Krzysztof GALOS*, Krzysztof SZAMA£EK**
Ocena bezpieczeñstwa surowcowego Polski w zakresie surowców nieenergetycznych
Streszczenie: Bezpieczeñstwo surowcowe jest œciœle powi¹zane z gospodark¹ krajow¹ i miêdzynarodow¹ w zakresie mo¿liwoœci dostêpu do Ÿróde³ surowców mineralnych (pierwotnych i wtórnych) oraz ich wykorzystania obecnie i w przysz³oœci. Punktem wyjœcia w ocenie bezpieczeñstwa surowcowego jest rozpoznanie obecnego i prognoza przysz³ego zapotrzebowania gospodarki na poszczególne surowce mineralne. Dotyczy to zarówno surowców pochodz¹cych ze z³ó¿ kopalin (surowce pierwotne), z recyklingu materia³owego (surowce wtórne), jak te¿ z ró¿nego rodzaju odpadów przemys³owych (mineralne surowce odpadowe). Bezpieczny, niezale¿ny i niezawodny dostêp do surowców postrzegany jest jako przes¹dzaj¹cy o mo¿liwoœci utrzymania pozycji konkurencyjnej gospodarki danego kraju. St¹d, zgodnie z ostatnimi inicjatywami surowcowymi Unii Euro- pejskiej, bezpieczeñstwo krajów Unii Europejskiej (w tym Polski) w zakresie surowców nieenergetycznych powinno bazowaæ na trzech filarach: zapewnieniu odpowiedniego dostêpu do surowców na rynkach miê- dzynarodowych, rozwijaniu stabilnych dostaw surowców ze Ÿróde³ w³asnych oraz poprawie efektywnoœci wykorzystania surowców i promowaniu wykorzystywania surowców wtórnych i odpadowych.
W artykule poddano analizie zapotrzebowanie krajowej gospodarki na poszczególne surowce nieenergetyczne (metaliczne i niemetaliczne). W odniesieniu do jego poziomu oceniono wielkoœæ i wystarczalnoœæ krajowych zasobów kopalin do produkcji tych surowców, a tak¿e podstawowe trendy w ich krajowej produkcji. Szczególn¹ uwagê zwrócono na strukturê uzupe³niaj¹cego importu surowców nieenergetycznych, a tak¿e na przyczyny rosn¹cego udzia³u surowców importowanych w zaspokajaniu krajowego popytu na omawian¹ grupê surowców.
Podkreœlono tak¿e rosn¹ce znaczenie surowców wtórnych i odpadowych ze Ÿróde³ krajowych w zaspokajaniu tego popytu, co nale¿y uznaæ za zjawisko zdecydowanie pozytywne.
Polska jest i pozostanie w najbli¿szej przysz³oœci niemal ca³kowicie wystarczalna pod wzglêdem zaspokajania potrzeb w zakresie surowców budowlanych oraz znacznej czêœci surowców ceramicznych. Niestety, w zakresie surowców chemicznych, poza utrzymywan¹ poda¿¹ soli i siarki, skazana jest na posi³kowanie siê importem.
Wysoka pozycja Polski jako znacz¹cego producenta miedzi i srebra oraz kilku ich koproduktów (np. z³oto, selen, surowce renu) oraz planowane utrzymanie produkcji cynku i o³owiu metalicznego (mimo spodziewanej w najbli¿szych latach likwidacji górnictwa rud Zn-Pb) przyczynia siê do utrzymywania dodatniego salda obrotów surowcami metalicznymi. Nie zmieni to jednak faktu, ¿e w zakresie pozosta³ych ponad 30 surowców me- talicznych, a w szczególnoœci rud ¿elaza, ¿elazostopów, aluminium metalicznego, niklu, krajowa gospodarka pozostanie ca³kowicie zale¿na od dostaw z zagranicy.
Zapewnienie dostaw surowców nieenergetycznych na bazie trzech filarów europejskiej inicjatywy surowcowej na gruncie polskim wymaga w chwili obecnej opracowania nowej polityki surowcowej naszego kraju.
S³owa kluczowe: bezpieczeñstwo surowcowe, surowce metaliczne, surowce niemetaliczne, popyt krajowy, produkcja, import
