRY

65% - 79% BARDZO DOBRY 80% - 100% CELUJĄCY

 Uczniowie niepełnosprawni intelektualnie w stopniu umiarkowanym otrzymują oceny opisowe, które zapisuje się w specjalnym zeszycie dołączonym

do dziennika.

(10)

Fizyka klasa VII

Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny)

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY

ROZDZIAŁ I. ZACZYNAMY UCZYĆ SIĘ FIZYKI Uczeń

 podaje nazwy przyrządów

stosowanych w poznawaniu przyrody

 przestrzega zasad higieny i bezpieczeństwa w pracowni fizycznej

 stwierdza, że podstawą eksperymentów fizycznych są pomiary

 wymienia podstawowe przyrządy służące

do pomiaru wielkości fizycznych

 zapisuje wyniki pomiarów w tabeli

 rozróżnia pojęcia: wielkość fizyczna i jednostka wielkości fizycznej

 stwierdza, że każdy pomiar obarczony jest niepewnością

 oblicza wartość średnią wykonanych pomiarów

 stosuje jednostkę siły, którą jest niuton (1 N)

 potrafi wyobrazić sobie siłę o wartości 1 N

 posługuje się siłomierzem

 podaje treść pierwszej zasady dynamiki

Newtona

Uczeń

 opisuje sposoby poznawania przyrody

 rozróżnia pojęcia: obserwacja, pomiar, doświadczenie

 wyróżnia w prostych przypadkach czynniki, które mogą wpłynąć na przebieg zjawiska

 omawia na przykładach, jak fizycy poznają świat

 objaśnia na przykładach, po co nam fizyka

 selekcjonuje informacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z podręcznika, z literatury popularnonaukowej, internetu

 wyjaśnia, że pomiar polega na porównaniu wielkości mierzonej ze wzorcem

 projektuje tabelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela

 przelicza jednostki czasu i długości

 szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i wybiera właściwe przyrządy pomiarowe (np. do pomiaru długości)

 posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej; zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz informacją o niepewności

 wyjaśnia, dlaczego wszyscy posługujemy się jednym układem jednostek — układem SI

 używa ze zrozumieniem przedrostków, np. mili-, mikro-, kilo-

 projektuje proste doświadczenia dotyczące np. pomiaru długości

 wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny

 wyjaśnia istotę powtarzania pomiarów

Uczeń

 samodzielnie projektuje tabelę pomiarową, np. do pomiaru długości ławki, pomiaru czasu

pokonywania pewnego odcinka drogi

 przeprowadza proste doświadczenia, które sam zaplanował

 wyciąga wnioski z przeprowadzonych

 doświadczeń

 szacuje wyniki pomiaru

 wykonuje pomiary, stosując różne metody pomiaru

 projektuje samodzielnie tabelę pomiarową

 opisuje siłę jako wielkość wektorową, wskazuje wartość, kierunek, zwrot i punkt przyłożenia wektora siły

 demonstruje równoważenie się sił mających ten sam kierunek

 wykonuje w zespole kilkuosobowym zaprojektowane doświadczenie demonstrujące dodawanie sił o różnych kierunkach

 demonstruje skutki bezwładności ciał

Uczeń

 krytycznie ocenia wyniki pomiarów

 planuje pomiary tak, aby zmierzyć wielkości mniejsze od dokładności posiadanego przyrządu pomiarowego

Uczeń:

 rozkłada siłę na składowe

 graficznie dodaje siły o różnych kierunkach

 projektuje doświadczenie demonstrujące dodawanie sił o różnych kierunkach

 demonstruje równoważenie się sił mających różne kierunki

(11)

 zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych

 planuje pomiar np. długości tak, aby zminimalizować niepewność pomiaru

 projektuje tabelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela

 definiuje siłę jako miarę działania jednego ciała na drugie

 podaje przykłady działania sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych (siły: ciężkości, nacisku, sprężystości, oporów ruchu)

 wyznacza wartość siły za pomocą siłomierza albo wagi analogowej lub cyfrowej, zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz informacją o niepewności

 wyznacza i rysuje siłę wypadkową sił o jednakowych kierunkach

 określa warunki, w których siły się równoważą

 rysuje siły, które się równoważą

 wyjaśnia, od czego zależy bezwładność ciała

 posługuje się pojęciem masy jako miary bezwładności ciał

 ilustruje I zasadę dynamiki Newtona

 wyjaśnia zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona

ROZDZIAŁ II. CIAŁA W RUCHU

(12)

Uczeń:

 omawia, na czym polega ruch ciała

 wskazuje przykłady względności ruchu

 rozróżnia pojęcia: droga i odległość

 stosuje jednostki drogi i czasu

 określa, o czym informuje prędkość

 wymienia jednostki prędkości

 opisuje ruch jednostajny prostoliniowy

 wymienia właściwe przyrządy pomiarowe

 mierzy, np. krokami, drogę, którą zamierza przebyć

 mierzy czas, w jakim przebywa zaplanowany odcinek drogi

 stosuje pojęcie prędkości średniej

 podaje jednostkę prędkości średniej

 wyjaśnia, jaką prędkość (średnią czy chwilową) wskazują drogowe znaki ograniczenia prędkości

 definiuje przyspieszenie

 stosuje jednostkę przyspieszenia

 wyjaśnia, co oznacza przyspieszenie równe np.

 rozróżnia wielkości dane i szukane

 wymienia przykłady ruchu jednostajnie opóźnionego i ruchu jednostajnie przyspieszonego

Uczeń:

 opisuje wybrane układy odniesienia

 wyjaśnia, na czym polega względność ruchu

 szkicuje wykres zależności drogi od czasu na podstawie podanych informacji

 wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia

 wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnym

 posługuje się wzorem na drogę w ruchu jednostajnym prostoliniowym

 szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym na podstawie podanych danych

 oblicza wartość prędkości

 posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnego

 rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem, stosując związek prędkości z drogą i czasem, w którym ta droga została przebyta

 odczytuje z wykresu zależności prędkości od czasu wartości prędkości w poszczególnych chwilach

 oblicza drogę przebytą przez ciało w ruchu jednostajnym prostoliniowym

 rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu

jednostajnym prostoliniowym na podstawie danych z tabeli

 posługuje się jednostką prędkości w układzie SI, przelicza jednostki prędkości (przelicza wielokrotności

i podwielokrotności)

 zapisuje wynik obliczenia w zaokrągleniu do liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych (np. z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

 wyznacza prędkość, z jaką się porusza, idąc lub biegnąc, i wynik zaokrągla zgodnie z zasadami oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych

Uczeń:

 odczytuje dane zawarte na wykresach opisujących ruch

 rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym

 wykonuje doświadczenia w zespole

 szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym

 stosuje wzory na drogę, prędkość i czas

 rozwiązuje trudniejsze zadania obliczeniowe dotyczące ruchu jednostajnego

 rozwiązuje zadania nieobliczeniowe dotyczące ruchu jednostajnego

 planuje doświadczenie związane z wyznaczeniem prędkości, wybiera właściwe narzędzia pomiarowe, wskazuje czynniki istotne i nieistotne, wyznacza prędkość na podstawie pomiaru drogi i czasu, w którym ta droga została przebyta, krytycznie ocenia wyniki doświadczenia

 przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego

prędkość wzrośnie: 2, 3 i więcej razy

 przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego prędkość zmaleje: 2, 3 i więcej razy

 wyjaśnia, od czego zależy niepewność pomiaru drogi i czasu

 wyznacza na podstawie danych z tabeli (lub doświadczania) prędkość średnią

 wyjaśnia pojęcie prędkości względnej

 oblicza przyspieszenie i wynik zapisuje wraz z jednostką

Uczeń:

 sporządza wykres na podstawie danych zawartych w tabeli

 analizuje wykres i rozpoznaje, czy opisana zależność jest rosnąca, czy malejąca

 opisuje prędkość jako wielkość wektorową

 projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające badać ruch jednostajny prostoliniowy

 rysuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym na podstawie danych

z doświadczeń

 analizuje wykresy zależności prędkości od czasu i drogi od czasu dla różnych ciał poruszających się ruchem jednostajnym

 oblicza prędkość ciała względem innych ciał,

np. prędkość pasażera w jadącym pociągu

 oblicza prędkość względem różnych układów odniesienia

 demonstruje ruch jednostajnie przyspieszony

 rysuje, na podstawie wyników pomiaru przedstawionych w tabeli, wykres zależności prędkości ciała od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym

Uczeń:

 wyjaśnia, dlaczego wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym nie jest linią prostą

 rozwiązuje trudniejsze zadanie rachunkowe na podstawie analizy wykresu

 wyznacza zmianę prędkości i przyspieszenie z wykresów zależności prędkości od czasu dla ruchu

prostoliniowego jednostajnie zmiennego (przyspieszonego lub opóźnionego)

(13)

 szacuje długość przebytej drogi na podstawie liczby kroków potrzebnych do jej przebycia

 odróżnia prędkość średnią od prędkości chwilowej

 wykorzystuje pojęcie prędkości średniej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności

 wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnie przyspieszonym

 wyjaśnia sens fizyczny przyspieszenia

 odczytuje z wykresu zależności prędkości od czasu wartości prędkości w poszczególnych chwilach

 rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, wyznacza przyspieszenie, czas rozpędzania i zmianę prędkości ciała

 wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnie opóźnionym

 opisuje jakościowo ruch jednostajnie opóźniony

 opisuje, analizując wykres zależności prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie, czy maleje

 posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego

 odczytuje dane zawarte na wykresach opisujących ruch

 określa przyspieszenie w ruchu jednostajnie opóźnionym

 stosuje do obliczeń związek przyspieszenia ze zmianą prędkości i czasem, w którym ta zmiana nastąpiła

( )

 posługuje się zależnością drogi od czasu dla ruchu jednostajnie przyspieszonego

 szkicuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym

 projektuje tabelę, w której będzie zapisywać wyniki pomiarów

 wykonuje w zespole doświadczenie pozwalające badać zależność przebytej przez ciało drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym

 oblicza przebytą drogę w ruchu

jednostajnie przyspieszonym, korzystając ze wzoru

 posługuje się wzorem

 rysuje wykresy na podstawie podanych informacji

 wyznacza wartość prędkości i drogę z wykresów zależności prędkości i drogi od czasu dla ruchu prostoliniowego odcinkami jednostajnego

 oblicza przyspieszenie, korzystając z danych odczytanych z wykresu zależności drogi od czasu

 rozpoznaje rodzaj ruchu na podstawie wykresów zależności prędkości od czasu i drogi od czasu

 analizuje wykres zależności prędkości od czasu sporządzony dla kilku ciał i na tej postawie określa, prędkość którego ciała rośnie najszybciej, a którego – najwolniej

 opisuje, analizując wykres zależności prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie szybciej, czy wolniej

 demonstruje ruch opóźniony, wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady ruchu opóźnionego i jednostajnie opóźnionego

 oblicza prędkość końcową w ruchu prostoliniowym jednostajnie przyspieszonym

 rozwiązuje zadania obliczeniowe dla ruchu jednostajnie

przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego

 rozwiązuje zadania obliczeniowe dla ruchu jednostajnie

opóźnionego

 projektuje doświadczenie pozwalające badać zależność przebytej przez ciało drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym

 wykonuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym na podstawie danych

doświadczalnych

(14)

ROZDZIAŁ III. SIŁA WPŁYWA NA RUCH Uczeń:

 omawia zależność przyspieszenia od siły działającej na ciało

 opisuje zależność przyspieszenia od masy ciała (stwierdza, że łatwiej poruszyć lub zatrzymać ciało o mniejszej masie)

 współpracuje z innymi członkami zespołu podczas wykonywania doświadczenia

 opisuje ruch ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona

 podaje definicję jednostki siły (1 niutona)

 mierzy siłę ciężkości działającą na wybrane ciała o niewielkiej masie, zapisuje wyniki pomiaru wraz z jednostką

 stosuje jednostki masy i siły ciężkości

 opisuje ruch spadających ciał

 używa pojęcia przyspieszenie grawitacyjne

 opisuje skutki wzajemnego oddziaływania ciał (np. zjawisko odrzutu)

 podaje treść trzeciej zasady dynamiki

 opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona

Uczeń:

 podaje przykłady zjawisk będących skutkiem działania siły

 wyjaśnia, że pod wpływem stałej siły ciało porusza się ruchem jednostajnie przyspieszonym

 na podstawie opisu przeprowadza doświadczenie mające wykazać zależność przyspieszenia od działającej siły

 projektuje pod kierunkiem nauczyciela tabelę pomiarową do zapisywania wyników pomiarów podczas badania drugiej zasady dynamiki

 stosuje do obliczeń związek między siłą, masą i przyspieszeniem

 wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady wykorzystywania II zasady dynamiki

 analizuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki

 wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie zmniejszy się 2, 3 i więcej razy

 wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie wzrośnie 2, 3 i więcej razy

 wnioskuje o masie ciała, gdy pod wpływem danej siły przyspieszenie wzrośnie 2, 3

i więcej razy

 rozróżnia pojęcia: masa i siła ciężkości

 oblicza siłę ciężkości działającą na ciało na Ziemi

 wymienia przykłady ciał oddziałujących na siebie

 wskazuje przyczyny oporów ruchu

 rozróżnia pojęcia: tarcie statyczne i tarcie kinetyczne

 wymienia pozytywne i negatywne skutki tarcia

Uczeń:

 planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od działającej siły

 wykonuje doświadczenia w zespole

 wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla przebiegu doświadczenia

 analizuje wyniki pomiarów i je interpretuje

 oblicza przyspieszenie ciała, korzystając z drugiej zasady dynamiki

 rozwiązuje zadania wymagające łączenia wiedzy na temat ruchu jednostajnie przyspieszonego i drugiej zasady dynamiki

 oblicza siłę ciężkości działającą na ciało znajdujące się np. na Księżycu

 formułuje wnioski z obserwacji spadających ciał

 wymienia warunki, jakie muszą być spełnione, aby ciało spadało swobodnie

 wyjaśnia, na czym polega swobodny spadek ciał

 określa sposób pomiaru sił wzajemnego oddziaływania ciał

 rysuje siły wzajemnego oddziaływania ciał w prostych przypadkach, np. ciało leżące na stole, ciało wiszące na lince

 wyodrębnia z tekstów opisujących wzajemne oddziaływanie ciał informacje kluczowe dla tego zjawiska, wskazuje jego praktyczne wykorzystanie

 opisuje, jak zmierzyć siłę tarcia

Uczeń:

 rysuje wykres zależności przyspieszenia ciała od siły działającej na to ciało

 rysuje wykres zależności przyspieszenia ciała od jego masy

 planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od działającej siły

 planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od masy ciała

 formułuje hipotezę badawczą

 bada doświadczalnie zależność przyspieszenia od masy ciała

 porównuje sformułowane wyniki z postawionymi hipotezami

 stosuje do obliczeń związek między siłą, masą

i przyspieszeniem w trudniejszych sytuacjach

 rozwiązuje zadania, w których trzeba obliczyć siłę wypadkową, korzystając z drugiej zasady dynamiki

 rozwiązuje zadania problemowe z wykorzystaniem II zasady dynamiki i zależności drogi od czasu oraz prędkości od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym

 wyjaśnia, od czego zależy siła

Uczeń:

 planuje i wykonuje doświadczenie dotyczące pomiaru siły tarcia statycznego i dynamicznego

 formułuje wnioski na podstawie wyników doświadczenia

 proponuje sposoby

zmniejszania lub zwiększania siły tarcia w zależności od potrzeby

 uzasadnia, dlaczego siły bezwładności są siłami pozornymi

 omawia przykłady sytuacji, które możemy wyjaśnić za pomocą bezwładności ciał

(15)

statycznego

 omawia sposób badania, od czego zależy tarcie

 uzasadnia, dlaczego stojący w autobusie pasażer traci równowagę, gdy autobus nagle rusza, nagle się zatrzymuje lub skręca

 wyjaśnia dlaczego człowiek siedzący na krzesełku kręcącej się karuzeli odczuwa działanie pozornej siły nazywanej siłą odśrodkową

ciężkości działająca na ciało znajdujące się na powierzchni Ziemi

 omawia zasadę działania wagi

 wyjaśnia, dlaczego spadek swobodny ciał jest ruchem jednostajnie przyspieszonym

 wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla tego, czy spadanie ciała można nazwać spadkiem swobodnym

 rysuje siły działające na ciała w skomplikowanych sytuacjach, np. ciało leżące na powierzchni równi, ciało wiszące na lince i odchylone o pewien kąt

 wyjaśnia zjawisko odrzutu, posługując się trzecią zasadą dynamiki

ROZDZIAŁ IV. PRACA I ENERGIA Uczeń:

 wskazuje sytuacje, w których w fizyce jest wykonywana praca

 wymienia jednostki pracy

 definiuje energię

 wymienia źródła energii

 wymienia jednostki energii potencjalnej

Uczeń:

 wyjaśnia, jak obliczamy pracę mechaniczną

 definiuje jednostkę pracy – dżul (1 J)

 wskazuje, kiedy mimo działającej siły, nie jest wykonywana praca

 oblicza pracę mechaniczną i wynik zapisuje wraz z jednostką

 wylicza różne formy energii (np. energia kinetyczna, energia potencjalna grawitacji, energia potencjalna

Uczeń:

 rozwiązuje proste zadania, stosując związek pracy z siłą i drogą, na jakiej została wykonana praca

 wylicza różne formy energii

 opisuje krótko różne formy energii

 wymienia sposoby wykorzystania różnych form energii

 posługuje się proporcjonalnością prostą

Uczeń:

 wyjaśnia na przykładach, dlaczego mimo działania siły, nie jest wykonywana praca

 opisuje przebieg doświadczenia pozwalającego wyznaczyć pracę, wyróżnia kluczowe kroki, sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów

Uczeń:

 opisuje działanie napędu w rowerze

 rozwiązuje zadania

problemowe (nieobliczeniowe) z wykorzystaniem poznanych praw i zależności

 stosuje zasadę zachowania

(16)

 podaje przykłady ciał mających energię potencjalną ciężkości

 wyjaśnia, które ciała mają energię kinetyczną

 wymienia jednostki energii kinetycznej

 podaje przykłady ciał mających energię kinetyczną

 opisuje na przykładach przemiany energii potencjalnej w kinetyczną (i odwrotnie)

 wskazuje, skąd organizm czerpie energię potrzebną do życia

 wymienia przykłady paliw kopalnych, z których spalania uzyskujemy energię

 wyjaśnia pojęcie mocy

 wyjaśnia, jak oblicza się moc

 wymienia jednostki mocy

 szacuje masę przedmiotów użytych w doświadczeniu

 wyznacza masę, posługując się wagą

 rozróżnia dźwignie dwustronną i jednostronną

 wymienia przykłady zastosowania dźwigni w swoim otoczeniu

 wymienia zastosowania bloku nieruchomego

 wymienia zastosowania kołowrotu

sprężystości)

 rozwiązuje proste zadania, stosując wzór na pracę

 posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczania pracy

 formułuje zasadę zachowania energii

 wyjaśnia, które ciała mają energię potencjalną grawitacji

 wyjaśnia, od czego zależy energia potencjalna grawitacji

 porównuje energię potencjalną grawitacji tego samego ciała, ale znajdującego się na różnej wysokości nad określonym poziomem

 wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji i wynik zapisuje wraz z jednostką

 porównuje energię potencjalną grawitacji różnych ciał, ale znajdujących się na tej samej wysokości nad określonym poziomem

 wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji

 określa praktyczne sposoby wykorzystania energii potencjalnej grawitacji

 opisuje wykonaną pracę jako zmianę energii potencjalnej

 wyznacza doświadczalnie energię potencjalną grawitacji, korzystając z opisu doświadczenia

 wyjaśnia, od czego zależy energia kinetyczna

 porównuje energię kinetyczną tego samego ciała, ale poruszającego się z różną prędkością

 porównuje energię kinetyczną różnych ciał, poruszających się z taką samą prędkością

 wyznacza zmianę energii kinetycznej w typowych sytuacjach

 określa praktyczne sposoby wykorzystania energii kinetycznej

 wyjaśnia, dlaczego energia potencjalna grawitacji ciała spadającego swobodnie maleje, a kinetyczna rośnie

 wyjaśnia, dlaczego energia kinetyczna ciała rzuconego pionowo w górę maleje, a potencjalna rośnie

 opisuje, do jakich czynności życiowych człowiekowi jest potrzebna energia

 wymienia jednostki, w jakich podajemy wartość

do obliczenia energii potencjalnej ciała

 rozwiązuje proste zadania

z wykorzystaniem wzoru na energię potencjalną

z wykorzystaniem wzoru na energię kinetyczną

 opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii kinetycznej

 posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii potencjalnej i kinetycznej

 stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania prostych zadań rachunkowych i nieobliczeniowych

 stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązywania prostych zadań rachunkowych i nieobliczeniowych

 wyjaśnia, gdzie należy szukać informacji o wartości energetycznej pożywienia

 opisuje, do czego człowiekowi potrzebna jest energia

 wyjaśnia potrzebę oszczędzania energii jako najlepszego działania w trosce o ochronę naturalnego środowiska człowieka

 przelicza wielokrotności

i podwielokrotności jednostek pracy i mocy

 posługuje się pojęciem mocy do obliczania pracy wykonanej (przez urządzenie)

 rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na moc

 stosuje prawo równowagi dźwigni do

 opisuje na wybranych przykładach przemiany energii

 posługuje się informacjami pochodzącymi z różnych źródeł, w tym tekstów

popularnonaukowych; wyodrębnia z nich kluczowe informacje dotyczące form energii

 rozwiązuje nietypowe zadania, posługując się wzorem na energię potencjalną

 przewiduje i ocenia niebezpieczeństwo związane z przebywaniem człowieka na dużych wysokościach

 rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem wzoru na energię kinetyczną

 przewiduje i ocenia niebezpieczeństwo związane z szybkim ruchem pojazdów

 rozwiązuje zadania problemowe (nieobliczeniowe) z

wykorzystaniem poznanych praw i zależności

 stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązywania zadań nietypowych

 stosuje zasadę zachowania energii do opisu zjawisk

 opisuje negatywne skutki pozyskiwania energii z paliw kopalnych związane z niszczeniem środowiska i globalnym

ociepleniem

 wymienia źródła energii

energii

(17)

energetyczną pokarmów

 przelicza jednostki czasu

 stosuje do obliczeń związek mocy z pracą i czasem, w którym ta praca została wykonana

 porównuje pracę wykonaną w tym samym czasie przez urządzenia o różnej mocy

 porównuje pracę wykonaną w różnym czasie przez urządzenia o tej samej mocy

 przelicza energię wyrażoną w kilowatogodzinach na dżule i odwrotnie

 wyznacza doświadczalnie warunek równowagi dźwigni dwustronnej

 wyjaśnia, kiedy dźwignia jest w równowadze

 porównuje otrzymane wyniki z oszacowanymi masami oraz wynikami uzyskanymi przy zastosowaniu wagi

 wyjaśnia, w jakim celu i w jakich sytuacjach stosujemy maszyny proste

 opisuje blok nieruchomy

rozwiązywania prostych zadań

 wyznacza masę przedmiotów, posługując się dźwignią dwustronną, linijką i innym ciałem o znanej masie

 wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej

 rozwiązuje proste zadania, stosując prawo równowagi dźwigni

 wyjaśnia działanie kołowrotu

 wyjaśnia zasadę działania bloku nieruchomego

odnawialnej

 rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem wzoru na energię, pracę i moc

 wyjaśnia, dlaczego dźwignię można zastosować do wyznaczania masy ciała

 planuje doświadczenie (pomiar masy)

 ocenia otrzymany wynik pomiaru masy

ROZDZIAŁ V. CZĄSTECZKI I CIEPŁO Uczeń

 stwierdza, że wszystkie ciała są zbudowane z atomów lub cząsteczek

 podaje przykłady świadczące o ruchu cząsteczek

 opisuje pokaz ilustrujący zjawisko dyfuzji

 podaje przykłady dyfuzji

 nazywa stany skupienia materii

 wymienia właściwości ciał stałych, cieczy i gazów

 nazywa zmiany stanu skupienia

Uczeń

 podaje przykłady świadczące o przyciąganiu się cząsteczek

 opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego

 demonstruje zjawisko napięcia powierzchniowego

 opisuje budowę mikroskopową ciał stałych, cieczy i gazów

 omawia budowę kryształów na przykładzie soli kamiennej

 opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji

 posługuje się skalami temperatur (Celsjusza, Kelvina, Fahrenheita)

 przelicza temperaturę w skali Celsjusza na temperaturę w skali Kelvina i odwrotnie

Uczeń

 wyjaśnia mechanizm zjawiska dyfuzji

 opisuje doświadczenie ilustrujące zjawisko napięcia powierzchniowego

 wyjaśnia przyczynę występowania zjawiska napięcia powierzchniowego

 ilustruje istnienie sił spójności i w tym kontekście tłumaczy formowanie się kropli

 wyjaśnia właściwości ciał stałych, cieczy i gazów w oparciu o ich budowę wewnętrzną

Uczeń

 wyjaśnia, kiedy cząsteczki zaczynają się odpychać

 analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów

 opisuje różnice w budowie ciał krystalicznych

i bezpostaciowych

 opisuje zmianę objętości ciał wynikającą ze zmiany stanu skupienia substancji

Uczeń:

 analizuje treść zadań związanych z ciepłem właściwym

 proponuje sposób rozwiązania zadania

 rozwiązuje nietypowe zadania, łącząc wiadomości o cieple właściwym z wiadomościami o energii i mocy

(18)

materii

 odczytuje z tabeli temperatury topnienia i wrzenia wybranych substancji

 wyjaśnia zasadę działania termometru

 posługuje się pojęciem temperatury

 opisuje skalę temperatur Celsjusza

 wymienia jednostkę ciepła właściwego

 mierzy czas, masę, temperaturę

 zapisuje wyniki w formie tabeli

 wymienia dobre i złe przewodniki ciepła

 wymienia materiały zawierające w sobie powietrze, co czyni je dobrymi izolatorami

 opisuje techniczne zastosowania materiałów izolacyjnych

 mierzy temperaturę topnienia lodu

 stwierdza, że temperatura topnienia i krzepnięcia dla danej substancji jest taka sama

 odczytuje ciepło topnienia wybranych substancji z tabeli

 podaje przykłady wykorzystania zjawiska parowania

 odczytuje ciepło parowania wybranych substancji z tabeli

 porównuje ciepło parowania różnych cieczy

 definiuje energię wewnętrzną ciała

 definiuje przepływ ciepła

 porównuje ciepło właściwe różnych substancji

 wyjaśnia rolę użytych w doświadczeniu przyrządów

 zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych

 zapisuje wynik obliczeń jako przybliżony (z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)

 porównuje wyznaczone ciepło właściwe wody z ciepłem właściwym odczytanym w tabeli

 odczytuje dane z wykresu

 rozróżnia dobre i złe przewodniki ciepła

 informuje, że ciała o równej temperaturze pozostają w równowadze termicznej

 definiuje konwekcję

 opisuje przepływ powietrza w pomieszczeniach, wywołany zjawiskiem konwekcji

 wyjaśnia, że materiał zawierający oddzielone od siebie porcje powietrza, zatrzymuje konwekcję, a przez to staje się dobrym izolatorem

 demonstruje zjawisko topnienia

 wyjaśnia, że ciała krystaliczne mają określoną temperaturę topnienia, a ciała bezpostaciowe – nie

 odczytuje informacje z wykresu zależności temperatury od dostarczonego ciepła

 definiuje ciepło topnienia

 podaje jednostki ciepła topnienia

 porównuje ciepło topnienia różnych substancji

 opisuje zjawisko parowania

 opisuje zjawisko wrzenia

 definiuje ciepło parowania

 podaje jednostkę ciepła parowania

 demonstruje i opisuje zjawisko skraplania

 wyjaśnia, że dana substancja krystaliczna ma określoną temperaturę topnienia i wrzenia

 wyjaśnia, że różne substancje mają różną temperaturę topnienia i wrzenia

 wyjaśnia, od czego zależy energia wewnętrzna ciała

 wyjaśnia, jak można zmienić energię wewnętrzną ciała

 wyjaśnia, o czym informuje ciepło właściwe

 posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczenia ilości energii dostarczonej ciału

 rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem wzoru na ilość dostarczonej energii

 przelicza wielokrotności

i podwielokrotności jednostek fizycznych

 wyjaśnia rolę izolacji cieplnej

 opisuje ruch wody w naczyniu wywołany zjawiskiem konwekcji

 demonstruje zjawisko konwekcji

 opisuje przenoszenie ciepła przez promieniowanie

 wyjaśnia, że proces topnienia przebiega, gdy ciału dostarczamy energię w postaci ciepła i nie powoduje to zmiany jego temperatury

 wyjaśnia, że w procesie krzepnięcia ciało oddaje energię w postaci ciepła

 posługuje się pojęciem ciepła topnienia

 wyjaśnia, że proces wrzenia przebiega, gdy ciału dostarczamy energię w postaci ciepła i nie powoduje to zmiany jego temperatury

 analizuje jakościowo związek między temperaturą a średnią energią kinetyczną (ruchu chaotycznego) cząsteczek

 analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i przepływem ciepła

 wyjaśnia znaczenie dużej wartości ciepła właściwego wody

 opisuje przebieg doświadczenia polegającego na wyznaczeniu ciepła właściwego wody

 wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika

elektrycznego lub grzałki o znanej mocy (przy założeniu braku strat)

 wyjaśnia przekazywanie energii w postaci ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego;

wskazuje, że nie następuje przekazywanie energii w postaci ciepła między ciałami o takiej samej temperaturze

 bada zjawisko przewodnictwa cieplnego i określa, który z badanych materiałów jest lepszym przewodnikiem ciepła

 wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego

 wyjaśnia, na czym polega zjawisko konwekcji

 wyjaśnia rolę zjawiska

 szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych

(19)

 rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem ciepła topnienia

 posługuje się pojęciem ciepła parowania

 rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem pojęcia ciepła parowania

konwekcji dla klimatu naszej planety

 przewiduje stan skupienia substancji na podstawie informacji odczytanych z wykresu zależności t(Q)

 wyjaśnia, na czym polega parowanie

 wyjaśnia, dlaczego parowanie wymaga dostarczenia dużej ilości energii

ROZDZIAŁ VI. CIŚNIENIE I SIŁA WYPORU Uczeń:

 wymienia jednostki objętości

 wyjaśnia, że menzurki różnią się pojemnością i dokładnością

 wyjaśnia, jakie wielkości fizyczne trzeba znać, aby obliczyć gęstość

 wymienia jednostki gęstości

 odczytuje gęstości wybranych ciał z tabeli

 rozróżnia dane i szukane

 wymienia wielkości fizyczne, które musi wyznaczyć

 oblicza średni wynik pomiaru

 opisuje, jak obliczamy ciśnienie

 wymienia jednostki ciśnienia

Uczeń:

 wyjaśnia pojęcie objętości

 przelicza jednostki objętości

 szacuje objętość zajmowaną przez ciała

 oblicza objętość ciał mających kształt prostopadłościanu lub sześcianu, stosując odpowiedni wzór matematyczny

 wyznacza objętość cieczy i ciał stałych przy użyciu menzurki

 zapisuje wynik pomiaru wraz z jego niepewnością

 wyjaśnia, o czym informuje gęstość

 porównuje gęstości różnych ciał

 wybiera właściwe narzędzia pomiaru

 wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie regularnym, za pomocą wagi i przymiaru

 wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot o nieregularnym kształcie, za pomocą wagi, cieczy i

Uczeń:

 przelicza jednostki objętości

 szacuje objętość zajmowaną przez ciała

 przelicza jednostki gęstości

 posługuje się pojęciem gęstości do rozwiązywania zadań nieobliczeniowych

 analizuje różnice gęstości substancji w różnych stanach skupienia wynikające z budowy mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów

z wykorzystaniem zależności między masą, objętością i gęstością

 projektuje tabelę pomiarową

 opisuje doświadczenie ilustrujące różne skutki działania ciała na podłoże,

Uczeń:

 rozwiązuje nietypowe zadania związane z objętością ciał i skalą menzurek

 planuje sposób wyznaczenia objętości bardzo małych ciał, np.

szpilki, pinezki

 szacuje masę ciał, znając ich gęstość i objętość

 rozwiązuje trudniejsze zadania z wykorzystaniem zależności między masą, objętością i gęstością

 planuje doświadczenie w celu wyznaczenia gęstości wybranej substancji

Uczeń:

 rozwiązuje nietypowe zadania rachunkowe, stosując prawo Archimedesa

 proponuje sposób rozwiązania zadania

 rozwiązuje trudniejsze zadania z wykorzystaniem prawa Archimedesa

(20)

 wymienia sytuacje, w których chcemy zmniejszyć ciśnienie

 wymienia sytuacje, w których chcemy zwiększyć ciśnienie

 stwierdza, że w naczyniach połączonych ciecz dąży do wyrównania poziomów

 opisuje, jak obliczamy ciśnienie hydrostatyczne

 odczytuje dane z wykresu zależności ciśnienia od wysokości słupa cieczy

 stwierdza, że ciecz wywiera ciśnienie także na ścianki naczynia

 wymienia praktyczne zastosowania prawa Pascala

 stwierdza, że na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu

 mierzy siłę wyporu za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej substancji

o gęstości większej od gęstości wody)

 stwierdza, że siła wyporu działa także w gazach

 wymienia zastosowania praktyczne siły wyporu powietrza

 opisuje doświadczenie z rurką do napojów świadczące o istnieniu ciśnienia atmosferycznego

 wskazuje, że do pomiaru ciśnienia atmosferycznego służy barometr

 odczytuje dane z wykresu zależności ciśnienia atmosferycznego od wysokości

cylindra miarowego

 porównuje otrzymany wynik z szacowanym

 wyjaśnia, o czym informuje ciśnienie

 definiuje jednostkę ciśnienia

 wyjaśnia, w jaki sposób można zmniejszyć ciśnienie

 wyjaśnia, w jaki sposób można zwiększyć ciśnienie

 posługuje się pojęciem parcia

 stosuje do obliczeń związek między parciem a ciśnieniem

 demonstruje zależność ciśnienia hydrostatycznego od wysokości słupa cieczy

 wyjaśnia, od czego zależy ciśnienie hydrostatyczne

 opisuje, od czego nie zależy ciśnienie hydrostatyczne

 rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu zależności ciśnienia od wysokości słupa cieczy

 stosuje do obliczeń związek między ciśnieniem

hydrostatycznym a wysokością słupa cieczy i jej gęstością

 demonstruje prawo Pascala

 formułuje prawo Pascala

 posługuje się prawem Pascala, zgodnie z którym

zwiększenie ciśnienia zewnętrznego powoduje jednakowy przyrost ciśnienia w całej objętości cieczy i gazu

 wyjaśnia działanie prasy hydraulicznej i hamulca hydraulicznego

 posługuje się pojęciem ciśnienia w cieczach i gazach wraz z jednostką

 demonstruje prawo Archimedesa

 formułuje prawo Archimedesa

 opisuje doświadczenie z piłeczką pingpongową umieszczoną na wodzie

 porównuje siłę wyporu działającą w cieczach z siłą wyporu działającą w gazach

 wykonuje doświadczenie, aby sprawdzić swoje przypuszczenia

 demonstruje istnienie ciśnienia atmosferycznego

 wyjaśnia rolę użytych przyrządów

 opisuje, od czego zależy ciśnienie powietrza

w zależności od wielkości powierzchni styku

 posługuje się pojęciem ciśnienia do wyjaśnienia zadań problemowych

z wykorzystaniem zależności między siłą nacisku, powierzchnią styku ciał i ciśnieniem

 stosuje pojęcie ciśnienia

hydrostatycznego do rozwiązywania zadań rachunkowych

 posługuje się proporcjonalnością prostą do wyznaczenia ciśnienia cieczy lub wysokości słupa cieczy

 opisuje doświadczenie ilustrujące prawo Pascala

 rozwiązuje zadania rachunkowe, posługując się prawem Pascala i pojęciem ciśnienia

 wyjaśnia, skąd się bierze siła wyporu

 wyjaśnia pływanie ciał na podstawie prawa Archimedesa

 oblicza siłę wyporu, stosując prawo Archimedesa

 przewiduje wynik zaproponowanego doświadczenia dotyczącego prawa Archimedesa

 oblicza ciśnienie słupa wody równoważące ciśnienie atmosferyczne

 opisuje doświadczenie pozwalające wyznaczyć ciśnienie atmosferyczne w sali lekcyjnej

 wyjaśnia działanie niektórych urządzeń, np. szybkowaru, przyssawki

 szacuje rząd wielkości

spodziewanego wyniku pomiaru gęstości

 porównuje otrzymany wynik z gęstościami substancji zamieszczonymi w tabeli i na tej podstawie identyfikuje materiał, z którego może być wykonane badane ciało

 rozwiązuje nietypowe zadania z wykorzystaniem pojęcia ciśnienia

 rozwiązuje zadania nietypowe z wykorzystaniem pojęcia ciśnienia hydrostatycznego

 analizuje informacje pochodzące z tekstów popularnonaukowych i wyodrębnia z nich informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu (np. z tekstów

dotyczących nurkowania wyodrębnia

informacje kluczowe dla bezpieczeństwa tego sportu)

 rozwiązuje zadania problemowe, a do ich wyjaśnienia

wykorzystuje prawo Pascala i pojęcie ciśnienia

hydrostatycznego

 analizuje i porównuje wartość siły wyporu działającą na piłeczkę wtedy, gdy ona pływa na wodzie, z wartością siły wyporu w sytuacji, gdy wpychamy piłeczkę pod wodę

(21)

 wykonuje doświadczenie ilustrujące zależność temperatury wrzenia od ciśnienia

 analizuje siły działające na ciała zanurzone

w cieczach i gazach, posługując się pojęciem siły wyporu i prawem Archimedesa

 wyjaśnia, dlaczego siła wyporu działająca na ciało zanurzone w cieczy jest większa od siły wyporu działającej na to ciało umieszczone w gazie

 rozwiązuje typowe zadania rachunkowe, stosując prawo Archimedesa

 proponuje sposób rozwiązania zadania

 rozwiązuje trudniejsze zadania z wykorzystaniem prawa Archimedesa

 wyjaśnia, dlaczego powietrze nas nie zgniata

 wyjaśnia, dlaczego woda pod zmniejszonym ciśnieniem wrze w temperaturze niższej niż 100°C

 posługuje się pojęciem ciśnienia atmosferycznego do

rozwiązywania zadań problemowych

Fizyka klasa VIII

Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny)

(22)

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY

Elektrostatyka i prąd elektryczny Uczeń:

• wymienia rodzaje ładunków

elektrycznych

• wyjaśnia, które ładunki się odpychają, a które

przyciągają

• demonstruje zjawisko

elektryzowania przez tarcie

• podaje jednostkę ładunku

• podaje przykłady przewodników i izolatorów

• klasyfikuje

materiały, dzieląc je na

przewodniki i izolatory

• wymienia źródła napięcia

• stwierdza, że prąd elektryczny płynie tylko

w obwodzie zamkniętym

Uczeń:

• opisuje budowę atomu

• demonstruje zjawisko wzajemnego

oddziaływania ciał naelektryzowanych

• opisuje sposoby

elektryzowania ciał przez tarcie i dotyk

• wyjaśnia, na czym polega zjawisko

elektryzowania ciał

• wyjaśnia, czym różnią się przewodniki od

izolatorów

• opisuje przepływ prądu w przewodnikach

jako ruch elektronów

• rysuje schematy obwodów elektrycznych,

stosując umowne symbole

• wyjaśnia, jak powstaje jon dodatni, a jak jon ujemny

• wyjaśnia, na czym polega przepływ prądu

w cieczach

• wyjaśnia, na czym

Uczeń:

• opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków

jednoimiennych i różnoimiennych

• stosuje zasadę zachowania ładunku do

wyjaśniania zjawiska elektryzowania ciał przez tarcie

• stosuje zasadę zachowania ładunku do

wyjaśniania zjawiska elektryzowania ciał przez dotyk ciałem naelektryzowanym

• przelicza wielokrotności i podwielokrotności

jednostki ładunku

• opisuje budowę elektroskopu

• wyjaśnia, do czego służy elektroskop

• opisuje budowę metalu (przewodnika)

• opisuje budowę izolatora

• buduje proste obwody elektryczne według

zadanego schematu

Uczeń:

• analizuje kierunek przepływu elektronów

podczas elektryzowania ciał przez tarcie

i dotyk

• posługuje się pojęciem ładunku elektrycznego jako wielokrotności ładunku elementarnego

• wyjaśnia, dlaczego ciała naelektryzowane

przyciągają

nienaelektryzowane przewodniki

• wyjaśnia, dlaczego ciała naelektryzowane

przyciągają

nienaelektryzowane izolatory

• wskazuje analogie między zjawiskami,

porównując przepływ prądu z przepływem

wody

• przewiduje wynik

doświadczenia wykazującego, że niektóre ciecze przewodzą prąd elektryczny

• opisuje zjawisko przesyłania

Uczeń:

• uzasadnia, że przez odbiorniki połączone szeregowo płynie prąd o takim samym natężeniu

• wyjaśnia, że napięcia elektryczne na

odbiornikach

połączonych szeregowo sumują się

• wyjaśnia dlaczego

przy równoległym

łączeniu odbiorników

prąd z głównego

przewodu rozdziela się

na poszczególne

odbiorniki (np. na

podstawie analogi

hydrodynamicznej)

(23)