WOJNA POLSKO-ROSYJSKA

WOJNA POLSKO-ROSYJSKA

1919-1920

Zbigniew Andrzej Judycki

WOJNA

POLSKO-ROSYJSKA 1919-1920

Sãownik biograÀ czny

Pod redakcjĈ Tadeusza Skoczka

Warszawa 2020

Recenzja naukowa

prof. zw. dr hab. Wiesãaw Hãadkiewicz prof. zw. dr hab. Norbert Kasparek

Posãowie

Tadeusz Skoczek

Projekt okãadki

Maksymilian Judycki

Wspóãpraca

Fundacja Polonia Semper Fidelis

ISBN 978-83-66640-19-1

Wydawnictwo Naukowe Muzeum NiepodlegãoĤci IdentyÀ kator Wydawnictwa 42 700

X Pawilon Cytadeli Warszawskiej ul. Skazaęców 25; 01-532 Warszawa historia@muzeumniepodleglosci.art.pl

OD AUTORA

InspiracjĈ do opracowania popularnego mini sãownika biograÀ cznego staãy sič organizowane przez Muzeum Niepod- legãoĤci obchody 100-lecia wojny polsko-rosyjskiej i Bitwy War- szawskiej, a takİe przygotowana przez to muzeum wystawa szkiców portretowych autorstwa Tadeusza Kurka ukazujĈca sylwetki dowódców tej wojny.

Ograniczone ramy niniejszej publikacji zmusiãy autora do dokonania pewnej selekcji i zaprezentowania wyãĈcznie wy- branych sylwetek dowódców polskich, rosyjskich, ukraięskich, litewskich, ãotewskich i biaãoruskich oraz obserwatorów woj- skowych z Francji, Wãoch i Wielkiej Brytanii biorĈcych udziaã w wojnie polsko-rosyjskiej. W szczególnoĤci zwrócono uwagč na biograÀ e dowódców Armii Czerwonej, gdyİ sĈ one maão znane i rzadko publikowane nawet w radzieckiej historiograÀ i.

Sãownik niejako bčdzie biograÀ cznym uzupeãnieniem publi- kacji (referaty) wydanej z okazji konferencji Via Libertatis. 100-le- cie Bitwy Warszawskiej, zorganizowanej przez Muzeum Niepod- legãoĤci, Muzeum Ordynariatu Polowego i Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. Powinien staþ sič równieİ inspira- cjĈ do podejmowania opracowaę monograÀ cznych, nie publiko- wanych dotychczas w polskiej historiograÀ i wojskowej.

KorzystajĈc ze sãownika naleİy mieþ na uwadze przyjčte sta- ãe reguãy zapisu: data przy informacji okreĤla rok, w którym dany fakt miaã miejsce (np. w przypadku uczelni data informu-

je o roku ukoęczenia); daty poãĈczone póãpauzĈ (np. 1896–1900) okreĤlajĈ lata, w których dany fakt miaã miejsce. Cyfra rzym- ska umieszczona za nazwĈ orderu oznacza jego klasč. Stopnie wojskowe podane za informacjami dotyczĈcymi dat urodzenia i Ĥmierci w pierwszym zdaniu noty biograÀ cznej odnoszĈ sič do okresu wojny polsko-rosyjskiej.

B i o g r a f i e

ABRAHAM Roman Józef

(1891 Lwów – 1976 Warszawa), rotmistrz WP. Absolwent Wydziaãu Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i Wyİszej Szkoãy Wojennej w Warszawie. Podczas I wojny Ĥwiatowej oÀ cer armii austro-wčgierskiej 1914–1918. W Wojsku Polskim od 1918. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej. Dowódca samodzielnego batalionu, a nastčpnie puãku w Grupie Opera- cyjnej pãk Sikorskiego I–VIII 1919; oÀ cer w 59. Eskadrze Lotni- czej VIII 1919–VII 1920; dowódca Grupy Operacyjnej w Galicji Wschodniej VII–XII 1920. Asystent, a nastčpnie wykãadowca tak- tyki ogólnej w Wyİszej Szkole Wojennej w Warszawie 1925–1927;

dowódca Brygady Kawalerii w Toruniu 1929–1932; dowódca Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w Poznaniu 1937–1939. Gene- raã brygady 1938. Wičzieę niemieckich oÁ agów 1939–1945. Autor prac wojskowo-historycznych oraz wspomnieę. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Zãoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodze- nia Polski (III, IV), Krzyİ Walecznych (4x), Legia Honorowa (V).

ABįÓâTOWSKI Sergiusz

(1890 Mary, Turkmenistan – 1939), major pilot WP. Absolwent Szkoãy Kadetów w Sumach i Michajãowskiej Szkoãy Artylerii w Petersburgu 1910. W armii Imperium Rosyjskiego 1910–1917 m.in. dowódca 5. Niszczycielskiego Oddziaãu Lotniczego. Od 1917 w Armii Polskiej we Francji i wraz z niĈ powróciã do kra- ju. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca lotnictwa Frontu Poãudniowo-Zachodniego i Frontu ģrodkowego 1919–1920 Puã- kownik 1924. Autor szeregu publikacji z zakresu lotnictwa. Od-

znaczenia m.in.: Krzyİ Walecznych (2x), Zãoty Krzyİ Zasãugi, Legia Honorowa (V).

APANASIENKO Iosif Rodionowicz (ǶȜȟȖȢ ǾȜȒȖȜțȜȐȖȥ ǮȝȎțȎȟȓțȘȜ)

(1890 wieĤ Mirofanowskoje, gub. stawropolska – 1943 Bieãogo- rod, ZSRR), radziecki komandir¹ kawalerii. Absolwent Akade- mii Wojskowej im. Michaiãa Frunzego w Moskwie 1932. W ar- mii Imperium Rosyjskiego 1911–1917 m.in. dowódca kompanii karabinów maszynowych podczas I wojny Ĥwiatowej. W Armii Czerwonej od 1918. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca 6. Dywizji Kawalerii w I Armii Konnej Budionnego. Dowód- ca Frontu Dalekowschodniego, a nastčpnie zastčpca dowódcy Frontu Woroneskiego podczas II wojny Ĥwiatowej. Generaã ar- mii ZSRR 1941. Odznaczenia: Order Lenina, Order Czerwonego Sztandaru (6x).

BALODIS Janis

(1881 wieĤ Trikäta pow. beverūnaski, âotwa – 1965 Saulkrasti, ok. ryski, âotwa) ãotewski generaã. Absolwent Wileęskiej Szko- ãy Junkrów Piechoty 1902. Uczestnik wojny rosyjsko-japoęskiej oraz I wojny Ĥwiatowej na froncie wschodniopruskim. Naczelny dowódca armii ãotewskiej 1919–1920. Uczestnik wspólnej ope- racji (pod dowództwem gen. E. Rydza-ģmigãego) przeciwko bolszewikom dotyczĈcej oswobodzenia Latgalii, gdzie gãówne siãy ãotewskie (13 batalionów) operowaãy w kierunku na Muk- ty i Prele I–II 1920. Uczestnik konferencji z J. Piãsudskim w Dy- neburgu 27 I 1920. Naczelny wódz armii ãotewskiej oraz wice- prezydent Republiki âotewskiej 1936–1940. Po okupacji âotwy przez Armič CzerwonĈ aresztowany przez NKWD i wywiezio- ny w gãĈb ZSRR. W 1956 zostaã zwolniony z wičzienia i wróciã na sowieckĈ âotwč. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Legia Honorowa (IV).

7HUPLQXĪ\ZDQ\ZODWDFK±Z$UPLL&]HUZRQHMQDRNUHĞOHQLHGRZyGF\

'RW\FKF]DVRZHVWRSQLHR¿FHUVNLH]RVWDá\]QLHVLRQHGHNUHWHPU]ąGX];,,

'\VW\QNFMHGODGRZyGFyZR]QDF]Dá\QLHLFKVWRSLHĔZRMVNRZ\DOH]DMPRZDQHVWD

QRZLVNR

BERBECKI Leon Piotr

(1874 folwark Kalinowszczyzna pod Lublinem – 1963 Gliwi- ce), generaã podporucznik, inİynier. Absolwent Szkoãy OÀ cer- skiej w Kijowie oraz Instytutu Technologicznego w Charkowie.

W armii rosyjskiej 1891–1905. W czasie I wojny Ĥwiatowej wal- czyã w Legionach Polskich (m.in. dowódca 5. Puãku Piechoty).

W wojnie polsko-rosyjskiej jako dowódca Grupy Operacyjnej i 3. Dywizji Piechoty Legionów walczyã na âotwie (Dyneburg), Ukrainie, Woãyniu (uderzenie znad Wieprza) i w bitwie niemeę- skiej. Ranny w walkach pod Brzeİanami (18.06.1920). Inspektor armii 1928–1938. W czasie II wojny Ĥwiatowej w 1939 interno- wany w Rumunii, a nastčpnie osadzony w niemieckim oÁ agu.

Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Wielka Wstčga Orderu Odrodzenia Polski, Krzyİ Wa- lecznych (7x), Legia Honorowa (II, IV, V), Order Leopolda (III), Order Korony įelaznej (III), Order ģwičtej Anny (II, IV), Order ģwičtego Wãodzimierza (IV), Order ģwičtego Stanisãawa (III), Order ģwičtego Sawy (I), Order Pogromcy NiedĮwiedzia (III), Order Gwiazdy Rumunii (I).

BERNATOWICZ Aleksander

(1855 Wileęszczyzna – 1920 Warszawa), generaã podporucz- nik, lekarz. Absolwent Wydziaãu Lekarskiego Uniwersytetu Kijowskiego oraz Akademii Medyczno-Chirurgicznej (dokto- rat) w Petersburgu. W latach 1881–1917 w sãuİbie zdrowia armii rosyjskiej. W Wojsku Polskim od 1918. Szef sanitarny 1. Dywi- zji Piechoty Litewsko-Biaãoruskiej 1918–1919. W czasie wojny polsko-rosyjskiej inspektor sanitarny frontu wschodniego przy Kwaterze Gãównej. Poãoİyã duİe zasãugi w zakresie organizacji wojskowej sãuİby lekarskiej na linii frontu.

BEZRUCZKO Marko (ǺȎȞȘȜ ǯȓȕȞȡȥȘȜ)

(1886 Tokmak, ob. zaporoski, Ukraina – 1944 Warszawa), ge- neraã brygady Ukraięskiej Republiki Ludowej. Absolwent Miko- ãajewskiej Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu 1912–

1914. Szef sztabu Samodzielnego Korpusu Strzelców Siczowych 1919. Puãkownik i dowódca 6. Siczowej Dywizji Strzelców Armii

Ukraięskiej Republiki Ludowej podczas wojny polsko-rosyjskiej (dowodzona przez niego 6 dywizja, wraz z wojskami polskimi zajčãa Kijów; dowodziã obronĈ ZamoĤcia przed ArmiĈ Czerwo- nĈ, uczestniczyã w rozbiciu Armii Konnej Budionnego w bitwie pod Komarowem) 1919–1920. Generaã chorĈİy 1920. Minister obrony Ukraięskiej Republiki Ludowej na emigracji 1920–1924.

PrzewodniczĈcy Ukraięskiego Towarzystwa Historyczno-Woj- skowego w Warszawie 1931–1935. Odznaczenia m.in.: Cesarski i Królewski Order ģwičtego Stanisãawa.

BIAâY Wãadysãaw

(1882 wieĤ Miodusy-Perki, Podlasie – 1940 Dziaãdowo), kapãan diecezji pãockiej. ģwičcenia kapãaęskie 1909. W Wojsku Polskim od 1920. Podczas wojny polsko-rosyjskiej kapelan Szpitala Epi- demicznego w Mięsku Litewskim, a nastčpnie kapelan 3. Puã- ku Piechoty Legionów. W czasie II wojny Ĥwiatowej osadzony w niemieckim obozie w Dziaãdowie. Odznaczenia: Krzyİ Srebr- ny Orderu Wojskowego Virtuti Militari.

BOMBAS Ludwik

(1892 Lwów – 1970 Edynburg, Szkocja), kapãan archidiecezji lwowskiej. Absolwent Wydziaãu Teologicznego Uniwersytetu Lwowskiego 1915. W wojnie polsko-rosyjskiej kapelan 4. Puãku Piechoty Legionów, a nastčpnie proboszcz 1. Dywizji Piecho- ty Legionów. Wielokrotnie na linii frontu spowiadaã İoãnierzy i wynosiã rannych z pola walki. Dziekan 1. Dywizji Grenadie- rów we Francji podczas I wojny Ĥwiatowej. Od listopada 1940 na emigracji w Szkocji m.in. od 1948 rektor Polskiej Misji Kato- lickiej. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Walecznych (2x), Order Odro- dzenia Polski (III), Croix de Guerre.

BRUSIâOW Aleksiej (ǮșȓȘȟȓȗ ǮșȓȘȟȓȓȐȖȥ ǯȞȡȟȖșȜȐ) (1853 TyÀ lis, Gruzja – 1926 Moskwa), radziecki generaã kawa- lerii. Absolwent Korpusu Paziów Jego Imperatorskiej WysokoĤci w Petersburgu. Uczestnik wojny rosyjsko-tureckiej na Kauka- zie 1877–1878; wykãadowca, a nastčpnie komendant OÀ cerskiej Szkoãy Kawalerii 1879–1906; dowódca 14. Korpusu Armijnego

1909–1912; zastčpca dowódcy Warszawskiego Okrčgu Wojsko- wego 1912–1913; dowódca 12. Korpusu Armijnego w Lublinie 1913–1914. W czasie I wojny Ĥwiatowej dowódca 8. Armii. Od 1919 w Armii Czerwonej. W wojnie polsko-rosyjskiej przewod- niczĈcy Rady Rzeczoznawców Wojskowych. Autor apelu skie- rowanego do carskich oÀ cerów majĈcy za cel nakãonienie ich do wstčpowania do Armii Czerwonej i walki z wojskami polskimi.

W latach 1923–1924 inspektor kawalerii, a nastčpnie doradca ds.

specjalnych w Rewolucyjnej Radzie Wojskowej ZSRR. Odzna- czenia: Order ģwičtego Stanisãawa (I, II, III), Order ģwičtej Anny (I, II, III), Order ģwičtego Wãodzimierza (II, III, IV), Order ģwič- tego Jerzego (III, IV), Order Orãa Biaãego z mieczami.

BUDIONNY Siemion (ǿȓȚȮț ǺȖȣȎȗșȜȐȖȥ ǯȡȒȮțțȩȗ) (1883 chutor Koziuryn k. Rostowa – 1973 Moskwa), radziecki komandarm². PodoÀ cer jazdy w armii carskiej. Jeden z twór- ców kawalerii w Armii Czerwonej. Dowódca 1. Armii Konnej 1919–1923. Podczas wojny polsko-rosyjskiej jego 1 Armia Konna przerzucona marszem na front polski z Kaukazu Póãnocnego przerwaãa 5 czerwca 1920 front polsko-rosyjski pod Samhorod- kiem na Ukrainie i uderzyãa na tyãy Wojska Polskiego zajmujĈ- cego Kijów. Nacieraãa nastčpnie na įytomierz (wycinajĈc w pieę polski garnizon, niszczĈc stacjč kolejowĈ i magazyny wojskowe i uwalniajĈc kilka tysičcy sowieckich jeęców) i Berdyczów, gdzie spaliãa szpital z 600 rannymi Polakami i siostrami Czerwonego Krzyİa. Powstrzymany pod ZamoĤciem przez broniĈce miasta oddziaãy polskie i ukraięskie, a nastčpnie 31 sierpnia rozbity pod

 : $UPLL &]HUZRQHM VNUyW QD]Z\ VWDQRZLVND VáXĪERZHJR GRZyGF\ DUPLL URV

ɤɨɦɚɧɞɢɪ ɚɪɦɢɢDZRNUHVLHRGZU]HĞQLDURNXGRPDMDURNXWDNĪH

QD]ZDGZyFKVWRSQLZRMVNRZ\FKNRPDQGDUPD,UDQJLLNRPDQGDUPD,,UDQJL6WR

SLHĔNRPDQGDUPD,UDQJLE\áQLĪV]\RGVWRSQLDPDUV]DáND=655Z\ĪV]\RGVWRSQLD

NRPDQGDUPD,,UDQJLRUD]UyZQRU]ĊGQ\ZVWRVXQNXGRVWRSQLÀDJPDQDÀRW\,UDQJL

Z0DU\QDUFH:RMHQQHMNRPLVDU]DDUPLL,UDQJLZVáXĪELHSROLW\F]QHM$UPLLF]HU

ZRQHMRUD]NRPLVDU]DEH]SLHF]HĔVWZDSDĔVWZRZHJR,UDQJLLJáyZQHJRG\UHNWRUD

PLOLFML 6WRSLHĔ NRPDQGDUPD ,, UDQJL E\á QLĪV]\ RG VWRSQLD NRPDQGDUPD , UDQJL

Z\ĪV]\RGVWRSQLDNRPNRUDRUD]UyZQRU]ĊGQ\ZVWRVXQNXGRVWRSQLÀDJPDQDÀRW\

,,UDQJLZ0DU\QDUFH:RMHQQHMNRPLVDU]DDUPLL,,UDQJLZVáXĪELHSROLW\F]QHM$UPLL

F]HUZRQHMRUD]NRPLVDU]DEH]SLHF]HĔVWZDSDĔVWZRZHJR,,UDQJLLG\UHNWRUDPLOLFML

Komarowem wycofaã sič za Bug. Marszaãek ZwiĈzku Radziec- kiego. Dowódca Moskiewskiego Okrčgu Wojskowego 1937–1939, a od 1940 pierwszy zastčpca ministra obrony ZSRR. W czasie II wojny Ĥwiatowej czãonek Kwatery Gãównej Naczelnego Dowódz- twa (m.in. uczestnik obrony Moskwy; dowódca Frontu Póãnoc- no-Kaukaskiego; dowódca kawalerii ZSRR). Po wojnie gãówny inspektor Ministerstwa Obrony ZSRR. Odznaczenia m.in.: Zão- ta Gwiazda Bohatera ZwiĈzku Radzieckiego (3x), Order Lenina (8x), Order Czerwonego Sztandaru (6x), Order Suworowa (I).

BUâAK-BAâACHOWICZ Stanisãaw (ǿȠȎțȳȟșȎȺ ǯȡșȎȘ- ǯȎșȎȣȜȐȳȥ)

(1883 wieĤ Mejszty, ok. uciaęski, Litwa – 1940 Warszawa), ge- neraã brygady Armii Biaãoruskiej. OÀ cer kawalerii rosyjskiej w czasie I wojny Ĥwiatowej. Podczas wojny polsko-rosyjskiej uczestnik walk na Polesiu, kontrofensywy nad Wieprzem oraz Bitwy Warszawskiej. Rozkazem Naczelnego Dowództwa Woj- ska Polskiego z 28 wrzeĤnia 1920 jego wojska zostaãy okreĤlone jako Ochotnicza Sprzymierzona Armia, uzyskujĈc status odrčb- nej sojuszniczej armii. Od 5 listopada 1920 podjĈã samodzielne dziaãania bojowe na obszarze Biaãorusi zajčtym przez bolszewi- ków, zdobywajĈc 10 listopada Mozyrz. W Mozyrzu ogãosiã nie- podlegãoĤþ Biaãorusi i powoãaã rzĈd Republiki Biaãoruskiej, lecz po kilku dniach i kontrofensywie oddziaãów bolszewickich, jego armia zostaãa zmuszona do wycofania sič do Polski. Po wojnie polsko-rosyjskiej osiadã w Warszawie ale nie zostaã przyjčty do Wojska Polskiego. Podczas kampanii wrzeĤniowej 1939 uczestni- czyã w obronie Warszawy dowodzĈc zorganizowanym przez sie- bie ochotniczym oddziaãem. ZginĈã w maju 1940 podczas próby aresztowania go przez Gestapo. Odznaczenia: Medal ģwičtego Jerzego, Order ģwičtego Wãodzimierza, Order ģwičtej Anny (2x), Order ģwičtego Stanisãawa (2x).

CARTON DE WIART Adrian, sir

(1880 Bruksela – 1963 Hrabstwo Cork, Irlandia), generaã po- rucznik Armii Brytyjskiej. Uczestnik walk w Somalii, w Afryce Poãudniowej (II wojna burska) oraz w I wojnie Ĥwiatowej. Wielo-

krotnie ranny (straciã lewe oko i rčkč). Czãonek brytyjskiej misji wojskowej w Polsce 1918–1924; czãonek misji aliantów do Galicji Wschodniej 1919; ãĈcznik pomičdzy brytyjskim ministerstwem wojny a dowództwem polskim w czasie wojny polsko-rosyjskiej starajĈc sič bezskutecznie przekonaþ brytyjskich wojskowych do udzielenia pomocy Polsce 1919–1920. Miaã wysokĈ opinič o war- toĤci bojowej Armii Czerwonej. Rezydent brytyjskiego wywia- du w Polsce. Byã jednym z niewielu oÀ cerów zachodnich, którzy zyskali zaufanie Józefa Piãsudskiego. Autor wspomnieę Moja Odyseja (Warszawa 2016). Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Or- deru Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych (2x), Legia Honorowa (III), Krzyİ Wiktorii, Order Imperium Brytyjskiego (III), Order âaĮni, Order ģwičtego Michaãa i ģwičtego Jerzego.

COOPER Merian Caldwell

(1893 Jacksonville, Floryda – 1973 San Diego, Kalifornia), ame- rykaęski pilot, podpuãkownik WP. W czasie wojny polsko-rosyj- skiej zastčpca (dowódca Grupy Puãaski), a nastčpnie dowódca 7. Eskadry MyĤliwskiej im. Tadeusza KoĤciuszki m.in. uczestni- czĈcej w wyprawie kijowskiej i zwalczaniu kawalerii S. Budion- nego. W lipcu 1920 zestrzelony przez bolszewików dostaã sič do niewoli, z której udaão mu sič uciec. Po wojnie w USA À lmowiec, reİyser (m.in. wspóãreİyser À lmu King Kong) i scenarzysta. Ge- neraã armii USA. Czãonek Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych.

CWIETAJEW Wiaczesãaw Dimitrijewicz (ǰȭȥȓȟșȎȐ DzȚȖ- ȠȞȖȓȐȖȥ ȄȐȓȠȎȓȐ)

(1893 stanica Maãoarchangielska – 1950 Moskwa), radziecki komandir. Absolwent Akademii Wojskowej im. M. Frunzego w Moskwie 1927. W Armii Czerwonej od 1918. W wojnie pol- sko-rosyjskiej dowódca 54. Dywizji Strzeleckiej. Podczas II woj- ny Ĥwiatowej dowódca m.in. 4. Armii i 10. Armii Rezerwowej 1941–1944. Wyróİniony tytuãem Bohatera ZwiĈzku Radzieckie- go. Generaã puãkownik 1943. Odznaczenia m.in.: Order Lenina (2x), Order Czerwonego Sztandaru (4x), Order Suworowa (I, 3x).

DćB-BIERNACKI Stefan

(1890 wieĤ Gnojno, pow. puãtuski – 1959 Londyn), puãkownik WP. Absolwent Wydziaãu Rolniczego Towarzystwa Kursów Na- ukowych w Warszawie i Szkoãy PodchorĈİych ZwiĈzku Strze- leckiego. Dowódca kompanii, a nastčpnie batalionu w I Bryga- dzie Legionów Polskich podczas I wojny Ĥwiatowej 1914–1917.

W Wojsku Polskim od 1918. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Dowódca: 5. Puãku Piechoty Legionów II–XI 1919, I Brygady Piechoty Legionów XI 1919–VII 1920, 1. Dywizji Pie- choty Legionów VII 1920–XI 1926. Generaã dywizji 1931. Pod- czas II wojny Ĥwiatowej dowódca Armii Odwodowej „Prusy”, a nastčpnie Frontu Póãnocnego 1939. Od 1940 na emigracji we Francji i Wielkiej Brytanii. Zdegradowany za wypowiedze- nie posãuszeęstwa naczelnemu wodzowi. Odznaczenia m.in.:

Krzyİ Zãoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Srebr- ny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodzenia Pol- ski (II, III), Krzyİ Walecznych (4x), Krzyİ NiepodlegãoĤci, Legia Honorowa (V), Order Pogromcy NiedĮwiedzia (III).

DRESZER-ORLICZ Gustaw Konstanty

(1889 Jadów, pow. woãomięski – 1936 Gdynia-Orãowo), puãkow- nik WP. Absolwent Wyİszej Szkoãy Handlowej w Hawrze 1914.

W Wojsku Polskim od 1918. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Dowódca: 1. Puãku Szwoleİerów XI 1918–VI 1920, IV Brygady Jazdy i IX Brygady Jazdy VII–VIII 1920, 2. Dywizji Jaz- dy VIII 1920–VII 1921. Sãawč przyniosãa mu obrona Pãoęska latem 1920, gdzie na czele niewielkich siã zmusiã do odwrotu dwie dywi- zje sowieckie. Podczas przewrotu majowego dowodziã wojskami J. Piãsudskiego 1926. Generaã dywizji 1931. Inspektor Armii i Obro- ny Powietrznej Paęstwa 1930–1936. ZginĈã w katastroÀ e lotniczej.

Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski (I, III), Krzyİ Walecznych (4x), Legia Honorowa (V, III), Order ģwičtego Sawy (I).

DUBISKI Filip Stanisãaw

(1860 Dubiszcze, Woãyę – 1919 Rynia k. Bobrujska), generaã dywizji WP. W armii Imperium Rosyjskiego (generaã porucz-

nik) 1879–1917 m.in. dowódca II Brygady 39. Dywizji Piechoty, a nastčpnie dowódca 5. Kaukaskiej Dywizji Strzeleckiej. W Woj- sku Polskim od 1918. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca 1. Dywizji Strzelców Wielkopolskich. ZginĈã w walce pod RyniĈ.

Jest jedynym polskim generaãem, który zginĈã na polu chwaãy w wojnie polsko-bolszewickiej. Odznaczenia: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (poĤmiertnie).

FAUNTLEROY (FAUNT LE ROY) Cedric Erald

(1890 Natchez, Missisipi, USA – 1963 USA), amerykaęski lot- nik, puãkownik WP, inİynier. įoãnierz Legii Cudzoziemskiej, a nastčpnie oblatywacz samolotów w Amerykaęskim Korpusie Ekspedycyjnym. Od 1919 w polskim lotnictwie. W czasie wojny polsko-rosyjskiej dowódca 7. Eskadry MyĤliwskiej im. Tadeusza KoĤciuszki, dowódca 3. Grupy Lotniczej oraz równoczeĤnie szef lotnictwa 6. Armii X 1919–V 1921. Wykonaã 80 lotów bojowych.

Po powrocie do USA wspóãpracowaã na rzecz Polski z Ignacym Paderewskim i Ĥrodowiskami polonijnymi. Naleİaã mičdzy in- nymi do zaãoİycieli Fundacji KoĤciuszkowskiej w Nowym Jor- ku. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Vir- tuti Militari, Krzyİ Walecznych (4x).

FAURY Louis Joseph

(1874 Fruges, dep. Pas-de-Calais – 1947 Paryİ), francuski gene- raã dywizji, wykãadowca taktyki ogólnej, historyk wojskowoĤci, pisarz. W czasie wojny polsko-rosyjskiej czãonek Francuskiej Mi- sji Wojskowej³ zajmujĈcy sič organizacjĈ wyszkolenia İoãnierzy IV 1919, a nastčpnie w poãowie 1920 doradca i ãĈcznik w sztabie 4. Armii gen. L. Skierskiego. W latach 1921–1928 dyrektor nauk w Wyİszej Szkole Wojennej w Warszawie. Odznaczenia m.in.:

Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Od- rodzenia Polski (I), Legia Honorowa (I, II, III).

 Francuska misja wojskowa majĈca wspieraþ Wojsko Polskie po zakoęcze- niu I wojny Ĥwiatowej, m.in. przeciwko siãom bolszewickim. SiedzibĈ misji byãa Warszawa.

GAJA Dimitrijewicz Gaj (DZȎȭ DzȚȖȠȞȖȓȐȖȥ DZȎȗ) wãaĤc. Hajk Byİyszkian

(1887 Tebriz, Iran – 1937 Moskwa), radziecki komkor, ormiaę- ski komunista. W armii Imperium Rosyjskiego 1914–1917. Od 1917 w Armii Czerwonej. Podczas wojny polsko-rosyjskiej do- wódca 3. Korpusu Kawalerii. Udaremniã próby stabilizacji frontu i dotarã aİ nad dolnĈ Wisãč. Po Bitwie Warszawskiej osãaniaã od- wrót czerwonej 4.Armii do Prus Wschodnich. Podczas odwrotu jego İoãnierze zamordowali ponad tysiĈc polskich jeęców. Pra- cownik naukowy Akademii Wojskowej im. Michaiãa Frunzego w Moskwie 1929–1933, a nastčpnie profesor i kierownik katedry historii wojen i sztuki wojennej w Wojskowej Akademii Lotni- czej im. Nikoãaja E. įukowskiego. W 1935 aresztowany przez NKWD i w dwa lata póĮniej zamordowany. W 1956 poĤmiertnie zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowego SĈdu Najwyİ- szego ZSRR. Uhonorowany pomnikiem w Erywaniu i Togliatti oraz radzieckim i armeęskim znaczkiem pocztowym a w 1978 na jego czeĤþ nazwano wieĤ w Armeęskiej SRR. Odznaczenia m.in.: Order Czerwonego Sztandaru, Order ģwičtego Jerzego (IV), Order W ģwičtej Anny (IV).

GALICA Andrzej

(1873 Biaãy Dunajec – 1945 maj. Majdany k. Piotrkowa Try- bunalskiego), generaã podporucznik, inİynier, polityk, literat.

Absolwent Politechniki Lwowskiej i Politechniki Wiedeęskiej.

W Legionach Polskich 1914–1917. W 1919 organizator i dowód- ca oddziaãów podhalaęskich, a nastčpnie dowódca I Brygady Podhalaęskiej, z którĈ walczyã w wojnie polsko-rosyjskiej na Froncie Ukraięskim. Na przeãomie lipca i sierpnia 1920 wal- czyã na Polesiu przyczyniajĈc sič do zdobycia Grodna. W latach 1926–1930 dowódca Okrčgu Korpusu nr X w PrzemyĤlu. Poseã na Sejm RP 1928–1935 z ramienia BBWR i senator RP 1935–1939 z listy OZN. Jako literat specjalizowaã sič w tematyce podhalaę- skiej i tatrzaęskiej. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych (4x), Order Od- rodzenia Polski (III), Legia Honorowa (IV).

GAULLE Charles André de

(1890 Lille – 1970 Colombey-les-Deux-Églises, dep. Górna Marna), francuski kapitan. OÀ cer w 5. Puãku Strzelców Polskich w Sille-le-Guillaume, z którym przybyã do Polski 1919. W wojnie polsko-rosyjskiej oÀ cer zwiadu oraz instruktor i wykãadowca teorii taktyki w Kutnie i w Rembertowie. W lipcu i sierpniu 1920 w polskiej jednostce bojowej. Generaã brygady 1940. Prezydent Francji 1959–1969. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Legia Honorowa (I).

GERTZ Wanda

(1896 Warszawa – 1958 Londyn), podporucznik WP. W latach 1914–1916, w mčskim przebraniu, pod nazwiskiem Kazimierz įuchowicz, peãniãa sãuİbč w I Brygadzie Legionów Polskich.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej zastčpczyni dowódcy II Ochotniczej Ligii Kobiet przy dowództwie Frontu Litewsko -Biaãoruskiego. W okresie mičdzywojennym instruktorka i or- ganizatorka obozów Przysposobienia Wojskowego Kobiet oraz urzčdniczka w Generalnym Inspektoracie Siã Zbrojnych w War- szawie. Podczas II wojny Ĥwiatowej w Armii Krajowej. Odzna- czenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Milita- ri, Krzyİ Walecznych (5x), Zãoty Krzyİ Zasãugi z Mieczami.

GITTIS Wãadimir Michajãowicz (ǰșȎȒȖȚȖȞ ǺȖȣȎȗșȜȐȖȥ DZȖȠȠȖȟ)

(1881 Petersburg – 1938 Kommunarka pod MoskwĈ), radziec- ki komfront. Dowódca puãku w armii carskiej. Od 1918 w Armii Czerwonej. Jeden z najzdolniejszych dowódców po stronie ra- dzieckiej w rosyjskiej wojnie domowej. W czasie wojny polsko -rosyjskiej dowódca Frontu Zachodniego VII 1919–IV 1920. ObjĈã dowództwo podczas gdy wojska na froncie byãy w peãnym od- wrocie. Pod koniec kwietnia 1920 dowódca Frontu Kaukaskiego i dalej juİ nie braã udziaãu w wojnie przeciwko Polsce. Zastčpca naczelnika ZarzĈdu Zaopatrzenia Armii Czerwonej 1926–1927.

Pod zarzutem szpiegostwa 22 sierpnia 1938 rozstrzelany przez NKWD. Zrehabilitowany w 1956. Odznaczenia m.in.: Order Czerwonego Sztandaru.

GOLIKOW Aleksander Grigoriewicz (ǮșȓȘȟȎțȒȞ DZȞȖȑȜ- ȞȪȓȐȖȥ DZȜșȖȘȜȐ)

(1896 – 1937), radziecki komdyw⁴. Podczas wojny polsko-rosyj- skiej dowódca grupy uderzeniowej XII Armii, zãoİonej z dwóch dywizji strzelców i brygady kawalerii IV–X 1920. Aresztowany przez NKWD i po brutalnym Ĥledztwie rozstrzelany podczas czystek stalinowskich 1937.

GORODOWIKOW Oka Iwanowicz (ǼȘȎ ǶȐȎțȜȐȖȥ DZȜȞȜȒȜ- ȐȖȘȜȐ)

(1879 Mokra Elmuta, ob. rostowski – 1960 Moskwa), radziec- ki komdyw. PoczĈtkowo pracowaã jako pastuch, robotnik rol- ny, koniuch i pomocnik kupca. W Armii Czerwonej od 1918.

Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca 4. Dywizji Kawalerii 1. Armii Konnej. Inspektor kawalerii Póãnocno-Kaukaskiego Okrčgu Wojskowego 1924–1925; dowódca 1. Korpusu Konne- go Czerwonego Kozactwa 1925–1932; zastčpca dowódcy wojsk ģrodkowoazjatyckiego Okrčgu Wojskowego 1932–1934. W czasie II wojny Ĥwiatowej (generaã puãkownik) m.in. zastčpca dowódcy kawalerii Armii Czerwonej. Deputowany do Rady Najwyİszej ZSRR. Jego imieniem nazwano ulice w Lipiecku, Woãgogradzie, Rostowie nad Donem, Doniecku, Charkowie i Mariupolu. Od- znaczenia m.in.: Zãota Gwiazda Bohatera ZwiĈzku Radzieckie- go, Order Lenina (3x), Order Czerwonego Sztandaru (6x).

HALLER DE HALLENBURG Józef Wãadysãaw

(1873 Jurczyce pod Krakowem – 1960 Londyn), generaã bro- ni. Absolwent Wyİszej Szkoãy Realnej w Hranicach i Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu. OÀ cer armii austro-wčgier- skiej 1895–1912. W czasie I wojny Ĥwiatowej dowódca m.in. II Brygady Legionów, a po przejĤciu frontu pod RaraęczĈ dowódca II Korpusu Polskiego na Ukrainie. Od paĮdziernika 1918 naczel- ny dowódca Armii Polskiej (Bãčkitna Armia) we Francji, z którĈ

:$UPLL&]HUZRQHMVNUyWQD]Z\VWDQRZLVNDVáXĪERZHJRGRZyGF\G\ZL]MLko- mandir diwizjiURVɤɨɦɚɧɞɢɪ ɞɢɜɢɡɢɢDZRNUHVLHRGZU]HĞQLDURNXGR

PDMDURNXWDNĪHQD]ZDVWRSQLDZRMVNRZHJR6WRSLHĔNRPG\ZDE\áQLĪV]\

RGVWRSQLDNRPNRUDLZ\ĪV]\RGVWRSQLDNRPEULJD

przybyã do Polski 20 kwietnia 1919. Podczas wojny polsko-ro- syjskiej organizator i generalny inspektor Armii Ochotniczej. 31 lipca 1920 przejĈã dowodzenie Frontem Póãnocno-Wschodnim, a 10 sierpnia 1920 mianowany zostaã dowódcĈ (generaã broni) Frontu Póãnocnego, gdzie odegraã istotnĈ rolč w odparciu ofen- sywy bolszewickiej. Czãonek Rady Obrony Paęstwa VII–VIII 1920. Po wybuchu II wojny Ĥwiatowej przedostaã sič przez Ru- munič do Francji, gdzie zostaã ministrem bez teki w rzĈdzie gen.

W. Sikorskiego. W Wielkiej Brytanii od 1940, gdzie peãniã funkcjč ministra oĤwiaty w rzĈdzie RP na uchodĮstwie. Odznaczenia m.in.: Order Orãa Biaãego, Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski (III), Krzyİ Walecz- nych (4x), Order įelaznej Korony (III), Krzyİ įelazny (II), Legia Honorowa (II), Order ģwičtego Sawy (I), Order La Fayette’a.

HALLER DE HALLENBURG Stanisãaw

(1872 wieĤ Polanka Hallera, pow. krakowski – 1940 Charków, ZSRR), generaã porucznik. Absolwent Akademii Sztabu Ge- neralnego w Wiedniu 1901. OÀ cer w armii austro-wčgierskiej 1892–1917. Podczas wojny polsko-rosyjskiej zastčpca, a nastčpnie p.o. szefa Sztabu Generalnego 1919–1920. WiosnĈ 1920 byã obok J. Piãsudskiego autorem planu wyprawy kijowskiej. Podczas ro- syjskiej kontrofensywy dowódca 13. Dywizji Piechoty i Grupy Operacyjnej, a nastčpnie 6. Armii. Przyczyniã sič do pokonania 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego i wyparcia jej za Bug.

PrzewodniczĈcy polskiej delegacji na rokowania w Bukareszcie w sprawach polsko-rumuęskiej konwencji wojskowej 1921. Szef Sztabu Generalnego 1923–1925. W czasie przewrotu majowe- go 1926 braã udziaã w walkach po stronie wãadz legalnych. Po przewrocie majowym, jako przeciwnik Józefa Piãsudskiego, po- daã sič do dymisji. Po wybuchu II wojny Ĥwiatowej aresztowa- ny przez NKWD i zamordowany w Charkowie. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Komandorski Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Od- rodzenia Polski (II), Krzyİ Walecznych (2x), Legia Honorowa (II, III), Order Korony įelaznej (III), Order ģwičtego Sawy (I), Order ģwičtego Stefana, Order Korony (I).

HAUSER Edmund

(1868 Bóbrka, woj. lwowskie – 1949 Poznaę), generaã podpo- rucznik. Absolwent Korpusu Kadetów w âobzowie 1887 i Aka- demii Sztabu Generalnego w Wiedniu 1896. W armii austro-wč- gierskiej (generaã major) 1885–1918. Nobilitowany 1918. W Woj- sku Polskim od 1919. W okresie wojny polsko-rosyjskiej szef De- partamentu Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych VII 1919–I 1920, a nastčpnie dowódca Obszaru Warownego w Toru- niu majĈcego 30 kilometrowy front do ochrony. Jego dziaãania nie pozwoliãy sowietom przekroczyþ i usadowiþ sič na lewym brzegu Wisãy. Dowódca 26. Dywizji Piechoty w Skierniewicach 1921–1922; zastčpca dowódcy Okrčgu Korpusu nr II w Lublinie 1922, a nastčpnie Okrčgu Korpusu nr VII w Poznaniu 1922–1927.

Generaã dywizji 1924. W czasie przewrotu majowego opowie- dziaã sič po stronie rzĈdu. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych.

HENNING DE MICHAELIS Eugeniusz

(1863 Twierdza Modlin – 1939 majĈtek Sinoãčka k. Modlina), ge- neraã porucznik. Absolwent Szkoãy Junkrów w Warszawie 1884 i Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu 1891. W latach 1881–1917 w armii Imperium Rosyjskiego m.in.: uczestnik inter- wencji w Chinach 1900–1901 i wojny rosyjsko-japoęskiej 1904–

1905, starszy adiutant w sztabie 10. Dywizji Piechoty, naczelnik sztabu III okrčgu Samodzielnego Korpusu Straİy Granicznej, generaã-kwatermistrz w sztabie Nadamurskiego Okrčgu Wojsko- wego w Chabarowsku, dowódca 2. Brygady 41. Dywizji Piechoty, dowódca 13. Dywizji Piechoty (I wojna Ĥwiatowa). Dowódca III Korpusu Polskiego na Ukrainie, a nastčpnie naczelny inspektor Wojska Polskiego na Ukrainie 1917–1918. W Wojsku Polskim od 1919. Podczas wojny polsko-rosyjskiej przewodniczĈcy Rady Wo- jennej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych 1919–1920 oraz kie- rujĈcy Komitetem FortyÀ kacyjnym w obronie Warszawy przed bolszewikami. Wiceminister spraw wojskowych 1920–1921, a na- stčpnie szef Administracji Armii 1921–1922. Generaã dywizji 1922.

Autor pamičtników: Burza dziejowa. Pamičtnik z wojny Ĥwiatowej 1914–1917 (Warszawa 1928), W zamčcie (Warszawa 1929). W 1939

zamordowany przez Niemców. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Wa- lecznych, Order ģwičtego Jerzego (IV), Legia Honorowa (III).

HENRYS Paul Prosper

(1862 Neufchâteau, dep. Wogezy – 1943 Paryİ), francuski ge- neraã broni. Absolwent École Spéciale Militaire w Saint-Cyr 1884. W czasie I wojny Ĥwiatowej dowódca armii francuskiej na wschodzie 1917–1918. Szef Francuskiej Misji Wojskowej w Polsce 1919–1920. Wraz z nim do Polski przybyão ok. 1500 oÀ cerów fran- cuskich, którzy zajmowali sič pracami szkoleniowymi, a niektó- rzy brali udziaã w walkach na froncie. Podczas wojny polsko-ro- syjskiej w okresie 22 VI 1919 do 5 VII 1919 byã dowódcĈ Frontu Zachodniego, podczas gdy Józef Piãsudski przeprowadzaã kon- trofensywč we Wschodniej Maãopolsce. Obroęca strategii Józe- fa Piãsudskiego przed gen. M. Weygandem. Odznaczenia m.in.:

Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari.

HOROSZKIEWICZ Kazimierz Andrzej

(1867 Bajmaki, pow. zãoczowski – 1942 Tobolsk, ZSRR), puã- kownik WP. W armii austro-wčgierskiej 1889–1917. W Wojsku Polskim od 1918. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca 1. Puãku Strzelców Podhalaęskich (m.in. uczestnik ofensy- wy kijowskiej) 1919–1920. Generaã brygady 1926. Dowódca 23.

Dywizji Piechoty w Katowicach 1921–1926. W czasie II wojny Ĥwiatowej aresztowany i wywieziony na Syberič. Odznacze- nia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych (2x), Legia Honorowa (IV), Order Korony įelaznej (III).

IWASZKIEWICZ-RUDOSZAĘSKI Wacãaw Teodor

(1871 Omsk, Rosja – 1922 Warszawa), generaã porucznik. Ab- solwent Korpusu Kadetów w Omsku 1890 i Pawãowskiej Szkoãy Wojennej w Petersburgu 1891. W armii Imperium Rosyjskiego 1891–1917. Uczestnik interwencji w Chinach przeciwko powsta- niu bokserów oraz obrony twierdzy Port Artur w czasie woj- ny rosyjsko-japoęskiej 1904–1905. Podczas I wojny Ĥwiatowej dowódca 54. Puãku Strzelców Syberyjskich, a nastčpnie dy-

wizji piechoty. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu dziaãacz ZwiĈzku Wojskowego Polaków w Rosji oraz czãonek Naczel- nego Polskiego Komitetu Wojskowego. W Wojsku Polskim od 1918. W czasie wojny polsko-rosyjskiej dowodziã frontami: Gali- cyjsko-Woãyęskim, Galicyjskim i Podolskim. Dowódca 6. Armii podczas wyprawy kijowskiej IV 1920; dowódca Frontu Poãu- dniowego w czasie Bitwy Warszawskiej VIII 1920. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Komandorski Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Od- rodzenia Polski (III), Krzyİ Walecznych, Order ģwičtej Anny (II, III, IV), Order ģwičtego Stanisãawa (II), Order ģwičtego Wãodzi- mierza (III, IV), Legia Honorowa (III).

JACYNA Jan

(1864 Wileęszczyzna – 1930 Warszawa), generaã podporucz- nik. Absolwent Wydziaãu Artylerii Wyİszej Szkoãy Inİynieryj- nej w Kronsztadzie 1885 i Akademii Artylerii w Petersburgu 1889. OÀ cer artylerii w armii Imperium Rosyjskiego 1885–1917, m.in. profesor w Akademii Morskiej w Petersburgu. Wice- prezes ZwiĈzku Wojskowych Polaków oraz prezes i skarbnik Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego w Petersburgu.

W czasie wojny polsko-rosyjskiej szef Departamentu Szkolnic- twa Wojskowego w Ministerstwie Spraw Wojskowych w War- szawie. Pod jego egidĈ powstawaãy róİne szkoãy wojskowe szkolĈce oÀ cerów i podoÀ cerów z przeznaczeniem do walki z bolszewikami. Szef Polskiej Wojskowej Misji Zakupów w Pa- ryİu 1921. Adiutant generalny Naczelnika Paęstwa 1921–1922;

przewodniczĈcy OÀ cerskiego Trybunaãu OrzekajĈcego 1922–

1924. Generaã dywizji 1923. Autor pamičtników: 30 lat w stoli- cy Rosji 1888–1918 (Warszawa 1926), W wolnej Polsce. Przeİycia 1918–1923 (Warszawa 1927), Przed przeãomem (Warszawa 1929), Wiosna 1918–1926 (Warszawa 1931). Odznaczenia m.in.: Order Odrodzenia Polski (III), Order Korony Wãoch (II), Order Iza- beli Katolickiej (II), Legia Honorowa (III), Order ģwičtego Wão- dzimierza (III, IV), Order ģwičtego Stanisãawa (I, II, III), Order ģwičtej Anny (III).

JAKIR Jona Emanuiãowicz (ǶȜțȎ ȋȚȚȎțȡȖșȜȐȖȥ ȍȘȖȞ) (1896 Kiszyniów – 1937 Moskwa), komandarm I rangi. Stu- diowaã chemič na uniwersytecie w Bazylei i w Politechnice Charkowskiej. Po rewolucji paĮdziernikowej zostaã w grudniu 1917 wybrany czãonkiem Rady Robotniczej i įoãnierskiej guber- ni besarabskiej, czãonkiem komitetu gubernialnego SDPRR(b) i czãonkiem besarabskiego komitetu rewolucyjnego. Uczestnik wojny domowej w Rosji m.in. dowódca grupy wojsk w rejonie OstrogoĮska i Liski oraz czãonek rady rewolucyjno-wojskowej 8. Armii. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca 45. Dywizji Strzelców, a nastčpnie dowódca kolejno Fastowskiej, Zãoczow- skiej i Lwowskiej Grupy Wojsk Frontu Poãudniowo-Zachodnie- go. W czasie polskiej wyprawy na Kijów dowódca dywizji w bi- twach pod Pãoskirowem i Woãoczyskami. Dowódca wojsk Re- jonu Krymskiego Kijowskiego Okrčgu Wojskowego 1921–1923.

Czãonek: Rewolucyjnej Rady Wojennej ZSRR 1930–1934, Rady Wojskowej Ludowego Komisariatu Obrony ZSRR 1936, Komite- tu Centralnego WszechzwiĈzkowej Komunistycznej Partii (bol- szewików) 1934. Aresztowany i po brutalnym Ĥledztwie roz- strzelany podczas czystek stalinowskich 1937. Zrehabilitowany w 1957. Odznaczenia: Order Czerwonego Sztandaru (2x).

JASIEĘSKI Roman Rudolf

(1873 Wilno – 1937 Kraków), puãkownik WP. Absolwent Kor- pusu Kadetów w Petersburgu 1892 i Michajãowskiej Szkoãy Artylerii w Petersburgu 1895. W armii Imperium Rosyjskiego 1896–1917. W Wojsku Polskim od 1918. Podczas wojny polsko-ro- syjskiej dowódca Grupy Operacyjnej Brody i Obrony Lwowa VII- –X 1920. W okresie mičdzywojennym m.in. komendant Obszaru Warownego Równe. Generaã brygady 1924. Odznaczenia m.in.:

Order Odrodzenia Polski (IV), Krzyİ Walecznych.

JAWORSKI Józef

(18891 Mogilno – 1962 Cambridge Springs, USA), kapãan Zgro- madzenia Misjonarzy Ducha ģwičtego. ģwičcenia kapãaęskie 1910. W wojnie polsko-rosyjskiej kapelan 43. Puãku Strzelców Legionu Bajoęczyków. Od 1938 w USA. Odznaczenia m.in.:

Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Wa- lecznych, Croix de Guerre.

JAĭWIĘSKI Bolesãaw

(1882 majĈtek Buczemel, gub. grodzieęska – 1935 Warszawa), puãkownik WP. Absolwent Szkoãy Junkrów w TyÀ lisie i Akade- mii Inİynierii Wojskowej w Petersburgu 1913. W armii Impe- rium Rosyjskiego 1900–1917 m.in. w okresie I wojny Ĥwiatowej kierowaã pracami fortyÀ kacyjnymi w Grodnie. Organizator puãków inİynieryjnych w I Korpusie Polskim w Rosji 1917–1918.

W Wojsku Polskim od 1918. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Dowódca XVI Brygady Piechoty i Grupy Operacyj- nej „Wschód” na Froncie Litewsko-Biaãoruskim (wyróİniã sič w walkach z sowieckĈ 17. DywizjĈ StrzeleckĈ) III 1919–I 1920;

dowódca 11. Dywizji Piechoty oraz jednego z odcinków obrony Warszawy VII–VIII 1920. Szef Wojskowego Instytutu Geogra- À cznego 1920–1926. Generaã brygady 1924. Odznaczenia m.in.:

Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski (IV), Krzyİ Walecznych (5x), Order ģwičtej Anny (III, IV), Order ģwičtego Stanisãawa (III), Order ģwičtego Wãodzimierza (IV), Order Korony Rumunii (III), Legia Honoro- wa (IV).

JEGOROW Aleksander Iljicz (ǮșȓȘȟȎțȒȞ ǶșȪȖȥ dzȑȜȞȜȐ) (1883 Buzuãuk – 1939 Moskwa), radziecki komfront. Absol- went Kazaęskiej Szkoãy Junkrów 1905. Puãkownik armii Im- perium Rosyjskiego. Podczas I wojny Ĥwiatowej dowódca kom- panii i batalionu w 132. Benderskim Puãku Piechoty. Od 1918 w Armii Czerwonej, gdzie przewodniczyã komisji weryÀ kacyj- nej oÀ cerów. W czasie wojny polsko-rosyjskiej dowódca Fron- tu Poãudniowo-Zachodniego, podczas której ulegã sugestiom Józefa Stalina i nie skierowaã Armii Konnej Siemiona Budion- nego na pomoc Frontowi Zachodniemu co przesĈdzião o klčsce bolszewików w Bitwie Warszawskiej. Byã w duİej mierze odpo- wiedzialny za klčskč Armii Czerwonej w wojnie z PolskĈ. Do- wódca Armii Kaukaskiej 1922–1924; attaché wojskowy w Chi- nach 1925–1926; dowódca Biaãoruskiego Okrčgu Wojskowego

1927–1931; szef sztabu Robotniczo-Chãopskiej Armii Czerwonej 1931–1935, a nastčpnie Sztabu Generalnego 1935–1937; zastčpca komisarza obrony narodowej 1937–1938. Marszaãek ZwiĈzku Radzieckiego 1935. Aresztowany i stracony podczas czystek sta- linowskich. Odznaczenia m.in.: Order ģwičtego Stanisãawa (III), Order Czerwonego Sztandaru (4x).

JERIOMIENKO Andrej Iwanowicz (ǮțȒȞȓȗ ǶȐȎțȜȐȖȥ dzȞȮȚȓțȘȜ)

(1892 Markowka, gub. charkowska, Rosja – 1970 Moskwa), radziecki komandir. Absolwent Akademii Wojskowej im. Mi- chaiãa Frunzego w Moskwie 1935. W Armii Czerwonej od 1920.

W czasie wojny polsko-rosyjskiej szef sztabu jednej z brygad 14. Dywizji Kawalerii. W 1939 wziĈã udziaã w ataku na Polskč.

Marszaãek ZwiĈzku Radzieckiego 1955. Pochowany pod murem kremlowskim na Placu Czerwonym w Moskwie. Odznaczenia m.in.: Zãota Gwiazda, Order Lenina (5x), Order Czerwonego Sztandaru (4x),

JČDRZEJEWSKI Wãadysãaw

(1863 majĈtek Nowiny, pow. lepelski, woj. poãockie – 1940 Lwów), generaã podporucznik. Absolwent Szkoãy Junkrów Pie- choty w Warszawie 1884. OÀ cer w armii Imperium Rosyjskie- go 1884–1918. Uczestnik wojny rosyjsko-japoęskiej 1904–195;

dowódca 93. Irkuckiego Puãku Piechoty, a nastčpnie 119. Koão- myjskiego Puãku Piechoty i 30. Dywizji Piechoty 1914. Generaã major 1916. W Wojsku Polskim od 1918. Podczas wojny polsko -rosyjskiej dowódca: 5. Dywizji Piechoty VIII 1919–V 1920, 1. Ar- mii V–VIII 1920, 6. Armii VIII–IX 1920 oraz grupy operacyjnej 6. Armii IX 1920–I 1921. Dowódca Okrčgu Korpusu nr VI we Lwowie 1921–1924. We wrzeĤniu 1939 komendant Cywilnej Stra- İy Obywatelskiej we Lwowie. Aresztowany 1940 przez NKWD zmarã w wičzieniu lwowskim. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebr- ny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodzenia Pol- ski (III), Krzyİ Walecznych (4x), Order Michaãa Walecznego (III), Legia Honorowa (III), Order Korony (I).

JUNG Wãadysãaw Jan

(1870 Gorlice – 1940 Lwów), generaã podporucznik. Ab- solwent Szkoãy Kadetów w Koszycach i Wojskowej Wyİszej Szkoãy Realnej w Hranicach 1888 oraz Wydziaãu Artylerii Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu 1891. OÀ cer zawodowy armii austro-wčgierskiej 1891–1918 m.in. dowód- ca (puãkownik) Puãku Armat Polowych nr 24 na froncie ru- muęskim 1916–1917, a nastčpnie dowódca brygady artylerii na froncie wãoskim. We Francji 1918–1919, gdzie wstĈpiã do Armii Polskiej dowodzonej przez gen. Józefa Hallera. W czasie woj- ny polsko-rosyjskiej dowódca VII Brygady Artylerii na Froncie Cieszyęskim oraz inspektor artylerii 2. Armii. Od kwietnia 1920 do czerwca 1924 dowódca 15. Dywizji Piechoty. Generaã dywizji 1924. Dowódca Okrčgu Korpusu nr IV w âodzi 1924–

1926; dowódca Okrčgu Korpusu nr II w Lublinie 1926–1928.

Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Vir- tuti Militari, Order Odrodzenia Polski (III), Krzyİ Walecznych (3x), Legia Honorowa (III).

KAKURIN Nikoãaj Jewgienjewicz (ǻȖȘȜșȎȗ dzȐȑȓțȪȓȐȖȥ ǸȎȘȡȞȖț)

(1883 Orzeã, Rosja – 1936 Jarosãaw, ZSRR), puãkownik ra- dziecki. W armii Imperium Rosyjskiego 1893–1918 m.in. p.o.

szefa sztabu III Zabajkalskiej Brygady Kozackiej. W Armii Czerwonej od 1918. W czasie wojny polsko-rosyjskiej szef szta- bu 8. Dywizji Strzeleckiej VIII–X 1920, a nastčpnie dowódca 4.

Armii X 1920. Pracownik Wojskowej Akademii im. Michaiãa Frunzego w Moskwie 1925–1930. W sierpniu 1930 aresztowa- ny i skazany na 10 lat wičzienia. Odznaczenia: Order Czerwo- nego Sztandaru, Order ģwičtej Anny (III, IV), Order ģwičtego Stanisãawa (II).

KALININ Michaiã Iwanowicz (ǺȖȣȎȖș ǶȐȎțȜȐȖȥ ǸȎșȖ- țȖț)(1875 wieĤ Wierchniaja Trojca, gub. twerska – 1946 Moskwa), polityk radziecki. PrzewodniczĈcy Ogólnorosyjskiego Cen- tralnego Komitetu Wykonawczego Rad Rosyjskiej FSRR 1919.

W czasie wojny polsko-rosyjskiej kierowaã pracĈ agitacyjnĈ i propagandowĈ na Froncie Wschodnim, a nastčpnie na Froncie Zachodnim. OsobiĤcie prowadziã agitacjč w szeregach 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego. Odpowiedzialny za wiele maso- wych zbrodni komunistycznych. Jego podpis widniaã na decyzji o zamordowaniu polskich oÀ cerów w Katyniu.

KAMIENIEW Siergiej Siergiejewicz (ǿȓȞȑȓȗ ǿȓȞȑȓȓȐȖȥ ǸȎȚȓțȓȐ)

(1881 Kijów – 1936 Moskwa), radziecki komandarm I rangi. Ab- solwent Aleksandrowskiej Szkoãy OÀ cerskiej 1900 i Mikoãajew- skiej Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu 1907. W ar- mii Imperium Rosyjskiego 1900–1917 m.in. szef sztabu 3. Armii.

W Armii Czerwonej od 1918, gdzie objĈã dowództwo 17. Dywizji Strzelców. W czasie wojny polsko-rosyjskiej naczelny dowódca Armii Czerwonej. Inspektor, a nastčpnie gãówny inspektor Ro- botniczo-Chãopskiej Armii Czerwonej 1924–1926; zastčpca mini- stra obrony i I zastčpca Rewolucyjnej Rady Wojennej 1927–1934;

szef ZarzĈdu Obrony Powietrznej 1934–1936. Pochowany na Pla- cu Czerwonym w Ĥcianie kremlowskiej. Odznaczenia m.in.: Or- der Czerwonego Sztandaru, Czerwony Póãksičİyc (I).

KARNICKI Aleksander

(1869 âowicz – 1942 Kutno), generaã porucznik. Absolwent Szkoãy Kawalerii w Twerze. W armii Imperium Rosyjskiego 1890–1918 m.in. uczestnik interwencji w Chinach 1900–1901 i wojny rosyjsko-japoęskiej 1904–1905. Dowódca 2. Zaamur- skiego Puãku Konnego, a nastčpnie brygady i dywizji na fron- cie niemieckim w czasie I wojny Ĥwiatowej. Generaã major 1916.

Zastčpca dowódcy I Korpusu Polskiego w Rosji 1918. Od 1919 w Wojsku Polskim. Podczas wojny polsko-rosyjskiej: dowódca Frontu Woãyęskiego III–VI 1919, szef Misji Wojskowej przy kwa- terze dowódcy Biaãych Siã Zbrojnych Poãudnia Rosji gen. Antona Denikina w Taganrogu VII 1919–IV 1920, dowódca VIII Bryga- dy Jazdy i Grupy Jazdy przy 5. Armii VII–VIII 1920. Odznaczyã sič podczas walk z bolszewickĈ 1. ArmiĈ KonnĈ. Odznaczenia m.in.: Order ģwičtego Jerzego (III, IV), Order ģwičtego Wãodzi-

mierza (III, IV), Order ģwičtej Anny (II, III, IV), Order ģwičtego Stanisãawa (II, III), Order Podwójnego Smoka (III), Order Wscho- dzĈcego Sãoęca (III).

KNOLL-KOWNACKI Edmund Stanisãaw

(1891 Pomiechówek, pow. pãoęski – 1953 Beaumaris, Wielka Brytania), agronom, puãkownik WP. Absolwent Instytutu Rol- nictwa w Moskwie 1912, Szkoãy Druİyn Strzeleckich w No- wym SĈczu 1914 oraz Wyİszej Szkoãy Wojennej w Paryİu 1924.

W latach 1914–1917 sãuİyã w I Brygadzie Legionów Polskich.

Po kryzysie przysičgowym internowany w Beniaminowie.

W czasie wojny polsko-rosyjskiej od 1 wrzeĤnia 1919 do 6 lip- ca 1920 dowódca Szkoãy PodchorĈİych Artylerii w Poznaniu, a nastčpnie walczyã z bolszewikami dowodzĈc I BrygadĈ Arty- lerii Legionów, a od 9 lipca do koęca wojny I BrygadĈ Piechoty.

Zastčpca szefa Sekcji Artylerii Departamentu I Ministerstwa Spraw Wojskowych 1921; szef Artylerii i Sãuİby Uzbrojenia Okrčgu Korpusu nr VII w Poznaniu 1921–1922; p.o. dowódcy 13. Dywizji Piechoty w Równem 1925–1935. Generaã brygady 1927. W czasie kampanii wrzeĤniowej 1939 jako dowódca Gru- py Operacyjnej „Koão” w skãadzie Armii „Poznaę“ przeprowa- dziã gãówne uderzenie w bitwie nad BzurĈ. Jeniec niemieckich oÁ agów w Hohnstein, Königstein, Johannisbrunn i Murnau 1939–1945. Po wojnie osiedliã sič w Walii, gdzie prowadziã nie- wielkĈ farmč. Autor 4 publikacji ksiĈİkowych m.in. Podrčcz- nik Artyleryi (Kraków 1915), Bój pod Uzdowem (Warszawa 1938).

Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtu- ti Militari, Order Odrodzenia Polski (II, III, IV), Krzyİ Niepod- legãoĤci, Krzyİ Walecznych (6x), Legia Honorowa (III), Order Korony Rumunii (I).

KOC Adam Ignacy

(1891 Suwaãki – 1969 Nowy Jork), puãkownik WP. W latach 1915–1917 w Legionach Polskich. Podczas wojny polsko-rosyj- skiej dowódca 201 Puãku Piechoty, wchodzĈcego w skãad Ar- mii Ochotniczej, a nastčpnie Dywizji Ochotniczej VII–X 1920.

W okresie mičdzywojennym m.in. minister skarbu oraz mini-

ster przemysãu i handlu. Poseã 1928–1938, senator 1938; organiza- tor i szef Obozu Zjednoczenia Narodowego 1936–1937. Odzna- czenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Mili- tari, Order Odrodzenia Polski (II, IV), Krzyİ Walecznych (4x), Legia Honorowa (IV).

KONARZEWSKI Daniel

(1871 Petersburg – 1935 Warszawa), generaã podporucznik.

Absolwent II Korpusu Kadetów w Moskwie 1885 i Pawãowskiej Wyİszej Szkoãy Wojskowej w Petersburgu 1890. W armii Impe- rium Rosyjskiego 1885–1917 m.in. ochotnik w wojnie rosyjsko -japoęskiej 1904–1905, a podczas I wojny Ĥwiatowej dowódca puãku, a nastčpnie brygady. W czasie wojny polsko-rosyjskiej kolejno dowódca: 1. Puãku Strzelców Wielkopolskich, Grupy Wojsk Wielkopolskich, I Brygady w 1. Dywizji Strzelców Wielko- polskich, 1. Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Po zakoęczeniu dziaãaę wojennych z bolszewikami zostaã zastčpcĈ dowódcy, a póĮniej dowódcĈ Grupy Operacyjnej „Bieniakonie” w struk- turze Wojsk Litwy ģrodkowej 1921–1922. Dowódca Okrčgu Kor- pusu nr III w Wilnie (siedziba w Grodnie) 1922; dowódca Okrč- gu Korpusu nr I w Warszawie 1923–1925; szef Administracji Armii 1925–1931; I wiceminister spraw wojskowych 1926–1931;

inspektor armii 1931–1935. Generaã dywizji 1924. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Or- der Odrodzenia Polski (II, III, IV), Krzyİ Walecznych (2x), Legia Honorowa (II, III).

KORK August Iwanowicz (ǮȐȑȡȟȠ ǶȐȎțȜȐȖȥ ǸȜȞȘ)

(1887 wieĤ Aardla, prow. Tartu, Estonia – 1937 ZSRR), radziec- ki komandarm 2 rangi. Absolwent Akademii Sztabu Generalne- go w Petersburgu. W armii Imperium Rosyjskiego (podpuãkow- nik) m.in. oÀ cer do poruczeę ds. lotnictwa przy sztabie Frontu Zachodniego 1908–1917. PrzewodniczĈcy komitetu İoãnierskie- go Frontu Zachodniego 1917. W Armii Czerwonej od 1918. Pod- czas wojny polsko-rosyjskiej dowódca 15. Armii stanowiĈcej najsilniejszĈ armič Frontu Zachodniego (ok. 26.000 İoãnierzy).

Dowódca Charkowskiego Okrčgu Wojskowego 1921–1922; do-

wódca Frontu Turkiestaęskiego 1922; pierwszy pomocnik na- czelnika ZarzĈdu Gãównego Siã Powietrznych ZSRR 1923; za- stčpca, a nastčpnie dowódca Zachodniego Okrčgu Wojskowe- go 1923–1927; dowódca Leningradzkiego Okrčgu Wojskowego 1927–1928; dowódca Moskiewskiego Okrčgu Wojskowego 1929–

1935; komendant Akademii Wojskowej im. Michaiãa Frunzego w Moskwie 1935–1937. W okresie czystek stalinowskich areszto- wany przez NKWD i rozstrzelany wraz z İonĈ. Zrehabilitowa- ny w 1957. Odznaczenia m.in.: Order ģwičtego Stanisãawa (III), Order Czerwonego Sztandaru (2x).

KOSTECKI Zdzisãaw Andrzej

(1864 Lwów – 1947 Kraków), generaã podporucznik. Absol- went Korpusu Kadetów we Lwowie 1879 oraz Szkoãy OÀ cerskiej w âobzowie. W armii austro-wčgierskiej (puãkownik kawalerii) 1879–1917. W czasie wojny polsko-rosyjskiej dowódca: 6. Puãku Uãanów Jazdy Lwowskiej XI 1918–11 IX 1919, 6. Puãku Uãanów Kaniowskich IX 1919, II Brygady Jazdy IX 1919–VII 1920. Mičdzy innymi swoimi dziaãaniami doprowadziã do wzičcia do niewoli sztabu brygady sowieckiej pod Krasnym. Dowódca miasta Kra- kowa, a nastčpnie Obszaru Warownego „Kraków” 1921–1923.

Generaã dywizji 1923. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Walecznych, Legia Honorowa (IV), Order Korony įelaznej (III).

KOTOWSKI Grigorij Iwanowicz (DZȞȖȑȜȞȖȗ ǶȐȎțȜȐȖȥ ǸȜȠȜȐȟȘȖȗ)

(1881 Hînceüti, Moãdawia – 1925 Czabanka, Ukraina), radziec- ki komandir. W Armii Czerwonej od 1918. W czasie wojny pol- sko-rosyjskiej dowódca brygady w 45. Dywizji Strzeleckiej VII 1919–I 1920, a nastčpnie puãku kawalerii w 45. Dywizji Strze- leckiej I–III 1920 oraz brygady kawalerii III–X 1920. Dowódca II Korpusu Kaukaskiego 1922. Na jego czeĤþ trzy miasta w ZSRR otrzymaãy nazwč Kotowsk. Odznaczenia m.in.: Order Czerwo- nej Gwiazdy, Order Czerwonego Sztandaru.

KRAJOWSKI Franciszek, wãaĤc. František KrálíĀek

(1861 Waleszyn, Czechy – 1932 BrzeĤþ nad Bugiem), generaã

podporucznik. Absolwent Szkoãy Kadetów Piechoty w âobzo- wie i Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu. W armii au- stro-wčgierskiej 1883–1918 m.in.: dowódca 45. Puãku Piechoty w Sanoku, dowódca puãku podczas obrony Twierdzy PrzemyĤl 1914–1915. W Wojsku Polskim od 1918. Dowódca VII Bryga- dy Piechoty w 4. Dywizji Piechoty 1918–1919. W czasie wojny polsko-rosyjskiej dowódca 18. Dywizji Piechoty, z która uczest- niczyã m.in. w bitwach pod Brodami i w rejonie Modlina oraz w bojach nad WkrĈ, a nastčpnie w dziaãaniach poĤcigowych na Polesiu i Woãyniu. Dowódca Okrčgu Korpusu nr IX w BrzeĤciu nad Bugiem 1921–1922. Honorowy obywatel Mãawy 1920. Od- znaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Mi- litari, Krzyİ Walecznych (4x), Legia Honorowa (IV).

KUK Aleksander Iwanowicz (ǮșȓȘȟȎțȒȞ ǶȐȎțȜȐȖȥ ǸȡȘ) (1886 Kuriste, Estonia – 1932 Jaãta, ZSRR), radziecki komkor⁵. Absolwent Nikoãajewskiej Akademii Sztabu Generalnego w Pe- tersburgu 1917. Od 1918 w wywiadzie Armii Czerwonej. Pod- czas wojny polsko-rosyjskiej szef sztabu Poãudniowej Grupy Wojsk 7. Armii, a nastčpnie dowódca 15. Armii, póĮniej 16. Ar- mii. Zastčpca szefa wywiadu Armii Czerwonej 1921–1923; szef sztabu Frontu Zachodniego 1923–1926; asystent dowódcy Lenin- gradzkiego Okrčgu Wojskowego 1926–1931; attaché wojskowy z peãnĈ reprezentacjĈ ZSRR w Japonii 1931–1932. Odznaczenia m.in. Order Czerwonego Sztandaru.

KULIĘSKI Mieczysãaw

(1871 wieĤ Wicyę, ob. lwowski – 1958 Kraków), generaã pod- porucznik. Absolwent Akademii Wojskowej w Wiener Ne- ustadt 1891 i Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu 1897.

OÀ cer armii austro-wčgierskiej 1892–1918. Dowódca batalionu, a nastčpnie puãku na froncie rosyjskim podczas I wojny Ĥwia- towej. W Wojsku Polskim od 1918. Dowódca brygady piecho- ty w Grupie Operacyjnej „Bug” podczas wojny polsko-ukra- ięskiej. W czasie wojny polsko-rosyjskiej pierwszy zastčpca

:$UPLL&]HUZRQHMGRZyGFDNRUSXVXRGSRZLHGQLNJHQHUDáDEURQL

szefa Sztabu Generalnego, a nastčpnie p.o. dowódcy 1. Armii.

Przedstawiciel Naczelnego Dowództwa w rozmowach polsko -rosyjskich w kwestii zawieszenia broni IX–X 1920. Dowódca Okrčgu Korpusu nr V w Krakowie 1923–1926. Podczas prze- wrotu majowego w 1926 opowiedziaã sič za rzĈdem. W okre- sie mičdzywojennym czynnie wspieraã endecjč. Od 1945 we wãadzach naczelnych Polskiego Czerwonego Krzyİa. Odzna- czenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Mi- litari, Krzyİ Walecznych (3x), Order Odrodzenia Polski (III), Legia Honorowa (IV), Order Korony Wãoch (I), Order Korony Rumunii (II).

LAMEZAN DE SALINS Robert Franciszek

(1869 Mödling, Austria – 1930 majĈtek ģwirz, ob. lwowski), hrabia, generaã podporucznik. Absolwent Akademii Wojsko- wej w Wiener Neustadt 1890 i Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu 1896. W armii austro-wčgierskiej 1890–1918 m.in.:

austriacki attaché wojskowy w Paryİu i w Brukseli 1908–1912.

W Wojsku Polskim od 1918. W czasie wojny polsko-rosyjskiej:

szef Polskiej Misji Wojskowej w Bukareszcie I–VI 1919, szef Pol- skiej Misji Wojskowej w Berlinie VIII–XII 1919, dowódca 12. Dy- wizji Piechoty XII 1919–III 1920, dowódca Okrčgu Generalnego

„Pomorze” I–III 1920, dowódca Okrčgu Generalnego „Lwów”

III–VIII 1920, dowódca Frontu Poãudniowo-Wschodniego i 6. Ar- mii VIII–IX 1920. Prezes Maãopolskiego Klubu Jazdy. Odznacze- nia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych, Legia Honorowa (III).

LASOCKI Józef Adam

(1861 Bieİuę, pow. İuromięski – 1931 Kraków), hrabia, generaã podporucznik. Absolwent OÀ cerskiej Szkoãy Kawalerii w Wied- niu. W armii austro-wčgierskiej 1882–1918, m.in. dowódca (ge- neraã major) XXIV Brygady Piechoty 1817–1918. W Wojsku Pol- skim od 1919. W wojnie polsko-rosyjskiej dowódca: II Brygady Jazdy, Grupy Zaniemeęskiej 2. Dywizji Litewsko-Biaãoruskiej, 8.

Dywizji Piechoty. Grupy „Dolnej Wisãy”. Generaã dywizji 1923.

Odznaczenia m.in.: Krzyİ Walecznych (2x).

LATINIK Franciszek Ksawery

(1864 Tarnów – 1949 Kraków), generaã podporucznik. Absol- went Szkoãy Kadetów w âobzowie 1882 i Akademii Sztabu Ge- neralnego w Wiedniu 1891. W armii austro-wčgierskiej 1892–1918.

Komendant Szkoãy Kadetów w âobzowie 1909–1913. Podczas I wojny Ĥwiatowej dowodziã 100. Puãkiem Piechoty (bitwa pod Gorlicami), XXIII BrygadĈ Piechoty (bitwa pod Caporetto), VIII BrygadĈ Piechoty. W Wojsku Polskim od 1918. Wojskowy guber- nator stolicy podczas Bitwy Warszawskiej oraz dowódca 1. Armii, z którĈ odpieraã rosyjskie uderzenia na przedpolach miasta VIII 1920. Dowódca garnizonu w PrzemyĤlu 1921–1925. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski (III), Krzyİ Walecznych (2x), Legia Honorowa (IV), Order Korony Rumunii (I), Order Leopolda (III), Order Koro- ny įelaznej (II, III), Order Franciszka Józefa, Krzyİ įelazny (I, II).

LEDÓCHOWSKI Ignacy Kazimierz

(1871 Loosdorf, Austria – 1945 obóz koncentracyjny Mittelbau -Dora, Niemcy), generaã podporucznik. Absolwent Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu 1899. W armii austro-wčgier- skiej 1892–1918 m.in. komendant Dywizjonu Artylerii Konnej nr 1 w Krakowie, a nastčpnie podczas I wojny Ĥwiatowej dowódca kolejno 43. i 126. Puãku Artylerii Polowej. W Wojsku Polskim od 1918. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca kolejno: 1. Puã- ku Artylerii Cičİkiej, III Brygady Artylerii Legionów, XIV Bry- gady Artylerii oraz 11. Dywizji Piechoty. Szef Artylerii i Sãuİby Uzbrojenia Okrčgu Korpusu nr V w Krakowie 1923–1925. Gene- raã dywizji 1924. W czasie II wojny Ĥwiatowej dziaãaã w Armii Krajowej. Aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie koncentracyjnym. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych (3x), Legia Ho- norowa (IV), Order Korony Rumunii (I).

LEģNIEWSKI Józef Krzysztof

(1867 majĈtek Poznajów, gub. witebska – 1921 Warszawa), ge- neraã porucznik. Absolwent Korpusu Kadetów w Poãocku 1884 i Konstantynowskiej OÀ cerskiej Szkoãy Piechoty w Petersburgu

1886. W armii Imperium Rosyjskiego 1886–1917 m.in. dowódca 2.

Dywizji Grenadierów (generaã major) 1916–1917. Dowódca 3. Dy- wizji Strzelców w I Korpusie Polskim w Rosji 1917–1918. W cza- sie wojny polsko-rosyjskiej minister spraw wojskowych i czão- nek Rady Obrony Paęstwa 1919–1920. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (poĤmiertnie), Krzyİ Walecznych, Krzyİ NiepodlegãoĤci, Legia Honorowa (III).

LINDE Mieczysãaw

(1868 Lwów – 1940 rej. Kotãasu, ZSRR), generaã podporucznik.

Absolwent Szkoãy Kadetów w Preszburgu (ob. Bratysãawa) 1888.

W armii austro-wčgierskiej 1888–1918. Komendant szkoãy jed- norocznych ochotników we Lwowie 1903–1914; dowódca (pod- puãkownik) batalionu i puãku na froncie wãoskim w czasie I woj- ny Ĥwiatowej. W czasie wojny polsko-rosyjskiej dowódca: Grupy Operacyjnej „Chyrów” II–V 1919, Grupy Operacyjnej w dywizji gen. Wãadysãawa Sikorskiego V–VIII 1919, 9. (51) Puãku Strzelców Armii gen. Józefa Hallera VIII 1919–I 1920, XXIV, XXV i XXVI Brygady Piechoty I–VII 1920. Zastčpca dowódcy Okrčgu Korpu- su nr VI we Lwowie 1921–1926. Generaã dywizji 1924. Podczas kampanii wrzeĤniowej 1939 wspóãorganizator Straİy Obywatel- skiej we Lwowie. Aresztowany 3 X 1939 przez NKWD i osadzo- ny w ãagrze. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojsko- wego Virtuti Militari, Krzyİ Walecznych (2x), Legia Honorowa (IV), Order Korony įelaznej (III).

LISTOWSKI Antoni

(1895 Warszawa – 1927 Warszawa), generaã porucznik. Absol- went Pawãowskiej Szkoãy OÀ cerskiej w Petersburgu 1885. W ar- mii Imperium Rosyjskiego 1885–1917. OÀ cer w 66. Butyrskim Puãku Piechoty (uczestnik wojny rosyjsko-japoęskiej 1904–1905) 1885–1915. Dowódca 150. Tamaęskiego Puãku Piechoty na fron- cie galicyjskim (ranny) 1915; dowódca 67. Tarutyęskiego Puãku Piechoty 1915–1916; dowódca brygady w 17. Dywizji Piecho- ty 1916–1917; dowódca 138. Dywizji Piechoty 1917; dowódca XXXVII Korpusu 1917. W Wojsku Polskim od 1918. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Dowódca Grupy Podlaskiej/

Poleskiej broniĈcej linii Bugu od Wãodawy do Woãczyn II–V 1919; dowódca 9. Dywizji Piechoty i Frontu Poleskiego, a na- stčpnie Frontu Woãyęskiego VI 1919–III 1920; dowódca 2. Armii (zastĈpiã chwilowo J. Piãsudskiego) III 1920, a nastčpnie dowód- ca Frontu Ukraięskiego V–VI 1920. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order ģwičtego Stanisãawa (II), III), Order ģwičtej Anny (II, III), Order ģwičtego Wãodzimierza (III, IV).

âAPIN Albert Janowicz (ǮșȪȏȓȞȠ ȍțȜȐȖȥ ǹȎȝȖț)

(1899 Ryga, âotwa – 1937 Moskwa), radziecki komandir. Od 1918 w Armii Czerwonej. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej.

Dowódca puãku, a nastčpnie brygady w 27. Dywizji Strzeleckiej VII–XII 1919; dowódca 30. Dywizji Strzeleckiej XII 1919–III 1920;

dowódca brygady w 27. Dywizji Strzeleckiej III–X 1920. Po woj- nie m.in. dowódca Okrčgu biaãoruskiego. W 1937 aresztowany i zamordowany przez NKWD w ramach czystek stalinowskich.

âAZAREWICZ Wãadymir Salamonowicz (ǰșȎȒȖȚȖȞ ǿȎșȎȚȜțȜȐȖȥ ǹȎȕȎȞȓȐȖȥ)

(1882–1938), radziecki komandarm. Absolwent Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu. Podpuãkownik armii Im- perium Rosyjskiego. W Armii Czerwonej m.in. szef Oddziaãu Operacyjnego Sztabu Generalnego i dowódca IV Armii. Uczest- nik wojny polsko-rosyjskiej. Szef sztabu Frontu Zachodniego XI 1919–II 1920; dowódca 3. Armii Frontu Zachodniego VI–IX 1920.

Zamordowany przez NKWD podczas czystek stalinowskich.

Odznaczenia m.in.: Order Czerwonego Sztandaru (2x).

âćGWA Roman Wojciechowicz (ǾȜȚȎț ǰȜȗȤȓȣȜȐȖȥ ǹȜțȑȐȎ) (1891 Warszawa – 1938 Kommunarka pod MoskwĈ), radziecki komdyw. Absolwent Aleksiejewskiej Szkoãy OÀ cerów Piechoty w Moskwie 1915. Sztabskapitan w armii Imperium Rosyjskiego.

Komendant poczty i telegrafu w Piotrogrodzie, a nastčpnie kie- rownik Wydziaãu Wojskowego Komisariatu do Spraw Polskich w Piotrogrodzie i przewodniczĈcy Komitetu Gãównego ZwiĈz- ku Wojskowych Polaków (lewica) w Rosji 1917. Szef sztabu Za-

chodniej Dywizji Strzelców Armii Czerwonej, a nastčpnie do- wódca I Brygady Zachodniej Dywizji Strzelców 1918. W wojnie polsko-rosyjskiej dowódca: 52. Dywizji Strzeleckiej VI–IX 1919, 2. Dywizji Strzeleckiej IX 1919–VIII 1920, Polskiej Armii Czer- wonej VIII–X 1920. Sekretarz Komisji do Spraw Japonii w Biurze Politycznym Komitetu Centralnego WszechzwiĈzkowej Partii Komunistycznej 1925–1926; attaché wojskowy przy Poselstwie ZSRR w Chinach 1926–1927; dowódca 43. Dywizji Terytorialnej 1927–1930. Zamordowany przez NKWD podczas czystek stali- nowskich. Zrehabilitowany w 1956. Odznaczenia m.in.: Order Czerwonego Sztandaru, Order Czerwonej Gwiazdy.

âUKIN Michaiã Fiodorowicz (ǺȖȣȎȖș ȂȮȒȜȞȜȐȖȥ ǹȡȘȖț) (1892 wieĤ Poãuchtino, ob. twerski, Rosja – 1970 Moskwa), ra- dziecki komandir. Absolwent Moskiewskiej Szkoãy ChorĈİych 1916. W Armii Czerwonej od 1918. Podczas wojny polsko-rosyj- skiej dowódca 11. Puãku Strzelców. W czasie II wojny Ĥwiatowej m.in. dowódca 19. Armii. Generaã porucznik 1940. Od 1941–1945 w niemieckich obozach jenieckich. Odznaczenia m.in.: Order Lenina, Order Czerwonego Sztandaru (5x), Order Czerwonej Gwiazdy.

MACEWICZ Gustaw Juliusz

(1878 majĈtek Prussy, gub. kijowska – 1933 Warszawa), gene- raã podporucznik, lotnik. Absolwent OÀ cerskiej Szkole Kawa- lerii w Jelizawietgradzie 1898 i Szkoãy Pilotów w Sewastopolu 1912. W armii Imperium Rosyjskiego (puãkownik) 1900–1917 m.in. dowódca 9. Dywizjonu Lotniczego w Ossowcu, a podczas I wojny Ĥwiatowej inspektor wojsk lotniczych w sztabie Frontu Zachodniego. Od 1918 w Wojsku Polskim. W czasie wojny pol- sko-rosyjskiej dowódca polskiego lotnictwa wojskowego i szef Departamentu įeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Woj- skowych III 1920–I 1923. Odznaczenia m.in.: Order Odrodzenia Polski (III), Legia Honorowa (IV), Order ģwičtej Anny (II, III, IV), Order ģwičtego Stanisãawa (II, III), Order ģwičtego Wãodzimie- rza (IV).

MAJEWSKI Stefan

(1867 wieĤ Podniestrzany, ob. lwowski – 1944 wieĤ Sãonawy, pow. obornicki), generaã podporucznik. Absolwent Akademii Sztabu Generalnego w Wiedniu 1895. W armii austro-wčgier- skiej 1892–1918. Szef (puãkownik) Departamentu VIII w Mini- sterstwie Obrony Krajowej w Wiedniu 1913. W czasie I wojny Ĥwiatowej dowódca 12. Puãku Strzelców, XLIV Brygady Górskiej i LVII Brygady Piechoty. Generaã major 1917. W Wojsku Polskim od 1918. W czasie wojny polsko-rosyjskiej, m.in. pierwszy wice- minister spraw wojskowych III 1919–II 1920, a nastčpnie dowód- ca 1. Armii na Froncie Litewsko-Biaãoruskim III–V 1920. Szef Administracji Armii 1924–1925. Generaã dywizji 1922. Odzna- czenia m.in.: Order Odrodzenia Polski (II, III), Krzyİ Walecz- nych, Order Korony įelaznej (II, III), Legia Honorowa (IV), Or- der ģwičtego Sawy (II).

MAâACHOWSKI Stanisãaw Oktawiusz

(1882 wieĤ Biaãozórka, pow. krzemieniecki – 1972 Santiago de Chile), podpuãkownik WP. Absolwent Szkoãy Junkrów w Kaza- niu 1903. W armii Imperium Rosyjskiego 1903–1918. Po wybu- chu rewolucji uczestnik akcji organizowania oddziaãów polskich w Rosji. W Wojsku Polskim od 1919. Uczestnik wojny polsko-ro- syjskiej jako dowódca XX Brygady Piechoty VII 1919–V 1920, a na- stčpnie dowódca Grupy Operacyjnej (w skãadzie 1. Armia, XIX Brygada Piechoty, 11. Dywizja Piechoty) V–IX 1920. Uczestnik obrony Modlina i Warszawy. Dowódca 10. Dywizji Piechoty IX 1920–VII 1927. Generaã brygady 1924. W czasie II wojny Ĥwiatowej w niemieckiej niewoli. Od 1945 na emigracji we Francji i w Chile.

Odznaczenia: Krzyİ Zãoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odro- dzenia Polski (III, IV), Krzyİ Walecznych, Krzyİ NiepodlegãoĤci, Legia Honorowa (V), Order Chrystusa (III).

MIASNIKOW Aleksander Fiedorowicz (ǮșȓȘȟȎțȒȞ ȂȮȒȜ- ȞȜȐȖȥ ǺȭȟțȖȘȜȐ)

(1886 Nachiczewan nad Donem – 1925 katastrofa lotnicza w okolicach Tbilisi), radziecki komunista ormiaęskiego po-

chodzenia, radziecki komandarm. Absolwent Ormiaęskiego Seminarium Duchownego w Moskwie 1903 i Wydziaãu Prawa Uniwersytetu Moskiewskiego 1912. Podczas wojny polsko-ro- syjskiej dowódca Zachodniej Armii 1919, a nastčpnie szef Poli- tycznej Administracji Frontu Zachodniego 1920.

MIEGOĘ Wãadysãaw

(1892 wieĤ Samborzec, pow. sandomierski – 1942 Dachau, Niemcy), kapãan diecezji sandomierskiej. ģwičcenia kapãaęskie 1915. Kapelan Marynarki Wojennej 1919. W czasie wojny polsko -rosyjskiej kapelan 1. batalionu Puãku Morskiego. Uczestnik (za- wsze w pierwszej linii frontu) m.in. walk pod OstroãčkĈ i âom- İĈ. Po wojnie m.in. kapelan dowództwa Wybrzeİa Morskiego w Pucku. W czasie II wojny Ĥwiatowej w obozach koncentracyj- nych w Buchenwaldzie i Dachau 1939–1942. Odznaczenia m.in.:

Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyİ Wa- lecznych, Zãoty Krzyİ Zasãugi.

MIEįANINOW Siergiej Aleksandrowicz (ǿȓȞȑȓȗ ǮșȓȘȟȎțȒȞȜȐȖȥ ǺȓȔȎțȖțȜȐ)

(1890–1937), radziecki komandarm. Podczas wojny polsko-ro- syjskiej dowódca 3. Armii III–IX 1919, a nastčpnie 12. Armii XI 1919–VI 1920. Odznaczenia m.in.: Order Czerwonego Sztandaru.

MINKIEWICZ-ODROWćį Henryk

(1880 Suwaãki – 1940 Katyę, Rosja), generaã podporucznik.

Dziaãacz Polskiej Partii Socjalistycznej 1904–1912. W czasie I woj- ny Ĥwiatowej m.in. dowódca 3. Puãku Piechoty. W latach 1916–1917 w niewoli rosyjskiej. Dowódca Okrčgu Wojskowego „PrzemyĤl”

1919. W czasie wojny polsko-rosyjskiej dowódca 2. Dywizji Pie- choty Legionów, a nastčpnie zastčpca Wojskowego Gubernatora Warszawy i dowódcy 1. Armii podczas Bitwy Warszawskiej VIII 1920. Dowódca 4. Dywizji Piechoty we Wãocãawku 1921–1922; za- stčpca dowódcy Okrčgu Korpusu nr V w Krakowie 1922–1923;

zastčpca dowódcy Okrčgu Korpusu nr I w Warszawie 1923–1924;

dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza 1925–1929. Generaã dy- wizji 1924. Po wybuchu II wojny Ĥwiatowej aresztowany przez

NKWD i osadzony w obozie w Kozielsku, a nastčpnie zamor- dowany w Katyniu. Odznaczenia m.in.: Krzyİ Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski (II, III), Krzyİ Walecznych (4x), Krzyİ NiepodlegãoĤci.

MIRONOW Filip Kuzmicz (ȂȖșȖȝ ǸȡȕȪȚȖȥ ǺȖȞȜțȜȐ) (1872 SieraÀ mowicz, ob. woãgogradzki – 1921 Moskwa), ra- dziecki komandir. Wieloletni zawodowy podoÀ cer armii Impe- rium Rosyjskiego. W Armii Czerwonej od 1918. Podczas wojny polsko-rosyjskiej dowódca: Armii Litewsko-Biaãoruskiej III–VI 1919, 16. Armii VI 1919, 2. Armii Konnej IX–X 1920. Inspektor ka- walerii Armii Czerwonej 1921. Odznaczenia m.in.: Order Czer- wonego Sztandaru.

MOKRZECKI Stefan

(1862 wieĤ Dzitryki, pow. lidzki – 1932 Wilno), generaã pod- porucznik WP. Absolwent Korpusu Kadetów w Pskowie 1878 i Szkoãy Junkrów w Rydze 1881. W armii Imperium Rosyjskie- go 1881–1917, gdzie podczas I wojny Ĥwiatowej awansowaã do stopnia generaãa majora. W Wojsku Polskim od 1919. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Dowódca 8. Dywizji Piecho- ty oraz Grupy Operacyjnej na Litwie i Biaãorusi VIII–XII 1919;

dowódca Okrčgu Etapów Mięsk Litewski XII 1919–IV 1920; p.o.

dowódcy Okrčgu Generalnego „Pomorze” i dowódca obro- ny odcinka Wisãy od Torunia do Tczewa. Dowódca I Korpusu Wojsk Litwy ģrodkowej XI–XII 1920. Odznaczenia m.in. Order Odrodzenia Polski (III), Krzyİ Walecznych, Order ģwičtego Je- rzego (III), Order ģwičtej Anny (II, III), Order ģwičtego Stanisãa- wa (II, III), Order ģwičtego Wãodzimierza (IV).

MOROZOW Fiodor Maksymowicz (ȂȓȒȜȞ ǺȎȘȟȖȚȜȐȖȥ ǺȜȞȜȕȜȐ)

(zm. 1920), radziecki komdyw. W czasie wojny polsko-rosyj- skiej dowódca 11. Dywizji Kawalerii naleİĈcej do 1. Konnej Ar- mii m.in. w Berdyczowie zmasakrowaã polskĈ zaãogč i spaliã szpital z rannymi. Bezskutecznie oblegaã ZamoĤþ. Odznaczenia:

Order Czerwonego Sztandaru.