24. konferencja Stowarzyszenia Europejskich Muzeów na Wolnym Powietrzu (AEOM)

(1)

Antoni Pelczyk

24. konferencja Stowarzyszenia

Europejskich Muzeów na Wolnym

Powietrzu (AEOM)

Studia Lednickie 10, 301-304

2010

(2)

301

STUDIA LEDNICKIE X Lednica 2010

A n to n i P elczyk

M uzeum P ierw szy ch P iastó w na L ednicy

24. konferencja Stowarzyszenia Europejskich

Muzeów na Wolnym Powietrzu (AEOM)

W dn iach 25-29 w rześnia 2009 r. odbyła się 24. konferencja S tow arzyszenia E u ro p ejsk ich M u zeó w n a W olnym P o w ietrzu (A ssociation o f E u ro p ea n O pen A ir M useum s). G ospodarzem konferencji było D anm arks K eb stad m u seet D en G am le B y w A arhus (D a nia). U d ział w niej w zięło p o n ad 100 osób z 18 k rajó w europejskich, a tak że goście z U S A , K anady, A u stralii i Japonii. P olskie środow isko skansenow skie reprezentow ały 4 osoby: T eresa L aso w a i Sonia K lein z K aszubskiego P ark u E tnograficznego w e W dzy dzach K iszew sk ich oraz M arek K rężałek i A n to n i P elczyk z W ielkopolskiego P ark u E tn o graficznego w D ziekanow icach. O ddz. M uzeum P ierw szy ch P iastó w na Lednicy.

K onferencja to w arzy szy ła Z g ro m ad z en iu O gólnem u A E O M , organizacji afiliow anej przy IC O M , któ ra w sw oich szeregach skupia ok. 150 członków z 26 p ań stw euro p ej skich.

C złonkam i zw iązk u są pracow nicy m ery to ry czn i (zazw yczaj dyrektorzy) n ajw ażn iej szych m u zeó w skansenow skich w E uropie. N ajliczniej rep rezentow ane są m u zea skandy naw skie i niem ieckie. Polskie m uzealnictw o, od k ilk u lat, czynnie reprezentują: T eresa L asow a, M arek K rężałek i A ntoni Pelczyk. W cześniej bardzo aktyw nie działali w nim Jerzy C zajkow ski z M uzeum B udow nictw a L udow ego w Sanoku oraz M ieczy sław K u- rzątk o w sk i z M uzeum W si L ubelskiej w Lublinie.

A E O M pow stało 7 lipca 1972 ro k u w H elsin k ach z G rupy R oboczej E uropejskich M u zeó w na W olnym P ow ietrzu, któ rą w 1966 ro k u z inicjatyw y Josefa W e y n s’a (dyrekto ra m uzeum w B o krijk) zaw iązało 15 dy rek to ró w m u zeó w skansenow skich rep rezen tu ją cych 6 państw . U zasadnieniem ów czesnego pow o łan ia G rupy R oboczej b y ła p o trzeb a naw iązania i utrzym ania stałych k o n tak tó w m ięd zy m u zea m i oraz w ym iana d ośw iadczeń i p o g ląd ó w naukow ych. O becnie p o d staw o w y m i zadaniam i S tow arzyszenia są: w y m ia n a naukow ego, technicznego, p raktycznego i organizacyjnego dośw iadczenia stosow nego dla tego ty p u m uzeów , a także p o w szech n a pro m o cja idei m u zealn ictw a n a w olnym p o w ietrzu (w ięcej n a stronie: aeom .org)

N a czele S tow arzyszenia stoi kilk u o so b o w e prezydium o zm ieniającym się co dw a lata składzie, k tó rem u p rzew odzi Prezydent. D otychczas funkcję P rezy d en ta pełniło k o lejno 9 osób:

1. A u g u st Jo h an B ern et K em pers, H o lan d ia (1970-1976) 2. A d elh art Z ippelius, N iem cy (1976-1982)

3. C laus A hrens, N iem cy (1982-1988) 4. C h risto p h er Z euner, A n g lia (1988-1993)

(3)

302 KRONIKA 5. Gunnar Elfstróm, Szw ecja (1993-1997): 6. Jan V aessen, Holandia (1997-2001) 7. M ichael Dauskardt, N iem cy (2001-2003) 8. M iklós Cseri, W ęgry (2003-2007) 9. Thomas B loch Ravn, D ania (2007- )

Cyklicznie organizowanem u Zgromadzeniu Ogólnem u tow arzyszy zaw sze konferen cja, pośw ięcona wybranemu problem owi. Tym razem obrady, które w e wtorek (25. 09.) i w środę (26. 09.) toczyły się na terenie muzeum w zabytkowym H elsing0r Theater z 1817 roku (il.1, 2), dotyczyły dw óch zagadnień.

Pierw sze zagadnienie zatytułowane: The M y th o f A u th en ticity, teoretycznie rozwinął prof. Frederik Stjernfelt z U niw ersytetu z Aarhus, a skom entowali M onika Kania-Schutz z F reilichtm useum G lentleiten (N iem cy) oraz Henrik Zipsane z muzeum J a m tli (Szwecja). W trakcie w ypow iedzi zw rócili oni uw agę m. in. na etym ologię i w spółczesne znaczenie terminu autentyzm, jego rodzaje, sprzeczności i zmieniające się postrzeganie. Po zakoń czeniu obrad, organizatorzy konferencji przeznaczyli popołudniow y czas na zw iedzanie muzeum. D zięki tem u w ielu uczestników m iało m ożliw ość szczegółow ego zapoznania się z D en G am le B y, z jeg o problemami w eksponowaniu i ożyw ianiu architektury miejskiej w warunkach m uzealnych (il. 3, 4, 5), a także z aktualnie prowadzonymi pracami budow  lanymi oraz planami dalszej jeg o rozbudowy (il. 6, 7). D la w ielu uczestników przyjemnie było zobaczyć w yw ieszon e plakaty z ich m uzeów (il. 8), które w cześniej zostały przesłane na w ystaw ę do D a n s k P la ka tm u seu m - oddziału D en G am le B y. D zień zakończono w izy  tą w A R o S (A arhus K u n stm u seu m ), które udostępnione publiczności w 2004 r. posiada, nie uwzględniając zbioru kopenhaskiego, największy zbiór sztuki duńskiej.

Drugi dzień, konferencji pośw ięcono zagadnieniu, które zostało sformułowane w formie pytania: H o w d o we m ake O pen-A ir M u seu m s R e le v a n t to the P re se n t D a y P u 

blic? N a tak postawione pytanie udzieliła odpow iedzi Anne Knudsen z D e n F ynske L a n d sb y (Dania), a skom entowali Anita Horvarth z Sza b a d teri N ep ra jzi M u zeu m (W ęgry)

oraz Olav Aaraas z N o rsk F o lkem u seu m (N orwegia). Po głów nych referatach z krótkimi komunikatami wystąpili:

• Katarina Frost (Szwecja): M a k in g the open a ir m useum accessible to everyone — an

im possible task?

• Edwin H uwyler (Szwajcaria): T radition a n d Innovation, R evita lisa tio n o f 16 century

blockhaus.

• Katharina Schlim m gen-Ehm ke (Niem cy): A n eo n p in k Them e year. A new apperance

in L W L -F reilichtm useum D etm old.

• Linda Ballard (W ielka Brytania): T elling it R ig h t: T raditional N arrative in the O pen

A ir M u seu m Context.

• Branka Sprem Lovric (Chorwacja): The traditional crafts — new attractions to the cul

tu ra l tourism .

• Pieter Matthijs Gijsberes (Holandia): N eth erla n d s O pen A ir M u seu m & the N a tio n a l

H isto ric M useum , recen t developm ents!

• Benno B ls s ild (Dania): The Tim e M a ch in e —serio u s m useum f o r teenagers.

W ystąpienia te oraz krótkie pom iędzy nim i dyskusje były ostatnimi punktami pro gramu naukowego konferencji. C ałość materiałów konferencyjnych zostanie opublikowa na w sprawozdaniu R e p o rt o f the C onference 2009.

(4)

KRONIKA ₃₀₃

W tym samym dniu, bezpośrednio po zakończeniu części naukowej, gospodarze kon ferencji zorganizow ali wyjazd do Ebeltoft, niew ielkiej m iejscow ości nadmorskiej, gdzie uczestnicy konferencji m ieli m ożliw ość w ejścia na pokład fregaty J ylla n d , która aktualnie jest najdłuższym na św iecie statkiem zbudowanym z drewna (il. 9). Po w ycofaniu jej z czynnej służby w ojskow ej, przeprowadzeniu prac konserwatorskich i zorganizowaniu w ystaw y stałej prezentującej różne sceny z życia na pokładzie fregaty (il. 10), nadano jej status m orskiego muzeum na w olnym powietrzu, które w śród zw iedzających cieszy się dużą popularnością. Popularności przysparzają jej przede w szystkim organizowane przez załogę liczne interaktywne inscenizacje z życia marynarzy Królewskiej Marynarki W o jennej Danii, kończące się zazwyczaj wystrzałem z pokładowej armatki.

Trzeci, ostatni dzień konferencji, przeznaczony był na objazd studyjny, na szlaku Aarhus-Randers-Alborg-Hanstholm-Viborg-Aarhus (zob. il. 11). W programie znalazły się w izyty w:

L in d h o lm H

0

j e M u s e e t - archeologiczne m uzeum na w olnym powietrzu (il. 12a,b).

Składa się z dw óch części: z ogrom nego, chronionego in situ, cmentarzyska w ikingów (il. 13) z kamiennym i grobowcami w kształcie statków (il. 14) i kół oraz paw ilonow ych w ystaw stałych pośw ięconych prahistorii regionu Limfjord (il. 15, 16, 17) i pośw ięconych życiu codziennem u w epoce żelaza i w okresie w ikingów (il.18, 19, 20).

M u seu m scen ter H a n sth o lm - plenerow e muzeum historii II w ojny św iatowej, gdzie in situ eksponow anych jest 19 bunkrów z lat 1940-1944, które wraz z baterią czterech

dział kalibru 380 mm tw orzyły jedną z najw iększych fortyfikacji na W ale Atlantyckim. Aktualnie oprócz pawilonowej w ystaw y stałej (il. 21) i bunkrów m ożna zobaczyć kilka rozstawionych w plenerze różnego kalibru armat (il. 22).

H je rl H ed es F rila n d sm u seu m - typow e muzeum etnograficzne na w olnym powietrzu

(il. 23, 24), założone w 1932 roku, prezentuje życie codzienne m ieszkańców Jutlandii, szczególnie Jutlandii Zachodniej. D użą atrakcją i niespodzianką dla zw iedzających mu zeum jest to, że obok tradycyjnych obiektów z 19. i początków 20. w ieku (il. 25), m oże m y spotkać tu, często „ożywianą”, rekonstrukcję wikińskiej osady z epoki kamienia (il. 26).

W ostatni dzień pobytu w Aarhus zw ołano Zgromadzenie O gólne członków AEOM , które poprzedziły komunikaty kilku członków Stowarzyszenia:

• Henrik Zipsane (Szwecja): E u ro p ea n C u ltu ra l P o lic y a n d the C hallenge o f O pen A ir

M useum s.

• A delheid Ponsioen (Holandia): C ooperation betw een R O C a n d N eth erla n d s O pen A ir

M useum .

• M ihail Dancus (Rumunia): O pen A ir M u seu m s — a p la c e to rediscover Id en tity in con

tem porary Society.

• Peter Lummel (N iem cy): In te rn e t p o rta ls f o r m useum s - w h a t to d o a n d w hich results. • Johan H ogqvist (Szwecja): The Im portance o f being H onest.

• M iklós Cseri (Wegry): N ew investm ents in the H u n g a rin O pen A ir M u seu m 20 0 7 

2009.

Po w ysłuchaniu komunikatów, a następnie odczytaniu protokółu z W alnego Zgroma dzenia w 2007 roku, głos zabrał Prezydent Stowarzyszenia, który przedstawił raport z działalności Prezydium upływającej kadencji. Kolejnym punktem zebrania była oficjal na rekomendacja i przyjęcie 12 now ych członków Stowarzyszenia. Żeby zostać członkiem A EO M trzeba spełnić kilka warunków: uczestniczyć w co najmniej dw óch konferencjach,

(5)

304 KRONIKA

p osiadać rekom endacje co najm niej d w óch członków S tow arzyszenia (w ty m co najm niej je d n e g o z innego m u zeu m ) oraz złożyć krótkie CV.

Po przed staw ien iu n o w y ch członków i p rzy jęciu ich do S tow arzyszenia, dokonano w y b o ru n o w y ch w ładz. P rezydentem Stow arzyszenia p onow nie zo stał T hom as B loch R av n (D ania), a n a Jego zastępcę w ybrano Jan a C arstensena (N iem cy). P onadto do składu członkow skiego w eszli:

• R ich ard H arris (W ielka B rytania) • V itezslav K o u k al (C zechy) • M o n ik a K an ia Schütz (N iem cy) • K atarina F ro st (S zw ecja) • M arek K rężałek (P olska)

N a ko n iec W alnego Z grom adzenia, przedstaw iono inform ację o przyszłej 25. k o n fe rencji, któ rą w spólnie w 2011 ro k u zo rg an izu ją k o led zy z C zech i Słow acji.

O ficjalnym i bardzo uroczystym zakończeniem 24. spotkania czło n k ó w A E O M była w sp ó ln a k o lacja (il. 27) z Jej W ysokością K ró lo w ą D an ii M ałgorzatą II - p rotektorką m u zeum D e n G am le By.

(6)

Fot. 1. Helsing0rTheater- miejsce obrad uczestników konferencji (fot. Den Gamie By)

Helsing0r Theater-the deliberation place for the participants of the conference (photo graph by Den Garnie By)

Fot.2. Helsing0rTheater- miejsce obrad uczestników konferencji (fot. Den Gamie By)

Helsing0r Theater-the deliberation place for the participants of the conference (photo graph by Den Gamle By)

Fot. 3. Wejście i fragment zabudowy Den Gamle By (fot. A. Pelczyk)

Entrance to Den Gamle By (The Old Town - National Open Air Museum of Urban History and Culture inÂrhus, Denmark) and the view on buidlings (photograph by A. Pelczyk)

(7)

Fot. 4. Czarujący uśmiech Pani domu w jednym z obiek tów Den Gamie By (fot. A. Pelczyk)

Charming smile of the Lady of the House in one of the buildings of Den Gamle By (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 5. Rynek-fragment zabudowy Den Gamle By (fot. A. Pelczyk)

Town square - a fragment of the buildings of Den Gamle By (photograph by A. Pelczyk)

(8)

Fot. 6. WspótczesnyplacbudowywDenGamleBy(fot.A. Pelczyk)

Modern construction sitein Den Gamie By (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 7. Wizualizacja zabudowy w nowym sektorze Den Gamie By (fot. A. Pelczyk)

Visualisation of the housing in a new sector of Den Gamie By (photograph by A. Pelczyk)

Fot.8. Fragment wystawy plakatów wystawionych w Den Gamie By Fot. 9. Fregata Jylland (fot. M.Krężałek)

(fot. A. Pelczyk) Frigate Jylland (photograph by M. Krężatek)

Fragment of the poster exhibition at Den Gamie By (photograph by A. Pelczyk)

(9)

Fot. 10. Fregata Jylland. Sceny z życia marynarzy na fregacie (fot. M. Krężałek)

Frigate Jylland. Scenes from the frigate sailors life (photograph byM. Krężałek)

Fot. 12a. Lindholm Hgje Musset. Budynek muzealny - front (fot. A. Pelczyk)

Lindholm Heje Musset. Building in the Vikings museum in Alborg -the front (photograph by A. Pelczyk)

Fot. ll.Trasa (linia przerywana) objazdu studyjnego (reprodukcja mapki z: Programme24. Conference AEOM, Den Gamle By 2009)

Route (a dotted line) of the study tour (reprint of the map from:

Programme 24. Conference AEOM, Den Gamle By2009)

Fot. 12b. Lindholm Flpje Musset. Budynek muzealny-tyt(fot. A. Pelczyk)

Lindholm Hpje Musset. Building in the Vikings museum in Alborg -the rear (photograph by A. Pelczyk)

(10)

Fot. 13. Największe cmentarzysko wikingów w Skandynawii, ekspozycja in situ Lindholm H0je Musset (fot. A. Pelczyk) The Scandinavia's largest Viking burial site, in situ exposition at Lindholm H0je Musset (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 15. Lindholm Hdje Musset. Fragment wystawy - Prahistoria regionu Limfjord (fot. A. Pelczyk)

Lindholm Hpje Müsset. Fragment of the exhibition - Prehistory of the Limfjord Region (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 14. Największe cmentarzysko wikingów w Skandynawii, ekspozycja in situ Lindholm H0je Musset (fot. M. Krężałek) The Scandinavia's largest Viking burial site, in situ exposition at Lindholm H0je Musset (photograph by M. Krężałek)

Fot. 16. Lindholm H0je Musset. Fragment wystawy- Prahistoria regionu

Limfjord (fot. A. Pelczyk)

Lindholm H0je Müsset. Fragment of the exhibition - Prehistory of the Limfjord Region (photograph by A. Pelczyk)

(11)

Fot. 17. Lindholm H0je Musset. Fragment wystawy - Prahistoria regionu Limfjord (fot. A. Pelczyk)

Lindholm H0je Musset. Fragment of the exhibition - Prehistory of the Limfjord Region (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 18. Lindholm H0je Musset. Fragment wystawy przedstawiającej codzienne życie wikingów (fot. A. Pelczyk)

Lindholm H0je Musset. Fragment of the exhibition presenting the Vikings'everyday life (photograph by A. Pelczyk)

Lindholm H0je Musset. Fragment of the exhibition presenting the Vikings'everyday life (photograph b

(12)

Fot. 21. Museums Center Hanstholm. Budynek mieszkalny - ekspozycja stała (fot. A. Pelczyk)

Museums Center Hanstholm. The museum building - permanent exhibition (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 22. Museums Center Hanstholm. Fragment plenerowej ekspozycji różnego kalibru armat (fot. M. Krężałek)

Museums Center Hanstholm. Fragment of the open-air

exposition presenting the cannons of various calibres (photograph byM. Krężałek)

Fot. 23. Hjerl Hedes Frilandsmuseum. Budynek muzealny - front (fot. A. Pelczyk)

Hjerl Hedes Frilandsmuseum. The museum building - the

front (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 24. Hjerl Hedes Frilandsmuseum. Budynek muzealny - część usługowa dla zwiedzających (fot. A. Pelczyk)

Hjerl Hedes Frilandsmuseum. The museum building - part

(13)

Fot. 25. Hjerl Hedes Frilandsmuseum. Fragement ekspozycji etnograficznej na wolnym powietrzu i forma jej ożywiania (fot. A. Pelczyk)

Hjerl Hedes Frilandsmuseum. Fragment of the open-air ethnographical exposition and the way of creating the living skansen (photograph by A. Pelczyk)

Fot.26. Hjerl Hedes Frilandsmuseum. Fragment ekspozycji archeologicznej - rekonstrukcja osady wikińskiej (fot. A. Pelczyk)

Hjerl Hedes Frilandsmuseum. Fragment of the archeological exposition - reconstructionof the Viking settlement (photograph by A. Pelczyk)

Fot. 27. Członkowie Prezydium AEOM w towarzystwie Jej Wysokości Królowej Danii Małgorzaty II. Na pierwszym planie przedstawiciel Polski-Marek Krężałek (fot. Den Gamie By)

Members of the AEOM Executive Committee accompanying Her Majesty Queen Margrethe II of Denmark. In the foreground the representative of Poland - Marek Krężałek (photograph by Den Garnie By)