?
APLIKACJE PRAWNICZE
w pytaniach
i odpowiedziach
Tom 3
C.H. Beck
Katarzyna
Czajkowska-Matosiuk
5. wydanie
A pl ik ac j e prawnicze
w pytaniach i odpowiedziach Tom 3
Ksi¹¿kê tê dedykujê Wam wszystkim, którzy przystêpujecie wkrótce do egzaminów na aplikacje.
POWODZENIA
Katarzyna
Czajkowska-Matosiuk
APLIKACJE PRAWNICZE
w pytaniach
i odpowiedziach
Tom 3
5. wydanie
S t an prawny: zawiera zmiany opublikowane do Dz.U. z 2010 r Nr 218.
Redakcja i aktualizacja merytoryczna: Joanna Ablewicz
© Wydawnictwo C.H. Beck 2011
Informacje Wydawcy
Opracowanie stanowi jedynie pomoc dla kandydatów przy przygotowaniach do egzaminów konkursowych na aplikacje prawnicze.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoœci za zmiany wynikaj¹ce z nowelizacji powo³ywanych w ksi¹¿ce przepisów.
Bêdziemy wdziêczni za wszelkie uwagi i sugestie skierowane na adres:
joanna.ablewicz@beck.pl
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: PanDawer
Druk i oprawa: Perfekt, Warszawa ISBN 978-83-255-2094-6
V
Spis treści
Wstęp ... IX Wykaz skrótów ... XI
DZIAŁ I. PRAWO ADMINISTRACYJNE ... 1
Zagadnienie 1. Obywatelstwo polskie ... 1
Zagadnienie 2. Cudzoziemcy ... 5
Zagadnienie 3. Paszporty ... 22
Zagadnienie 4. Samorząd terytorialny ... 28
Zagadnienie 5. Plan zagospodarowania przestrzennego ... 55
Zagadnienie 6. Prawo budowlane ... 64
Zagadnienie 7. Prawo geodezyjne i kartograi czne ... 81
Zagadnienie 8. Gospodarka nieruchomościami ... 90
Zagadnienie 9. Scalanie i wymiana gruntów ... 106
Zagadnienie 10. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców ... 110
Zagadnienie 11. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa ... 112
Zagadnienie 12. Zasady kształtowania ustroju rolnego ... 114
Zagadnienie 13. Prawo zamówień publicznych ... 116
Zagadnienie 14. Prawo o zgromadzeniach ... 130
Zagadnienie 15. Prawo leśne ... 133
Zagadnienie 16. Prawo pocztowe ... 139
Zagadnienie 17. Prawo ochrony środowiska ... 146
Zagadnienie 18. Informacja publiczna ... 152
Zagadnienie 19. Prawo o szkolnictwie wyższym ... 160
DZIAŁ II. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE ... 167
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 167
Zagadnienie 2. Postępowanie ... 189
Zagadnienie 3. Sądownictwo administracyjne ... 234
Zagadnienie 4. Postępowanie egzekucyjne w administracji ... 254
DZIAŁ III. PRAWO KARNE ... 263
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 263
Zagadnienie 2. Formy popełnienia przestępstwa ... 272
Zagadnienie 3. Zbieg przestępstw i przepisów ustawy ... 290
Zagadnienie 4. Wyłączenie odpowiedzialności karnej ... 301
Zagadnienie 5. Kary ... 324
Zagadnienie 6. Środki karne ... 327
Zagadnienie 7. Sądowy wymiar kary ... 338
Zagadnienie 8. Powrót do przestępstwa ... 347
VI
Spis treści
Zagadnienie 9. Poddanie sprawcy próbie ... 348
Zagadnienie 10. Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych ... 362
Zagadnienie 11. Środki zabezpieczające ... 366
Zagadnienie 12. Przedawnienie ... 370
Zagadnienie 13. Zatarcie skazania ... 373
Zagadnienie 14. Pojęcia z zakresu prawa karnego ... 375
Zagadnienie 15. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu ... 381
Zagadnienie 16. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu ... 387
Zagadnienie 17. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji ... 391
Zagadnienie 18. Przestępstwa przeciwko wolności ... 394
Zagadnienie 19. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności ... 397
Zagadnienie 20. Przestępstwa przeciwko mieniu ... 403
DZIAŁ IV. POSTĘPOWANIE KARNE ... 407
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 407
Zagadnienie 2. Sąd ... 415
Zagadnienie 3. Strony, obrońcy, pełnomocnicy ... 425
Zagadnienie 4. Czynności procesowe ... 450
Zagadnienie 5. Świadkowie, pokrzywdzony ... 464
Zagadnienie 6. Biegli, tłumacze, specjaliści ... 470
Zagadnienie 7. Środki przymusu ... 474
Zagadnienie 8. Postępowanie przed sądem I instancji ... 478
Zagadnienie 9. Postępowanie odwoławcze ... 492
Zagadnienie 10. Postępowania szczególne ... 507
Zagadnienie 11. Postępowanie przyspieszone ... 513
Zagadnienie 12. Nadzwyczajne środki zaskarżenia ... 518
Zagadnienie 13. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia ... 532
Zagadnienie 14. Postępowanie karne w sprawach międzynarodowych .... 542
Zagadnienie 15. Europejski nakaz aresztowania ... 547
DZIAŁ V. PRAWO KARNE SKARBOWE ... 557
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 557
Zagadnienie 2. Zaniechanie ukarania sprawcy ... 562
Zagadnienie 3. Przestępstwa skarbowe ... 565
Zagadnienie 4. Wykroczenia skarbowe ... 574
Zagadnienie 5. Podstawowe pojęcia prawa karnego skarbowego ... 578
Zagadnienie 6. Postępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe ... 580
VII Spis treści
DZIAŁ VI. PRAWO I POSTĘPOWANIE W SPRAWACH WYKROCZEŃ ... 585
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 585
Zagadnienie 2. Kary, środki karne i zasady ich wymiaru ... 593
Zagadnienie 3. Podstawowe pojęcia prawa wykroczeń ... 605
Zagadnienie 4. Poszczególne grupy wykroczeń ... 608
Zagadnienie 5. Postępowanie w sprawach o wykroczenia ... 615
Zagadnienie 6. Nadzwyczajne środki zaskarżenia ... 626
DZIAŁ VII. PRAWO PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH ... 629
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 629
Zagadnienie 2. Prawo wekslowe ... 631
DZIAŁ VIII. PRAWO KORPORACJI PRAWNICZYCH ... 645
CZĘŚĆ I. PRAWO O ADWOKATURZE ... 645
Zagadnienie 1. Wykonywanie zawodu adwokata ... 645
Zagadnienie 2. Izby adwokackie ... 654
Zagadnienie 3. Organy adwokatury ... 658
Zagadnienie 4. Lista adwokatów ... 666
Zagadnienie 5. Aplikacja adwokacka ... 672
Zagadnienie 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna ... 676
Zagadnienie 7. Zasady etyki adwokackiej i godności zawodu ... 685
CZĘŚĆ II. PRAWO O RADCACH PRAWNYCH ... 695
Zagadnienie 1. Wykonywanie zawodu radcy prawnego ... 695
Zagadnienie 2. Uprawnienia do wykonywania zawodu radcy prawnego ... 704
Zagadnienie 3. Aplikacja radcowska ... 712
Zagadnienie 4. Samorząd radców prawnych ... 715
Zagadnienie 5. Odpowiedzialność dyscyplinarna ... 726
Zagadnienie 6. Zasady etyki radcy prawnego ... 729
CZĘŚĆ III. PRAWO O NOTARIACIE ... 749
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 749
Zagadnienie 2. Powoływanie i odwoływanie notariuszy ... 753
Zagadnienie 3. Obowiązki i prawa notariuszy ... 758
Zagadnienie 4. Samorząd notarialny ... 762
Zagadnienie 5. Nadzór nad notariatem i odpowiedzialność notariuszy za szkody ... 767
Zagadnienie 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna ... 771
Zagadnienie 7. Aplikacja notarialna ... 778
Zagadnienie 8. Czynności notarialne ... 784
CZĘŚĆ IV. PRAWO O SĄDACH POWSZECHNYCH ... 788
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 788
Zagadnienie 2. Organizacja sądów ... 792
VIII
Spis treści
Zagadnienie 3. Organy sądów ... 798
Zagadnienie 4. Czynności sądów ... 805
Zagadnienie 5. Sędziowie ... 809
Zagadnienie 6. Aplikacja referendarska ... 824
CZĘŚĆ V. PRAWO O PROKURATURZE ... 826
Zagadnienie 1. Uwagi ogólne ... 826
Zagadnienie 2. Organizacja prokuratury ... 829
Zagadnienie 3. Prawa i obowiązki prokuratorów ... 838
Zakończenie ... 841
IX
Wstęp
Drogi Czytelniku!
Książka, którą przekazujemy do Twoich rąk, jest efektem osobistych przygotowań Autorki do egzaminów na aplikacje. Powstała na podstawie setek zaktualizowanych notatek, aktów prawnych i wykładów. Opracowanie to zawiera systematyczne omówienie węzłowych zagadnień tych dziedzin prawa, których znajomość wymagana jest na egzaminach na aplikacje: radcowską, adwokacką, notarialną. Zostało ono pomyślane jako materiał pomocniczy do usystematyzowania wiedzy zdobytej w trakcie studiów.
Prezentowana książka (opracowanie) adresowana jest w pierwszej kolejności do osób, które przystępują do egzaminów na aplikacje: radcowską, adwokacką i (lub) notarialną i z tą myślą została skonstruowana. Może również jednak służyć studentom prawa i aplikantom jako pomoc przy powtarzaniu materiału.
W opracowaniu uwzględniony został stan prawny na 1 stycznia 2011 r., a także najważniejsze zmiany, jakie mają nastąpić w najbliższym czasie.
Pragnę w tym miejscu podziękować wszystkim osobom, które przyczyniły się do powstania tej książki, a przede wszystkim mojemu Mężowi i Rodzicom za zachętę do podjęcia pracy nad stworzeniem takiego opracowania, niezwykle cenną pomoc techniczną oraz wsparcie w trakcie pisania.
Katarzyna Czajkowska-Matosiuk
XI
Wykaz skrótów
Akty prawne
AdmRządWojU ... ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.)
CudzU ... ustawa z 13.6.2003 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2006 r.
Nr 234, poz. 1694 ze zm.)
DrPublU ... ustawa z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U.
z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.)
EgzAdmU ... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w admi- nistracji (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.)
EmRentyFUSU ... ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.)
FundU ... ustawa z 6.4.1984 r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 ze zm.)
GospNierU ... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.)
InforPublU ... ustawa z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U.
Nr 112, poz. 1198 ze zm.)
KC ... ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
KK ... ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)
KKS ... ustawa z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U.
z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.)
KP ... ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
Nr 21, poz. 94 ze zm.)
KPA ... ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjne- go (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
KPK ... ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U.
Nr 89, poz. 555 ze zm.)
KPW ... ustawa z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848)
KRO ... ustawa z 25.2.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.
Nr 9, poz. 59 ze zm.)
KrRejSU ... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 ze zm.)
KRSU ... ustawa z 27.7.2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U.
Nr 100, poz. 1082 ze zm.)
KSH ... ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U.
Nr 94, poz. 1037 ze zm.)
XII
KW ... ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2010 r.
Nr 46, poz. 275 ze zm.)
KWU ... ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.)
LasyU ... ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 ze zm.)
NielU ... ustawa z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.)
NIKU ... ustawa z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U.
z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm.)
ObPolU ... ustawa z 15.2.1962 r. o obywatelstwie polskim (t.j. Dz.U. z 2000 r.
Nr 28, poz. 353 ze zm.)
OchrKonkurU ... ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.)
OrdPodU ... ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r.
Nr 8, poz. 60 ze zm.)
PaszpU ... ustawa z 13.7.2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U.
Nr 143, poz. 1027 ze zm.)
PCzCywU ... ustawa z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.)
PDoFizU ... ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób i zycz- nych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.)
PDoPrU ... ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób praw- nych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)
PodLokU ... ustawa z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 ze zm.)
PPU ... ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.)
PrAdw ... ustawa z 26.5.1982 r. – Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2009 r.
Nr 146, poz. 1118 ze zm.)
PrBud ... ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r.
Nr 156, poz. 1118 ze zm.)
PrGeod ... ustawa z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograi czne (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 ze zm.)
PrNot ... ustawa z 14.2.1991 r. – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r.
Nr 189, poz. 1158)
ProkU ... ustawa z 20.6.1985 r. o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39)
PrOchrŚr ... ustawa z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U.
z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.)
PrPocz ... ustawa z 12.6.2003 r. – Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. z 2008 r.
Nr 189, poz. 1159 ze zm.)
PrPostSądAdm ... ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.)
Wykaz skrótów
XIII PrPrywM ... ustawa z 12.11.1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe
(Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.)
PrSądAdm ... ustawa z 25.7.2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyj- nych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.)
PrSpółdz ... ustawa z 16.9.1982 r. – Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r.
Nr 188, poz. 1848 ze zm.)
PrStow ... ustawa z 7.4.1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U.
z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.)
PrUpN ... ustawa z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.)
PrUSP ... ustawa z 27.7.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)
PrWeksl ... ustawa z 28.4.1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.)
PrywKomerU ... ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.)
PrZamPubl ... ustawa z 29.1.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U.
z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.)
PrZgrom ... ustawa z 5.7.1990 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. Nr 51, poz. 297 ze zm.)
PSpDarU ... ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.)
RadcyU ... ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2002 r.
Nr 123, poz. 1059 ze zm.)
SamGminU ... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r.
Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
SamPowU ... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U.
z 2001 r. Nr 142, poz. 1592)
SamWojU ... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U.
z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.)
ScalWymGrU ... ustawa z 26.3.1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (t.j. Dz.U.
z 2003 r. Nr 178, poz. 1749 ze zm.)
SNU ... ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.)
SwobGospU ... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.)
SysUbSpołU ... ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.)
SzkolWyżU ... ustawa z 27.7.2005 r. – Prawo o szkolnicwie wyższym (Dz.U.
Nr 164, poz. 1365 ze zm.)
TKU ... ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U.
Nr 102, poz. 643 ze zm.)
TSU ... ustawa z 26.3.1982 r. o Trybunale Stanu (t.j. Dz.U. z 2002 r.
Nr 101, poz. 925 ze zm.) Wykaz skrótów
XIV
UbSpołChorU ... ustawa z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpie- czenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U.
z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.)
WłLokU ... ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r.
Nr 80, poz. 903 ze zm.)
ZagosPrzestrzU ... ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu prze- strzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm.)
ZNKU ... ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.)
Inne skróty
art. ... artykuł
Dz.U. ... Dziennik Ustaw
ETS ... Europejski Trybunał Sprawiedliwości KEL ... Kodeks Etyki Lekarskiej
KPPUE ... Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej KRRP ... Krajowa Rada Radców Prawnych
MSiG ... Monitor Sądowy i Gospodarczy nast. ... następny
Nr ... numer
NRA ... Naczelna Rada Adwokacka OIRP ... okręgowa izba radców prawnych ORA ... okręgowa rada adwokacka
OSPiKA... ... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowej PiP ... Państwo i Prawo
poz. ... pozycja
Prok. i Pr. ... Prokuratura i Prawo r. ... rok
RP ... Rzeczpospolita Polska RPO ... Rzecznik Praw Obywatelskich RPP ... Rada Polityki Pieniężnej s. ... strona
SE ... spółka europejska t.j. ... tekst jednolity
TWE ... Traktat o Wspólnotach Europejskich ust. . ... ustęp
ze zm. . ... ze zmianami
ZN ... Zgromadzenie Narodowe Wykaz skrótów
1
DZIAŁ I. PRAWO ADMINISTRACYJNE
Prawo administracyjne to bardzo obszerny ze spół norm zróżnicowanych pod względem ich przedmiotu i budowy, regulujący organizację i działanie administracji publicznej w spo- sób swoisty, tzn. nieodnoszący się zarazem do innych dzie dzin życia społecznego.
W pra wie materialnym rozróżnia się:
1) normy ustanawiające bezpośrednio uprawnienia lub obowiązki adresata, który się znaj- dzie w sytuacji określonej przez prawo, wraz z normami ustanawiającymi kompetencje organów administracji do kontroli przestrzegania prawa i orzekania o skutkach jego na- ruszenia;
2) nor my, których realizacja następuje w formie decyzji administracyjnych, wydawanych przez właściwe organy administracyjne i ustalających prawa i obowiązki adresatów normy;
3) normy prawa procesowego regulujące tok podejmowa nych przez organy administra- cyjne czynności procesowych mających na celu wydawanie de cyzji administracyjnych i kontrolowanie ich prawidłowości, a także czynności mających na celu przymusowe wy- konanie decyzji admini stracyjnych.
Zagadnienie 1. Obywatelstwo polskie
PYTANIE:
Ustawa o obywatelstwie polskim przewiduje, że obywatel polski w myśl prawa polskiego:
A. nie może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa, B. może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa,
C. może samodzielnie określić swoje obywatelstwo przed organami państwa polskiego.
Odp. A; art. 2 ObPolU
Dział I. Prawo administracyjne
2
Omówienie:
OBYWATELSTWO POLSKIE Dei nicja obywatelstwa
Ustawa z 15.2.1962 r. o obywatelstwie polskim nie podaje legalnej definicji obywatel- stwa. W literaturze występują różne określenia tego pojęcia. Przyjmuje się zazwyczaj, iż obywatelstwo polega na trwałej więzi określonej osoby z państwem. Jest to swego rodzaju przynależność państwowa. Obywatelstwo ujmuje się niekiedy jako status praw- ny jednostki. Wiążą się z nim określone prawa i obowiązki, w tym również typu pu- blicznoprawnego.
Cudzoziemiec
W świetle polskiego ustawodawstwa osoba, która nie posiada obywatelstwa polskiego, jest cudzoziemcem (por. art. 2 CudzU).
Zasada wyłączności obywatelstwa
W Polsce obowiązuje zasada wyłączności obywatelstwa. Znaczy to, że obywatel polski, w myśl naszego prawa, nie może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa (art. 2 ObPolU).
Nabycie i utrata obywatelstwa
Zgodnie z art. 34 ust. 1 Konstytucji RP, podstawową formą nabycia obywatelstwa jest urodzenie się z rodziców będących obywatelami polskimi. Konstytucja nie wy- klucza nabycia obywatelstwa polskiego w inny sposób. Ustawa zwykła może bowiem w tym zakresie przewidywać wyjątki. Konstytu cja RP stanowi też, że obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie (art. 34 ust. 2 Konstytucji RP).
Nabycie obywatelstwa polskiego na podstawie ustawy z 15.2.1962 r. następuje na 3 różne sposoby.
3 Zagadnienie 1. Obywatelstwo polskie
Utrata obywatelstwa pociąga za sobą określone skutki prawne. Przerwana zostaje więź prawna łączącą daną osobę z państwem. W następstwie tego dana osoba może utracić uprawnienia, które są związane z posiadaniem obywatelstwa pol skiego. Prze- pis art. 13 ObPolU przewiduje utratę obywatelstwa polskiego na wniosek zaintereso- wanego i po uzyskaniu zgody Prezydenta RP na zrzeczenie się obywatelstwa. Zgoda na zrzeczenie się obywatelstwa polskie go udzielona rodzicom rozciąga się na pozosta- jące pod ich władzą dzieci. Zgo da na zrzeczenie się obywatelstwa rozciąga się na dzie- ci, które ukończyły 16 lat, jeśli wyraziły na to zgodę. W przypadku udzielenia zgody tylko jednemu z rodziców w określonych sytuacjach można zwracać się o roz- strzygnięcie do sądu.
SPOSOBY NABYCIA OBYWATELSTWA
Z MOCY PRAWA Z mocy prawa nabywają obywatelstwo osoby uro- dzone z rodziców – obywa- teli polskich. Jest to tzw. za- sada pochodzenia (ius sanguinis – art. 4 ObPolU).
Natomiast pomocniczo sto- suje się tu za sadę teryto- rialną (ius soli), gdy oboje rodzice dziecka urodzonego lub znalezionego w Polsce są nieznani lub nie posiadają żadnego obywatelstwa (art. 5 ObPolU). Ustawa prze- widuje zasadę ciągłości obywatel stwa, przyjmując, że obywatelami polskimi są osoby, które posiadają obywatel stwo polskie w dniu wejścia w życie usta- wy na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 1 ObPolU).
W DRODZE AKTU ADMINISTRACYJNEGO Nadanie obywatelstwa w dro- dze aktu administracyjnego na- stępuje w drodze aktu Prezy- denta RP (art. 137 Konstytucji RP). Artykuł 8 ObPolU określa warunki, jakie powinna speł- niać dana osoba, aby jej wnio- sek o nadanie obywatelstwa został uwzględniony (musi mieszkać na podstawie zezwo- lenia na osiedlenie się w Polsce co najmniej 5 lat). Nadanie obywatelstwa obojgu rodzi- com rozciąga się na dzieci po- zostające pod ich władzą rodzi- cielską, chyba że ukoń czyły 16 lat (wówczas dzieci muszą wyrazić na to zgodę).
Od nadania obywa telstwa usta- wa odróżnia uznanie za obywa- teli osób o nieokreślonym obywatel stwie lub nieposiada- jących żadnego obywatelstwa i to na ich wniosek, jeśli na te- renie Polski zamieszkują na podstawie zezwolenia co naj- mniej 5 lat (art. 9 ObPolU).
Orzekanie należy do kompe- tencji wojewody.
PRZEZ OŚWIADCZENIE WOLI Nabycie obywatelstwa polskiego przez złożenie odpowiedniego oświadczenia wymaga decyzji administracyjnej o przyjęciu oświadczenia. Takie oświadcze- nie może składać np. dziecko w sytuacjach określonych w art. 6 ObPolU (tylko jedno z ro- dziców jest obywatelem pol- skim). Odpowiednie oświadcze- nie składa ono przed woje wodą (art. 6 ust. 3 i art. 17 ust. 2 ObPolU). Oświadczenie przed wojewodą może też złożyć cu- dzoziemiec, pozostający co naj- mniej 3 lata w małżeństwie z obywatelem polskim, gdy spełnia pozostałe warunki określone w art. 10 ObPolU.
Po ustaniu lub unieważnieniu małżeństwa można odzyskać obywatel stwo polskie, jeśli się je utraciło na skutek zawarcia związku małżeńskiego z cudzo- ziemcem (art. 11 ObPolU). W po- wyższych przypadkach nie wy- starcza samo oświadczenie, ale musi być wydana decyzja admi- nistracyjna przez woje wodę (art. 17 ust. 2 ObPolU).
Dział I. Prawo administracyjne
4
Orzekanie w sprawach obywatelstwa
W sprawach obywatelstwa orzekają nie tylko organy działające w Polsce, ale określone uprawnienia posiadają także urzędy konsularne. Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 4 KPA, nie sto- suje się tego Kodeksu do postępowania przed urzędami konsularnymi. Problematykę powyższą normuje też rozporządzenie Prezydenta RP z 14.3.2000 r. w sprawie szczegóło- wego trybu postępowania o nadanie lub wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego oraz wzorów za świadczeń i wniosków.
INNE PYTANIA Z TEGO ZAKRESU PYTANIA, KTÓRE PADŁY
Obywatel polski traci obywatelstwo polskie na swój wniosek po uzyskaniu zgo- dy na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego:
A. wojewody,
B. Ministra Sprawiedliwości,
C. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Odp. C; art. 13 ust. 1 ObPolU Obywatelstwo polskie nadaje:
A. Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, B. właściwy wojewoda,
C. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Odp. C; art. 16 ust. 1 ObPolU
PYTANIA, KTÓRE MOGĄ PAŚĆ
Dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy:
A. oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posia- dają żadnego obywatelstwa,
B. oboje rodzice są obywatelami polskimi,
C. przynajmniej jedno z rodziców posiada obywatelstwo polskie.
Odp. A; art. 5 ObPolU
5 Zagadnienie 2. Cudzoziemcy
Cudzoziemcowi można, na jego wniosek, nadać obywatelstwo polskie, jeżeli za- mieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub posiada prawo stałego pobytu przez okres:
A. co najmniej 10 lat, B. co najmniej 5 lat, C. co najmniej 3 lat.
Odp. B; art. 8 ObPolU
Zagadnienie 2. Cudzoziemcy
PYTANIE:
Zgodnie z ustawą o cudzoziemcach decyzję w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na zamieszkanie na terytorium RP na czas oznaczony wydaje właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca:
A. starosta, B. wojewoda,
C. komendant wojewódzki Policji.
Odp. B; art. 62 ust. 1 CudzU
Omówienie:
Pojęcie cudzoziemca
Cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego (art. 2 CudzU).
Dokument podróży
Dokument podróży to dokument uznany przez właściwy organ Rzeczypospolitej Pol- skiej, uprawniający do przekroczenia granicy, wydany cudzoziemcowi przez organ państwa obcego, organ polski lub organizację międzynarodową albo podmiot upo- ważniony przez organ państwa obcego lub obcą władzę o charakterze państwowym.
