View of Nowości targów autobusowych w Warszawie i w Sosnowcu

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

=ELJQLHZ5XVDN

1RZRĘFLWDUJµZDXWREXVRZ\FKZ:DUV]DZLHLZ6RVQRZFX

-(/ L62, Q01. '2, 10.24136/atest.2018.030.

'DWD]JâRV]HQLD 14.05.2018 . 'DWDDNFHSWDFML 20.06.2018.

:NDŮG\PNUDMXWDUJLWRPLHMVFHZNWyU\PSURGXFHQFLSRGVX- PRZXMĉVZRMĉGRW\FKF]DVRZĉDNW\ZQRŒýQDGDQ\PU\QNX]E\WX

LMHGQRF]HŒQLHSU]HGVWDZLDMĉQRZHNRQVWUXNFMHNWyUH]DPLHU]D- MĉZSURZDG]LýGRVZRMHMRIHUW\KDQGORZHM:QLQLHMV]\PDUW\NXOH

RPyZLRQRNRQVWUXNFMHDXWREXVyZ]DSUH]HQWRZDQ\FKSRGF]DV0LĘ- G]\QDURGRZ\FK7DUJyZ7UDQVSRUWX6SHG\FMLL/RJLVW\NLZ1DGDU]\- QLHL6LOHVLD.RPXQLNDFMDZ6RVQRZFX

6âRZDNOXF]RZH rynek autobusowy, konstrukcje autobusów, auto- busy turystyc]ne, naSĘGy aOternatywne

3ostĘSujĉca JOobaOL]acja SowoGuje, Ůe wLĘks]oŒý LPSre] tarJo- wych przekracza charakter lokalny i obejmuje kilka rynków. Ma to wpâyw na wyJaszanie mniejszych imprez. : 3olsce jest nieco inna sytuacja, JGyŮ w bieŮĉcym roku mamy aŮ  imprezy tarJo- we poŒwiĘcone technice autobusowej. 'wie z nich mamy juŮ za sobĉ. 3ierwsza z nich to 7arJi 3ubliczneJo 7ransportu =biorowe- Jo, jakie zorJanizowano wspólnie z MiĘGzynaroGowymi 7arJami 7ransportu, 6peGycji i /oJistyki w Gniach oG .. r. Go

.. r. na terenie 3tak :arsaw ([po w 1aGarzynie. 'ru- Jĉ imprezĉ byây tarJi 6ilesia.omunikacja, zorJanizowane miesiĉc póŬniej przez ([po6ilesia w 6osnowcu przy wsparciu najwiĘk-

szych Œlĉskich orJanizatorów publiczneJo transportu zbioroweJo i przewoŬników komunalnych.

7arJi warszawskie to najmâoGsza impreza wystawiennicza teJo typu w naszym kraju. *Gy w  r. rozpoczynano ten cykl tarJów, orJanizator liczyâ na osiĉJniĘcie sukcesu z uwaJi na Goskonaâe poâoŮenie loJistyczne terenów tarJowych, u zbieJu najwaŮniej- szych GróJ ekspresowych i autostraG, umoŮliwiajĉcych âatwy Go-

6WRLVNR9%,QDWDUJDFK:DUVDZ%XV([SR

-HGHQ]KLVWRU\F]Q\FKDXWREXVyZ7$0$]UZEDUZDFK*URPDG\:DUV]DZD

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

jazG zarówno wystawcom, jak i zwieGzajĉcym. 1ie bez znaczenia byâ takŮe Iakt, Ůe wiĘkszoŒý przeGstawicielstw GuŮych koncernów europejskich oraz Àrm zajmujĉcych siĘ konwersjĉ samochoGów Gostawczych na minibusy ma swoje sieGziby w promieniu  km oG hal wystawowych, co w znaczny sposób uâatwia GostawĘ eks- ponatów targowych.

: tym roku zorganizowano juŮ trzeciĉ eGycjĘ tych targów. 1aj- barGziej znamienny byâ Iakt nieobecnoŒci w 1aGarzynie GuŮych koncernów autobusowych, takich jak Evobus, MAN, Iveco Bus czy 6olaris. Mimo to âĉcznie w  halach wystawowych pokazano zwie- Gzajĉcym aŮ  autobusów, w tym  konstrukcji historycznych.

Na targach przewaŮaây autobusy turystyczne, które stanowiây po- naG  eksponowanych pojazGów. 5ównie licznie prezentowane byây minibusy, proGukowane gâównie przez polskich proGucentów, takich jak Mercbus, &M6-Auto czy Auto-&uby. &aâoŒý ekspozycji zamykaâo  autobusów miejskich i  autobusów lokalnych miĘ- Gzymiastowych. NieobecnoŒý czĘŒci GuŮych graczy skutecznie uzupeânili proGucenci tureccy, tacy jak 2tokar, AnaGolu Isuzu, Erener i 8gur .aroser, którzy powaŮnie myŒlĉ o rynkach Europy őroGkowo-:schoGniej. : NaGarzynie pokazano âĉcznie  auto- busów proGukowanych w Bursie, 6akaryi  km na wschóG oG 6tambuâu i *ebze koâo 6tambuâu.

'uŮe koncerny autobusowe reprezentowali jeGynie szweGzcy proGucenci 6cania i 9olvo, posiaGajĉcy swoje zakâaGy proGukcyjne w 3olsce. : segmencie autobusów miejskich 6cania zaprezento- waâa autobus niskopoGâogowy z napĘGem gazowym 6cania &ity- wiGe /) &N*, natomiast w segmencie turystycznym  pojazGy

autobus klasy kombi 6cania Interlink +' w barwach miĘGzynaro- Gowego przewoŬnika )li[bus oraz autobus Irizar i6 na poGwoziu .8B. Autobusy turystyczne 6canii moŮna byâo zobaczyý takŮe na stanowisku 3.6 3olonus. Byây to popularne autobusy 6cania 7ouring +' i +'+. =aprezentowany po raz pierwszy w 3olsce Inter- /ink charakteryzuje siĘ spokojnĉ, pozbawionĉ ekstrawagancji, li- niĉ naGwozia z charakterystycznie uksztaâtowanym sâupkiem ÅBµ, który zapewnia speânienie normy bezpieczeĽstwa E&E-5.

oraz ŒciĘtymi krawĘGziami przeGniej czĘŒci naGwozia. Inter/ink oferowany jest zarówno jako autobus klasy kombi, jak i typowy autobus turystyczny. 2ferta obejmuje  wersje wysokoŒciowe

/' , m, M' i +' , m oraz  wersji GâugoŒciowych ² oG

, m Go , m ² o pojemnoŒci oG  Go  pasaŮerów.

NaGwozie wykonane z aluminium wyposaŮone jest w  pary Grzwi w ukâaGzie -- lub --, a w wersji /' GoGatkowo w wersji

--. Elementami, które nawiĉzujĉ stylistykĉ Go pozostaâych moGeli szweGzkiego koncernu, sĉ m.in. lakierowane na czarno elementy Œciany czoâowej oraz ksztaât tylnych reÁektorów. 7ak jak w przypaGku pozostaâych autobusów, wszystkie Œwiatâa wykonano w technologii /E'. -ak wspomniano wczeŒniej, Interlink charak- teryzuje siĘ ŒciĘtĉ przeGniĉ czĘŒciĉ naGwozia, której szerokoŒý zmniejsza siĘ z , Go , m. 3ozwala to poprawiý aeroGynami- kĘ i tym samym zmniejszyý zuŮycie paliwa. Innym charakterystycz- nym elementem naGwozia sĉ caâkowicie przeszklone Grzwi przeG- nie, które uâatwiajĉ kierowcy precyzyjny poGjazG poG platformĘ peronowĉ przystanku. /inia naGwozia na pewno skutecznie opie- raý siĘ bĘGzie wszelkim zmianom trenGów w stylistyce naGwozia, aczkolwiek szczególnie nie wyróŮnia siĘ spoŒróG innych typów autobusów przemierzajĉcych Grogi naszego kontynentu. 'esign wnĘtrza jest typowy Gla autobusów ze 6kanGynawii ² pozbawiony inGywiGualnego wyrazu, jeGnak zachowujĉcy maksimum komfor- tu Gla pasaŮera. Autobus wystawowy zostaâ specjalnie przystoso- wany do wymogów potentata na rynku przewozowym, niemiec- kiej Àrmy )li[bus. 2d standardowego modelu róŮniâ siĘ przede wszystkim zastosowaniem szerszych Œrodkowych drzwi, które umoŮliwiajĉ wprowadzenie na pokâad osoby niepeânosprawnej za pomocĉ elektrycznie napĘdzanej windy zabudowanej pod drugim stopniem drzwi wejŒciowych. 3rzestrzeĽ dla wózka inwalidzkiego moŮe byý wygospodarowana poprzez zâoŮenie i wymontowanie  par foteli mocowanych do podâogi za pomocĉ specjalnych szybko- zâĉczy. Na targach 6cania zaprezentowaâa autobus trzyosiowy o dâugoŒci , m i wysokoŒci , m, przystosowany do prze- wozu  pasaŮerów.

'rugi ze szwedzkich producentów pokazaâ w trakcie targów jeden z autobusów hybrydowych 9olvo  wyprodukowanych dla 3.M 6osnowiec oraz swój topowy autobus turystyczny 9olvo

 w wersji trzyosiowej. Mimo nieobecnoŒci Evobusa, wŒród nowych konstrukcji obecna byâa takŮe najnowsza wersja Merce- desa 7ourismo, prezentowana przez duŮĉ ÀrmĘ przewozowĉ 5af- -7rans z :arszawy, która na co dzieĽ eksploatuje âĉcznie 

pojazdów. 7ourismo poprzedniej generacji moŮna byâo zobaczyý takŮe na stoisku )li[busa, który w minionym roku przejĉâ 3olskie- go Busa.

.ODV\F]QD6FDQLD,QWHU/LQN]FKDUDNWHU\VW\F]QLHXNV]WDâWRZDQ\PVâXS

NLHPÅ%µZEDUZDFKMHGQHJR]QDMZLĘNV]\FKRSHUDWRUyZPLĘG]\QDURGR

Z\FK²)OL[EXVD őURGNRZHGU]ZL,QWHUOLQND]ZEXGRZDQĉZLQGĉSU]\VWRVRZDQHGRZSUR

ZDG]HQLDQDSRNâDGRVRE\QLHSHâQRVSUDZQHM

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

Niewĉtpliwie duŮym zaskoczeniem byâa prezentacja autobusów turystycznych belgijskiej Àrmy 9an-+ool. 7o juŮ czwarta próba wej- Œcia na polski rynek tego producenta. 7ym razem nie poprzez de- alera )an-&lub z 3oznania czy Mazurkas 7ransport z :arszawy, lecz bezpoŒrednio w ramach struktur handlowych fabryki w .o- ningshooikt. : Nadarzynie 9an-+ool pokazaâ âĉcznie  autobu- sy  serii E;, produkowany w zakâadach w 6kopie w Macedonii, oraz  bĘdĉce przedstawicielami serii 7;, produkowanej w Belgii.

E; to rodzina autobusów turystycznych klasy business, obejmu- jĉca aŮ  modeli dwuosiowych i  modele trzyosiowe. 2ferowana jest w  wersjach dâugoŒciowych ² , E;, , i ,

E; oraz , m E; ² z nadwoziem o wysokoŒci , m wersja /, , m wersja M i , m wersja +. .aŮdy z pojaz- dów moŮe przewieŬý odpowiednio , ,  i  pasaŮerów.

E; jest w gâównej mierze konkurentem dla takich pojazdów jak Mercedes 7ourismo, MAN /ions &oach, 9olvo  czy Irizar i.

3rzy nieco mniejszym zakresie opcji wyposaŮenia w porównaniu z rodzinĉ 7; oferuje atrakcyjniejszĉ cenĘ zakupu. Mimo prostych ksztaâtów nadwozie przykuwa uwagĘ dziĘki dobrze przyjĘtej pro- porcji pomiĘdzy powierzchniĉ szyb i oblachowania oraz umiejĘt- nie poprowadzonymi, lakierowanymi na czarno, przetâoczeniami âĉczĉcymi liniĘ dachu z listwami tylnych Œwiateâ typu /E'.

: Nadarzynie belgijski producent zaprezentowaâ dwuosiowy model E;M o dâugoŒci , m i wysokoŒci , m, który jednorazowo moŮe zabraý na pokâad  pasaŮerów. Autobus napĘdzany jest silnikiem 'A) 3accar M;-, zblokowanym z automatycznĉ skrzyniĉ =) A6-7ronic. 3odobnie jak w przypad- ku 7ourismo trzeciej generacji, takŮe E; charakteryzuje siĘ bo- gatym wyposaŮeniem w zakresie systemów bezpieczeĽstwa, w skâad którego wchodzĉ m.in. system kontroli trakcji E63, sys- tem ostrzegawczy przed niezamierzonĉ zmianĉ pasa ruchu /':, adaptacyjny tempomat ACC, zaawansowany asystent hamowania AEB6, elektroniczny system kontroli sztywnoŒci zawieszenia )6' czy +ill +older, zabezpieczajĉcy pojazd przed zsuniĘciem siĘ do tyâu przy ruszaniu pod górĘ. Mimo uruchomienia produkcji typo- szeregu E;, autokary serii 7; w dalszym ciĉgu pozostajĉ bardzo waŮnĉ czĘŒciĉ oferty belgijskiego producenta, gâównie za sprawĉ szerokiej gamy modeli ² od turystycznego midibusu 7; Alicorn o pojemnoŒci  pasaŮerów, po dwupokâadowy 7';, mogĉcy zabraý jednorazowo na pokâad do  osób. : skâad typoszeregu 7; wchodzĉ nastĘpujĉce rodziny pojazdów Alicorn o wysokoŒci nadwozia , i , m, Acron o wysokoŒci nadwozia , m, Astron o wysokoŒci nadwozia , m, Astronef o takiej samej wysokoŒci jak Astron, lecz ze wznoszĉcĉ siĘ podâogĉ w czĘŒci pasaŮerskiej, jak to ma miejsce w 9olvo , Altano o wysokoŒci

, m z kabinĉ kierowcy ulokowanĉ pod podâogĉ przedziaâu pa- saŮerskiego oraz piĘtrowa Astromega o wysokoŒci nadwozia  m.

: Nadarzynie moŮna byâo zobaczyý trzyosiowy model 7; Astron o dâugoŒci , m, przeznaczony do przewozu  pasaŮerów, na- pĘdzany silnikiem 'A) M;-, wspóâpracujĉcym z automa- tycznĉ skrzyniĉ biegów Allison 75. Autobus ² oprócz pakietu systemów bezpieczeĽstwa ² zostaâ wyposaŮony takŮe w szklany dach, indywidualne -calowe monitory /C' zamontowane w pod- gâówkach foteli czy tuner '9B7, umoŮliwiajĉcy odbiór programów naziemnej telewizji cyfrowej. 'rugim z autobusów serii 7; byâ trzy- osiowy autobus turystyczny o nieco niŮszej wysokoŒci nadwozia

7; Acron. =mniejszenie wysokoŒci w przypadku modelu 7;

skutkuje zmniejszeniem pojemnoŒci bagaŮników z poziomu ,

do , m

.

7rzy autobusy turystyczne zaprezentowaâ polski przedstawi- ciel hiszpaĽskiego producenta Irizara ² Àrma :anicki z .rako- 1DMQRZV]DJHQHUDFMDDXWREXVyZWXU\VW\F]Q\FK0HUFHGHV%HQ]

7RXULVPRSUH]HQWRZDQDSU]H]GXŮHJRSU]HZRŬQLNDILUPĘ5DI7UDQV

]:DUV]DZ\

+\EU\GRZ\9ROYRGOD3.06RVQRZLHF

7U]\RVLRZDZHUVMDWRSRZHJR9ROYR

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

wa. :Œród nich byâ m.in. najbardziej prestiŮowy produkt fabryki z 2rmaiztegi ² Irizar i, uhonorowany w ubiegâym roku tytuâem International Coach 2f 7he <ear . Mimo wysokiej ceny, au- tobus sprzedano w 3olsce w liczbie  egzemplarzy wŒród 

autobusów integralnych sprzedanych w tym okresie). Ich odbior- cami sĉ m.in. poznaĽskie biura turystyczne 2skar i )an-Club.

:g dyrektora handlowego =enona .urka obecny rok zapowiada siĘ dalszym zwiĘkszeniem zainteresowania autobusami klasy pre- mium. 3lanuje siĘ, Ůe sprzedaŮ integralnych autobusów Irizara powinna osiĉgnĉý w  r. poziom  egzemplarzy. -uŮ tylko w I kwartale zakontraktowano sprzedaŮ  autobusów, czyli licz- bĘ takĉ, jakĉ osiĉgniĘto w ciĉgu caâego  r. 3rzewiduje siĘ, Ůe  z tej liczby przypadnie na model i.

Irizar i miaâ premierĘ podczas targów Bus:orld w  r.

: ofercie produkcyjnej Irizara zastĉpiâ on znany autobus Irizar 3B, który wprowadzono do produkcji w  r. i byâ kolejnĉ konstruk- cjĉ integralnĉ, opracowanĉ w 2rmaiztegi po rozwodzie ze 6caniĉ.

2becnie blisko  produkowanych autobusów Irizara to autobusy integralne. 'uŮy sukces rynkowy poprzednika zdeterminowaâ wy- glĉd i. =miana stylistyki nadwozia, podobnie jak w przypadku i, nastĉpiâa ewolucyjnie. Na pierwszy rzut oka wydaje siĘ, Ůe zmiany sĉ niewielkie, jednak przyglĉdajĉc siĘ bardziej dokâadnie, moŮna zauwaŮyý, Ůe niemal kaŮdy element wykoĽczenia zostaâ dopra- cowany w najdrobniejszych szczegóâach. 3ierwszym elementem wyróŮniajĉcym nowy autobus jest wĉska srebrna listwa spinajĉca w ksztaâcie litery Å9µ zewnĘtrzne sâupki A. = listwĉ tĉ korespon- dujĉ nowe reÁektory zintegrowane ze Œwiatâami dziennymi wyko- nanymi w technologii /E' oraz charakterystyczne przetâoczenia karoserii maskujĉce Œwiatâa przeciwmgâowe. 7akŮe przetâoczenie poprowadzone wzdâuŮ caâego nadwozia, rozdzielajĉce czeŒý ba- gaŮowĉ od czĘŒci pasaŮerskiej, âagodnie zachodzi na przedniĉ ŒcianĘ autobusu, ukierunkowujĉc strugĘ opâywajĉcego powietrza.

'o i, podobnie jak w i, przeniesiono z 3B charakterystyczny sâupek ÅBµ. -ednak w przypadku autobusów nowej generacji jest on mniej masywny. Mimo to sztywnoŒý nadwozia pozostaâa na niezmienionym poziomie. 'la podkreŒlenia prestiŮu nadwozia i, wzorem i, wzdâuŮ dolnej krawĘdzi szyby bocznej pomiĘdzy sâup- kami ÅAµ i ÅBµ poprowadzono chromowanĉ listwĘ. =miany objĘây takŮe tylnĉ ŒcianĘ, w streÀe której wprowadzono nowe Œwiatâa /E' i szybĘ z wkomponowanĉ ozdobnĉ listwĉ z logiem firmy.

: dalszym ciĉgu wyróŮniajĉcym elementem bĘdĉ  duŮe otwory wlotów powietrza châodzĉcego silnik, które w i majĉ ksztaât litery 9, nawiĉzujĉcej do charakterystycznego przetâoczenia na Œcianie przedniej. : porównaniu z 3B zwiĘkszono pojemnoŒý bagaŮników i caâkowicie przeprojektowano wnĘtrze, wprowadzajĉc nowe sta- nowisko kierowcy, pâaskĉ podâogĘ na caâej powierzchni przestrze- ni pasaŮerskiej, nowe siedzenia pasaŮerskie, zaprojektowane specjalnie dla i, i caâkowicie nowy system oŒwietlenia wnĘtrza.

:ejŒcie do autobusu jest duŮo âatwiejsze dziĘki poszerzeniu drzwi i wprowadzeniu jako wyposaŮenie standardowe dodatkowego, wy- suwanego stopnia. Dla poprawy komfortu pracy kierowcy standar- dem staây siĘ takie elementy jak aktywny tempomat, system /*6 czy czujnik deszczu, automatycznie uruchamiajĉcy wycieraczki.

3race rozwojowe kosztowaây blisko  mln euro. DuŮy nacisk po- âoŮono na obniŮenie masy wâasnej pojazdu poprzez optymalizacjĘ struktury noŒnej i wiĘksze zastosowanie elementów aluminiowych i kompozytowych. Efektem jest zmniejszenie masy wâasnej pojaz- du ² w porównaniu z 3B ² o ponad tonĘ. =optymalizowano takŮe aerodynamikĘ nowego nadwozia, co ma wpâyw na mniejsze zu- Ůycie paliwa. I oferowane jest jedynie z nadwoziem o wysokoŒci

, m , m wraz z klimatyzacjĉ), w  wersjach dâugoŒciowych 1DMEDUG]LHMSUHVWLŮRZ\PRGHOZRIHUFLH,UL]DUD²PRGHOLQDJURG]RQ\

W\WXâHP,QWHUQDWLRQDO&RDFKRIWKH<HDU

9DQ+RRO(;0

9DQ+RRO7;$VWURQ

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

, m, , m, , m i , m. Najkrótszy z autobusów jest dwuosiowy, podczas gdy pozostaâe modele dostĘpne bĘdĉ jako trzyosiowe. 7oaleta, w zaleŮnoŒci od preferencji klientów, moŮe byý zamontowana klasycznie przy Œrodkowym wejŒciu, jak rów- nieŮ w tylnej czĘŒci pojazdu. DziĘki zastosowaniu pâaskiej podâogi moŮliwa jest dowolna aranŮacja wnĘtrza. DostĘpny ukâad siedzeĽ to ,  lub .

Na stoisku :anickiego moŮna byâo zobaczyý takŮe  modele i. I to pierwszy autobus integralny, który w zamierzeniu byâ po- zycjonowany pomiĘdzy modelem Century a modelem 3B, jednak pod wzglĘdem rozwiĉzaĽ i standardu wyposaŮenia bardziej zbli- Ůony do tego ostatniego. 3remiera miaâa miejsce podczas targów Busworld w  r. : chwili obecnej typoszereg i obejmuje  modele o dâugoŒci ,, , i , m w wersji dwuosiowej i  modele o dâugoŒci ,, , i , m w wersji trzyosiowej.

Dodatkowo klient ma do wyboru pojazdy o wysokoŒci , m lub

, m. : paŬdzierniku  r. model i poddano modernizacji poprzez zmianĘ drobnych elementów stylistycznych oraz wpro- wadzenie nowych rozwiĉzaĽ opracowanych przy projektowaniu i. : ten sposób oferta produkcyjna Irizara zostaâa rozszerzona

o typoszereg i6. 3odobnie jak w przypadku wszystkich pozosta- âych modeli tej marki, Irizar i6 speânia wymogi przepisów bez- pieczeĽstwa 5. i posiada najnowsze systemy zapewniajĉce stabilnoŒý ruchu i zmniejszajĉce ryzyko przewrócenia siĘ autobu- su w nieprzewidzianych okolicznoŒciach.

=ewnĘtrznie i6 odróŮnia siĘ od i zastosowaniem nowych Œwiateâ zewnĘtrznych, wykonanych w technologii /ED, oraz wpro- wadzeniem na Œcianie przedniej maskownicy urzĉdzenia rada- rowego adaptacyjnego tempomatu. /inie nadwozia sĉ bardziej wyraziste i agresywne. =miana stylistyki nadwozia wpâynĘâa tak- Ůe na dalsze obniŮenie oporu aerodynamicznego pojazdu. :e wnĘtrzu wprowadzono nowe oŒwietlenie, które równieŮ bazuje na technologii /ED. 5ozbudowano architekturĘ multipleksowĉ opartĉ na szynie CAN, która integruje caâĉ elektronikĘ autoka- ru, umoŮliwiajĉc diagnozowanie i zbieranie danych za pomocĉ zâĉcza 2BD. Na stanowisku kierowcy zamontowano nowĉ doty- kowĉ konsolĘ +MI, umoŮliwiajĉcĉ optymalne sterowanie pokâa- dowymi systemami audio-wideo i klimatyzacji. Wraz z przepro- jektowaniem wnĘtrza wprowadzono nowe panele serwisowe dla pasaŮerów oraz powiĘkszono rozmiar frontowego monitora /CD z  do µ. Caâkowicie zmieniono stanowisko kierowcy, montu- jĉc nowy fotel i przeprojektowujĉc panel przeâĉczników na desce rozdzielczej, wprowadzajĉc nowe ikony i kolory, które uâatwiajĉ ich identyÀkacjĘ. 8kâad przeniesienia napĘdu zostaâ zoptymalizowa- ny pod kĉtem dalszego obniŮenia paliwa, pomimo pozostawienia tych samych jednostek napĘdowych i skrzyĽ biegów. Na niŮsze zuŮycie paliwa majĉ wpâyw niŮsze opory aerodynamiczne oraz niŮsze opory toczenia zwiĉzane z obniŮeniem masy wâasnej po- jazdu. WydâuŮono przebiegi miĘdzyobsâugowe do    km.

W Nadarzynie pokazano dwuosiowy model i6 o dâugoŒci , m i wysokoŒci , m oraz model trzyosiowy o dâugoŒci , m i wysokoŒci , m. Model is w wersji . pokazano takŮe na stoisku 6canii. 3onadto model i poprzedniej generacji zaprezen- towaâ takŮe poznaĽski tour-operator 3rime[.

ChociaŮ na targach nie moŮna byâo znaleŬý stoiska polskie- go oddziaâu 9D/ Bus Coach ze 6traszkowa, to autobusy tej Àr- my wyeksponowano tuŮ przed wejŒciem do hali targowej. 2bok

 autobusów 9D/ )utura )+D-, na targach swoje )utury zaprezentowaây m.in. spóâka 2skar z 3oznania i Àrma Wojtczak z .alisza.

-ak juŮ wspomniano, duŮĉ grupĘ wystawców stanowili przed- stawicie tureckich producentów autobusowych, którzy zaprezen- towali gâównie autobusy turystyczne klasy midi. 3o raz pierwszy w 3olsce spóâka Bus 7rans 7echnik z Warszawy zaprezentowaâa nowy autobus turystyczny 2tokar 8lyso 7, który w ofercie zastĉpi model 9ectio 7. 5zeczywiŒcie, nowy autobus wyróŮnia siĘ atrak- cyjnym designem i doskonaâymi proporcjami jak na tĘ klasĘ auto- busu. Elementami charakterystycznymi dla tego pojazdu sĉ m.in.

oryginalna Œciana czoâowa, punktowe Œwiatâa tylne w technologii /ED, ukâad otworów wlotowych do komory silnika oraz oryginalna deska rozdzielcza na stanowisku kierowcy w stylu sharp-cut. Bry- âa 8lyso 7 zostaâa tak zaprojektowana, aby uzyskaý moŮliwie jak najniŮszy wspóâczynnik oporu aerodynamicznego C[. 3odobnie jak w przypadku 9ectio 7, autobus o dâugoŒci , m i szerokoŒci

, m moŮe zabraý w zaleŮnoŒci od wersji i standardu wyposa- Ůenia od  z WC i barkiem) do  pasaŮerów bez WC). BagaŮ- niki podpodâogowe mogĉ pomieŒciý , m

bagaŮu. Autobus na- pĘdzany jest -cylindrowym silnikiem diesla Euro-C ² Cummins I6B, ² o mocy  kW  .M), który moŮe wspóâpracowaý z manualnĉ skrzyniĉ biegów =) 6 lub skrzyniĉ automatycz- nĉ =) Ecolife. 6ilnik, tak jak w przypadku autobusów klasy ma[i,

=PRGHUQL]RZDQ\L6ZZHUVMLGZXRVLRZHM

9'/)XWXUDZEDUZDFKSU]HZRŬQLND].DOLV]D

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

zostaâ umieszczony na zwisie tylnym, a moment napĘdowy prze- kazywany jest na oŒ tylnĉ. 6truktura noŒna samonoŒnego nadwo- zia i czĘŒý poszycia wykonane sĉ ze stali ocynkowanej ogniowo, co gwarantuje trwaâoŒý nadwozia, porównywalnĉ z preferowanymi w 3olsce materiaâami takimi, jak stal o podwyŮszonej odporno- Œci na korozjĘ czy stal zabezpieczana w procesie caâopojazdowej kataforezy zanurzeniowej. 3odobnie jak standardowe autobusy, midibus 2tokara wyposaŮono w wiele systemów bezpieczeĽstwa, takie jak system kontroli trakcji, asystent hamowania czy system ostrzegajĉcy przed niezamierzonĉ zmianĉ pasa ruchu.

BezpoŒrednim konkurentem dla 8lyso 7 jest Anadolu Isuzu 9isigo. 3olskim przedstawicielem Isuzu jest spóâka BusImport.pl z siedzibĉ w *ieraâtowie oddalonym o  km od 3oznania, która z powodzeniem sprzedaje w naszym kraju turystyczne i miĘdzy- miastowe minibusy Àrmy Novo, Novo 8ltra i 7urTuoise. BusImport jest czĘŒciĉ miĘdzynarodowej grupy handlowej 9BI, specjalizujĉ- cej siĘ w sprzedaŮy autobusów uŮywanych i konwersji samocho- dów dostawczych Mercedes-Benz Sprinter na minibusy. Turystycz- ny midibus 9isigo jest nieco mniejszy od 8lyso T. -est krótszy od konkurenta o  cm. 2feruje jednak wiĘkszĉ szerokoŒý , m) i wysokoŒý wynoszĉcĉ wraz z agregatem klimatyzacyjnym , m.

3odobnie jak 8lyso T, autobus moŮe zabraý na pokâad od  do

 pasaŮerów oraz , m

bagaŮu. 9isigo jest napĘdzany tĉ samĉ jednostkĉ napĘdowĉ co 8lyso T i podobnie jak konkurent posiada nadwozie wykonane ze stali ocynkowanej.

*amĘ turystycznych autobusów klasy midi dopeâniaâ w Nadarzy- nie hiszpaĽski midibus Indcar Ne[t /, zbudowany na podwoziu DA) /), wyposaŮonym w silnik DA) 3;- o mocy  kW  .M).

W odróŮnieniu od poprzednio opisanych autobusów, silnik zostaâ umieszczony z przodu pojazdu. = uwagi na ukâad drzwi -- klat- ka schodowa przednich drzwi musiaâa zostaý tak poprowadzona, aby ominĉý pokrywĘ silnika umieszczonĉ symetrycznie na zwisie przednim. Autobus o dâugoŒci , m przystosowany jest do prze- wozu  pasaŮerów i  m

bagaŮu. Indcar Ne[t / byâ kolejnĉ pol- skĉ premierĉ, jak miaâa miejsce w Nadarzynie. NaleŮy podkreŒliý, Ůe ² mimo ciĘŮarówkowego rodowodu krótki zwis przedni) ² au- tobus wyróŮnia siĘ ciekawĉ stylistykĉ nadwozia. NaleŮy dodaý, Ůe midibus Ne[t oferowany jest takŮe na podwoziach MAN Ne[t /

i /), Mercedes-Benz Atego Ne[t /, / i /) i Iveco EuroCargo Ne[t /, / i /). 3rzedstawicielem handlowym Indcara w 3ol- sce jest spóâka *S3 z .rapkowic, która sprzedaje w naszym kraju takŮe sâoweĽskie autobusy turystyczne TAM, hiszpaĽskie Ayats, ukraiĽskie Etalon, wĘgierskie 5aba i macedoĽskie Sanos.

7XU\VW\F]Q\PLGLEXV2WRNDU8OLVR7

&LHNDZLH]DSURMHNWRZDQHVWDQRZLVNRNLHURZF\Z8OLVR7

*âyZQ\NRQNXUHQW8OLVR²,VX]X9LVLJR

,QGFDU1H[W/QDSRGZR]LX'$)/)

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

CaâoŒci przeglĉdu autobusów turystycznych dopeânia segment minibusów. -ak juŮ wspomniano, blisko  prezentowanych po- jazdów to autobusy klasy mini. NajwiĘcej z nich pokazano na sto- iskach Mercusa ) i Iveco 3olska ). 2czywiŒcie oferta najmniej- szych pojazdów zostaâa zdominowana przez pojazdy budowane na podwoziach Mercedes-Benz Sprinter i Iveco Daily C. 2prócz nich w Nadarzynie pokazano po raz pierwszy minibus MAN T*E z -miejscowym nadwoziem przygotowanym przez ÀrmĘ z *rodzi- ska Mazowieckiego. 2bok MAN-a T*E, na stoisku Mercusa moŮna byâo zobaczyý takŮe terenowy minibus z napĘdem  [ . 2bok wâasnych konstrukcji Mercus zaprezentowaâ takŮe rumuĽski mini- bus na podwoziu Iveco Daily Dypedy Dyparro T, przystosowany do przewozu  pasaŮerów) oraz ² zbudowany na tym samym podwoziu ² luksusowy minibus Erener 5evolution T, wyproduko- wany w Turcji, o pojemnoŒci  pasaŮerów.

Iveco, wprowadzajĉc do produkcji nowego Daily, staraâo siĘ takŮe odbudowaý swojĉ pozycjĘ na rynku minibusów. 2ferta Ive- co obejmuje obecnie minibusy turystyczne Tourys oraz minibu- sy klasy kombi Daily /ine. Atutami nowego Daily sĉ oszczĘdny silnik i automatyczna skrzynia biegów +i-Matic. Nowe minibusy oferowane sĉ takŮe z napĘdem na gaz ziemny oraz napĘdem elektrycznym. Dopracowana konstrukcja nowego Daily zostaâa uhonorowana tytuâem International Minibus of the <ear .

Niemniej w 3olsce przyjĘto nieco innĉ politykĘ. Aby zapewniý jak najbardziej atrakcyjne ceny tych maâych pojazdów, polski oddziaâ koncernu we wâasnej sieci handlowej zaczĉâ promowaý rodzime Àrmy nadwoziowe w ramach projektu Iveco Bus Master. Na sto- isku pokazano âĉcznie  minibusów o pojemnoŒci od  do 

pasaŮerów, których konwersji dokonaây takie Àrmy, jak CMS-Au- to z Sulejówka, AutoCuby z *oŒcinna model Tourist /ine), Bus- -Center Tomasz *ad ze Strawczyna i Carpol z Natolina model Turio). 2bok polskich Àrm, swoje zabudowy pokazaây takŮe spóâki naszych sĉsiadów Àrma )orveda z AwiŮenia na /itwie  km na póânocny zachód od Wilna) i 5osero ze Spiskiej Nowej Wsi na Sâowacji. NaleŮy podkreŒliý, Ůe minibusami o najwiĘkszym stop- niu konwersji byây wyroby AutoCuby i 5osero. -edynym minibusem przeznaczonym do obsâugi linii miejskich byâo niskowejŒciowe MMi 8rby, zbudowane na zamówienie gminy Strzelin.

2bok wspomnianych Àrm, minibusy zostaây zaprezentowane takŮe przez ÀrmĘ ŭak z Augustowa oraz M*C z áazisk *órnych.

3ierwsza z nich oferowaâa minibus turystyczny bazujĉcy na Iveco 3UHPLHURZ\SRND]PLHMVFRZHJRPLQLEXVX0$17*( 0LQLEXVQDED]LHPHUFHGHVD6SULQWHUD]QDSĘGHPQDRVLH

5XPXĽVNLPLQLEXV'\SHG\'\SDUUR7

7\OQDŒFLDQDPLQLEXVX(UHQHU

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

Daily C z nadwoziem przystosowanym do przewozu  pasaŮe- rów i  m

bagaŮu. Nadwozie zostaâo wykonane przy wspóâpracy z tureckĉ Àrmĉ karosujĉcĉ 8*85 .aroser z Bursy. = kolei M*C prezentowaâo niskowejŒciowe minibusy z podwójnĉ osiĉ tylnĉ, adresowane do obsâugi linii miejskich i lokalnych. DziĘki trzyosio- wemu podwoziu pojemnoŒý minibusu zwiĘkszono do poziomu 

pasaŮerów, z których  moŮe zajĉý miejsca siedzĉce. Autobus ten ma swoje korzenie w 5umunii, jest produkowany w zakâadach C I Eurotrans ;;I w Manolache, maâej miejscowoŒci sĉsiadujĉcej z Bukaresztem. Drugim z prezentowanych minibusów byâ wydâu- Ůony Mercedes-Benz Sprinter ;;/ o pojemnoŒci  pasaŮerów z duŮym przedziaâem bagaŮowym na zwisie tylnym.

=nacznie mniejsza oferta targowa obejmowaâa autobusy lokal- ne. To efekt aktualnej kondycji ekonomicznej Àrm obsâugujĉcych poâĉczenia miĘdzymiastowe, które w Ůaden sposób, poza maây- mi wyjĉtkami, nie mogĉ liczyý na wsparcie swojej dziaâalnoŒci ze strony powiatów czy urzĘdów marszaâkowskich. áĉcznie w Nada- rzynie zaprezentowano  autobusów tego segmentu. -ednym z nich byâ autobus klasy II ² Autosan Eurolider , napĘdzany sil- nikiem Euro- Cummins ISB,E-, przystosowany do prze- wozu od  do  pasaŮerów, w tym od  do  na miejscach siedzĉcych. Egzemplarz targowy wyposaŮony byâ w poszerzane drzwi umoŮliwiajĉce wprowadzenie do wnĘtrza pasaŮera porusza- jĉcego siĘ na wózku inwalidzkim za pomocĉ windy BraunAbility.

.olejnymi autobusami lokalnymi byây czeskie pojazdy S25 C,

i niskowejŒciowy CN,. 3ierwszy z nich to typowy autobus miĘ- dzymiastowy z nadwoziem o dâugoŒci , m, w którym moŮna zamontowaý od  do  foteli pasaŮerskich. Drugi z pojazdów moŮna z powodzeniem wykorzystaý nie tylko na liniach miĘdzy- miastowych, lecz takŮe na podmiejskich, a nawet jako autobus miejski na liniach obsâugujĉcych linie wybiegowe. W Nadarzynie pokazano autobus o dâugoŒci , m i pojemnoŒci  pasa- Ůerów, w którym moŮna zamontowaý od  do  miejsc sie- dzĉcych. Aby jak najlepiej przystosowaý pojazd do obsâugi linii miĘdzymiastowych, w czĘŒci niskopodâogowej, ponad fotelami, zamontowano otwarte póâki na podrĘczny bagaŮ.

Autobusy lokalne pokazaâa takŮe ukraiĽska Àrma Etalon, której przedstawicielem w 3olsce jest spóâka *S3 z .rapkowic. -me- trowy midibus A Tulip zbudowano takŮe na podwoziu DA), lecz z nieco sâabszym silnikiem 3;- o pojemnoŒci , dm

i mocy

 kW  .M). Autobus zostaâ przystosowany do przewozu

$XWR&XE\7RXULVW/LQH ,YHFR'DLO\]QDGZR]LHP%XV&HQWHU7RPDV]*DG

5RVHUR)LUVW)/+,

PLHMVFRZ\PLQLEXVŭDN&

SURGXFHQFLLSRGGRVWDZF\

 pasaŮerów, w tym do  na miejscach siedzĉcych. WejŒcie do autobusu zapewniajĉ  pary drzwi w ukâadzie -- lub --.

3odobnie jak w S25-ze CN,, takŮe i w Etalonie zabudowano dodatkowo póâki na podrĘczny bagaŮ.

ChociaŮ autobusy miejskie nie stanowiây wiĘkszoŒci, to ich opis

² z uwagi na znacznĉ róŮnorodnoŒý napĘdów ² zostanie zapre- zentowany w kolejnej czĘŒci artykuâu.

%LEOLRJUDÀD

. 3awlak *., 3ROVNDSUHPLHUDDXWRNDUXWXU\VW\F]QHJR,UL]DUL,Q

WHJUDO, ÅAutobusy ² Technika, Eksploatacja, Systemy Transpor- toweµ , nr .

. Rusak Z., $NWXDOQHWUHQG\UR]ZRMXDXWREXVyZWXU\VW\F]Q\FKQD

SU]\NâDG]LHWHVWyZSU]HSURZDG]RQ\FKZUDPDFK&RDFK(XUR7HVW

Z/LQN|SLQJ, ÅAutobusy ² Technika, Eksploatacja, Systemy Transportoweµ , nr .

. Rusak Z., ,QWHUQDWLRQDO&RDFKRIWKH<HDU, ÅAutobusy ² Technika, Eksploatacja, Systemy Transportoweµ , nr .

. Rusak Z., ,UL]DULHDXWREXVHOHNWU\F]Q\]2UPDL]WHJL, „Autobusy

² Technika, Eksploatacja, Systemy Transportoweµ , nr .

. Rusak Z., .RQVWUXNFMHDXWREXVyZSUH]HQWRZDQ\FKSRGF]DVWDU

JyZ),$$Z0DGU\FLH, cz. , „Autobusy ² Technika, Eksploatacja, Systemy Transportoweµ , nr ².

1RYHOW\RQEXVIDLUVLQ:DUVDZDQG6RVQRZLHF

)DLUVDUHWKHSODFHZKHUHFRPSDQLHVVXPPDUL]HVWKHLUPDUNHWDFWLYLW\

DQGSUHVHQWVQHZFRQVWUXFWLRQVZKLFKZLOOEHLQWURGXFHGWRWKHLUWUDGH RIIHUV,QWKLVDUWLFOHKDVEHHQSUHVHQWHGFRQVWUXFWLRQVRIEXVHVSUH

VHQWHGGXULQJWKH,QWHUQDWLRQDO)DLUVRI7UDQVSRUW6KLSSLQJDQG/RJLVWLF

LQ1DGDU]\Q:DUVDZDQG6LOHVLD&RPPXQLFDWLRQLQ6RVQRZLHF

.H\ZRUGV bus market, bus constructions, coaches, alternative drives.

$XWRU

mgr inŮ. =ELJQLHZ5XVDN² Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatiumµ w Radomiu

7U]\RVLRZ\PLQLEXV(XURWUDQV;;,SU]\VWRVRZDQ\GRSU]HZR]X

SDVDŮHUyZ

$XWRVDQ(XUROLGHU

625& /RNDOQ\(WDORQ$7XOLS