Medycyna Wet. 2008, 64 (10) 1252
Praca oryginalna Original paper
Wysoki potencja³ genetyczny krów mlecznych wymu-sza na hodowcy d¹¿enia do optymalizacji potrzeb po-karmowych nie tylko na podstawowe sk³adniki od¿yw-cze, ale równie¿ na witaminy i sk³adniki mineralne. Wysoka wydajnoæ krów w zakresie 40-60 kg mleka dziennie wymaga dostarczenia w paszy ³atwo przyswa-jalnych róde³ niektórych mikroelementów, zw³aszcza wobec ich ograniczonej rozporz¹dzeniem 1334/2005 iloci w dawce pokarmowej (3). Sporód sk³adników mineralnych istotn¹ rolê w organizmie krów pe³ni¹ cynk i mied. Cynk uczestniczy w przemianach bia³ek, wêg-lowodanów i kwasów nukleinowych, aktywuje enzymy niezbêdne dla funkcjonowania systemu odpornociowe-go (8, 15). Odgrywa te¿ istotn¹ rolê przy odtwarzaniu warstwy keratyny w przewodzie strzykowym krów (16). Dobrze rozwiniêty, wycielony nieuszkodzonym nab³on-kiem p³askim przewód strzykowy zapobiega wnikaniu bakterii chorobotwórczych do wymienia. Po ka¿dym doju nastêpuje jego odtwarzanie przez pokrycie war-stw¹ keratyny, w czym niezbêdny jest cynk. Niedobory cynku mog¹ wiêc porednio sprzyjaæ zwiêkszeniu licz-by komórek somatycznych w mleku (16). Mied nato-miast w organizmie jest potrzebna nie tylko do urucha-miania rezerw ¿elaza niezbêdnego do syntezy hemoglo-biny i wytwarzania krwinek czerwonych, ale wchodzi równie¿ w sk³ad wielu enzymów tkankowych oraz bie-rze udzia³ w procesach pbie-rzemiany materii (14). Cynk
i mied, obok fosforu i magnezu s¹ uwa¿ane równie¿ za jedne z g³ównych pierwiastków odpowiedzialnych za prawid³owy rozród krów (1, 14, 16). Niedobory tych pierwiastków mog¹ pojawiæ siê zw³aszcza w okresie wczesnej laktacji, kiedy pobranie paszy przez zwierzê-ta jest mniejsze ni¿ iloæ sk³adników wydzielana w mle-ku. Efektywnoæ oddzia³ywania sk³adników mineral-nych zale¿y od wielu czynników, m.in. od iloci oraz formy tych pierwiastków w diecie krów. W dostêpnym pimiennictwie wskazuje siê na wy¿sz¹ u¿ytecznoæ form organicznych ni¿ mineralnych (5, 6, 9, 10).
Celem badañ by³a ocena wp³ywu zró¿nicowanego udzia³u cynku i miedzi w formie po³¹czeñ organicznych (chelaty) w dawkach pokarmowych na wydajnoæ i sk³ad mleka oraz wybrane wskaniki hematologiczne i bio-chemiczne krwi krów w okresie 6 miesiêcy laktacji.
Materia³ i metody
Stawkê 36 krów rasy hf, wybranych na zasadzie analogów pod wzglêdem wieku, laktacji i masy cia³a, podzielono na trzy grupy: K-0 kontrolna oraz dwie dowiadczalne: K-25 i K-50. Badania prowadzono przez 180 dni pocz¹wszy od 3. tygodnia laktacji. Zwierzêta ¿ywione by³y w systemie PMR (Partly Mix Ratio), gdzie podstawow¹ dawkê pokarmow¹ krów w tym okresie stanowi³y: kiszonka z kukurydzy (22 kg), sianokiszon-ka (12 kg), siano ³¹kowe (1 kg), s³oma jêczmienna (0,3 kg), m³óto browarniane (10 kg) oraz mieszanka uzupe³niaj¹ca (6 kg). Pasze w dawce pokarmowej PMR pokrywa³y
potrze-Efektywnoæ ró¿nych róde³ cynku i miedzi
w ¿ywieniu krów
RENATA KLEBANIUK, EUGENIUSZ R. GRELA
Instytut ¯ywienia Zwierz¹t Wydzia³u Biologii i Hodowli Zwierz¹t UP, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
Klebaniuk R., Grela E. R.
Effectiveness of various dietary zinc and copper sources in cow nutrition
Summary
The objective of the present researches was to evaluate the effect of the varied percentage of zinc and copper protein chelate in a dietary unit on the chosen haematological, biochemical and productive parameters of cows. The experimental factor was the kind of zinc and copper compound in a supplementary mixture where 25% or 50% of zinc and copper in the form of sulfates was replaced with organic compounds (proteinates) of these elements. A total number of 36 HF cows were assigned into three groups, one control (K-0) and two treatment groups (K-25 and K-50), by an analogue method, considering age, lactation and body weight. Milk yield and composition as well as chosen haematological (RBC, Hb, MCV, MCH, MCHC) and biochemical parameters (glucose and total protein concentration) in cow blood were evaluated. The levels of copper and zinc in blood plasma and milk were determined.
The content of the organic forms of zinc and copper in dietary units had a beneficial impact on the red blood cell system and Zn and Cu levels in blood plasma. Milk yield was shown to rise by over 10%, and a 30% increase of the zinc level was noted in the milk of cows receiving the experimental mixtures with a 25% or 50% chelate content in the supplementary feed mixtures.
Medycyna Wet. 2008, 64 (10) 1253 by bytowe i produkcyjne na 20 kg mleka. Krowy o wy¿szej
wydajnoci otrzymywa³y dodatkowo, indywidualnie z auto-matów paszowych, mieszankê uzupe³niaj¹c¹ w iloci 0,5 kg na ka¿dy 1 kg mleka powy¿ej 20 litrów. Czynnikiem dowiad-czalnym by³a forma cynku i miedzi dodawanych do mieszan-ki uzupe³niaj¹cej. Krowy grupy kontrolnej (K-0) otrzymywa-³y mieszankê opart¹ na zwi¹zkach nieorganicznych, w której 1 kg zawiera³ 223 mg cynku oraz 44 mg miedzi. W mieszan-kach dla krów grup dowiadczalnych (K-25 i K-50) 25% lub 50% cynku i miedzi pochodz¹cego ze zwi¹zków mineralnych (siarczany) zast¹piono chelatami aminokwasowymi tych pier-wiastków.
W okresie 6 miesiêcy dowiadczenia raz w miesi¹cu prze-prowadzano ocenê ilociow¹ i jakociow¹ produkowanego mleka oraz badania hematologiczne i biochemiczne krwi krów. W mleku oznaczono zawartoæ suchej masy, bia³ka, t³uszczu i laktozy za pomoc¹ aparatu Chemspec 150 firmy Bentley. W pe³nej krwi, przy wykorzystaniu aparatu hematologiczne-go Abacus Junior Vet, oznaczono: liczbê krwinek czerwo-nych (RBC), stê¿enie hemoglobiny (Hb), hematokryt (Ht), wskaniki czerwonokrwinkowe (MCV, MCH, MCHC). W osoczu krwi oznaczono stê¿enie glukozy oraz bia³ka ca³-kowitego metod¹ kolorymetryczn¹ przy wykorzystaniu mo-notestów firmy Cormey. W osoczu oraz w mleku oznaczono zawartoæ wybranych mikroelementów: miedzi (Cu) i cynku (Zn) metod¹ absorpcyjnej spektrofotometrii atomowej ASA z zastosowaniem aparatu UNICAM 939/959. W paszach okrelono zawartoæ podstawowych sk³adników pokarmo-wych wed³ug AOAC (2), a nastêpnie wyliczono wartoæ po-karmow¹ pasz JWK, JPM, BTJE i BTJN (4).
Uzyskane dane liczbowe poddano analizie statystycznej dla danych ortogonalnych z wykorzystaniem programu Statistica 7.0, za istotnoæ ró¿nic miêdzy wartociami rednimi anali-zowanych cech oceniono testem Duncana.
Wyniki i omówienie
Zawartoæ podstawowych sk³adników od¿ywczych oraz wartoæ pokarmowa skarmianych pasz (tab. 1) by³a zbli¿ona do typowych pasz stosowanych w ¿ywieniu krów mlecznych (4). U krów ¿ywionych pasz¹ z udzia-³em dowiadczalnych mieszanek uzupe³niaj¹cych stwierdzono wy¿sze wartoci wskaników hematolo-gicznych w porównaniu do grupy kontrolnej. Istotnie wiêksza okaza³a siê rednia objêtoæ krwinek czerwo-nych (MCV) oraz stê¿enie hemoglobiny w tych krwin-kach (MCHC), odpowiednio, o 18,3% i 7,1% dla grupy K-25 oraz 24,1% i 8,0% dla grupy K-50 (tab. 2). Po-ziom glukozy w osoczu krwi krów by³ stabilny i zbli-¿ony do wartoci referencyjnych (17). Stwierdzono istotnie wy¿szy poziom bia³ka ca³kowitego oraz cynku i miedzi w osoczu krwi krów otrzymuj¹cych mieszanki uzupe³niaj¹ce z 25% lub 50% udzia³em form organicz-nych tych mikroelementów (tab. 2).
Najwy¿sz¹ redni¹ wydajnoci¹ mleczn¹ charaktery-zowa³y siê krowy grupy K-25 (tab. 3). W mleku krów tej grupy stwierdzono równie¿ najwy¿szy procent bia³-ka i laktozy. Poziom cynku obia³-kaza³ siê istotnie wy¿szy w mleku krów obu grup dowiadczalnych (K-25 i K-50) w porównaniu do mleka krów grupy kontrolnej, odpowiednio, o 30% i 32%. Zawartoæ miedzi w mleku krów objêtych badaniami by³a zbli¿ona i kszta³towa³a siê na poziomie 0,51 ± 0,03 mg/l (tab. 3).
Badane wskaniki czerwonokrwinkowe (tab. 2) mie-ci³y siê w granicach norm podawanych jako referencyj-ne dla krów mlecznych (12, 17). Wartoci poszczegól-nych wskaników czerwonokrwinkowych by³y wy¿sze
i k i n d a ³ k S zKkuiskzuornykdazy Kiszonkaz rtaw Siano³¹kowe jêcSz³moimenana broOwdaprandiayne e n o z s u s a k n a z s e i M a c ¹ j a i n ³ e p u z u Dawka y n z c i m e h c d a ³ k S % , a s a m a h c u S 30,0 20,4 87,5 88,2 90,1 86,9 : y s a m j e h c u s g k 1 W g , e n l ó g o o k ³ a i B 85,6 103,21 98,1 37,9 376,01 121,51 158,81 g , y w o r u s z c z s u ³ T 24,2 40,3 21,5 18,4 85,6 29,1 42,3 g , e w o r u s o n k ó ³ W 205,01 322,61 338,21 422,61 102,81 52,4 209,51 g , y w o r u s ³ ó i p o P 58,0 89,1 79,5 81,0 51,7 24,3 63,0 i k z ¹ i w z N z e B e w o g ¹ i c y w 627,21 444,81 456,71 440,01 383,91 772,71 523,81 g m , n Z 23,7 32,4 37,2 17,3 82,4 223,21 64,1 g m , u C 15,9 14,8 17,8 12,4 21,7 43,8 13,8 * K W J 1,13 1,32 1,16 1,49 1,20 * * M P J 0,90 0,71 0,69 0,44 1,06 1,16 0,90 g , * * * N J T B 52 59 58 18 253 79 101,31 g , * * * * E J T B 66 50 68 48 159 102 86,2
Tab. 1. Sk³ad chemiczny i wartoæ pokarmowa poszczególnych pasz oraz dawki podstawowej stosowanych w ¿ywieniu krów
Objanienia: *JWK jednostka wype³nieniowa dla krów; **JPM jednostka paszowa produkcji mleka; ***BTJN suma bia³ka paszy nie roz³o¿onego w ¿waczu oraz bia³ka w³aciwego mikroorganizmów ¿wacza, rzeczywicie trawionego w jelicie cienkim, okrelonego na podstawie dostêpnego w ¿waczu azotu; ****BTJE suma bia³ka paszy nie roz³o¿onego w ¿waczu oraz bia³ka w³aci-wego mikroorganizmów ¿wacza, rzeczywicie trawionego w jelicie cienkim, okrelonego na podstawie dostêpnej w ¿waczu energii
Medycyna Wet. 2008, 64 (10) 1254
dla krów grup dowiadczalnych w porównaniu ze zwie-rzêtami grupy kontrolnej. Jedynie rednia masa hemo-globiny w krwince czerwonej wykazywa³a odwrotn¹ zale¿noæ. rednie objêtoci krwinek czerwonych (MCV) u krów grupy kontrolnej by³y na granicy normy uwa¿anej za fizjologiczn¹ (12). Istotnie wy¿sze, w po-równaniu do grupy kontrolnej, okaza³y siê wartoci MCV w krwi krów grup dowiadczalnych, odpowied-nio, o 7-10 punktów procentowych (tab. 2).
rednie stê¿enie hemoglobiny w krwinkach (MCHC) najbardziej dok³adny wskanik czerwonokrwinkowy w grupach dowiadczalnych by³ równie¿ istotnie wy¿-szy w porównaniu do grupy kontrolnej. Jednoczenie wartoci tego wskanika w grupach dowiadczalnych by³y o oko³o 2 i 5 punktów procentowych wy¿sze od podawanych przez Winnick¹ (17) jako referencyjne. Uzyskane wyniki mo¿na uznaæ za efekt stosowania mie-szanek mineralnych z udzia³em form organicznych pier-wiastków bior¹cych udzia³ w procesach krwiotwór-czych.
Zarówno poziom glukozy, jak i bia³ka ogólnego w osoczu krwi krów otrzymuj¹cych dodatek pasz mi-neralnych z 25% lub 50% udzia³em form organicznych by³ wy¿szy w porównaniu do grupy kontrolnej. Doty-czy³o to szczególnie zawartoci bia³ka ogólnego, gdy¿ odnotowano istotnie wy¿szy jego poziom o 4,05% i 4,20%, odpowiednio, dla grupy K-25 i K-50 (tab. 2). Wartoci obu tych wskaników wiadcz¹ przede wszyst-kim o odpowiednim zbilansowaniu dawki pokarmowej. Mo¿na jednak zauwa¿yæ wp³yw nonika bia³kowego chelatów mineralnych na poziom bia³ka ogólnego w osoczu krwi krów grup dowiadczalnych.
Obecnie coraz czêciej stosowane s¹ organiczne po-³¹czenia wielu mikroelementów, zw³aszcza mieszaniny Fe, Cu, Zn i Mn, które zwiêkszaj¹ odpornoæ krów na kwasicê i ketozê oraz poprawiaj¹ wydajnoæ i jakoæ mleka. Redukuj¹ iloæ komórek somatycznych w mle-ku, wp³ywaj¹ na optymalny rozwój i stymulacjê mikro-organizmów w ¿waczu (10). redni poziom badanych
mikroelementów w osoczu krwi krów otrzymuj¹cych mieszanki z 25% lub 50% udzia³em form organicznych tych pierwiastków by³ istotnie wy¿szy w porównaniu z grup¹ kontroln¹ (tab. 2). Wartoci te oscylowa³y w górnych granicach podawanych przez innych auto-rów (5, 7). U kauto-rów wysokomlecznych mo¿na bowiem zwiêkszyæ biodostêpnoæ sk³adników mineralnych z dawki pokarmowej, przy jednoczesnym stosowaniu kultury dro¿d¿y, stymuluj¹cych procesy trawienne w ¿waczu (13).
Wydajnoæ krów w grupach dowiadczalnych by³a istotnie wy¿sza w porównaniu ze redni¹ wydajnoci¹ z grupy kontrolnej, odpowiednio, o 11% i 10% dla gru-py K-25 i K-50 (tab. 3). Nie stwierdzono takich zale¿-noci w podstawowym sk³adzie chemicznym mleka. Po-ziom badanych mikroelementów w mleku krów by³ zbli-¿ony do opisywanych w pimiennictwie (7, 10). Poziom cynku w mleku krów otrzymuj¹cych mieszankê uzupe³-niaj¹c¹ z 25% lub 50% udzia³em chelatu Zn i Cu by³ o 30% w grupie K-25 i o 32% w grupie K-50 wy¿szy od poziomu tego pierwiastka w grupie kontrolnej (K-0). Nie stwierdzono natomiast znacz¹cych zmian w pozio-mie pozio-miedzi w mleku badanych krów (tab. 3).
Analizuj¹c zmiany poziomu cynku i miedzi w oso-czu krwi i mleku krów w ci¹gu ca³ego szeciomiesiêcz-nego okresu, daje siê zauwa¿yæ wy¿szy poziom Zn oraz systematyczny wzrost jego udzia³u w tych p³ynach u krów grup dowiadczalnych (ryc. 1 i 2). Poziom cyn-ku w mlecyn-ku wzrasta³ gwa³townie w kolejnych miesi¹-cach badawczych, zw³aszcza u krów otrzymuj¹cych mieszankê z 50% udzia³em organicznych form cynku i miedzi (ryc. 2). Poziom Zn w mleku krów grupy K-25 i K-50 by³ te¿ od kilku do kilkunastu procent wy¿szy od podawanych w pimiennictwie (7, 11).
Nie stwierdzono tak wyranych zale¿noci w anali-zie poziomu miedzi w osoczu i mleku badanych krów (ryc. 3 i 4). Poziom Cu w osoczu krwi krów grup do-wiadczalnych by³ jednak nieco wy¿szy na przestrzeni ca³ego okresu badawczego od poziomu tego pierwiast-ka w osoczu krwi krów grupy kontrolnej (ryc. 3). Po-ziom miedzi w mleku by³ w zasadzie wyrównany we wszystkich grupach (ryc. 4). Najwy¿sz¹ zawartoæ Cu stwierdzono w mleku krów otrzymuj¹cych mieszankê
a k s W inik Grupa 0 -K K-25 K-50 0 1 , C B R 12l1 6,15 6,52 6,57 l g , B G H 1 87,9 90,3 90,7 % , T C H 24,5 26,1 25,9 lf , V C M 39,9a 47,2b 49,5b g p , H C M 14,3 13,9 13,8 l/ g , C H C M 337,9a 361,8b 364,9b l/ l o m m , a z o k u l G 3,67 3,98 3,81 l/ g , e ti w o k ³ a c o k ³ a i B 56,9a 59,2b 59,3b l/ l o m µ , k n y C 14,8a 17,2b 17,3b l/ l o m µ , d e i M 18,7a 20,8b 21,3b
Tab. 2. Wybrane wskaniki hematologiczne i biochemiczne krwi badanych krów (n = 12)
Objanienie: a, b ró¿nice statystycznie istotne pomiêdzy grupa-mi przy p £ 0,05
Tab. 3. rednia wydajnoæ i sk³ad chemiczny mleka badanych krów (n = 12) a k s w e n a d a B inik e n j y c k u d o r p a p u r G 0 -K K-25 K-50 ñ e iz d / g k , a k e l m æ o n j a d y W 26,3a 29,2b 28,7b % , a k e l m a s a m a h c u S 12,99 13,08 12,85 % , u z c z s u ³t æ o tr a w a Z 14,10 14,05 14,02 % , a k ³ a i b æ o tr a w a Z 13,42 13,58 13,55 % , y z o t k a l æ o tr a w a Z 14,66 14,71 14,69 % , u ³ o i p o p æ o tr a w a Z 10,71 10,73 10,74 l/ g m , k n y C 16,28a 18,12b 18,29b d e i M ,mgl/ 0,48 0,54 0,51
Medycyna Wet. 2008, 64 (10) 1255
z 25% udzia³em chelatu, zw³aszcza w drugim i czwar-tym miesi¹cu badañ (ryc. 4).
Podsumowuj¹c mo¿na stwierdziæ, ¿e udzia³ w daw-kach mieszanek mineralnych zawieraj¹cych formy or-ganiczne cynku i miedzi wp³yn¹³ pozytywnie na wska-niki uk³adu czerwonokrwinkowego oraz na wzrost poziomu cynku i miedzi w osoczu badanych krów. Wy-dajnoæ krów w grupach otrzymuj¹cych uzupe³niaj¹c¹ mieszankê dowiadczaln¹ z 25% lub 50% udzia³em chelatów Zn i Cu by³a istotnie wy¿sza (o ponad 10%) w porównaniu ze redni¹ wydajnoci¹ krów grupy kon-trolnej. Poziom cynku w mleku krów grup dowiadczal-nych by³ wyranie zdeterminowany rodzajem po³¹czeñ tego pierwiastka w ¿ywieniu krów mlecznych. Nie stwierdzono takiej zale¿noci w przypadku miedzi. Dodatek sk³adników mineralnych w formie po³¹czeñ or-ganicznych ju¿ na poziomie 25% udzia³u mieszanki uzupe³niaj¹cej wp³ywa pozytywnie na niektóre wska-niki krwi oraz produkcyjne krów.
Pimiennictwo
1.Ahola J. K., Baker D. S., Burns P. D., Mortimer R. G., Enns R. M., Whit-tier J. C., Geary T. W., Engle T. E.: Effect of copper, zinc, and manganese supplementation and source on reproduction, mineral status, and performance in grazing beef cattle over a two-year period. J. Anim. Sci. 2004, 82, 2375--2383.
2.Anon.: AOAC: Official Methods of Analysis. International. AOAC Inter., Gaithersburg. MD, USA 2000.
3.Anon.: Commission Regulation (EC) No 1334/2003 of 25 July 2003 amen-ding the conditions for authorisation of a number of additives in feeamen-ding- feeding-stuffs belonging to the group of trace elements. Off. J. Eur. Union, L 187, 11-12.
4.Anon.: Normy ¯ywienia Byd³a, Owiec i Kóz. Wartoæ pokarmowa pasz dla prze¿uwaczy. Praca zbiorowa. IZ Kraków 2001.
5.Baranow-Baranowski S., Klata W.: Wp³yw zawartoci wybranych sk³adni-ków mineralnych (Ca, P, Mg, Cu, Zn i Co) w paszy na poziom w surowicy i mleku krów. Magazyn Wet. 1998, 7, 198-201.
6.Bednarek D.: Rola cynku w procesach odpornociowych u zwierz¹t. Medy-cyna Wet. 1998, 44, 92-95.
7.Bujanowicz B., Matras J., Wojtasik J.: Wp³yw bilansowania mineralnego ¿ywienia krów mlecznych w okresie letnim na wydajnoæ oraz wybrane sk³ad-niki mineralne krwi i mleka. Rocz. Nauk. Zoot. 2004, 31, 251-264. 8.Grela E. R., Pastuszak J.: ¯ywieniowe i profilaktyczne znaczenie cynku
w chowie wiñ. Medycyna Wet. 2004, 60, 1254-1258.
9.Holwerda R. A., Albin R. C., Madsen F. C.: Chelation effectiveness of zinc proteinates demonstrated. Feedstuffs 1995, 67, 12-13.
10.Kinal S., Jamroz D., Korniewicz D., Ziemiñski R., S³upczyñska M., Bodar-ski R.: Wp³yw stosowania biopleksów cynku, miedzi i manganu na wydaj-noæ i sk³ad mleka krów. Rocz. Nauk. Zoot. 2004, 20, 31-34.
11.Klebaniuk R., Matras J., Czech A.: Wp³yw skarmiania zielonki z pastwisk o zró¿nicowanej zawartoci Cu, Zn, Pb i Cd w glebie na poziom tych pier-wiastków w surowicy krwi i mleku krów. Rocz. Nauk. PTZ 2005, 1, 497--505.
12.Kuleta Z.: Wartoci wskaników hematologicznych i biochemicznych zwie-rz¹t w stanach zdrowia i choroby. Wyd. ART Olsztyn 1993.
13.Strusiñska D., Mierzejewska J., Skok A.: Zawartoæ sk³adników mineralnych, witaminy A i E w siarze i mleku przy stosowaniu dodatków mineralno-wita-minowych. Medycyna Wet. 2004, 60, 28-31.
14.Studziñski T., Matras J., Grela E. R., Valverde Piedra J. L., Truchliñski J., Tatara M. R.: Minerals: functions, requirements, excessive intake and toxi-city, [w:] Mosenthin R., Zentek J., ¯ebrowska T.: Biology of Nutrition in Growing Animals. Elsevier, Edinburgh 2006, 467-509.
15.Valee B. L., Falchuk K. H.: The biochemical basis of zinc physiology. Phy-siol. Rev. 1993, 73, 79-118.
16.Whitaker D. A., Eayres H. F., Aitchison K., Kelly J. M.: No effect of the dietary zinc proteinate on clinical mastitis, infection rate, recovery rate and somatic cell count in dairy cows. Vet. J. 1997, 153, 197-204.
17.Winnicka A.: Wartoci referencyjne podstawowych badañ laboratoryjnych w weterynarii. Wyd. SGGW, Warszawa 2004.
Adres autora: dr in¿. Renata Klebaniuk, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin; e-mail: rklebaniuk@poczta.fm
Ryc. 4. Zmiany zawartoci miedzi w mleku krów
12,0 13,0 14,0 15,0 16,0 17,0 18,0 19,0 20,0 Miesi¹ce doœwiadczenia µmol/l K-0 14,2 14,6 15,0 15,1 14,7 15,0 K-25 16,1 16,2 16,5 16,5 18,7 19,3 K-50 15,9 16,3 16,5 17,2 18,5 19,1 1 2 3 4 5 6 5,00 5,50 6,00 6,50 7,00 7,50 8,00 8,50 9,00 9,50 Miesi¹ce doœwiadczenia mg/l K-0 6,20 6,21 5,99 6,27 6,58 6,43 K-25 6,89 7,78 8,34 8,21 9,05 8,43 K-50 6,91 7,93 8,41 8,92 9,01 8,56 1 2 3 4 5 6 15,0 16,0 17,0 18,0 19,0 20,0 21,0 22,0 23,0 Miesi¹ce doœwiadczenia µmol/l K-0 18,2 18,5 19,0 18,7 19,1 18,8 K-25 19,8 19,4 20,6 20,7 22,3 21,7 K-50 20,1 19,8 20,2 19,9 20,9 21,0 1 2 3 4 5 6 0,20 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 Miesi¹ce doœwiadczenia mg/l K-0 0,48 0,47 0,50 0,51 0,47 0,46 K-25 0,49 0,60 0,53 0,58 0,54 0,52 K-50 0,48 0,49 0,51 0,53 0,55 0,52 1 2 3 4 5 6
Ryc. 1. Zmiany zawartoci cynku w osoczu krwi krów Ryc. 2. Zmiany zawartoci cynku w mleku krów
