METODY OCENY HOMOGENICZNOŚCI MIESZANIN ZIARNISTYCH I SYPKICH

I

R

A

E

2013: Z. 3(145) T.1

S

. 255-263

ISSN 1429-7264

http://www.ptir.org

METODY OCENY HOMOGENICZNOŚCI MIESZANIN ZIARNISTYCH I SYPKICH

Dominika Matuszek

Katedra Inżynierii Biosystemów, Politechnika Opolska

Streszczenie. W pracy zaprezentowano stan i kierunki rozwoju wiedzy w zakresie oceny ho- mogeniczności mieszanin ziarnistych i sypkich skupiając się szczególnie na branży rolno- spożywczej. Jednorodność mieszanin decyduje o wartości produktu. Intensywny rozwój technologii produkcji pasz oraz wzrastające wymagania jakościowe wymuszają poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań pozwalających w szybki i precyzyjny sposób ocenić jakość mie- szanki, minimalizując wpływ na proces produkcyjny. W Polsce metodą referencyjną oceny homogeniczności mieszanek paszowych jest analiza stopnia wymieszania składnika kluczo- wego w oparciu o oznaczanie zawartości chlorków lub węglanów. Rozwój technik kompute- rowych pozwolił na zastosowanie innowacyjnej metody oceny jednorodności mieszanin ziar- nistych w oparciu o analizę obrazu. Metoda, która znalazła zastosowanie do oceny homogeniczności mieszanek paszowych wykorzystuje analizę zawartości składnika kluczo- wego tzw. Microtracera

. W pracy opisano także inne metody, które znalazły swoje zastoso- wanie w warunkach laboratoryjnych oraz przemysłowych charakterystyczne dla innych gałę- zi przemysłu.

Słowa kluczowe: mieszanina ziarnista, mieszanina sypka, pasza, homogeniczność

Wstęp

Proces mieszania składników ziarnistych decyduje o jakości produktu w wielu gałę-

ziach przemysłu jak: przemysł farmaceutyczny, chemiczny, budowlany oraz przemysł

rolniczy i spożywczy (Roberts, 2006; Radl i in., 2010). Jest to zarazem proces skompliko-

wany i trudny do teoretycznego ujęcia, gdyż na operację tę ma wpływ wiele zmiennych

czynników. Pomimo znaczenia tego procesu jego zrozumienie i opisanie jest nadal niepeł-

ne. Poszczególne właściwości jak: gęstość, stopień rozdrobnienia, naturalny kąt usypu,

wilgotność itd. mieszanych komponentów wpływają na jakość uzyskiwanych produktów

(Boss, 1987; Grochowicz, 1996). Według wielu autorów najistotniejsze znaczenie ma

wielkość cząstek, których zróżnicowanie odpowiada za proces segregacji (Ottino i Kha-

rząt. Częstym problemem związanym z produkcją pasz jest wyznaczenie czasu niezbędne- go do uzyskania produktu o odpowiedniej homogeniczności. Pomimo posiadania podsta- wowych informacji o czasie trwania procesu mieszania dla danego typu mieszarki, specyfi- ka komponentów paszowych wymaga przeprowadzenia szeregu badan w ściśle określonych i indywidualnych warunkach (Amornthewaphat i in., 1998).

Mieszanki ziarniste i sypkie stanowią układy wielokomponentowe, co często nie po- zwala na separację poszczególnych składników i określenie ich zawartości w danej próbie, szczególnie w warunkach przemysłowych. Zatem ocena stanu mieszaniny sprowadza się do statystycznego określenia rozkładu koncentracji trasera (wskaźnika) w wybranych punktach złoża, występującego w mieszaninie lub dodanego celowo, w wybranych punk- tach złoża. Do oceny homogeniczności mieszanin ziarnistych można wykorzystać metody oparte na analizie zawartości chlorków, wapnia, niektórych środków farmakologicznych oraz szereg metod opartych na analizie rozkładu i zawartości specjalnie barwionych czą- stek.

Niektóre z najnowszych rozwiązań jak np. zastosowanie komputerowej analizy obrazu są wykorzystywane jako precyzyjne narzędzia badawcze zwłaszcza w warunkach laborato- ryjnych (Matuszek i Tukiendorf, 2007).

Wśród wielu rozwiązań można wyszczególnić metody pozwalające na obserwację roz- mieszczenia cząstek w sposób ciągły co jest szczególnie przydatne w warunkach przemy- słowych oraz wymagające ingerencji w cykl technologiczny w celu pobrania próbek.

W pracy zaprezentowano stan i kierunki rozwoju wiedzy w zakresie oceny homoge- niczności mieszanin ziarnistych i sypkich stosowane szczególnie w przemyśle rolno- spożywczym. Przedstawiono, także rozwiązania testowane w mieszaniu innych kompo- nentów ze względu na ich szczególne znaczenia w rozwoju danego obszaru badań.

Separacja ręczna

Analiza homogeniczności mieszanek ziarnistych szczególnie pasz wymusza niejedno- krotnie stosowanie metod segregacji ręcznej lub sitowej poszczególnych składników lub frakcji. Tego typu metody są nadal stosowane pomimo dużej uciążliwości, gdyż pozwalają na obserwację rozkładu wszystkich składników lub poszczególnych frakcji. Zatem infor- macja o stanie mieszanki jest dokładniejsza.

Ręczną separację nasion na przykładzie zbóż opisali Bowszys i Rogowski (1999).

W metodzie tej dokonali podziału nasion na trzy frakcje: całe ziarna, połamane ziarna, nieużyteczne zanieczyszczenia (plewa, części chwastów). W ten sposób autorzy oceniali stopień samosegregacji nasion pszenicy i kukurydzy podczas wysypu z silosu.

Królczyk i Tukiendorf (2006) w swoich badaniach, także stosowali separację ręczną.

W tym przypadku oceniana była homogeniczność pasz dla gołębi stanowiących wielokom-

ponentowe mieszanki całych ziaren powstających w warunkach przemysłowych. Mieszanie

prowadzone było w stożkowym mieszalniku pionowym z mieszadłem ślimakowym. Anali-

za udziału poszczególnych składników pozwoliła na ocenę pracy mieszarki i wyznaczenie

optymalnego czasu mieszania.

Metody wskaźnikowe i optyczne

Metody wskaźnikowe czyli metody wykorzystujące analizę zawartości składnika klu- czowego, który może stanowić naturalny składnik mieszaniny lub wskaźnik dodany celowo przed rozpoczęciem procesu mieszania. Do śledzenia udziału wskaźnika wykorzystywane są różne techniki.

W Polsce metodą obowiązującą i zarazem najczęściej stosowaną jest badanie poziomu węglanów lub chlorków w 5 próbach. Analiza wykonywana jest zgodnie z instrukcją Głównego Lekarza Weterynarii w pracowniach chemicznych (Instrukcja Głównego Leka- rza Weterynarii, 2005). Obecnie jest to w kraju jedyna metoda referencyjna uznawana przez Instytucje Państwowe.

Interesującym rozwiązaniem jest metodyka oparta na analizie zawartości Microtracera w próbkach paszy, która znalazła swoje zastosowanie szczególnie w warunkach przemy- słowych (Eisenberg, 1992). Metoda ta została opracowana i opatentowana przez Micro- Tracers Inc. (Micro Tracers Inc, San Francisco). Jest oparta na zliczaniu opiłków żelaza pokrytych barwnikiem spożywczym celowo wprowadzanych do mieszarki przed rozpoczę- ciem procesu mieszania. Wskaźnik (Microtracer) posiada ściśle określoną ilość opiłków w jednostce masy. Dokładnie ustalona masa wskaźnika wprowadzona do mieszarki po- zwala na obserwację jego zwartości w objętości mieszanego złoża lub w opakowaniach produktu finalnego. Wskaźnik separowany jest z próbek paszy przy wykorzystaniu detek- tora rotacyjnego (rys. 1). Wychwycone opiłki tworzą na papierze filtracyjnym barwne punkty, które są następnie zliczane (rys. 2). Stosowanie tego typu wskaźnika nie stanowi zagrożenia dla skarmianych taką paszą zwierząt. Przydatność tej metody jako szybkiego a zarazem precyzyjnego narzędzia oceny homogeniczności pasz szczególnie w warunkach przemysłowych wskazano w wielu pracach (Eisenberg, 1998; Karbowy i Rynkiewicz, 2006; Djuragic i in., 2009; Matuszek, 2012). Zastosowanie tego rozwiązania jest jednak ograniczone w przypadkach gdy: mieszarka wyposażona jest w magnesy lub substancje płynne zadawane są bezpośrednio do mieszarki.

Opisaną metodę zastosowano w badaniach homogeniczności mieszanek paszowych (3 mieszanki) w warunkach przemysłowych, prowadzonych przez autora. Badania doty- czyły analizy pracy mieszarki poziomej łopatowej dla czasów 180 s, 210 s i 240 s. Szcze- gółowe dane dotyczące mieszarki oraz metodyki przedstawiono w pracy Matuszek (2012).

Do badań wykorzystano wskaźnik Microtracer F-Blue o zawartości 25000 opiłków żelaza w 1 g. Zadanie określonej ilości wskaźnika przed rozpoczęciem procesu mieszania pozwo- liło na obserwację jego udziału w poszczególnych próbach pobranych z wnętrza mieszarki.

Uzyskane wyniki zawartości wskaźnika posłużyły do obliczenia statystyki x

(chi-kwadrat) dla wartości oczekiwanych. Do oceny homogeniczności paszy wykorzystano wartość prawdopodobieństwa p statystyki przy założeniu, że p=0 odnosi się do najgorszych rezul- tatów a p=1 wskazuje na uzyskanie 100% zgodności liczebności obserwowanych do ocze- kiwanych. Wyniki zaprezentowano w sposób graficzny (rys. 3).

Rysunek 3. Zmiana wartości prawdopodobieństwa dla różnych czasów mieszania pasz Figure 3. Change of the probability value for different times of mixing fodders

Uzyskane wyniki wskazują na wpływ czasu mieszania na stopień homogeniczności analizowanych pasz. Najlepsze rezultaty w przypadku każdej z analizowanych mieszanek uzyskano dla czasu wynoszącego 210 s. Skrócenie oraz wydłużenie czasu mieszania po- woduje pogorszenie jednorodności mieszanin. W oparciu o zaprezentowaną metodykę dokonano weryfikacji czasu rekomendowanego przez producenta. Zdecydowaną zaletą metody jest możliwość przeprowadzenia analizy w krótkim czasie na miejscu w wytwórni.

Metodę opartą na analizie rozkładu barwionej przy użyciu erytromycyny laktozy do oceny stopnia zmieszania proszków środków leczniczych z substancjami obojętnymi wy- korzystywanych w recepturach aptecznych zaprezentowali Nakamura i in. (2004 a, b).

Analiza homogeniczności mieszanek ziarnistych i sypkich z wykorzystaniem metod

optycznych do śledzenia udziału składnika kluczowego w sposób ciągły była przedmiotem

Rysunek 4. Mieszalnik z zainstalowa- nymi sensorami optycznymi (Satoh i Miyanami, 1988)

Figure 4. Mixer with mounted optical sensors (Satoh and Miyanami, 1988)

badań wielu autorów. Jedną z pierwszych prac na ten temat przedstawili Satoh i Miyanami (1988). Metoda wykorzystana została do analizy homogeniczności mieszanin sypkich (układów dwuskładnikowych różniących się zabarwie- niem) uzyskiwanych w mieszarce o konstrukcji prostego pionowego zbiornika wyposażonego w mieszadło (rys. 4).

Metodyka opierała się na ciągłej analizie in- tensywności światła odbitego przez powierz- chnię barwionych cząstek przy użyciu wysoko- czułych fotometrów. Źródłem światła były sondy stanowiące pary światłowodów. W zbiorniku mieszarki zainstalowano pięć par światłowodów w różnych miejscach. Na tej podstawie określa- no koncentrację składnika kluczowego oraz stopień zmieszania. Opisaną metodykę zastoso- wali, także Poux i in. (1995) w mieszaniu mate- riałów sypkich w złożu fluidalnym. Podobną metodykę opisali w pracy Weinekötter i Reh (1994), gdzie ocenie homogeniczności podlegał układ dwuskładnikowy o zróżnicowanym zabar- wieniu (węglik krzemu, wodorotlenek glinu).

W tym doświadczeniu wykorzystano i zwery- fikowano przydatność trzech rodzajów światło- wodów. Przedstawiona metoda znalazła zastoso- wanie w warunkach laboratoryjnych, szczegól- nie do stałego śledzenia koncentracji składnika kluczowego oraz co ważne do szacowania wydajności mieszarki i wyznaczenia optymalnych warunków prowadzenia procesu (Alon- so i Alguacil, 1999).

Karumanchi i in. (2011) zaproponowali metodę opartą na fluorescencji wzbudzanej laserowo (LIF), którą zastosowali do oceny homogeniczności proszków powstających w przemyśle farmaceutycznym przy użyciu mieszalnika poziomego obrotowego. W do- świadczeniu wykorzystano granulki farmaceutycznej fluorescencyjnie czynnej substancji (API). Do wykrywania i rejestrowania promieniowania fluorescencyjnego w pobranych próbach zastosowano sensory LIF, wyposażone w ksenonowe lampy błyskowe i fotopo- wielacz. Uzyskane w ten sposób dane dotyczące rozkładu składnika kluczowego posłużyły do wyznaczenia optymalnego czasu pracy mieszarki. Zaproponowane narzędzie nie jest jednak na tyle czułe aby wykrywać potencjalne martwe strefy w mieszarce.

Komputerowa analiza obrazu

Interesującą metodą analizy jakości mieszaniny jest komputerowa analiza obrazu. Wa-

staniu tej metody. Przetwarzanie obrazów pozwala na łatwą analizę zdjęć. Stosując odpo- wiednią operację przetwarzania obrazów uzyskuje się informacje, które w rzeczywistości nie są rozróżniane przez układ wzrokowy człowieka (Boss, 2002).

Zastosowanie fotograficznej analizy obrazu w technologii materiałów ziarnistych za- proponowali Boss i in., (2002). Metodyka polegała na pozyskiwaniu zdjęć poszczególnych przekrojów poprzecznych mieszalnika przesypowego a następnie na ich analizie przy wy- korzystaniu oprogramowania komputerowego. Oprogramowanie służyło do szacowania udziału składnika kluczowego, różniącego się zabarwieniem, z możliwością podziału ana- lizowanego obszaru na sektory (rys. 5 a,b).

a) b)

Rysunek 5. Komputerowa analiza obrazu przekroju poprzecznego a) podział obszaru na sektory b) udział trasera w odcieniach szarości (Tukiendorf, 2003)

Figure 5. Computer analysis of the cross-section image a) division of the area into sectors b) participation of the tracer in greyscale (Tukiendorf, 2003)

Opisana metodyka została wykorzystana, także przez autora pracy (Matuszek i Tukien- dorf, 2007) do analizy rozkładu trasera w mieszaniu układów dwuskładnikowych metodą wysypu kominowego. Wykorzystując skalę RGB-256 zamieniano naturalne kolory skład- ników (ziaren wyki i gorczycy) na odcienie szarości. Następnie punktom białym przydzie- lano wartość 0 natomiast czarnym wartość 1. Zastosowane rozwiązanie posłużyło do oceny wpływu dodatkowych elementów daszkowych instalowanych wewnątrz mieszalnika na jednorodność uzyskiwanej mieszanki.

Podsumowanie

W przypadku oceny jednorodności pasz ważny jest udział każdego z komponentów.

Jednak ze względu na specyfikę tego typu mieszanin niejednokrotnie nie ma możliwości

separacji układu na poszczególne komponenty. Ponadto są to metody bardzo czasochłonne

i uciążliwe głównie w warunkach przemysłowych. Dlatego szczególnego znaczenia nabie-

rają metody oparte na analizie zawartości składnika kluczowego. Kierunek rozwoju badań

w tym obszarze wskazuje zdecydowanie na zastosowanie metod wskaźnikowych rezygnu-

jąc z metod separacji ręcznej czy sitowej. Zaprezentowane metody wykorzystują różne

techniki, co jest wynikiem rozwoju szeregu technologii szczególnie optycznych. Metody wykorzystujące intensywność światła odbitego przez różniące się zabarwieniem składniki, rejestrująca intensywność promieniowania UV czy wykorzystujące komputerową analizę obrazu mogą służyć do określania optymalnych parametrów pracy mieszarek w warunkach laboratoryjnych w sposób stały lub ciągły. Metodą wskaźnikową, która znalazła zastoso- wanie w warunkach przemysłowych jest metoda oparta na analizie zawartości celowo dodanego do mieszarki Microtracera. W Polsce jedyną referencyjną metodą jest analiza chemiczna zawartości chlorków lub węglanów, wykonywana w certyfikowanych laborato- riach. Warto zainteresować się metodami alternatywnymi, które z powodzeniem spraw- dzają się i są stosowane w wielu krajach.

Opisane metody nie mają zastosowania uniwersalnego, co wynika z dużej różnorodno- ści mieszanek ziarnistych i sypkich, technologii ich produkcji oraz złożoności samego procesu mieszania. Warto zwrócić uwagę, na to iż zagadnienie będące tematem opracowa- nia jest przedmiotem badań wielu autorów i jest nadal aktualne.

Opracowanie wskazuje rozwiązania stosowane nie tylko w ocenie mieszanek powstają- cych w rolnictwie jak pasze, ale także mieszanek powstających w przemyśle farmaceutycz- nym. Poszukiwanie i ulepszanie istniejących metod wymaga stałego śledzenia zagadnień związanych z mieszaniem składników sypkich i ziarnistych charakterystycznych nie tylko dla przemysłu rolniczego, ale także wielu innych.

Bibliografia

Alexander, A.; Muzzio, F. J.; Shinbrot, T. (2003). Segregation patterns in V-blenders. Chemical Engineering Science, 58(2), 487-496.

Alonso, M.; Alguacil, F.J. (1999). Dry mixing and coating of powders. Revista de Metalurgia, 35, 315-328.

Amornthewaphat, N.; Behnke', K.; Hancock, J. (1998). Effects of particle size and mixing time on uniformity and segregation in pig diets. Kansas State University. Swine Day. Pozyskano z:

http://www.microtracers.com/upload/File/MMorNN0001.pdf

Boss, J. (1987). Mieszanie materiałów ziarnistych. Warszawa, PWN, ISBN 83-01-07058-7.

Boss, J. (2002). Współczesne problemy mieszania materiałów ziarnistych. Inżynieria i Aparatura Chemiczna, 4, 31-34.

Boss, J.; Krótkiewicz, M.; Tukiendorf, M. (2002). Porównanie metod oceny jakości stanu mieszaniny ziarnistej podczas mieszania w przesypie. Inżynieria Rolnicza, 4(37), 27-32.

Bowszys, J.; Rogowski, J. (1999). Preliminary studies on the application on the spreading chute for batching range cereal silos. Technical Sciences, 2, 5-11.

Djuragic, O.; Levic, J.; Sredanovic, S.; Lević, L. (2009). Evaluation of homogeneity in feed by method of microtracers

. Archiva Zootechnica, 12:4, 85-91.

Eisenberg, D. (1992). Markers in mixing testing: closer to perfection. Feed Menagment, 43, 8-11.

Eisenberg, D. (1998). The use of Microtracers® F (colored uniformly sized iron particles) in coding the presence of coccidiostats in poultry feeds: Practical Implications. Zootechnica International, 46-50. Pozyskano z: http://www.microtracers.com/upload/File/itemmm.html.

Grochowicz, J. (1996). Technologia produkcji mieszanek paszowych. Warszawa, Państwowe Wy-

dawnictwo Rolnicze i Leśne, ISBN 83-09-01656-5.

Karbowy, A.; Rynkiewicz, M. (2006). Ocena wpływu prędkości obrotowej ślimaka mieszającego z pionowym elementem roboczym na stopień zmieszania komponentów paszy. Inżynieria Rolnicza, 3(78), 89-93.

Karumanchi, V.; Taylor, M. K.; Ely, K. J.; Stagner, W. C. (2011). Monitoring powder blend homo- geneity using light-induced fluorescence. AAPS PharmSciTech, 12(4), 1031-1037. Pozyskano z:

http://www.nebi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3225521/

Królczyk, J.; Tukiendorf, M. (2006). Optymalizacja procesu sporządzania wieloskładnikowej paszy dla gołębi w pionowym mieszalniku z mieszadłem ślimakowym. Inżynieria Rolnicza, 12(87), 267-275.

Matuszek, D.; Tukiendorf, M. (2007). Komputerowa analiza obrazu w ocenie mieszania niejednorod- nych układów ziarnistych (system funnel-flow). Inżynieria Rolnicza, 2(90), 183-188.

Matuszek, D. (2012). Analiza procesu mieszania paszy dla drobiu w przemysłowej wytwórni pasz.

Inżynieria Rolnicza, 2(136) T.1, 213-220.

Nakamura, H.; Yanagihara, Y.; Sekiguchi, H.; Komada, F.; Kawabata, H.; Ohtani, M.; Saitoh, Y.;

Kariya, S.; Suzuki, H.; Uchino, K.; Iga, T. (2004a). Effect of mixing method on the mixing de- gree during the preparation of triturations. Yakugaku Zasshi, 124(3), 127-134.

Nakamura, H.; Yanagihara, Y.; Sekiguchi, H.; Ohtani, M.; Kariya, S.; Uchino, K.; Suzuki, H.; Iga, T.

(2004b). Effect of particle size on mixing degree in dispensation. Yakugaku Zasshi, 124(3), 135-139.

Obregón, L.; Realpe, A.; Velázquez, C. (2010). Mixing of granular materials, part II: effect of parti- cle size under periodic shear. Powder Technology, 201, 193-200.

Ottino, J. M.; Khakhar, D. V. (2000). Mixing and segregation of granular materials. Annual Review of Fluid Mechanics, 32, 55-91.

Poux, M.; Lescure, M.; Steinmetz, D.; Bertrand, J. (1995). Optical sensors for the characterization of powder mixtures. Sensors and Actuators A: Physical, 47, 494-496

Radl, S.; Kalvoda, E.; Glasser, B.J.; Khinast J.G. (2010). Mixing characteristics of wet granular matter in a bladed mixer. Powder Technology, 200, 171-189.

Roberts, A.W. (2006). Bulk solids handling an historical overview and current developments. Bulk Solids Handling, 26, 392-414.

Satoh, M.; Miyanami, K. (1988). Continuous measurement of degree of mixing in powder mixer by an optical method. Bulletin of University of Osaka Prefecture. Series A, Engineering and Natural Sciences, 36(2), 141-148. Pozyskano z: http://hdl.handle.net/10466/8456

Tukiendorf, M. (2003). Characteristics of mixing granular materials achieved by using methods of variance analysis and geostatistical functions. Electronic Journal of Polish Agricultural Univer- sities, 6, 1. Pozyskano z: http://www.ejpau.media.pl/volume6/issue1/engineering/art-03.html Weinekötter, R.; Reh, L. (1994). Characterization of particulate mixtures by in-line measurments.

Particle & Particle Systems Characterization, 11, 4, 284-290.

Yang, S. C. (2006). Density effect on mixing and segregation processes in a vibrated binary granular mixture. Powder Technology, 164(2), 65-74.

Instrukcja Głównego Lekarza Weterynarii Nr G/Wpuf.512lab.1/2005 z dnia 9 listopada 2005

w sprawie oceny homogeniczności mieszanek paszowych na podstawie badania stopnia wymie-

szania składnika kluczowego.

ASSESSMENT METHODS OF GRANULAR AND LOOSE MIXTURES HOMOGENEITY

Abstract. The paper presents the condition and science development trends concerning assessment methods of granular and loose mixtures homogeneity focusing in particular on agri-food industry.

Homogeneity of mixtures determines the product value. Intensive development of production tech- nology and the increasing quality requirements force to search for innovative solutions allowing a fast and precise way to assess the mixture quality, which minimizes the impact on the production process. In Poland, the analysis of the mixing degree of the key component based on determination of the chloride and carbonate content is a reference method of assessing homogeneity of fodder mix- tures. Development of computer techniques allowed the use of innovative method of assessing homo- geneity of granular mixtures based on the image analysis. The method, which was applied for as- sessment of homogeneity of fodder mixtures uses the analysis of the key component content the so called Mictrotracer

. Moreover, other methods, which are applied in laboratory and industrial condi- tions, characteristic for other industrial branches, were described in the paper.

Key words: granular mixture, loose mixture, fodder, homogeneity

Adres do korespondencji:

Dominika Matuszek e-mail: d.matuszek@po.opole.pl Katedra Inżynierii Biosystemów

Politechnika Opolska ul. Mikołajczyka 5 45-271 Opole

Dofinansowanie ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Opolu