Numer 05/2020, maj 2020

(1)

Miesięcznik

Makroekonomiczny PIE

maj 2020 r.

5/2020

(2)

1

Miesięcznik

Makroekonomiczny PIE maj 2020 r.

TRZĘSIENIE ZIEMI ZA NAMI

W minionym miesiącu byliśmy bombardowani informacjami o negatywnych wynikach polskiej gospodarki za kwie- cień. Najbardziej szokujące były dwie spośród nich: sprzedaż detaliczna spadła o 23 proc., a produkcja przemysłowa o pra- wie 25 proc. (w ujęciu r/r). W obu przypadkach to rekordowe – w negatywnym sensie – dane. W sprzedaży detalicznej jest to głównie efekt restrykcji gospodarczych, w wyniku których zamknięta była znaczna część sklepów. W produkcji przemysłowej największe spadki odnotowano w branżach, w których duży udział ma handel międzynarodowy – motoryzacji oraz produkcji mebli i odzieży.

Szczególnie silny spadek produkcji odnotowała branża motoryzacyjna. Wartość produkcji sprzedanej była aż o 80 proc. niższa niż w kwietniu ubiegłego roku. Oznacza to, że 1/3 całkowitego spadku produkcji przemysłowej w kwietniu wynika ze słabego wyniku właśnie w motoryzacji. Jeszcze głębszy spadek jest widoczny w liczbie wyprodukowanych sa- mochodów osobowych. W kwietniu wyniosła ona zaledwie 400 sztuk, czyli około sto razy mniej niż w tym samym miesiącu ubiegłego roku. Sprzedaż nowych samochodów osiąga historyczne minima w całej Europie. Według danych Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Pojazdów, w kwietniu liczba zarejestrowanych samochodów w Europie spadła o 78 proc. r/r.

Największe spadki odnotowano w krajach najbardziej dotkniętych pandemią: we Włoszech (-98 proc.) i w Hiszpanii (-97 proc.).

Kwietniowe spadki powinny wyznaczyć minima, po których sytuacja będzie się stopniowo poprawiała. Kluczowe wydaje się to, w jakim tempie będziemy odbudowywać straty. Jest kilka sygnałów dających nadzieję, że zdarzy się to szyb- ciej niż później:

→

Badanie ankietowe prowadzone przez PIE co dwa tygodnie pokazuje znaczącą poprawę sytuacji przedsiębiorstw – w połowie maja o 1/3 obniżył się odsetek firm, które skarżyły się na spadek nowych zamówień (z 66 proc. do 41 proc.) oraz tych, które planują redukcję zatrudnienia (z 12 proc. do 8 proc.) – w porównaniu z ostatnim tygodniem kwietnia¹.

→

Firmy masowo wznawiają działalność – od połowy kwietnia liczba firm wznawiających działalność jest wyższa niż liczba firm ją zawieszających. Historycznie to rzadko spotykana sytuacja – zazwyczaj liczba zawieszeń była wyższa niż liczba wznowień. Od 20 kwietnia do 26 maja działalność zawiesiło 13,7 tys. firm, a wznowiło ponad dwa razy więcej – 28,7 tys.

Liczba nowo zarejestrowanych działalności (20,4 tys.) także była w tym okresie wyraźnie wyższa niż liczba działalności zakończonych (9,0 tys.).

→

Coraz mniej prawdopodobny staje się wzrost stopy bezrobocia do dwucyfrowego poziomu – dane napływające z Urzędów Pracy wskazują, że wzrost liczby osób bezrobotnych jest umiarkowany w porównaniu do tego, co prognozo- wano jeszcze dwa miesiące temu. Naszym zdaniem, na koniec maja stopa bezrobocia wyniosła 6,2 proc. – to wciąż nie- wiele na tle historycznych wielkości (choć największy wzrost bezrobocia przewidujemy dopiero w czerwcu, ze względu na kończące się okresy wypowiedzeń). Wiele wskazuje na to, że instrumenty zawarte w tarczach antykryzysowych pozwoliły uniknąć masowych zwolnień pracowników.

1 http://pie.net.pl/z-28-proc-do-8-proc-spada-odsetek-firm-planujacych-zwolnienia-coraz-mniej-zamierza-tez-obnizac-pensje/ [dostęp: 28.05.2020].

Odsetek firm planujących redukcję zatrudnienia (w proc.)

0 5 10 15 20 25 30

12-14 maj

28-30 kwi

15-17 kwi

1-2 kwi

Liczba zawieszeń i wznowień firm w 2020 r.

(suma krocząca 7-dniowa)

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000

26 maj

12 maj

28 kwi

14 kwi

31 mar

17 mar

3 mar

18 lut

4 lut

21 sty

7 sty

Wznowienia Zawieszenia

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania PIE (lewy wykres) oraz dane CEiDG (prawy wykres).

(3)

2

Miesięcznik

Kwiecień był pierwszym miesiącem, w którym ska- la pandemii w pełni ujawniła się w produkcji prze- mysłowej w postaci jej blisko 25 proc. spadku. Naj- silniej ucierpiały działy zorientowane na eksport i działające w ramach międzynarodowych łańcu- chów kooperacyjnych, w tym zwłaszcza przemysły samochodowy i meblarski. Jedynie dział produkcji wyrobów farmaceutycznych odnotował wysoki, bo blisko 15 proc. wzrost (r/r). W maju prognozujemy lekkie odbicie produkcji w górę w konsekwencji stopniowego odmrażania gospodarki i jej otoczenia zewnętrznego. Czynnikiem hamującym tę poprawę jest jednak wybuch ognisk zakażeń w kopalniach.

Produkcja budowlano-montażowa zachowała w kwietniu odporność na kryzys, odnotowując tylko minimalny spadek. W maju ten spadek powinien być jeszcze mniejszy i to mimo niższej liczby dni ro- boczych niż rok wcześniej.

Nieco lepsze nastroje menadżerów powinny zna- leźć odzwierciedlenie, jak prognozujemy, w ponad poprawie wskaźnika PMI o 2 pkt. (ciągle utrzymują- cego się jednak w strefie głębokiej dekoniunktury).

Pomogą bardziej optymistyczne oceny perspektyw wychodzenia z pandemii. Wzmacniająco na tę ten- dencję oddziałuje także delikatna poprawa nastro- jów w przemyśle niemieckim.

WYKRESY I PROGNOZY

kolor szary = dane rzeczywiste; kolor bordowy = prognoza PIE

-25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15

maj.20kwi.20mar.20lut.20sty.20gru.19lis.19paź.19wrz.19sie.19lip.19cze.19maj.19kwi.19mar.19lut.19sty.19gru.18lis.18paź.18wrz.18sie.18lip.18cze.18maj.18

-21,5 -2,3

-24,6

Produkcja przemysłowa (w proc., r/r)

-10 0 10 20 30

-0,9-0,5 3,7

Produkcja budowlano-montażowa (w proc., r/r)

30 35 40 45 50 55

42,4

34,1 31,9

PMI (w pkt.)

PRODUKCJA

(4)

3

Miesięcznik

Recesja wpływa hamująco na tempo wzrostu cen konsumpcyjnych, choć postępujący, mimo spo- wolnienia dynamiki płac, wzrost jednostkowych kosztów pracy może w dłuższej perspektywie za- cząć powstrzymywać ten proces. Prognozujemy obniżkę o 0,2-0,3 pkt. (w porównaniu z sytuacją w kwietniu) zarówno rocznej stopy wzrostu inflacji bazowej, jak i rocznego wskaźnika cen ogółu dóbr i usług konsumpcyjnych. Ważnym czynnikiem pro- inflacyjnym pozostają ceny żywności i koszty użyt- kowania mieszkań. Ceny producentów utrzymają się w dotychczas obserwowanym trendzie defla- cyjnym, choć jego dynamika nieco osłabnie.

CENY

0 1 2 3 4 5

3,1 4,6

3,4

Inflacja konsumencka (w proc., r/r)

-2 -1 0 1 2 3 4

-0,5 -1,3 -1,5

Inflacja producencka (w proc., r/r)

0 1 2 3 4 5

maj.20kwi.20mar.20lut.20sty.20gru.19lis.19paź.19wrz.19sie.19lip.19cze.19maj.19kwi.19mar.19lut.19sty.19gru.18lis.18paź.18wrz.18sie.18lip.18cze.18

3,6 3,4 3,6

Inflacja bazowa (w proc., r/r)

(5)

4

Miesięcznik

W kwietniu roczne tempo wzrostu przeciętnego wy- nagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw drastycz- nie spadło z ponad 6 proc. do 1,9 proc. W znacznej mierze miało na to wpływ wprowadzenie w wielu przedsiębiorstwach wynagrodzeń postojowych oraz ograniczeń czasu pracy. Przewidujemy utrzymanie się obniżonej dynamiki wynagrodzeń także w maju.

Sprzedaż detaliczna, po silnym – ponad 20 proc.

– tąpnięciu w kwietniu, stopniowo będzie się odra- dzała wraz z uruchamianiem sklepów z kolejnych branż. Mimo to w maju jej rozmiary będą, naszym zdaniem, nadal o 7 proc. niższe niż rok wcześniej.

Można jednak oczekiwać wyraźnego wzrostu sprze- daży paliw, odzieży oraz mebli i sprzętu rtv i agd w ujęciu miesiąc do miesiąca.

PŁACE/KONSUMPCJA

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1,9 6,3

2,0

Płace (w proc., r/r)

-25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15

-7,0

-22,9 -9,0

Sprzedaż detaliczna (w proc., r/r)

(6)

5

Miesięcznik

Na odnotowany w kwietniu spadek zatrudnienia o ponad 2 proc. w stosunku do kwietnia 2019 r.

istotny wpływ miał sposób statystycznego pomiaru tej wielkości. Poziom zatrudnienia jest bowiem po- dawany w przeliczeniu na pełne etaty, co dokładniej odzwierciedla rozmiary przepracowanego czasu pracy niż liczbę zatrudnionych. Kolejne etapy odm- rażania gospodarki, zapoczątkowane w maju, spo- wodowały, jak oceniamy, zmniejszenie skali spadku zatrudnienia do 1,3 proc. Nie powstrzyma to jednak dalszego wzrostu stopy bezrobocia. Najważniejsze w tym kontekście są kończące się okresy wypowie- dzeń umów z poprzednich miesięcy.

RYNEK PRACY

4 5 6 7

6,2 5,8 5,4

Stopa bezrobocia (w proc.)

-3 -2 -1 0 1 2 3 4

-2,1 0,3

-1,3

Zatrudnienie (w proc., r/r)

(7)

6

Miesięcznik

Sytuacja w handlu zagranicznym kształtowała się w kwietniu pod wpływem zahamowania działalności produkcyjnej. Prognozujemy, że ze względu na spadek sprzedaży wyrobów przemysłowych, eksport obniżył się w ujęciu rocznym o 20 proc., a import – o ponad 22 proc. Mimo tej drastycznej redukcji ob- rotów handlowych, saldo rachunku obrotów bieżą- cych powinno utrzymać obserwowany w ostatnich miesiącach lekki trend wzrostowy.

HANDEL ZAGRANICZNY

-25 -20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20

kwi.20mar.20lut.20sty.20gru.19lis.19paź.19wrz.19sie.19lip.19cze.19maj.19kwi.19mar.19lut.19sty.19gru.18lis.18paź.18wrz.18sie.18lip.18cze.18maj.18kwi.18

7,5

-20,0 -7,5

Eksport (w proc., r/r)

-2000 -1500 -1000 -500 0 500 1000 1500 2000 2500 3000

2438

878 1070

Saldo obrotów bieżących (w mln EUR)

-24 -20 -16 -12 -8 -4 0 4 8 12 16 20

0,6 -4,5

-22,3

Import (w proc., r/r)

(8)

7

Miesięcznik

Utrzymujące się dobre oceny polskiej gospodarki formułowane przez światowe agencje ratingowe oraz nadal relatywnie atrakcyjne oprocentowa- nie polskich papierów skarbowych sprzyjają pozy- cji PLN wobec głównych walut. Przewidujemy, że w czerwcu utrzyma się dość wyraźna aprecjacja PLN wobec EUR i USD z ostatnich dni maja. Czynni- kiem zakłócającym mogą się jednak okazać ewen- tualne zawirowania polityczne w gorącym okresie przedwyborczym.

Rentowności polskich obligacji skarbowych 2-letnich i 10-letnich sięgnęły w maju rekordowo niskich poziomów. Apetyt na nie utrzymał się, mimo obni- żonych przez RPP stóp procentowych i sporej ich podaży. Zakupów dokonywały zarówno banki kra- jowe (wspomagane pośrednio przez NBP), jak i in- westorzy zagraniczni. W czerwcu prognozujemy stabilizację rentowności obu rodzajów obligacji na nieco tylko podwyższonym (o 4-5 pkt. bazowych) poziomie. Odzwierciedleniem relatywnie ekspan- sywnej polityki pieniężnej NBP jest obserwowane od marca przyspieszenie tempa wzrostu podaży pieniądza. Przewidujemy jego utrzymanie w czerwcu na podobnym jak w maju poziomie.

RYNKI FINANSOWE

3,3 3,5 3,7 3,9 4,1 4,3 4,5 4,7

cze.20maj.20kwi.20mar.20lut.20sty.20gru.19lis.19paź.19wrz.19sie.19lip.19cze.19maj.19kwi.19mar.19lut.19sty.19gru.18lis.18paź.18wrz.18sie.18lip.18cze.18

4,45 4,55

4,19 4,14 4,18 4,55

USD/PLN EUR/PLN

Kursy walut (średnio w miesiącu, w PLN)

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

14,0

11,8 14,2

Podaż pieniądza M3 (w proc., r/r)

0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5

cze.20maj.20kwi.20mar.20lut.20sty.20gru.19lis.19paź.19wrz.19sie.19lip.19cze.19maj.19kwi.19mar.19lut.19sty.19gru.18lis.18paź.18wrz.18sie.18lip.18cze.18

1,41 1,45

0,76 0,54 0,59 Obligacje 2-letnie 1,47

Obligacje 10-letnie

Rentowność obligacji (średnio w miesiącu, w proc.)

Źródło wykresów: opracowanie własne PIE. Autorzy: Jakub Sawulski, Michał Gniazdowski, Krzysztof Marczewski.

(9)

Kontakt Jakub Sawulski Kierownik Zespołu Makroekonomii jakub.sawulski@pie.net.pl tel. 48 504 740 278 Paweł Leszczyński Starszy Specjalista ds. Komunikacji pawel.leszczynski@pie.net.pl tel. 48 789 387 682

Polski Instytut Ekonomiczny

Polski Instytut Ekonomiczny to publiczny think tank gospodarczy, którego historia sięga 1928 roku. Obszary badawcze Polskiego Instytutu Ekonomicznego to przede wszystkim handel zagraniczny, makroekonomia, energetyka i gospodarka cyfrowa oraz analizy strategiczne dotyczące kluczowych obszarów życia społecznego i publicznego Polski. Instytut zajmuje się dostarczaniem analiz i ekspertyz do realizacji Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, a także popularyzacją polskich badań naukowych z zakresu nauk ekonomicznych i społecznych w kraju oraz za granicą.

Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porad inwestycyjnych i/lub doradztwa. Podjęto starania dla zapewnienia jak największej dokładności przedstawionych prognoz, jednak informacje zawarte w publikacji nie są wiążące, a Instytut i autorzy publikacji nie ponoszą odpowiedzialności za decyzje inwestycyjne podjęte na ich podstawie.