Dziennik Bydgoski, 1927, R.21, nr 15

(1)

Pojedynczy ^numer ²⁰ qroszy. Nakład 34000 egzemplarzy. ^Numer obejmuje ¹² ^stron.

DZIENNIK BYDGOSKI

Wychodzi ^codziennie ^z wyjątkiem ^niedziel ⁱ świąt.

-" .....

"’

PRENUMERATA ^-

w ekspedycji agenturach ^w Bydgoszczy ^z ^dodatkiem tygodniowym ^.SPORT POMORSKP wynosi ^kwartalnie ^8.25 zł,, ^na pocztach ^orzez listowego

w 0OT 9.33 zł. ^- Miesięczn!e ^2.75 zł., przez listowego ^w ^do.n ^3.11 zł,, pod opaska ^w ^Polsce ^S.IJt zł., ^do Francji ⁱ Ameryki ^?.ST zł., ^do ^Gdańska MD guldeny, ^io ^Niemiec ^t.li ^marli. ^- ^W ^razie przeszkód ^w zakładzie, spowodowanych wyż.sza sitą. strajków ^lub L p,, wydawnictwo ^nia ^odlOA?iada

za dostarczanie ais ”n a, ^a prenumeratorzy ^nSa najn prawa io odszkodowania.

Reiaitor orzyimuje ôd godz ^11-12 ^w potu^lnie ôraz ôd godz. 5 -6 po ootudniu.

ttęnop ^sow ^Red ^nie ^zwraca. ^- ^Redaktoi odpowiedzialny denryk Ryszaws’(i Kksoedycia (centrala Poznańska 30 ^- filja ^Dworcowa 2) ^otwarta ^od godz. ⁸ ^rano

do jodz 6 wiec-zorem ne? nrzerwy

Adres

redakcji i administr.

ul. Poznańska 30.

Drukiem i nakładem ,,Drukarni Bydgoskiej" Spółki ^ftkc.

- -------- - -- - -- - ------ OGŁOSZENIA ^...... ......

?O groszy ^{ód wiersza} mi!im., szerokości 38 milim. Za reklamy ^od ^milim. ^na stronie przed ogłoszeniami 67 milim. 50 groszy, ^w^tekście ^na drugiej ^lub dalszych stronach 75 groszy. ^Drobne ogłoszenia ^słowo tytułowe ²³ gr., każde dalsze 13 groszy; ^dla poszukujących pracy 20°/n^zniżki. Przyczęstem powtarzaniu ^udziela się ^rabatu. Przy^konkursach ⁱ dochodzeniachsądowych ^wszelkie rabaty upadają.

Ogłoszenia zagraniczne ^łOO% nadwjiżki. ^- Ogłoszenia skomplikowane ^20°/. nad

wyżki. ^— ^Za terminowy ^druk ⁱ przepisane miejsce ogłoszenia Administracja nie odpowiada.

Miejscem płatnościⁱ prawnem dla wszelkich sporów sądowych jest Bydgoszcz.

Konta bankowe- Bank Ludowy ^- ^Bank ^W. Stadthagen ^{T. A.}

Konto czekowe P. K. O. nr. 203713 Poznań.

Telefon administracji ³¹⁵ ^- ^Tai. filji ¹²³⁹ ^Telefon naczelnego ^redaktora ^nr. ^315. ^Telefon redakcji ^325.

Numer 15 | BYDGOSZCZ, ^czwartek ^dnia ²⁰ stycznia ¹⁹²⁷ ^roku. 1 Rok XXI.

W;hrzEszone dziedzis(wo.

II.

(Ks. Stoiałowski pjerwszym ^narot!a-

wvm działaczem w CJaTcii, ^-tDzia- 5elnoścsa wyprzedza narodowych demokratów o szeren lat. ^- Trrf- ność 5 siła cha nrooramćw. ^— Walka

z klascwemi stronn’eitwami. ^— Po

żądane ^dz’edz^ctwo. ^— Endecja ^asu

wa w cień imię i zasłane ks- Stola-

łowskieno).

Lwów, ^w styczniu.

Wielkie sa zasługi Narodowej ^De

mokracii w niedawnej przeszłości.

Nie bede ich n gdv skrywał. ^m;mo

że endecia stoi dziś w walce ^z obo

zem Chrzęści^iańskiei Demokracji,

do którego cała dusza należe. Prze- dewszvstk’em nezanomnlane pozo

staną zasługi narodowych ^demokra

tów w budzepiu świad.omości, ^że ^do bro całości narodowei iest wyższe od interesów erun i klas snołecz nvch; ^Hasłu sociai zacii ŚPÓłeczeń

siwa przeciwstawiła parti,a ^{hasło ie}

sro Unarodowienia. Socjalistyczny światopogląd. hołduiacy dzieł’owe

mu materialzmowi. zacietrzew’io’ny

w grze interesów klasowych, ^widz’

w członkach narodu nrzedewszvst k’em obywateli ^świata. zdażaiacvch

droga gosnodarczych walk i znoiów do powszechnego szczęścia ^ludzko ści. Program narodo,wo,demokraty

cznv natomiast przeciwstawia ^no g!adowi ^temu nunkt widzenia naro

dowego. głosząc ^słuszn’e, ^że ^czło

wek iedvn’e w rozwoiu narodu cele swoie osiega. ^że ^zatem ^dobro ^naro

du iest naiważnieiszvrń reguła^to

rem sprzeczności st)ołecznych. ^U

m’ało te narodowa demokracja ^wv-

dobvć i wnrzadz w służbę ^narodo ^’ wego dobra najwyższa ^sumę ener

gii nolsk!ego społeczeństwa. ^a ła

m’ać w tei pracy zaborcze kordony uczyła ⁱ stwierdzała, ^że ^nawet poli

tyczn’e rozdzieleni i uiarzmient mo

żemv stworzyć rodzaj własnego ^na- roB^wego ^naństwa.

To wszystko nrawda. Niemniei ie- dnak iest nrawda. że stronn’ctwo

narodowo-dem okr"tyczne ^{formo ie} s’a i noczvna dz’ałać doniero w roku 1897 a gdyby ^nawet sięgnąć ^do ^za konso-rowanego. warszawskiego związku ^t. ^zw. ^,.L’gj Narodowei". ^z

którego rodzi sie i wvstepuie ^iawnie

endecia. to i tak czas powstan’ę te

go związku nrzynada ^na ^rok ¹⁸⁹⁰

Ti’-’-nnrrapeni ^noczvna

działać w roku 1374 wypr’zedza ^wiec

narodowa demokracie o 23 lat a w

na’"gorszym ^raz’e ^o ^nełnvch ^{16 łat} Używam wyrazu wyprzedza ^bo wie

le nrżewodn’(’h ^{mvśłi i} haseł, rozsie

wanych ^nrzez ^endecie. skrywa ^s’e ^w nrogrem!e narodowym, politycznym

i społecznym, głoszonym i wprowa dronvm w żmudny ^czvn ^nrzez ^ks.

Sto’"łowskipgo.. My’ne bowiem iesł

ror’"y”n’e. ^iakobv ^ks. S-toiałowsk’

],ył ’-hło"omcnam. Prawda ^— ^zsta n’i nrroriaweżystk:pm ^w ^rnroki nę

dzy ^ludowe! ^bo ^tam ^w’dział- siłę najw’ekazn ^ale ^w proo-rprp’e ^swo’rn wypisał unarodowienie tego ^ludu

zrównanie wszystkich ^warstw ^naro

du w prawach ⁱ obowiązkach ^obv watelskich. ^- oparcie odrodzenia oi-

"zvznv na chrzęści^iańskiei sprawie

dliwości. n’euznaiacei przywileiów.

czv to politycznych. ^czv społecznych

W pierwszych ^swoich występach

szukał nomosta uomiedzy ^dworem ^a chata, przyimuiac ^za godło ^swoich

włościańsk ch gazetek ^niezatarte ⁱ

wieszcze słowa Z. Krasińskiego:

ieden tvlko. ieden cud ^— z sz!ach ta polska polski ^lud". ^Równa pie

czołowitościa. co chłopów, ^otaczał

robotnków. zwłaszcza górników ^w

Chrzanowskiem i Karwińskiem. tro

s.kał sie o rękodzielników ^{i drobno-} ,m’eszczan, ucząc ich organ’zacii ⁱ

solidarności. A wszędzie ^wnos^ł ^no chodn:e myśli narodowei i chrzęści iańsk’e braterstwo. Naizaiadlei wal

czyły ^też ^z ks. Stoiałowskim galicyj

skie stronnictwa, klasowe, ^a ^wiec

| stańczycy, dz’erżacy ^ster kraju, ^bro niacy interesów i władzy magnatów

i ziemian, ^dałei polskie stronnictwo ludowe Jana Stapińsk:ego. przeciw

stawia iace sobkośtwu obszarników samolubstwo chłopskie, ^wreszcie polska partia ^sociai:stycz,na. ^obóz

na wskroś klasowy. Miał ieszcze ks- Stoiałowski ieden w-spólny ^rys ^z na

rodowymi demokratami, ^iak ^oni.

zwalczał wszystkich ^trzech zabor

ców. nie pardonuiac ^Austrii ^wiecei n;ż ^Rosii ^czv ^Prusom. ^{Jak zaś} ce

nił wysoko ^swoie zasady, ^zwłaszcza

po wyrównaniu zatargu ^z bskupa

mi. dowodem, ^że ^na wspólny ^front

i związek ^z ^endecia zgodził ^{sie do} piero’ ^wtedv. gdy ^narodowa ^demo-

kracia nortrawiła swói uręrtyam ^w

odn’es’enin do re!’oi-: katolickiej ^’

zrewidowała swoie stanowsko do żvdów. Przvznaie ^to sam poseł Za

morski w przedmowie ^do ,,Wspom

Nowy ^zwrot ^w ^aferze ^Banku

Parcetacyjnego.

Z sąc’u bydgoskiego zginęły ?skfa sprawy karnej ^Stefana Samolińskiego ⁱ towarzyszy.

Bydgoszcz, ¹⁹ stycznia.

W głośnej aferze Banku Parcelacyjnego, który ^s.kutkiem oszukańczych n;anipulacyj jego dyrektora. ^Stefana Samolińskiego ⁱ to

warzyszy poniósł ^dotkliwe straty nastąpił

nowy ^zwrot. Po ukończeniu śledztwa i wy

gotowaniu ^aktu oskarżenia. Samrłiński Stefan i jego towarzysze ^zostali ^za kaucją wypuszczeni ^na wolność,

Gdy akt oskarżenia wszystkim obwinio

nym został już doręczonj ⁱ ^zbliżał się ter

min wyznaczenia rozprawy głównej’ ^akta

sprawy karnej ^Stefana Samolińskiego ^w ta

jemniczy sposób zginęły ,z sądu. ^Kilkuna- stodniowe poszukiwania ^aktów tych, ^we wszystkich sekretariatach sa.dowych ^nie

przyniosły pożądanego ^rezultatu. ^Akta zgi

nęły.

Fakt zaginięcia ^aktów ⁱ ^to ^tak ważnych,

w dziejach sądownictwa polskiego jest nie

słychany. Nie nazywamy go po imieniu i

wstrzymujemy się ^od krytyki tego niesły

chanego faktu, ^Fakt ^to niesłychany ^ale niestety ^nieodosobniony. ^— ^{Afera St.} Samo

lińskiego poruszona została świeże w zwią

zku zesprawą Banku Inwalidzkiego ^wWar

szawie. dokąd ^Samoliński ^dostał się dzięki poparciu ^- posła Bigońskiego ^h ^prezesa Rady Nadzorczej oszukańczego ^Banku Par

celacyjnego ^w Bydgoszczy. ^W sprawie war

szawskiej ^klub socjalistyczny ^w Sejmie wniósł interpełację szczegółowo uzasad

nioną.

Udział Kobiet ^w obronie kraju.

Żywe zaśn!ergsowanie ^sie tą Kwestją ^marsz. Piłsudskiego

Warszawa, ^18. l.’(PAT; ^W ^dniu dzisiej

szym odbyła się ^w ^sali konferencyjnej ,Mi

nisterstwa Spraw Wojskowych pod prze

wodnictwem _p, min spraw wojsk. ^Marsz Józefa Piłsudskiego konferencja ^z przedsta

wicielkami komitetu stołecznego przysposo hienia kobiet dla obrony kraju. ^W konfe

rencji wzięły ^{udział 23} przedstawicielki sze

regu organizacyj. Konferencja ^miała cha

rakter konferenc,yjny ⁱ dyskusyjny. ^Celem jej było poinformowaniep Marszałka ^ocha

rakterze pracy komitetu, którego ^zadaniem jest przysposobienie potrzebnych państwu

sił Kobiecych ^w ^zakresie wojskowych ^służb pomocniczych: sanitarnej, gospodarcze,i, ,o

światowej. kancelaryjnej ⁱ łączności. Na, konferencji tej p. Marsz. Piłsudski podkre

ślił ważność rozwoju ^ruchu wychowania fi

zycznego wśród kobiet oraz dał wyraz swe

mu prz,ychylnemu stanowisku wobec _pracy kobiet i usiłowań komitetu w zakresiejego poczynań.

Rada Główna Związku ^In1 ^alidów przeciw ^zarzutom socjalistów.

Wotum zaufania dla prezesa Kantora.

Warszaw. 19- 1^. (Tel. wł.) ^W związ

ku z atakami niektórych ^oism ^na Związek ^Inwalidów Wojennych ze

brała sie wczorai Rada Główna. Wy

iaśnienia złożył ^w całej sprawie ^P-

Kantor. Rada Główna nie przyjęła

do w adomości dymisji ^Kantora ^oraz

członków wydziału wykonawczego, wyraziła ^im pełne ^{zaufanie i} upo

ważniła ich do zwołania kongresu wszechpolskiego. ^Przeciw oszczer

stwom zaatakowani wystąpią ^na drogę ^sadowa.

nień z życia ś. p. ks. Stan’sła,wa ^Sto- iałowskiego" (pióra Heleny Hempel) piszac ^dosłownie, ^że: .,wszechpolacy

zamienili sie na chrześciiańsko-lu-

dowyeh ^co ^do przekonań, ^bo życie ⁱ

prącą zbożna nad ludem dla narodu do tego ^ich doprowadziła". ^Wie-’

dzieli, ^że^,^ks. Stoiałowski nie poprze ich liberalnych doktryn religijnych,

on. który ^w czasach naiwiekszei nie

doli i zao,gnionego sporu ^w Rzymie, kuszony przez Daszyńskiego ⁱ go

dząc ^sie ^z ^nim ^na ^niektóre gospo

darcze zadania, powiedział gromko,

że miedzy ^n’m ^a socjalna demokra

cja ^stoi Ewangelia.

Narodowej demokracji był ^ks.

Stoiałowski potrzebny. ^Władca ^serc

n umysłów tysięcznych ^mas. zwła

szcza w zachodniej Galicji, gdzie za

gony endeckie mniei sie udawały, był ^ks. ^Stanisław sprzymierzeńcem uożadanym- ^Ale równoczesn’e en

decia. przyznaiaca ^sobie ^monounł ^na narodową prawdę ⁱ oiczyste zbawie

nie. a przedewszvstkiem pierwszeń

stwo w pracy narodowei. patrzała ^z

ukosa na płomiennego kapłana-o- bywatela; który ^ia ^na ^{drodze tei} wyprzedił. ^To ^też. gdy ^ks. Stoia

łowski zawarł powieki, chwycili ^en’

decy skwapliwie iego dziedzictwo, ale usunęli ^w cień zasłużone nazwi

sko.

Dwa wymowne, Przykłady. Publi

cysta ^endecki wielkiej miary Zyg

munt Wasilewski, piszac ^w ^roku

1917 celem uc.zczenia dwudziestole

cia istn’enia endecji, ^w olśniewającą głębokiej ^a agitacyino-zrecznei bro

szurce p. ^t. ^. Demokracja Narodowa"

o czvnnvch siłach polityki polskiej przed wielka woina. nie wspomina

ani iedna litera o ks. Stoiałowsk_m, Na odbytym ^w li.pcu ¹⁹²¹ ^w Często

chowie dwudziestotysiecznym ^Zie-

ździe Wszechnolsk’m. któremu prze- w;odn:czvł ^druh serdeczny ^za życia, p,oseł ^Zamorski, ^nie padlo ^o ^ks. Sto

iało:wskim ani iedno słówko. Po wielkim narodowym trybunie prze

szły ^endeckie za:pomnienia ^- pługi..- Chochoł,

Do pow-yższych, ^{tak bardzo} traf

nych uwag ^o dziedzictwie po ś. p.

X. Stoiałowsk’m, przeietem przez Związek Ludowo-Narodowy ⁱ zapła-

conem niewdzięcznością, ^warto do

rzucić coś niecoś o spadku po ś. p.

doktorze Roman’a Szymańskim, het

manie ruchu ludowego ^w Wielko

polsce Nje rozumiała go endecia i zwalczała długie ^lata ^w ^,.Słowie

Polskiem" i ,Przeglądzie Wszech

polskim". ^aż ^wreszcie nabywszy ^od

nego ,.Orędownika" (w Poznaniu)

w r. 1908 przekreśliła ⁱ ^zamazała ślady iego działalności. Nazwisko tego wielkiego działacza i polityka,

któremu endecia zawdzięcza tąk, wiele, uległo zupełnemu zapomnie

niu. Jeżeli wdzięczność ^iest pierw

szorzędna ^zaleta człowieka, ^to rysu

’po-n brak endekom-

ORAlWreiW

salonowe, płyty artystyczne ^{i do tańca}

JERZY DZIEMBOWSKI

Plac Wolności Ł