• Nie Znaleziono Wyników

Sądownictwo RPEiS 14(1), 1934

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Sądownictwo RPEiS 14(1), 1934"

Copied!
53
0
0

Pełen tekst

(1)

A. Przegląd. Orzecznictwa

ORZECZNICTWO KARNE SĄDU NAJWYŻSZEGO /. Kodeks karny.

Art. 14 k. k. Stwierdzenie ogólnikowe „zamiaru nieprzyjaz­ nego" nie wystarcza do przyjęcia przestępstwa umyślnego. (14. VII. 1933, 2 K. 465/33).

Art. 18 § 1 k. k. „Wzburzenie psychiczne", jako niepokrywają-ce się ze stanem z art. 18 § 1 k. k. nie może być przyjęte za oko­ liczność zmniejszającą stopień karalności, występku z art. 236 k. k. (14. VII. 1933, 2 K. 465/33).

Art. 18 § 2 k. k. Stwierdzenie przez przysięgłych stanu z art. 18 § 2 k. k. nie zobowiązuje trybunału do zastosowania prawa nadzwyczajnego złagodzenia kary. (27. VII. 1933, 2 K. 508/33).

Art. 20 § 1 k. k. Błąd, dotyczący okoliczności należącej do istoty czynu, powoduje brak przestępstwa umyślnego, natomiast może zachodzić przestępstwo nieumyślne. (14. VII. 1933, 2 k. k. 465/33).

Art. 23, 26—28 k. k. 1. Odrzucając pojęcie wspólsprawstwa jako udziału w cudzem przestępstwie, kodeks karny opiera kon­ strukcję wspólsprawstwa na bezpośrednim lub pośrednim związku przyczynowym pomiędzy działaniem a skutkiem; zarówno więc ten,, kto czyn dokonał, jak i podżegacz lub pomocnik, jest sprawcą samodzielnym, odpowiedzialnym w granicach swego zamiaru za własne przestępstwo.

2. Odpowiedzialność każdego ze sprawców opiera się na zrea­ lizowaniu przez niego pozostającego w granicach jego zamiaru skutku występnego, zaczem jedności skutku odpowiada ilość prze­ stępstw, równa ilości osób działających, które odpowiadają za in­ dywidualną winę, t. j. własny swój zamiar skierowany na całość czynu i zrealizowany ze świadomością współdziałania.

(2)

3. Nikt nie odpowiada za przekroczenie porozumienia przez drugiego działającego (eksces), ale przy wspólnem działaniu obojęt-nem jest, czyje mianowicie działanie ostatecznie skutek przestępny bezpośrednio spowodowało.

4. Przyłączenie się do działania innej osoby jest własnym za­ miarem i własnem przestępstwem.

5. Podstawą rozróżnienia sprawcy od pomocnika jest rozróż­ nienie działania, skierowanego bezpośrednio ku urzeczywistnieniu występnego zamiaru, od działania skierowanego w tymże zamiarze pośrednio w postaci czynności przygotowawczych i ułatwiających (argument z art. 23 <k. k.). (4. VII. 1933, 3 K. 468/33).

Art. 54 k. k. 1. Nie można przy wymiarze kary kierować się przesłanką, że oskarżonego powinna spotkać kara surowsza dla­ tego, że przepis poprzedni, pod którego panowaniem czyn popeł­ niono był zbyt łagodny, tak, że następnie w drodze noweli sankcję karną zwiększono.

2. Wyrok, który wymierza karę surowszą, z uwzględnieniem, że kara będzie łagodzona w myśl amnestji, jest przeciwny ustawie. (22. VI. 1933, 1 K. 347/33).

Art. 59 k. k. Przepis art. 59 k. k. nie może być stosowany w wypadku, gdy najniższa granica kary więzienia nie jest oznaczo­ na, a najwyższa wynosi 10 lat. (20. IV. 1933, 3 K. 194/33).

Art. 128 k. k. 1. Ochrona prawna z art. 128 k. k. służy poza organami państwowemi nietylko organom samorządu terytorjal-nego, lecz także organom samorządu gospodarczego, zawodowego tudzież innym instytucjom prawa publicznego.

2. Z ustawy z 19 maja 1920 Dz. U. poz. 272 wynika, że kasy chorych należą do rzędu zrzeszeń, korzystających narówni z orga­ nami samorządowemi z ochrony prawnej określonej w art. 128 k. k. (26. VI. 1933, 3 K. 466/33).

Art. 170 k. k. Dla bytu przestępstwa z art. 170 k. k. konieczne jest ustalenie,, że sprawca wiedział, że wiadomość jest fałszywa i zdawał sobie sprawę z tego, że może ona wywołać niepokój pu­ bliczny. (2. VI. 1933, 4 K. 174/33).

Art. 194 k. k. 1. Dla bytu przestępstwa z art. 194 k. k. jest nie-zbędnem, by blankiet z cudzym podpisem został świadomie wy­ pełniony na szkodę podpisanego niezgodnie z jego wolą.

2. Wysokość najwyższej sumy, na jaką blankiet wekslowy może opiewać, nie stwarza domniemania prawnego, że podpisujący blankiet zgadzał się na wypełnienie go najwyższą dopuszczalną sumą. (3. VII. 1933, 2 K. 233/33).

(3)

Art. 204 k. k. Pojęciowo wyłączyć należy kwalifikację danego działania przestępnego, jako czynu, podpadającego r ó w n o c z e ­ ś n i e pod art. 204 k. k. i 205 k. k.. gdyż cechą zasadniczą prze­ stępstwa z art. 204 k. k. jest to, iż wola osoby pokrzywdzonej zo­ staje sparaliżowana przemocą, groźbą bezprawną albo podstępem, cechą zaś zasadniczą przestępstwa z art. 205 k. k. jest to, iż wola osoby pokrzywdzonej zostaje sparaliżowana przez wykorzystanie jej stosunku zależności od sprawcy lub wyzyskania jej krytycznego położenia. (29. V. 1933,, 3 K. 264/33).

Art. 205. k. k. Istnienie stosunku zależności wymaga ustalenia, iż los danej osoby, a więc bądź jej położenie ekonomiczne, bądź inna sytuacja życiowa, zależała decydująco od woli sprawcy.

Stwierdzenie jedynie stosunku umownego o pracę (stosunek służbodawcy do służącej) nie jest identyczne ze stwierdzeniem stosunku zależności, o którym mowa w art. 205 k. k. (29. V. 1933, 3 K. 264/33).

Art. 215, 216 i 217 k. k. 1. Ustawodawca, odmiennie od art. 216, 217 i n. k. k., pomijając wyjątkowo w definicji art. 215 k. k. określenie niebezpieczeństwa, jako „powszechnego", uznał tem nie­ bezpieczeństwo pożaru, zalewu, zawalenia się budowli i katastrofy w komunikacji ze względu na rodzaj i wielkość tych klęsk za nie­ bezpieczeństwo p o w s z e c h n e w każdym wypadku bez potrzeby stwierdzenia ad casum kryterjów niebezpieczeństwa „powszechne­ go", zastępując te kryterja pojęciami konkretnych klęsk, których niebezpieczeństwo ma zawsze charakter „powszechnego".

2. Pojęcie pożaru należy oprzeć na zwyczajnem znaczeniu tego wyrazu, skoro ustawodawca nie przypisał znaczenia swoistego.

3. Pożar — to rozpętanie się żywiołowe niszczącego elementu ognia, obejmującego wielkiemi rozmiarami mienie nieruchome lub ruchome;

sprowadzenie niebezpieczeństwa pożaru — to sprowadzenie niebezpieczeństwa powyższego stanu faktycznego.

4. Pojęcie pożaru nie da się ująć w ściślejsze od powyższych ramy abstrakcyjno-teoretyczne, natomiast rozstrzygnięcie ad ca­ sum w praktyce nie nastręcza trudności.

5. Zarówno kilka objektów jak i jeden objekt, płonąc, może odtworzyć obraz pożaru (pożogi); z drugiej strony nawet kilka ob­ jektów drobnych nie czyni zadość temu pojęciu.

Niebezpieczeństwo pożaru musi przeto zagrażać przerzuce­ niem się ognia na większą ilość objektów nieruchomych lub rucho­ mych (budowle, lasy, składy), bądź objęciem przez podłożony ogień

(4)

jednego objektu takich rozmiarów, że ten, płonąc, da zjawisko ży­ wiołowe pożogi, choćby rozszerzenie się na inne objekty nie było możliwe.

6. Istota powszechnego niebezpieczeństwa, jako niebezpie-pieczeństwa dla i n d y w i d u a l n i e n i e o z n a c z o n y c h o s ó b l u b r z e c z y , k t ó r e g o r o z m i a r n i e d a s i ę p r z e w i d z i e ć , nie jest wyłączona przez to, że in con­ creto da się oznaczyć maximum możliwych granic k l ę s k i , skoro mimo to element „nieoznaczoności" zagrożenia nie da się usunąć o b j e k t y w u i e co do skutków ostatecznych ani co do zagrożonych osób, ani co do przedmiotów.

Kryterja te ziszczą się także w razie szerzenia się ognia w bu­ dowli odosobnionej o wielkich rozmiarach; poza możliwością ści­ słych przewidywań a w sferze nieobliczalnych następstw pozostaje niebezpieczeństwo zniszczenia c a ł e g o gmachu, wszelkiego mie­ nia ruchomego w niem umieszczonego, niebezpieczeństwo dla osób w nim zamieszkałych, chwilowo przebywających, choćby dopiero w akcji ratowniczej.

7. W zależności od rozmiaru stert z plonami w polu niebez­ pieczeństwo z ich podpalenia, choćby, rozszerzenia się ognia poza sterty nie było możliwe, może podpadać pod art. 215 k. k. (27. II. 1933, 3 K. 28/33).

Art. 230 § 2 k. k. W przeciwieństwie do cz. 2 art. 468 k. k. z r. 1903 przepis § 2 art. 230 k. k. może być zastosowany jedynie wówczas, gdy sprawca, spełniając przestępstwo umyślne, skutki czynu przewidywał, a przynajmniej mógł lub powinien był przewi­ dzieć (§ 2 art. 15 k. k.). (16. VI. 1933, 1 K. 357/33).

Art. 255 k. k. W myśl art. 255 k. k. instytucja, nawet niepo-siadająca osobowości prawnej, może być przedmiotem zniewagi. (13. VI. 1933, 4 K. 246/33).

Art. 255 § 2 k. k. Bezwarunkowa niekaralność zniesławienia, o ile zarzut był prawdziwy, ograniczona została w § 2 art. 255 k.'k. do tych jedynie wypadków, gdy nie został on postawiony publicz­ nie, o ile zaś uczyniony został publicznie, dowód prawdy dopu­ szczony został tylko w wypadku, o ile sprawca działał w obronie uzasadnionego interesu publicznego lub prywatnego. (3. VII. 1933, 2 K. 470/33).

Art. 256 k. k. Podmiotową istotę przestępstwa z art. 256 k. k. wyczerpuje świadomość obrazy godności osobistej innej osoby. Je­ śli ta świadomość istnieje, to obojętne, czy oskarżony wręcz chciał tę godność osobistą poniżyć, czy też przewidział to następstwo swych słów i na nie się zgodził (art. 14 k. k.).

(5)

Dla zastosowania art. 256 k. k. nie jest wymagany „animus iniurandi", wystarcza zamiar ewentualny. (9. VI. 1933, 3 K. 412/33).

Art. 256 § 1 k. k. 0 ile wyraz „złodziej" wyrzeczony został jako obelga, np. przy wymyślaniu, stanowi obrazę czci z art. 256 § 1 k. k., jeżeli natomiast zwrotu tego użyto nie w celu dotknięcia tylko godności osobistej innej osoby, lecz w takich warunkach, że miał on naświetlić pewne fakty znane osobom prowadzącym rozmowę i nadać tym faktom hańbiące zabarwienie, natenczas przedstawia się jako zniesławienie. (28. IV. 1933, 4 K. 184/33).

Art. 256 § 2 k. k. W myśl art. 256 § 2 k. k. wyzywającem za­ chowaniem się jest nietylko obraza osobista i naruszenie nietykal­ ności cielesnej, lecz wszelkie działanie obrażonego, skierowane do obrażającego choćby pośrednio, lecz w związku przyczynowym z doznaną obrazą i zdolne do wywołania u niego odczucia pokrzyw­ dzenia. (4. VII. 1933, 3 K. 482/33).

Art. 257 k. k. 1. Przepis § 2 art. 257 k. k., określając warunki zastosowania bądź nadzwyczajnego złagodzenia bądź nawet sę­ dziowskiego darowania kary, nie zawiera tem samem definicji ja­ kiegoś odrębnego przestępstwa.

2. Okoliczność, iż wartość skradzionych przedmiotów wynosiła niewiele, nie charakteryzuje sama przez się czynu, jako wypadku mniejszej wagi, większe bowiem w tym względzie znaczenie mogą mieć okoliczności, dotyczące mentalności i psychiki przestępcy, pobudki działania, stopień rozwoju umysłowego, charakter, dotych­ czasowy tryb życia., jak niemniej zachowanie się sprawcy po doko­ naniu czynu. (26. VI. 1933, 2 K. 414/33).

Art. 258 k. k. 1. Dla bytu zbrodni z art. 258 k. k. jest niezbęd­ ne, by działanie zmierzające do odebrania skradzionego mienia lub pościg nastąpiły bezpośrednio po fakcie zaboru a zatem między zaborem a użyciem przemocy lub zagrożeniem użycia natychmia­ stowego gwałtu na osobie musi zachodzić pod względem czasu sto­ sunek określony mianem „in flagranti". (20. VII. 1933, 3 K. 527/33).

2. Art. 258 k. k., przewidujący działanie ściśle odgraniczone od faktu dokonania lub usiłowania zaboru, przedsięwziętego bez uży­ cia gwałtu, dotyczy wyłącznie czynów, pozostających w związku z zaborem mienia ruchomego, dokonanym w sposób przewidziany w art. 257 k. k.

Istota gwałtu z art. 258 k. k. stanowi działanie, które może być skierowane przeciw każdej osobie, bez względu na charakter, w jakim występuje, w szczególności dotyczyć może także osoby,

(6)

dącej świadkiem dokonywanego zaboru lub usiłującej pojmać sprawcę. (18. V. 1933, 3 K. 303/33).

Art. 259 k. k. Mylne jest zapatrywanie, jakoby usiłowanie roz­ boju zachodziło jedynie wtedy, gdy napadnięty zostanie wprowa­ dzony w takie położenie przymusowe, które odbiera mu swobodę ruchu i powzięcia woli.

Wszelkie czynności, wyrażające się w oddziaływaniu na cudzą wolę, czy to groźbą obecnego niebezpieczeństwa, czy to przemocą, choćby istotnie swobody ruchów i powzięcia woli nie umożliwiły, wkraczają w dziedzinę wykonania zamiaru przestępnego i uzasad­ niają przyjęcie usiłowania zamierzonego rozboju. (12. V. 1933, 3 K." 278/33).

Art. 262 § 2 k. k. W każdym poszczególnym wypadku sprze­ niewierzenia należy ustalić: 1. tytuł posiadania, czyli stosunek prawny sprawcy do osoby względnie instytucji pokrzywdzonej, 2. fakt przywłaszczenia, czyli postępowanie sprawcy z cudzą rze­ czą, tak, jak gdyby była jego własnością i 3. zły zamiar, który po­ winien obejmować zarówno świadomość sprawcy, że czyni on swo­ ją własnością mienie cudze, jak chęć uczynienia z cudzego mienia swojej własności. (10. VII. 1933, 1 K. 409/33).

Art. 264 k. k. 1. Przez „ m i e n i e " w myśl art. 264 k. k. rozu­ mieć należy całokształt sytuacji majątkowej danej osoby, t. j. ogół praw majątkowych złączonych z pewnym przedmiotem.

2. Przy oszustwie tożsamość osoby pokrzywdzonej i w błąd wprowadzonej nie jest konieczna. Wprowadzenie sędziego w błąd nieprawdziwem zaręczeniem w miejsce przysięgi w celu uchylenia tymczasowego zabezpieczenia powództwa,, może stanowić wystę­ pek z art. 264 k. k. (13. VI. 1933, 3 K. 367/33).

Art. 286 k. k. 1. Do istoty czynu z § 1 art. 286 k. k. należy po stronie podmiotowej zamiar wyrządzenia szkody, choćby ewen­ tualny, po stronie zaś przedmiotowej — możliwość jej nastąpienia.

2. „ I n t e r e s e m " jest bądź istniejące bądź przyszłe dobro mate-rjalne lub osobiste, lub dobro idealne, związane z organizacją ży­ cia zbiorowego i prawidłowością jej funkcjonowania.

3. „Publicznym" jest interes zbiorowy organizacji społecznej, państwa lub samorządu, albo wogóle życia społecznego; „prywat­ n y m " jest interes poszczególnej jednostki.

4. Udzielanie przez nadzór więzienny więźniowi nienależnych udogodnień w czasie odbywania kary godzi w interes publiczny.

5. Nadużyciem władzy jest zarówno przekroczenie jej zakresu rzeczowego, jak działanie w tym zakresie, ale bez podstaw do jej wykonywania, byleby na szkodę interesu publicznego lub prywat­ nego. (31. V". 1933, 2 K. 285/33).

(7)

II. Prawo o wykroczeniach.

Art. 28. 1. Do zastosowania sankcji karnej z art. 28 pr. o wy­ kroczeniach nie wystarcza samo ustalenie, iż sprawca na miejscu pubłicznem krzyczał, a nawet ustalenie, iż krzyk był w zasadzie zdolny do zakłócenia spokoju, lecz wymagane jest stwierdzenie, że czyn ten rzeczywiście wywołał zakłócenie publicznego spokoju. (13. VI. 1933, 2 K. 366/33).

2. Zakłócenie spokoju publicznego zart. 28 prawa o wykro­ czeniach jest zarówno zupełne zburzenie owego „spokoju" jak i ta­ kie działanie sprawcy, które wywołuje oburzenie, poruszenie lub choćby tylko zaniepokojenie o charakterze pewnej powszechności. Okoliczność, że działanie sprawcy zdolne było spokój publicz­ ny zakłócić nie wypełnia jeszcze znamion przestępstwa z art. 28 prawa o wykroczeniach. (13. VII. 1933, 2 K. 460/33).

3. Spokojem publicznym w rozumowaniu art. 28 prawa o wy­ kroczeniach jest taki stan rzeczy, który w danem miejscu, porze i czasie, zgodnie z obowiązującemi przepisami prawnemi i ogólnie przyjętemi zwyczajami, uważa się za normalny i którego utrzyma­ nie leży w interesie publicznym.

Naruszenie spokoju publicznego polega na spowodowaniu wśród publiczności zaniepokojenia w postaci zatrwożenia bądź in­ nego wyprowadzenia z równowagi psychicznej jak n. p. wywołania uczucia złości, podniecenia, oburzenia, niesmaku i t. p. (20. VII. 1933, 2 K. 478/33).

III.. Kodeks postępowania karnego.

Art. 3 k. p. k. „Res iudicata" obejmuje czyn tylko o tyle, o ile nie było przeszkody prawnej do poddania go ocenie sądu w całej rozciągłości. (22. VI. 1933, 1 K. 378/33).

Art. 44 k. p. k. Użyty w art. 44 k. p. k. termin „stosunek oso­ bisty" oznacza przedewszystkiem stosunek bezpośredniej lub po­ średniej znajomości sędziego i strony, jednak taki, by stwarzał rozsądną i poważną postawę do powątpiewania w bezstronność sę­ dziego. Nie stanowi takiej podstawy sam przez się fakt utrzymy­ wania przez sędziego ze stroną stosunków koleżeńskich i urzędo­ wych. (13. VI. 1933, 2 K. 400/33).

Art. 45 k. p. k. 1. Sędzia, do którego odnosi się wyłączenie, nie może brać udziału w powzięciu postanowienia, dotyczącego wyłą­ czenia.

2. Termin zawity wniosku o wyłączenie (art. 45 § 3 k, p. k.) dotyczy wniosków, opartych na przyczynie wyłączenia istniejącej 12*

(8)

i znanej zgłaszającemu wniosek w czasie, kiedy zachowanie ter­ minu było możliwe.

3. Przekonanie sędziego, oparte na przestudiowaniu akt spra­ wy, nie może stanowić przyczyny wyłączenia.

4. Przyczynę wyłączenia stanowić mogą natomiast używanie przez sędziego na rozprawie form ironicznych, polemicznych i t. p., które świadczą o zajęciu przez sędziego już zgóry zdecydowanego stanowiska co do kwestyj faktycznych.

5. Gdy w sprawie bral udział sędzia wyłączony, to sąd nie był należycie obsadzony (bezwzględna przyczyna kasacyjna z p. b art. 514 k. p. k.). (31. V. 1933, 2 K. 266/33).

Art. 89 k. p. k. W myśl k. p. k. w przeciwieństwie do u. p. k, (niemieckiej) obrońca z urzędu jest wyznaczony dla całego toku sprawy, a nietylko dla jednej instancji. (12. V. 1933, 3 K. 280/33). Art. 110 lit c k. p. k. Okoliczność, że świadek był badany jako podejrzany o podżeganie lub pomoc w przestępstwie nie ma dla kwestji zaprzysiężenia go żadnego znaczenia, skoro o istnieniu po­ dejrzenia w znaczeniu przepisu art. 110 § 1 lit. c k. p. k. decydują fakty podejrzenie to uzasadniające nie zaś proceduralne stanowi­ sko jakie świadek zajmował w toku dochodzenia lub śledztwa. (30. VI. 1933, 3 K. 490/33).

Art. 137 k. p. k. Stwierdzenie przez biegłego niemożności udzie­ lenia kategorycznej odpowiedzi nie stwarza żadnej niejasności, na­ kładając jedynie na sąd obowiązek rozstrzygnięcia nasuwających się zagadnień w miarę możności, na podstawie innych okoliczno­ ści ujawnionych na rozprawie. (3. VII. 1933, 2 K. 233/33).

Art. 152 k. p. k. Obraza art. 152 k. p. k., jako odnoszącego się do dochodzenia, lub śledztwa, nie może spowodować uchylenia wy­ roku. (30. V. 1933, 3 K. 340/33).

Art. 238 k. p. k. Protokół, stanowiący w myśl art. 238 k. p. k. wyłączny dowód zachowania form postępowania, nie może być uz­ nany także za bezwzględny dowód co do istoty dokonywanej czyn­ ności a więc co* do treści zeznań przesłuchanych osób i złożonych przez nie oświadczeń, w tym względzie stanowi on taki sam do­ wód jak każdy inny i ulega swobodnej ocenie sądu. (26. VI. 1933, 3 K. 405/33).

Art. 328 k. p. k. Art. 328 k. p. k., będąc opartym nie na wy­ raźnej woli strony, decydującej o wszczęciu i do pewnego stadjum o istnieniu precesu, lecz na fikcji jej woli, nie może być rozszerza-jąco interpretowany, wobec czego nieusprawiedliwione niestawien­ nictwo oskarżyciela prywatnego można przyjąć tylko wtedy, jeżeli

(9)

okoliczności wskazane na wytłumaczenie przyczyny niestawiennic­ twa dają podstawę do zasadnego przekonania, że niestawiennictwo wynikło z winy samego oskarżyciela. (14. I I I . 1933, 4 K. 63/33).

Art. 360 k. p. k. 1. Głosy stron (art. 351 i 355 k. p. k.), które następują po zamknięciu przewodu sądowego, nie należą do oko­ liczności, ujawnionych w toku przewodu sądowego, i nierozważe-nie ich w wyroku nierozważe-nie stanowi żadnego uchybienia. (28. VI. 1933i, 2 K. 293/33).

2. Przyjęcie na niekorzyść oskarżonego b r a k u dowodu stanowi obrazę art. 360 i 379 k. p. k. (19 .V. 1933, 2 K. 291/33).

3. Treść wywodu apelacji nie może stanowić materjału dowo­ dowego w sprawie. (19. V. 1933, 2 K. 290/33).

Art. 371 k. p. k. Pozostawienie powództwa cywilnego bez roz­ poznania z powodu, że materjał, zebrany w sprawie karnej, nie wystarcza do jego rozstrzygnięcia, nie może stanowić zarzutu, że czyn przypisany oskarżonemu nie został ustalony. (26. V. 1933, 2 K. 314/33).

Art. 379 k. p. k. Przytoczenie w uzasadnieniu opinji biegłego, iż uszkodzenie ciała należy do kategorji bardzo ciężkich, bez po­ dania oceny tej opinji przez sąd, stanowi obrazę art. 379 k. p. k. (10. VII. 1933, 1 K. 408/33).

Art. 430 k. p. k. Niepostawienie pytań z art. 430 k. p. k. nawet mimo istnienia przesłanek w tym przepisie zawartych, nie należy do naruszeń prawa, k t ó r e b y z urzędu musiały być uwzględnione, lecz warunkiem ich uwzględnienia musi być wytknięcie tego uchy­ bienia w kasacji z wykazaniem, że uchybienie obraża prawa strony (art. 513 § 1 k. p. k.) i że mogło mieć wpływ na treść wyroku (art. 515 k. p. k.). (20. IV. 1933, 3 K. 194/33).

Art. 441 k. p. k. Przesądzenie przez Trybunał zgóry niemoż­ ności odparcia zgromadzonych przeciw oskarżonemu dowodów przeciwdowodami ofiarowanemi przez oskarżonego, obraża art. 9 oraz; art. 420 i 441 k. p. k., w myśl których Trybunał nie powinien ujawniać swego zdania co do winy oskarżonego, gdyż merytoryczna ocena sprawy należy do sędziów przysięgłych. (6. VI. 1933, 3 K. 377/33).

Art. 463 k. p. k. Odmowa przyznania prawa ubogich należy do kategorji postanowień, zamykających niezamożnym drogę do wyda­ nia wyroku (art. 463 k. p. k.), wobec czego pomimo skreślenia przez nowelę z dnia 1 września 1932 r. w art. 576 k. p. k. §-u 3j, mówiącego o prawie zaskarżenia odmowy przyznania prawa ubo­ gich, prawo to istnieje z mocy wspomnianego wyżej art. 463 k. p. k. (25. IV. 1933, 4 K. 225/33).

(10)

Art. 508 § 2 k. p. k. Postanowienie sądu apelacyjnego, przy­ znające prawo ubogich, mimo złożenia odnośnego wniosku po ter­ minie z § 2 art. 508 k. p. k., ma moc prawną i nie ulega zaskarże­ niu (art. 466 k. p. 'k.); nie jest również powyższe postanowienie bezwzględnie nieważnem orzeczeniem sadowem, pozbawionem z mocy samego prawa skutków prawnych, wobec czego czyni kasa­ cję dopuszczalną. (4, IV. 1933, 4 K. 161/33).

Art. 514 lit. b k. p. k. Protokulant nie należy do składu „sądu"' i zmiana jego w toku rozprawy nie pociąga za sobą konieczności przeprowadzenia rozprawy od początku.

Kwestja wyłączenia lub niewylączenia protokulanta nie może być przedmiotem badań w toku instancyj, kończy się ona bowiem ostatecznie postanowieniem „właściwego'' sędziego t. j. sędziego, przy którym protokulant urzęduje. (27. VI. 1933, 1 K. 403/33).

Art. 537 k. p. k. Przepis p. a) art. 500 k. p. k. stanowi grani­ cę, poza którą sąd odwoławczy nie może wyjść nawet w razie uchy­ lenia poprzedniego wyroku II instancji (art. 537 k. p. k.).

Przyjęcie łagodniejszej kwalifikacji nie uzasadnia konieczno­ ści złagodzenia kary, która mieści się w granicach nowej kwalifika­ cji. (9. VI. 1933, 3 K. 388/33).

Art. 574 k. p. k. W sprawie wszczętej przez kilku oskarżycieli prywatnych winna być w myśl art. 574 § 1 k. p. k. złożona zaliczka przez każdego oskarżyciela.

Gdy mimo to sąd wbrew § 3 art. 574 k. p. k. sprawy ni« po­ zostawił bez biegu, oskarżyciele w toku postępowania mogą oświad­ czyć,, który z nich zaliczkę wpłacił, a wówczas sprawa w stosunku do oskarżyciela, który złożył zaliczkę, toczy się dalej, co do innych pozostaje bez biegu. (29. V. 1933, 3 K. 218/33).

Art. 602 k. p. k. Okoliczności, które w myśl art. 602 k. p. k. zdolne są spowodować wznowienie postępowania, muszą mieć moc takiego dowodu, któryby z logiczną konsekwencją wyłączał zasad­ ność ustaleń, na których oparto wyrok. (11. V. 1933, 3 K. 12/33).

Art. 641 § 3 k. p. k. Wadliwość orzeczenia karnego władzy ad­ ministracyjnej, w którem zamiast określenia czynu powołano się na doniesienie, nie uzasadnia niedopuszczalności postępowania są­ dowego. (26. VI. 1933, 2 K. 236/33).

IV. Ustawa karna skarbowa z 18 marca 1932 (Dz. Ust. poz. 355). Art. 24 u. k. s. W myśl art. 24 u. k. s. z 1932 r. do przyjęcia „zawodowości'' konieczne jest ustalenie umyślności nietylko trze­ ciego lub dalszego przestępstwa (co wystarczało według art. 24 u. k. s. z; 1926 r.). lecz także i dwu poprzednich przestępstw. (22. V. 1933, 3 K. 301/33).

(11)

Art. 31. u. k. s. Zastosowanie art. 31 u. k. s. jest prawem sądu i zależy wyłącznie od jego swobodnego uznania. Jeśli jednak sąd, przyznawszy wyjątkowo ważne okoliczności łagodzące z § 1 art. 31 u. k. s., nie stosuje nadzwyczajnego złagodzenia kary, winien to uzasadnić. (11. VII. 1933, 3 K. 477/33).

Art. 47 § 3 u. k. s. Za „deklarującego" towar w rozumieniu § 3; art. 47 u. k. s. uważać należy nietylko tego, kto zajmuje się technicznem wypełnieniem formalności celnych, lecz także tego, kto kieruje wypełnieniem tych formalności, choćby zleconych ko­ mu innemu., (6. VI. 1933, 3 K. 405/33).

Art. 84 i 88 u. k. s. Istotą przestępstwa z art. 45 p. 2 i art. 84 u. k. s. jest wprowadzenie do Polski z zagranicy przedmiotów z naruszeniem przepisów o opłatach celnych i obrocie towarowym z zagranicą, bez względu na pochodzenie przedmiotu przemy­ conego.

Art. 88 u. k. s. dotyczy machinacyj, popełnionych w kraju z krajowym spirytusem.

Skazanie za przewiezienie lub przechowanie większej ilości ba­ niek przemyconego spirytusu, niż wskazywał akt oskarżenia, jest zgodne z ustawą, jeżeli tylko oskarżenie i wyrok dotyczą tego sa­ mego zdarzenia faktycznego. (20. VI. 1933, 3 K. 471/33).

Art. 122 u. k. s. Art. 122 u. k. s. stwarza domniemanie prawne (praesumptio iuris et de iure), iż dopuszczenie się określonych w tym przepisie czynów nastąpiło w celu uszczuplenia podatku od wina i miodu syconego.

W myśl art. 4 L. 1 a ustawy z dn .1. VII. 1925 (Dz, U. poz. 525/25) obowiązek uiszczenia podatku od win zagranicznego po­ chodzenia po choćby niezawinionem odebraniu towaru ze składu celnego istnieje nadal; niewykonanie tego obowiązku stanowi prze­ stępstwo z art. 121 u. k. s., dokonane z chwilą wypuszczenia nieo-banderolowanych flaszek do wolnego obrotu (art. 122 L. 5 u. k. s.). (13. VI. 1933, S K. 373/33).

Art. 133 u. k. s. Zarówno w myśl art. 133 L. 2 u. k. s. z 1932 r., jak i art. 132 L. 2 u. k. s. z 1926 r., towary, pochodzące z kontyn­ gentu Wolnego Miasta Gdańska, na podstawie p. 3 art. 212 zał. do umowy polsko-gdańskiej z 1921 r. uważa się za pochodzące z za­ granicy i do wwozu do Polski zakazane.

Przez opuszczenie w art. 46 u. k. s. z 1932 r. zbędnych słów „przez uchylenie się od kontroli skarbowej", żadna zmiana w sto­ sunku do art. 47 u. k. s. z 1926 r. nie nastąpiła. (22. V. 1933, 3 K. 301/33).

(12)

Y. Ustawa o państwowym podatku przemysłowym (tekst jednolity Dz. Ust. poz. 110132).

Art. 9. Wykonywanie samodzielnego wolnego zajęcia zawodo­ wego architekta inżyniera w rozumieniu art. 9 ust. o p. p. p. nie wyłącza możliwości prowadzenia przez tę samą osobę przedsię­ biorstwa robót i dostaw (art. 5 pkt. 4 cyt. ust.), przedsiębiorstwa budowlanego lub biura technicznego (art. 18 lit. d) albo też innego przedsiębiorstwa, podpadających zależnie od rodzaju spełnianych czynności, przedmiotu i sposobu prowadzenia przedsiębiorstwa, pod normy taryfy stanowiącej załącznik do art. 23 ust. o p. p. p. (Cz. II A. V, VI lub też C XIX).

Pojęcia samodzielnego wolnego zajęcia zawodowego archi­ tekta, inżyniera, uzasadniającego zwolnienie od obowiązku wyku­ pienia świadectwa przemysłowego (art. 9 cyt. ust.), nie określa usta­ wa o podatku przemysłowym, wedle jednak art. 2 L. II rozp. Prez. Rz. o prawie przemysłowem praca zawodowa architektów, inżynie­ rów i t d. nie jest przemysłem w rozumieniu tego prawa i nie pod­ lega jego przepisom. Prawo wykonywania samodzielnego wolnego zajęcia zawodowego tego rodzaju jest prawem podmiotowem o cha­ rakterze osobistym w przeciwieństwie do praw na przedsiębior­ stwie, mających inny charakter, zależny raczej od przedmiotu i składu przedsiębiorstwa.

Przeprowadzenie granicy między temi dwiema kategorjami pojęć i praw zależne jest przedewszystkiem od ustalenia rodzaju i zakresu zajęć i czynności (umów) wykonywanych przez architek­ tów, inżynierów i t. d. oraz od oceny, czy zajęcia te i czynności wchodzą w zakres samodzielnego zajęcia zawodowego architekta, inżyniera i t. d.,, przyczem podstawą dla tej oceny mogą być prze­ pisy, wydane przez władze nadzorcze (Min. Robót Publicznych), opinje władz korporacyjnych i t. d. (13. VI. 1932, II. 3 K. 225/32).

Art. 14. ust. 3. Art. 14 ust. 3 ust. o państw, podatku przemysł, nie odnosi się do sprzedaży mięsa połączonej z wyrębem. (17. III. 1933, 4 K. 87/33).

Art. 22. Przez oddzielny skład, wymagający wykupienia karty rejestracyjnej, rozumie się stałe pomieszczenie dla celów przewi­ dzianych w art. 22 ust. o państwowym podatku przemysłowym. (8. VI. 1933, 2 K. 350/33).

Art. 23. 1. Ustawa o państw, podat. przemysł, w znowelizowa-nem brzmieniu odróżnia rzeźnictwo od wyrębu mięsa, wobec cze­ go prowadzący obydwa te zajęcia jest obowiązany do wykupna dwuch odrębnych świadectw przemysłowych. (17. III. 1933, 4 K. 87/33).

(13)

2. Cechą, odróżniającą jedną kategorję młynów od drugiej, jest suma średnic wszystkich par żaren zainstalowanych we mły­ nie, nie zaś ilości żaren. (15. V. 1933, 2 K. 194/33).

3. Pod określone w Cz. II A. 8 kat. II pkt. 2 lit. j) taryfy stano­ wiącej zał. do art. 23 ustawy o państw, podat. przemysł, jako wy­ jątek ubrania ludowe i robotnicze mogą być podciągnięte nietylko takie ubrania, które zarówno dzięki gatunkom użytych na nie ma-terjałów jak i przez charakterystyczną swą formę (bluzy robotni­ cze, kombinacje ślusarskie, szofcrskie) są ubrania ludowemi czy robotniczemi, ale także i takie ubrania zwykłe,, które jakkolwiek formą czy krojem swoim tym wymogom nie odpowiadają, to jed­ nakowoż tak przez tańszy i oszczędny rodzaj materjałów, z któ­ rych są sporządzone jak i dzięki swemu skromnemu krojowi i wy­ robowi są pospolicie przeznaczone dla ludu i robotników i przez nich do pracy codziennej bywają stale używane, choćby nawet po­ czątkowo (zaraz po nabyciu) w tym kierunku miały być oszczędza­ ne i inaczej używane. (6. VII. 1933, 2 K. 454/33).

Art. 34. Art. 34 ust. o państw, podatku przemysł, nie dotyczy zasad, od których zawisła ocena, czy podatnik posiadał należyte świadectwo, i w jaki sposób ujawniono okoliczności uzasadniające dodatkowy wymiar jest obojętne. (13. VI. 1933, 2 K. 380/33).

VI. Rozporządzenie Min. Spraw Wewn. z 20 lutego 1923 r. w sprawie obowiązku ujawniania cen przedmiotów powszedniego

użytku (Dz. Ust. poz. 139).

§§ 1 i 2. Ani rozp. Ministra Spraw Wewnętrznych z 20 lutego 1923 r., które nakłada obowiązek wywieszania w sklepie cennika, ani ustawa z 31 lipca 1924 r. (Dz. U. poz. 724) o języku państwo­ wym, nie zakazują sporządzenia cennika w języku nie polskim. (2. VI. 1933, 2 K. 345/33).

VII. Ust. z 1. VII. 1926 o opłatach stemplowych (Dz. Ust. poz. 570 i poz. 413132).

Art. 39. Dla ustalenia faktu „ofiarowywania na sprzedaż" znaczków stemplowych wystarcza samo przechowywanie ich w skle­ pie, przeznaczonym do ich sprzedaży. (11. V. 1933, 2 K. 234/33).

VIII. Rozp. Prez. Rz. P. z 10 czerwca 1927 r. o wykonywaniu praktyki dentystycznej (Dz. Ust. poz. 476).

Art. 12. Umieszczenie szyldu o pracowni zębów sztucznych, je­ śli właściciel pracowni nic miał styczności z publicznością i wyra­ biał jedynie zęby sztuczne dla lekarzy dentystów lub na ich

(14)

zamó-wienie w charakterze rzemieślnika nie stanowi podstawy do zasto­ sowania art. 13 rozp. Prez. Rzplitej z 10 czerwca 1927 o wykony­ waniu praktyki dentystycznej (Dz. U. poz. 476/27). (30. V. 1933, 2 K. 948;32).

IX. Rozp. Prez. Rz. P. z 22 marca 1928 r. o postępowaniu karno-administracyjnem (Dz. Ust. poz. 365).

Art. 10. Przepis w art. 10 rozp. Prez. Rz. P. o post. karno-administracyjnem stosować nie można dopiero wówczas, gdy prze­ pis szczególny wyraźnie wyłącza dopuszczalność karania za ten sam czyn tak w drodze administracyjnej jak i sądowej. (26. VI. 1933, 2 K. 236/33).

X. Rozp. Prez. Rz. P. z 7 października 1932 r., prawo o ustroju adwokatury (Dz. Ust. poz. 733).

Art. 24. 1. Za nadużycie wolności przy wykonywaniu czyn­ ności zawodowych, stanowiące ściganą z oskarżenia prywatnego zniewagę, popełnione nie na szkodę strony, jej zastępcy, świadka lub biegłego, a na szkodę innych osób, adwokat odpowiada jak za zwykłe przestępstwo przed powszechnym sądem karnym. (3. V. 1933, 4 K. 193/33). St. Błeszyński,

Prokurator Sądu Najwyższego. ORZECZNICTWO CYWILNE SĄDU NAJWYŻSZEGO

(B. ZABÓR ROSYJSKI) Prawo o małżeństwie 1836 r.

Art. 62. Wyrok Sądu Duchownego, stanowiący rozłączenie co do stołu i łoża, pod względem uznania winy jednego z małżonków, jako podstawy wyrzeczenia separacji, ma wpływ stanowczy na okre­ ślenie stosunków cywilnych tychże małżonków, pozostawione sądom cywilnym, które w tym razie nie wypowiadają się już samodzielnie w przedmiocie winy, natomiast oddalenie powództwa separacyjnego nie stwierdza zgoła wzmiankowanej winy, która więc w poszczegól­ nych sprawach cywilnych może być ustalana na tle okoliczności czynu. (10. VIII. 199, I. C. 1171/32).

Art. 208. Postanowienia prawa w przedmiocie obowiązku mał­ żonków dostarczania sobie nawzajem wsparcia i pomocy tudzież ży­ wienia, utrzymywania i wychowania swych dzieci (art. 208 Pr. o małż., art. 237 K. C. K.) wchodzą w zakres porządku publicznego, a tem samem nie może mieć znaczenia zrzeczenie się przez osobę uprawnioną samego prawa do alimentów, natomiast zrzeczenie się

(15)

dochodzenia oznaczonych ściśle i likwidalnych żądań alimentarnych nie dotyczy porządku publicznego. (17. VIII. 1933, C. I. 529/33).

Art. 221. Art. 221 Pr. o małż. dotyczy urządzenia między mał­ żonkami ogółu ich stosunków majątkowych po rozpoczęciu sprawy o unieważnienie lub rozwiązanie małżeństwa albo też rozłączenie co do stołu i łoża i przepisuje notarjalną formę umowy podobnie, jak to ma miejsce w umowie przedślubnej (art. 207 K. C. P.), ze względu na interes osób trzech, bynajmniej zaś nie stoi na prze­ szkodzie do przyjęcia na siebie obowiązku alimentacji przez jed­ nego ze współmałżonków względem drugiego pismem z podpisem prywatnym. (14. IX. 1933, I. C. 813/33).

Kodeks Cywilny Napoleona.

Art. 553. Prawa, z których korzysta ten, kto wzniósł budynek na cudzym gruncie, nie są prawem własności do nieruchomości, gdyż to przysługuje właścicielowi gruntu, a są to bądź prawa włas­ ności do materjałów, z których wzniesiono budynek, jeśli ów trzeci go zabiera i usuwa, bądź też prawa do odszkodowania, które nie mają charakteru rzeczowego; wobec tego zawarta przez osobę, któ­ ra wzniosła dom na całym gruncie, umowa sprzedaży tego domu nie nadaje nabywcy prawa własności do nieruchomości i spór o rozwią­ zanie takiej umowy nie jest wyłączony z właściwości sądów grodz­ kich. (11. VIII. 1933, I. C. 1383/32).

Art. 812. Zapisobierca pod tytułem ogólnym jest uprawniony, jako osoba interesowana, do zgłoszenia wniosku z art. 812 K. C.

(14. IX. 1932, C. I. 75/33).

Art. 1134. Ustawodawstwo nasze, obowiązujące w h. zaborach rosyjskim i austrjackim, przewiduje normy prawne tylko dla umów zbiorowych w rolnictwie i z dozorcami domowymi, pozostałe zaś umowy zbiorowe, dotyczące innych dziedzin pracy, nie podlegają żadnym specjalnym przepisom, wobec czego umowy takie, jak rów­ nież i skutki tych umów, winny być oceniane z punktu widzenia przepisów obowiązującego prawa cywilnego. (15. III. 1933, I. C. 1625/32).

Art. 1328. Cesja wierzytelności osobistej, chociażby dokonana aktem prywatnym, obowiązuje nietylko strony kontraktujące, lecz także ich wierzycieli, wierzyciel bowiem, kierując egzekucją do wierzytelności swego dłużnika, wykonywa jego prawa, nie może więc być w innej sytuacji, niż dłużnik w stosunku do swego dłuż­ nika. (7. IX. 1933, I. C. 2623/32).

Art. 1384. Ustanowiona w art. 1384 ust. 1 odpowiedzialność nie wiąże się bynajmniej z przymiotem właściciela jako też nie jest

(16)

zgoła uzależniona od wykonywania przezeń zarządu, lecz odpo­ wiedzialnym za szkody i straty, spowodowane przedmiotem mart­ wym, może się stać tylko ten, kto rzecz taką faktycznie dozoruje. (13. VII. 1933, I. C. 2283/32).

Art. 1728. Ze względu na charakter i przeznaczenie tego ro­ dzaju budynków jak kioski, wznoszonych na ruchliwych ulicach i placach miejskich dla wygody mieszkańców i ściśle dostosowa­ nych do ruchu i warunków dużego miasta, przebudowę kiosku przez dzierżawcę, połączoną z powiększeniem jego wymiarów i zmianą zewnętrznego wyglądu, dokonaną bez zezwolenia władz miejskich, należy uważać za korzystanie z przedmiotu najmu nie­ zgodne z jego przeznaczeniem, co w myśl art. 1729 w związku z art. 1728 K. C. upoważnia do żądania rozwiązania umowy, nie­ zależnie od tego, czy Magistrat poniósł z tego powodu jakiekol-wiek straty i jak się to odbiło na estetycznym wyglądzie kiosku. (13. VI. 1933, I. C. 1308/32).

Art. 2244. Wniosek o przerachowanie, bez którego egzekucja nie mogłaby być prowadzona, stanowi czynność procesową, zmie­ rzającą do egzekucji i objętą art. 2244 K. C, a przez to skutku­ jącą przerwanie przedawnienia. (19. VII. 1933, I. C. 1718/32).

Kodeks handlowy, obowiązujący w b. Król. Polskiem. Art. 506. Przyjęcie do stanu biernego masy upadłości nie two­ rzy nowego tytułu wierzytelności, lecz jest tylko dowodem, że zgła­ szający się wierzyciel usprawiedliwił swój przymiot wierzyciela i może w tym charakterze uczestniczyć w dalszem postępowaniu upadłościowem; przeto dowodem istnienia długu nie może być wy­ łącznie protokół sprawdzenia, zwłaszcza, gdy chodzi o wierzytel­ ność wekslową,, która winna być stwierdzona posiadaniem wekslu. (24. VIII. 1933, I. C. 1919/32).

Ustawa hipoteczna 1818 r.

Art. 47. Współwłaściciel nieruchomości, odpowiedzialny hipo­ tecznie, ze względu na zasadę niepodzielności hipoteki, za całość obciążającego nieruchomość długu, odpowiada z nieruchomości, w razie gdy stał się właścicielem całej tej nieruchomości, wskutek nabycia jej na licytacji w drodze działów, za całkowitą sumę po­ wyższego długu, chociażby postąpiony przez niego szacunek nie pokrywał tego długu. (17. VIII. 1933, I. C. 305/33).

Art. 131. Sukcesor, przepisujący na siebie cały spadek z wie­ dzą o istnieniu innych spadkobierców, którzy w terminie preklu-zyjnym do hipoteki się nie zgłosili, lecz spadku się nie zrzekli,

(17)

przywłaszcza sobie cudze prawa, nie mając żadnych praw do części spadku, które stosownie do liczby sukcesorów, powołanych do dzie­ dziczenia, na innych spadkobierców przypadają; ponieważ zaś legi­ tymując się do całego spadku, nie może on nie mieć świadomości o nieposiadaniu przez siebie słusznego ku temu tytułu, musi być uznany za działającego w zlej wierze.

Sukcesor, który wylegitymował siebie do spadku, składającego się z sumy hipotecznej, z pominięciem praw drugiego sukcesora i który następnie otrzymał od dłużnika całą tę sumę, obowiązany jest pokryć współsukcesorowi wyrządzoną mu szkodę, a więc wy­ płacić mu przypadającą na niego część sumy w takiem przeracho-waniu, jakiemby ta suma podlegała, gdyby nadal na hipotece fi­ gurowała, czyli z zastosowaniem stawki z daty powstania wierzy­ telności, a nie z daty, kiedy sumę tę od dłużnika otrzymał. (18. T. 1933, I. C. 2624/32).

Prawo o przywilejach i hipotekach z 1825 r.

Art. 15. Nabywca nieruchomości, obciążonej hipoteką prawną, nie może żądać wykreślenia tej hipoteki na zasadzie doręczonego mu przez poprzedniego właściciela nieruchomości aktu, w 'którym wierzyciel zgodził się na powyższe wykreślenie, gdy na mocy in­ nego aktu wykreślenie uzależnione było od pewnego warunku, któ­ ry spełniony nie został. (17. VIII. 1933, I. C. 1440/32).

Prawo cywilne Ziem Wschodnich (t. X. cz. 1 Zb. Pr.) Art. 1679. Żaden przepis prawa nie zabrania zobowiązywać się do sprzedaży majątku, który nie jest jeszcze własnością zobowiąza­ nego, gdyż umowa przyrzeczenia sprzedaży czy to z zadatkiem, czy też bez zadatku, jest zobowiązaniem osobistem i nie przenosi na przyszłego nabywcę praw rzeczowych, w razie zaś niewykona­ nia jej przez sprzedającego, powoduje obowiązek zwrotu zadatku i wynagrodzenia szkód; tem mniej może być przeszkodą do zawar­ cia umowy przyrzeczenia sprzedaży brak faktycznego posiadania ze strony przyrzekającego sprzedać majątek. (4. IV. 1933, I. C. 1042/32).

Ogólna ustawa ros. kolei żelaznych (Zb. Pr. t. XII, cz. 1). Art. 135. Przepisy art. 135—137 Og. ust. ros. kolei żel. mają zastosowanie w sprawach o odszkodowaniu przy eksploatacji kolei użytku publicznego, a nie kolejek, urządzonych wyłącznie dla po­ trzeb określonego przedsiębiorstwa skarbowego. (13. VII. 1933, I. C. 2283/32).

(18)

Ustawa 13/26. V. 1913 r. o zastosowaniu do Król. Polskiego zasad zdania Rady Państwa 3. VI. 1902 r. o polepszeniu losu dzieci nie­

ślubnych (Zb. pr. i r. Nr. 114 poz. 998).

Art. 6. Dowód z analizy krwi w sprawie o alimenty dla dziecka nieślubnego może mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu w tej mierze jedynie w razie stwierdzenia poprzednio przez Sąd innemi danemi sprawy pewnej zasadności podstawy roszczeń alimentowych matki dziecka nieślubnego, stanowiąc uzupełnienie tych danych i nadając im moc przekonywającą, sam zaś w siebie nie może' de­ cydować względem ojcostwa. (30. VIII. 1933, I. C. 1463/32).

Ustawa elektryczna z d. 21. III. 1922 r. (Dz. U. poz. 277).

Art. 1. Spór między dwoma zakładami elektrycznemi, działają-cemi na mocy uprawnień rządowych, w kwestji, który z nich jest uprawniony do zasilania prądem pewnego objektu, podlega roz­ poznaniu sądów powszechnych, jeżeli objekt ten znajduje się na terenie uprawnień jednego z powyższych zakładów,, natomiast je­ żeli rzeczony objekt położony jest na terenie obu uprawnień, je­ dynie organy administracyjne właściwe są do wydania orzeczenia, która z elektrowni i w jakim zakresie ma go zasilać. (21. VI. 1933., I. C. 1348/32).

Ustawa z 11. IV- 1924 r. o ochronie lokatorów (Dz. U. poz. 406).

Art. 11 ust. 2 lit. „a". Wniesienie skargi sądowej i wdrożenie egzekucji przeciwko lokatorowi o zaległe komorne stanowi upo­ minanie o zapłatę tego komornego w rozumieniu art. 11 ust. 2 lit. „ a " ustawy o ochr. lok., jeżeli więc lokator powyższej należności nie uiścił, uzasadnione jest wystąpienie wynajmującego z żądaniem jego eksmisji, chociażby nie miało miejsca upomnienie lokatora o zapłatę komornego za czas późniejszy. (31. VIII. 1933, I. C. 2530/32).

Art. 20. Różnica między sumą komornego, obliczoną z uwzględ­ nieniem stawki, która służyła uprzednio najemcy za podstawę do uiszczenia należności, a sumą komornego, wyprowadzoną na pod­ stawie stawki, później ustalonej przez Urząd Rozjemczy, podlega uiszczeniu przez najemcę dopiero za czas od ustalenia tej stawki. (25. VII. 1933, I. C. 1183/32).

Art. 28. Przepis art. 28 ustawy o ochr. lok. nie stoi bynajmniej na przeszkodzie zastosowaniu zamieszczonego w umowie najmu wa­ runku, iż obowiązek dokonywania wszelkich napraw w czasie trwa­ nia kontraktu ciąży na lokatorze, pomieniony bowiem przepis, bę­ dący powtórzeniem zasady, wyrażonej w p. 2 art. 1719 K. C,

(19)

re-guluje stosunek stron na wypadek milczenia w: tej materji umowy

najmu i nie pozbawia stron możności w inny sposób swe prawa i obowiązki unormować. (7. IX. 1933, I. C. 1753/32).

Rozporządzenie Prezydenta Rzp. z d. 14. V. 1924 r. o przerachowa-niu zobowiązań (Dz. U. 1925 r. poz. 213).

§ 5. Obowiązek udowodnienia, iż nieruchomość w maju 1924 r. nie podlegała ochronie lokatorów, ciąży na wierzycielu, powołują­ cym się na tę okoliczność celem uzyskania wyższego przeracho­ wania. (18. V. 1933, I. C. 2624/32).

§ 9. Gdy wierzytelność obciąża dwie nieruchomości — jedną, niepodlegającą ochronie lokatorów, i drugą, podlegającą tej ochro­ nie, do całej pomienionej wierzytelności hipotecznej winna być za­ stosowana jedna miara przerachowania, bądź z § 5 rozp. walor., bądź z § 6, bądź miara pośrednia, nie może zaś być wierzytelność co do jednej z tych nieruchomości przerachowana na 50% i co do drugiej na 25%. (13. VI. 1933, I. C. 2458/32).

§ 11. Za ważne przyczyny do podwyższenia ustawowej miary przerachowania należności z pożyczki winny być uznane zarówno nłerównomierność stanu majątkowego stron, jak i okoliczność, że dłużnik osiągnął zysk z pożyczonych pieniędzy, który w tej czy w in­ nej formie pozostał w jego majątku; przytem określenie w tym przypadku stopnia podwyższenia miary przerachowania pozosta­ wione jest, wobec braku wskazań co do tego ustawy, uznaniu Sądu meriti,, opartemu na względach słuszności. (21. IX. 1933, I. C. 2625/32).

§ 33 ust. 1. Zgodnie z ust. 1 § 33 rozp. walor, przewidzianemu w tym przepisie wyższemu przerachowaniu podlegają zabezpiecze­ nia hipoteczne należności, wymienionych w § 29 pod lit. „a", ten ostatni zaś przepis dotyczy między innemi „niespłaconej ceny kup­ na", przyczem żadnego zastrzeżenia, iżby mowa w nim była tylko o reszcie ceny kupna nieruchomości, nie zawiera, niema więc pod­ stawy do wprowadzenia takiego ograniczenia i wyłączenia z pod działania powyższego przepisu reszty ceny kupna innych objektów, poza nieruchomościami. (11. VIII. 1933, I. G. 1350/32).

Rozporządzenie Prezydenta Rzp. z d. 30. V. 1924 r. o połączeniu państwowych instytucyj kredytowych w Bank Gospodarstwa Kra­

jowego (Dz. U. poz. 477).

Art. 1. Droga sądowa nie jest wyłączona dla sporów, wynikłych ze stosunku służbowego zastępców dyrektorów Banku Gospodar­ stwa Krajowego. (24. VIII. 1933, I. C. 1548/32).

(20)

Prawo wekslowe z d. 14. XI. 1924 r. (Dz. U. poz. 926). Art. 8. Odpowiedzialność osobista podpisującego weksel bez należytego upoważnienia ma charakter pomocniczy i może zachodzić wtedy, gdy zastąpiony uchyla się od wykonania zobowiązania, nie istnieje więc, jeżeli osoba zastąpiona później uznała dług. (1. VI. 1933, I. C. 1014/32).

Rozporządzenie Rady Ministrów z d. 29. III. 1926 r. o stosunku służbowym i uposażeniu emerytalnem pracowników P. K. O.

(Dz. U. poz. 188).

§ 83. Z przepisów, dotyczących uposażenia służbowego i eme­ rytalnego pracowników Pocztowej Kasy Oszczędności, nie wynika, aby z przyznanej pracownikowi odprawy należało potrącić składki, podlegające przekazaniu Zakładowi Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. (24. VIII. 1933,, I. C. 1974/32).

Rozporządzenie Prezydenta Rzp. z d. 5. XI. 1927 r. w sprawie zmiany ustroju pieniężnego (Dz. U. poz. 855).

Art. 14. Przepis ten, stanowiący, że wszelkie zobowiązania, opiewające na złote w złocie, których tytuły powstały przed wej­ ściem w życie tego rozporządzenia, ulegają przeliczeniu w stosunku 1 złoty w zlocie, na jaki zobowiązanie opiewa, równy 1,72 złotego w złocie, płatnego w sposób, przewidziany w art. 16 rozporządze­ nia, nie ma zastosowania, gdy strony same określiły, w jaki sposób na być dokonane obliczenie sumy, podlegającej, zgodnie z umową, wypłacie w złocie lub banknotach według wartości złota. (31. VIII. 1933, I. C. 1214/33).

Rozporządzenie Prezydenta Rzp. z d. 24. XI. 1927 r. o ubezpieczeniu pracowników umysłowych (Dz. U. poz. 911).

Nie jest zgodne z ustawą potrącenie z przyznanej pracowni­ kowi Pocztowej Kasy Oszczędności przy rozwiązaniu umowy od­ prawy ośmioprocentowej składki na rzecz Zakładu Ubezpieczeń, przewidzianej w art. 120 rozporządzenia Prezydenta Rzp. z d. 24. XI. 1927 r. poz, 911. (24. VIII. 1933, I. C. 1974/32),

Rozporządzenie Prezydenta Rzp. z d. 23. XII. 1927 r. o zapobie­ ganiu upadłości (Dz. U. 1928 r. poz. 20).

Art. 23. Bieg przedawnienia roszczeń z weksli do dłużnika, 'korzystającego z odroczenia wypłat, należy zgodnie z art. 23 roz­ porządzenia o zapobieganiu upadłości uważać za zawieszony na

(21)

czas trwania odroczenia, bez potrzeby dokonania „zgłoszenia ro­ szczenia wekslowego w postępowaniu u k ł a d o w e m " , o k t ó r e m to zgłoszeniu mowa jest w art. 71 p. „ b " prawa wekslowego jako o „jednym i wyłącznym" fakcie, przerywającym przedawnienie, al­ bowiem w chwili wejścia w życie prawa wekslowego prawo o zapo­ bieganiu upadłości nie istniało, nie mógł więc prawodawca wekslo­ wy mieć na myśli tego prawa. (28. VI. 1933, C. I. 189/33).

Rozporządzenie Prezydenta Rzp. z d. 16. III. 1928 r. o umowie o pracę pracowników umysłowych (Dz. U. poz. 323). Art. 2. Przepis art. 2 in fine rozporządzenia z d. 16 marca 1928 r. poz. 323 nie wymaga, aby pracownicy w nim wyszczegól­ nieni korzystali ze wszystkich świadczeń i uprawnień, przysługu­ jących na mocy przepisów ustawowych pracownikom umysłowym, i same użycie w nim liczby mnogiej nie daje podstawy do wniosku, iż pracownik, korzystający z jednego takiego uprawnienia, miałby być pozbawiony dobrodziejstw, z prawa tego dlań wynikających. (23. III. 1933, I. C. 2172/32).

Art. 19 i 29. Tekst rozporządzenia o umowie o pracę pracown. umysł, nie daje podstaw do przypuszczenia, iż art. 19 i 29 nie sto­ sują się w swych postanowieniach, dotyczących powołania pracow­ nika na ćwiczenia wojskowe, do umów zawartych na okres próbny. (28. III. — 11. IV. 1933, I. C. 1960/32).

Art. 32. Wyliczenie w art. 32 przypadków, kiedy pracodawca może niezwłocznie rozwiązać umowę, jest przykładowe tylko, a nie wyczerpujące, i pracodawca ma prawo rozwiązać umowę i w in­ nych ważnych przypadkach, a do takich ważnych przypadków na­ leży nieuczciwe postępowanie pracownika w związku z wykony­ waniem obowiązków pracy; w takich razach Sąd powinien wszech­ stronnie rozważyć stwierdzone zarzuty pracodawcy i nie może po­ przestać na zaznaczeniu, że zachowywanie się pracownika nie było ze szkodą majątkową dla pracodawcy. (25. VII. 1933, C. I. 406/33). Art. 36. Prekluzyjny termin miesięczny z art. 36 ust. 2 rozpo­ rządzenia z d. 16 marca 1928 r. poz. 323 liczy się dopiero od dnia, w którym pracownik po ustaniu choroby zgłosił się do pracy, a nie od dnia upływu 3-chmiesięcznego okresu choroby. (18. V. 1933, I. C. 2545/32).

Rozporządzenie Prezydenta Rzp. z d. 22. III. 1928 r. o sądach pracy (Dz. Ust. poz. 350).

Art. 6 lit. „ c " . Niema podstawy do wyłączenia z pod właści­ wości sądów pracy roszczeń pracownika umysłowego, opartych na

(22)

przepisie art. 112 rozporządzenia z d. 24. X. 1927 r. o ubezpiecze­ niu pracowników umysłowych, jako ściśle związanych ze stosun­ kiem pracy i z tego stosunku wynikających. (12. V. 1933, C. I. 605/33).

Ustawa postępowania cywilnego 1864 r.

Art. 332. Przytoczenie innych niż pierwotnie wysunięte oko­ liczności na usprawiedliwienie wyższej miary przerachowania po­ szukiwanej należności nie stanowi zabronionej przez ustawę zmia­ ny podstawy powództwa. (7. IX. 1933, I. C. 2753/32).

Kodeks postępowania cywilnego z d. 29. XI. 1930 r. (Dz. Ust. 1932 r. poz. 934).

Art. 424 § 2. Założenie skargi kasacyjnej na postanowienie Sądu drugiej instancji, odmawiające przyznania prawa ubogich, jest dopuszczalne zgodnie z art. 424 § 2 k. p. c. Dopuszczalność skargi kasacyjnej ograniczona jest jednak przepisami art. 425 k. p. c, dozwolona więc jest w materji prawa ubogich o tyle tylko, o ile orzeczenie co do samego roszczenia powoda mogłoby ze względu na przedmiot być zaskarżone kasacyjnie. (13. X. 1933, C. I. 1640/33).

ORZECZNICTWO SĄDU KARTELOWEGO Ustawa o kartelach z d. 28. III. 1933 r. (Dz. Ust. poz. 270).

Art. 1. Przez kartel w pojęciu ustawy z d. 28 marca 1933 r., obejmującej, prócz karteli w ścisłem tego słowa znaczeniu, też tru­ sty, koncerny i inne temu podobne ustroje gospodarcze, należy ro­ zumieć wolne, oparte na umowie porozumienie lub zrzeszenie przedsiębiorstw tej samej gałęzi wytwórczości łub wymiany, ma­ jące na celu, drogą wzajemnych zobowiązań uczestników umowy, kontrolę lub regulowanie produkcji, zbytu, cen i warunków wy­ miany.

Art. 4. Ceną gospodarczo usprawiedliwioną jest cena równa lub zbliżona do najniższych możliwych w danym czasie i kraju kosztów produkcji danego artykułu, przy uwzględnieniu także zy­ sku przedsiębiorcy. Jednakże samo ustalenie, że ustanowiona przez kartel cena odbiegała od pojęcia ceny gospodarczo usprawiedli­ wionej, nie upoważnia jeszcze do stwierdzenia,, że przez to cena ta była gospodarczo nieusprawiedliwiona w rozumieniu art. 4 ust-wy; w tej mierze bowiem może decydować szereg okoliczności ubocznych, usprawiedliwiających zarówno istnienie kartelu, jak

(23)

i ceny przezeń pobierane, względami na ogólno gospodarcze po­ trzeby kraju, jak np. wzgląd na walkę o rynki eksportowe, na ko­ nieczność modernizacji danej gałęzi przemysłu, na potrzeby da-nycb gałęzi gospodarstwa narodowego, bezpośrednio od gałęzi skar-telizowanej zależne, i t. p.

Art. 15. Umowy wywozowe, zawarte przez przedsiębiorców polskich, związanych w kraju porozumieniami, o których jest mo­ wa w art. 1 ustawy o kartelach, a mające na celu drogą wzajem­ nych zobowiązań kontrolę i regulowanie zbytu i warunków wy­ miany danego produktu, podlegają w myśl ust. 4 art. 15 rzeczonej ustawy jej przepisom, a wskutek tego właściwości Sądu Kartelo­ wego. (Orzecz. Sądu Kartelowego z d. 1 6 — 1 8 . X. 1933 r. w spr.

N- C- 1 / 3 3) - Witold Święcicki,

Sędzia Sądu Najwyższego ORZECZNICTWO CYWILNE SĄDU NAJWYŻSZEGO

(B. ZABÓR AUSTRIACKI)

Umowa ubezpieczenia (ustawa z 23 grudnia 1917 Dz. P. P. Nr. 501). § 1 ustąp 2 i § 22. Oświadczenie ubezpieczonego, zawarte we wniosku o ubezpieczenie, że ogólne warunki ubezpieczenia są mu znane i że warunki te otrzymał, nie ma znaczenie prawnego i nie czyni umowy o ubezpieczenie ważną,, jeżeli w rzeczywistości ogól­ ne warunki ubezpieczenia nie zostały ubezpieczonemu wręczone przed podpisaniem przezeń umowy o ubezpiecznie ( 0 . z 14. II. 1933 Rw. 2552/32).

§ 6 ustąp 1. Powzięcie przez zakład ubezpieczeń wiadomości o niezgodzie z prawdą twierdzeń ubezpieczonego, podanych prze­ zeń w wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia, od której to chwili biegnie dla zakładu termin jednomiesięczny do cofnięcia się od umowy, nie musi być tego rodzaju, aby zakładowi dawało zu­ pełną pewność o nieprawdziwości wyjaśnień ubezpieczonego ( 0 . z 2. XI. 1932 Rw. 1432/32).

§ 29 ustąp 1 i 2. Jeżeli zakład ubezpieczeń w razie zalegania przez ubezpieczonego z zapłatą składki po rozpoczęciu się ubez­ pieczenia nie wysłał do ubezpieczonego upomnienia o zapłatę skład­ ki z zagrożeniem rozwiązania umowy, umowa o ubezpieczenie obo­ wiązuje nadal strony; zakład jest więc uprawniony do skargi o za­ płatę składki zaległej a skarga ta przedawnia się w trzech latach ( 0 . z 5. X. 1932 Rw. 1129/32).

(24)

§ 48. W razie przeniesienia się właściciela rzeczy ubezpieczo­ nych od kradzieży wraz z rzeczami ubezpieozonemi z lokalu, w któ­ rym według umowy objętej polisą rzeczy te były ubezpieczone, do innego lokalu, właściciel nie ma prawa do żądania odszkodowania z powodu kradzieży, k t ó r a nastąpiła w tym nowym lokalu ( 0 . z 7. VI. 1932 Rw. 1082/32).

§ 62 ust. 1 i § 164 ust. 2. Sprawca powstałej z jego winy po­ gorzeli odpowiada wobec Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wza­ jemnych (Dz. U. R. P. 1927, poz. 410) za sumę ubezpieczenia, któ­ rą zakład ten musiał wypłacić właścicielowi spalonego budynku (O. z 3. XI. 1932 Rw. 1350/32).

§ 63 ust. 1. W razie likwidacji przedsiębiorstwa ubezpieczo­ nego zakładowi ubezpieczeń należy się »kładka aż do końca okresu ubezpieczenia, w którym zakład otrzymał wiadomość o likwidacji (O. z 18. V. 1932 Rw. 576/32).

Czas pracy w przemyśle i handlu (ustawa z 18 grudnia 1919 Dz. Ust. R. P. 1920, Nr. 2, poz. 7).

Art. 1. Zakłady pomocnicze, prowadzone przez Kasy Chorych, a mianowicie ambulatorja, apteki, sanatorja, domy dla ozdrowień­ ców itp., stanowiące własność Kasy Chorych i obliczone, jeżeli nie na zysk, to w każdym razie na opłacalność, należy zaliczyć do za­ kładów pracy, prowadzonych w sposób przemysłowy. (O. z 7. XII. 1932 Rw 1160/32).

Art. 4 i 16. Za pracę, podpadającą pod przepisy art. 4. a prze­ kraczającą 46 godzin tygodniowo, nie należy się wynagrodzenie w wysokości przewidzianej art. 16, lecz jedynie wynagrodzenie umówione, a w braku umowy w wysokości oznaczonej przez sąd w myśl § 1152 uc. (O. z 30. XII. 1932 Rw. 1933/32).

Art. 16. Pracownik, który — obejmując pracę — nie umówił się co do liczby godzin, przez które miał pracować, ani też nie umówił się co do pracy w godzinach nadliczbowych, ma prawo tyl­ ko do umówionego ryczałtowego wynagrodzenia miesięcznego za swą pracę wogóle, natomiast nie należy mu się odrębne wynagro­ dzenie za pracę w godzinach nadliczbowych (O. z 2. VI. 1932 Rw. 353/32 i z 4. I. 1933 Rw 1595/33).

Art. 16. Księgowy, który wykonywał pracę w godzinach nad­ liczbowych bez zlecenia pracodawcy a w czasie zajmowania posady nie występował nigdy z roszczeniem o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych ani nie zgłoszał pracodawcy przepra­ cowanych ponad normę godzin przy powtarzających się

(25)

miesięcz-nie wypłatach wynagrodzenia, miesięcz-nie ma prawa do dodatkowego wy­ nagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych ( 0 . z 22. XI. 1932 Rw. 1115/32).

Art. 16. Dozorca nocny, zajęty w fabryce, którego czas pracy skutkiem wykonywania innej pracy obok pilnowania był przedłu­ żony do 12 godzin na dobę, ma prawo domagać się — za godziny przepracowane ponad osiem godzin dziennie — jeżeli praca do­ datkowa podpada pod przepisy art. 6 i 8 dodatkowego wynagro­ dzenia według zasad art. 16. Jeżeli zaś wypadek takiej dodatkowej pracy nie zachodzi, należy się takiemu pracownikowi wynagrodze­ nie za pracę dodatkową o tyle tylko, o ile pracodawca wzbogacił się tą pracą (O. z 20. XII. 1932 Rw. 1927/32).

Art. 16. Pracownik, który żąda wynagrodzenia za pracę w go­ dzinach nadliczbowych, musi wykazać podstawę swego roszczenia dokładnie, a mianowicie ilość godzin i czas, w którym je przepra­ cował. Ogólnikowe zeznania świadków o pracy w godzinach nad­ liczbowych nie wystarczają ( 0 . z 6. IV. 1932 Rw. 19/32).

Ubezpieczenie na wypadek choroby (ustawa z 19 maja 1920 Dz. Ust. R. P. poz. 272).

Art. 73 II. i V. Wypowiedzenie pracy stałemu pracownikowi Kasy Chorych, przyjętemu wprawdzie po wejściu ustawy z 19 maja 1920 w moc, jednak na podstawie pragmatyki służbowej z r. 1895 dla pracowników Kasy Chorych, nie rozwiązuje stosunku służbo­ wego. Pracownik mimo wypowiedzenia mu pracy zachowuje pra­ wo do uposażenia służbowego za czas dalszy jednak z uposażenia jego mogą być potrącone kwoty, które zarobił w tym czasie inną pracą ( 0 . z 22. XI. 1932 Rw. 1967/32).

Spółdzielnie (ustawa z 29 października 1920 Dz. Ust. R. P. poz. 733). Art. 28. Statut spółdzielni może ważnie przedłużyć czas trwa­ nia odpowiedzialności członka spółdzielni za jej długi poza termin ustawowy ( 0 . z 15. II. 1933 Rw. 148/32).

Art. 34. Zaniechanie wpisu do rejestru handlowego zmiany w zarządzie spółdzielni nie pozbawia niewpisanych członków za­ rządu prawa do działania za spółdzielnię w sporze ( 0 . z 27. X. 1932 Rw. 1455/32).

Art. 36 i 41 ustąp 3. Umowa zawarta w imieniu spółdzielni przez jej zarząd z jednym z członików zarządu bez udziału Rady Nadzorczej jest nieważna ( 0 . z 4. I. 1933 R. 691/33).

Art. 49 ustąp 1 i art. 50 ustąp 2 i 3. Nieumieszczenie sprawy zwolnienia członków spółdzielni od odpowiedzialności za zrządzo­ ną jej szkodę na porządku dziennym Walnego Zgromadzenia

(26)

Spól-dzielni jest wadliwości natury formalnej. Uchwała mimo tego bra­ ku powzięła może być unieważniona jedynie w drodze skargi z art. 50 ustęp 2 (O. z 16. III. 1933 Rw. 2300/32).

Art. 50 ustąp 2. Członkowi, wykluczonemu ze spółdzielni uchwalą Walnego Zgromadzenia, służy prawo skargi o uznanie bez­ skuteczności tej uchwały przez cały czas zwyczajnego terminu prze­ dawnienia skarg cywilnych tj. przez 30 lat, licząc od daty dorę­ czenia mu listu poleconego o uchwale Walnego Zgromadzenia (O. z 20. IX. 1932 Rw. 935/32).

Art. 58 ustąp 3 i art. 71. Uchwała Walnego Zgromadzenia, ustanawiająca dopłatę w granicach przewidzianych statutem spół­ dzielni o odpowiedzialności dodatkowej członków spółdzielni, nie jest zmianą statutu co do odpowiedzialności członków, lecz jedy­ nie zrealizowaniem tej odpowiedzialności. Skuteczność prawna tej uchwały nie zależy więc od uprzedniego jej zarejestrowania (O. z 18. X. 1932 Rw. 1693/32).

Ubezpieczenie pensyjne (ustawa z 10 czerwca 1921 Dz. Ust. R. P. poz. 370).

Art. 2. Gmina nie ma bezwzględnego obowiązku prawnego do ubzpieczenia w Zakładzie pensyjnym pracownika, który pełni u niej tylko ubocznie czynności (np. pisarza gminnego), czerpiąc swe utrzymanie głównie z innego źródła (np. ze swego gospodar­ stwa rolnego (O. z 4. X. 1932 Rw. 1804/32).

Danina lasowa (ustawa z 6 lipca 1929 Dz. Ust. R. P. poz. 676). Art. 2. W razie sprzedaży lasu, podlegającego daninie lasowej, przez właściciela nieuiszczana dotąd danina lasowa obciąża pra-wonabywców właściciela lasu; jeżeli więc w czasie dokonania pre­ zentacji daniny lasowej zaprezentowane już było prawo własności na rzecz nabywcy, które następnie zostało usprawiedliwione, na­ bywca nie może w myśl przepisów §§ 49 i 50 ustawy hipotecznej domagać się wykreślenia wpisu prawa zastawu dla daniny lasowej (O. z 8. II. 1933 R 33/33).

Finanse komunalne (ustawa z 11 sierpnia 1929 Dz. Ust. R. P. poz. 747).

Art. 21 L. 2 i art. 59. Samoistne podatki i spłaty komunalne od nieruchomości, stanowiące ciężary realne (np. opłaty kanałowe, opłaty za czyszczenie jezdni itp.) mają prawo pierwszeństwa za­ spokojenia przed wierzytelnościami hipotecznemi (O. z 4. V. 1932 R 811/31).

(27)

Uposażenie funkcjonarjuszów państwowych (ustawa z 11 grudnia 1929 Dz. Ust. R. P. 1924, poz. 46).

Art. 5 ustąp 1. Dopuszczalność zapowiedzenia i zajęcia sądo­ wego zaopatrzenia emerytalnego do wysokości jednej piątej części tego zaopatrzenia dla należności Skarbu Państwa odnosi się do każdej należności Skarbu Państw, bez różnicy, czy chodzi o na­ leżność publiczno-prawną czy prywatno-prawną (np. z tytułu zwro­ tu kosztów wyłożonych na leczenie umysłowo chorego). (0. z 6. X. 1932 R 411/32).

Ochrona lokatorów (ustawa z 11 kwietnia 1924 Dz. Ust. R. P. poz. 406).

Art. 2 ustęp 1 lit. d. Wykroczenie poza ramy konsensu bu­ dowlanego, zawierającego tylko' zezwolenie na nadbudowę pierw­ szego piętra — przez nadbudowanie jeszcze poddasza, nie ma ta­ kiego znaczenia, iżby pozbawiało lokal na poddaszu zwolnieniu od ochrony lokatorów (0. z 4. I. 1933 Rw. 2456/32).

Art. 2, ustąp 1 lit. d. Poświadczenie władzy budowlanej, że prośbę o udzielenie zezwolenia na budowę dopiero wniesiono, nie zastępuje konsensu; w przypadku takim zachodzi zatem brak kon-sensu, a tern samem nie można przyjąć zwolnienia domu z pod prze­ pisów ustawy o ochronie lokatorów (0. z 11. I. 1933 Rw. 2457/32).

Art. 2, ustąp 1 lit. d. i e. Wyjęcie nowych domów z pod ochro­ ny lokatorów dotyczy wszystkich mieszkań, a więc i służbowych

(0. z 17. Xl. 1932 Rw. 2005/32).

Art. 2, ustąp 1 lit. h. 0 tem, czy dane pomieszczenie, wyna­ jęte na kino-teatr, podlega ochronie lokatorów, rozstrzygają cele, dla których to przedsiębiorstwo jest prowadzone, a nie cele, na jakie obraca się dochody, uzyskane z prowadzenia danego przed­ siębiorstwa (O. z 13. VIII. 1932 R 371/32).

Art. 3. Umowa o wysokości komornego, zawarta na piśmie, wymaga dla odnowienia również formy piśmiennej (O. z 17. XI. 1932 R 469/32.

Art. 6 L. 7 i art. 11 ustąp 2 lit. a. Nieumówiona przesyłka ko­ mornego pocztą nie uchyla skutków zwłoki, jeżeli lokator wysłał komorne wprawdzie przed wniesieniem wypowiedzenia przez naj-modawcę, ale najmodawca bez swej winy (lokator położył mylny adres) otrzymał to komorne dopiero po wniesieniu wypowiedze­ nia (0. z 29. III. 1933 Rw. 514/33).

Art. 12 ustąp 2. Mieszkanie, mieszczące w sobie zakład rent­ genowski, podpada pod pojęcie pomieszczenia zarobkowego (0. z 1. III. 1933 Rw. 2664/32).

(28)

Prawo wekslowe (rozp. z 14 listopada 1924 Dz. Ust. R. P. poz. 926). Art. 4, 69, 85 i 101. Umiejscowienie wekslu przez wymienienie domiciljata jest zmianą tekstu wekslu. Jeżeli skutkiem takiego umiejscowienia weksel własny został zaprotestowany u domiciljata, indosant, który w tym charakterze podpisał weksel przed jego umiejscowieniem zapozwany o zapłatę tego wekslu, może się bronić zarzutem zmiany tekstu weksla oraz zarzutem nieważności pro­ testu (z przyczyny braku protestu u właściwej osoby tj. u wystaw­ cy) i nie odpowiada wekslowe Zarzut zmiany tekstu wekslu służy każdemu wierzycielowi bez względu na jego dobrą lub złą wiarę (O. z 20. III. 1933 Rw. 358/33).

Podatek od lokali (ustawa z 2 sierpnia 1926 Dz. Ust. R. P. poz. 550). Art. 1. Odpowiedzialność rzeczowa ruchomości, znajdujących się w lokalu, podlegającym podatkowi od lokali, za ten podatek nie jest ustanowiona. Domownik (żona) lokatora jest więc w myśl § 37 ord. egz. uprawniony do wyłączenia rzeczy, stanowiących je­ go własność, a zajętych w drodze egzekucji, skierowanej przeciw­ ko lokatorowi w celu ściągnięcia zaległego podatku od lokali (O. z 16. III. 1933 Rw. 91/33).

Ubezpieczenie pracowników umysłowych (rozp. z 24 listopada 1927 Dz. Ust. R. P. poz. 711).

Art. 3 p. 1. Pracownik,, zatrudniony w przemyśle naftowym w charakterze oddawcy ropy, którego czyność polega na obchodze­ niu rurociągu ropnego, badania stanu rurociągu, kontrolowania suwaków, zawiadamiania kopalni o ukończeniu przygotowań do tło­ czenia ropy, odczytywania skali o pojemności, gęstości i tempera­ turze ropy, nie jest pracownikiem umysłowym, któryby podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu (O. z 11. I. 1933 Rw. 1487/32).

Art. 3 L. 8. Agent asekuracyjny, rozporządzający czasem swej pracy zupełnie samodzielnie i na własne ryzyko, nie jest zatrud­ niony jako pracownik umysłowy na podstawie umowy o pracę

(§ 1151 uc), nie podlega więc obowiązkowi ubezpieczenia (O. z 23. III. 1933 Rw. 966/33).

Przepisy przewozowe (rozp. z 18 stycznia 1928 Dz. Ust. R. P. poz. 102).

Art. 57. Odpowiedzialność nadawcy za niezgodność z rzeczy­ wistością, niedokładność i niedostateczność oświadczeń w liście przewozowym dotyczy jedynie odpowiedzialności za szkodę,

(29)

wy-rządzoną kolei przez wprowadzenie jej w błąd przy podaniu po­ szczególnych danych co do towaru przewożonego i co do uzyskania ulg, jakie nie służą nadawcy; nadawca nie jest więc odpowiedzial­ ny za niewykreślenie w liście przewozowym klauzul, nie zmieniają­ cych charakteru przesyłki n p . klauzuli wymienionej w poz. 87 ustęp 1 taryfy towarowej Dz, U. R. P. 1926 poz. 778 (O. % 15. III. 1932 Rw. 101/32). Dr. Włodzimierz Dornowski,

Sędzia Sądu Najwyższego ORZECZNICTWO CYWILNE SĄDU NAJWYŻSZEGO

(B. ZABÓR PRUSKI) Kodeks cywilny.

§§ 31, 278, 831. Za szkodę z wypadku samochodowego, k t ó r ą wyrządził osobie trzeciej jadący tym samochodem członek zarządu, kierując nim poza zakresem działań, przysługujących mu jako ta­ kiemu, w miejsce ustanowionego na ten cel szofera, odpowiada osoba prawna, będąca właścicielem samochodu tylko wówczas, je­ żeli przewiezienie poszkodowanego nastąpiło za jej zgodą czyli na podstawie umowy. Członek bowiem zarządu, k t ó r e m u wolno było dysponować sposobem prowadzenia samochodu, ustanowiłby siebie samego pomocnikiem w rozumieniu § 278. W razie b r a k u prawa do takiej dyspozycji szofer, który mógł substytuować w swe miejsce inną osobę, uczynił członka zarządu pomocnikiem swego praco­ dawcy. O ile substytuowanie nie było dozwolone, uchybił szofer swym obowiązkom z własnej winy, za co odpowiada osoba prawna jak za zawinienie własne, czyli że osobę substytuowaną uznać musi za swego pomocnika. Jeżeli b r a k było zgody na przewiezienie, nie może ani szofer ani członek zarządu uchodzić jako pomocnik z § 831, gdyż do przewiezienia nie zostali przez osobę prawną usta nowieni. Odpowiedzialność wreszcie z § 31 odpada, skoro przewie­ zienie nie miało charakteru działania przysługującego członkowi zarządu. W razie przewiezienia z grzeczności będzie w drodze mil­ czącej umowy względnie analogji z §§ 521, 599, 690 uc. odpowie­ dzialność zazwyczaj wykluczona lub ograniczona do wypadków ciężkiego niedbalstwa. (Wyrok z 30. 6. 1933 — C. I I I . 25/33).

§ 138. Wymawianie sobie nadmiernych korzyści niekoniecznie podpadać musi pod § 138 ust. 2 uc, aby uchybiać dobrym obycza­ jom. Nieważność umowy zachodzi już wówczas, gdy niezależnie od przesłanek wymienionych w ustępie 2 korzyści osiągnięte przez wierzyciela nie dadzą się pogodzić z poglądami ludzi prawo

Cytaty

Powiązane dokumenty

Redaktor, określając we wprowadzeniu ogólny cel podejmowanych rozważań, stwierdzą iż książka „nie jest oczy­ wiście próbą pogodzenia Jerozolimy i A te ą ale

Orzecznictwo karne Sądu Najwyższego (b. nie nastąpiło, i sąd odwoławczy obowiązany jest sprawę odroczyć i zarządzić w nowym termninie doręczenie wezwa­ nia, zgodnie z art.

Owszem, XXI wiek jest wiekiem religii, a raczej wiekiem zain- teresowania duchowością, która jednakże nie zawsze wyraża się w rozkwicie wiary chrześcijañskiej, lecz często

Cosimo Mazzarisi di Jesu uważa, że aby stwier­ dzić, która z części reguły może być przypisana Janowi, która opatowi wik­ torynów, która biskupowi paryskiemu, a która

proboszcz i dziekan parafii katedralnej w Drohiczynie, a także niedawny wikariusz general­ ny diecezji pińskiej, decydując się na życie zakonne.. Miał 52 lata i za sobą

Прилагательные, образованные при помощи вышеназванных суффиксоидов имеют общее словообразовательное значение ’похож на то, что

Nadto ontyczna dwuwarstwowość jego bytu zdwaja się przez to, że żyje w świecie, który jest misterium udzielania się.. 1

Apostolat a charyzmat Pawła Studia Theologica Varsaviensia 26/1,