SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI W ROKU 2019
ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH
Z POWIATOWEGO PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Szczecinek 2020 rok
Strona | 2 Spis treści
1. Wstęp
2. Źródła finansowania Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Szczecineckim.
3. Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych realizowana w ramach środków otrzymanych zgodnie z algorytmem.
4. Program „Wyrównywanie różnic między regionami III.
5. Pilotażowy Program Aktywny Samorząd.
6. Powiatowa Społeczna Rada do Spraw Osób Niepełnosprawnych.
7. Orzecznictwo pozarentowe.
8. Realizacja zadań wynikających z Powiatowego Programu Działań na Rzecz Niepełnosprawnych w gminach powiatu szczecineckiego.
9. Realizacja zadań wynikających z Powiatowego Programu Działań na Rzecz Niepełnosprawnych w placówkach oświatowych powiatu szczecineckiego.
10. Organizowanie środowiskowego wsparcia i pomocy społecznej osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom.
11. Inne działania na rzecz osób niepełnosprawnych.
Strona | 3 1.Wstęp
Program Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Szczecineckim na lata 2016- 2020 został przyjęty do realizacji przez Radę Powiatu w Szczecinku w dniu 28 kwietnia 2016 r.
uchwałą Nr XX/159/2016.
Zgodnie z § 2 wykonanie uchwały powierzone zostało Zarządowi Powiatu Szczecineckiego i Dyrektorowi Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Koordynatorem Programu jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku.
Ze względu na szeroki zakres działań merytorycznych i finansowych Partnerami Programu zostało wiele instytucji działających bezpośrednio lub pośrednio na rzecz osób niepełnosprawnych. Między innymi:
- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki
- Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego - Starostwo Powiatowe w Szczecinku
- Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych - Powiatowy Urząd Pracy w Szczecinku
- Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności - Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna w Szczecinku
- Organizacje pozarządowe działające w obszarze niepełnosprawności - Miasto Szczecinek
- Miasto i Gmina Barwice, Biały Bór, Borne Sulinowo - Gmina Szczecinek i Grzmiąca
- Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Szczecinku
- Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Barwicach - Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Białym Borze - Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bornem Sulinowie - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Grzmiącej
- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Szczecinku
Głównym celem ww. Programu jest podniesienie świadomości społecznej o tematyce związanej z problemami niepełnosprawnych mieszkańców naszego powiatu, a także zapewnienie im godnego życia oraz możliwości pełnego oraz równoprawnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Mając na uwadze dążenie do poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych, oraz przeciwdziałanie ich marginalizacji i wykluczeniu społecznemu, ustalono w Programie cele szczegółowe, które mają zapewnić im warunki do pełnego, samodzielnego i czynnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Obowiązek wyrównywania szans oraz zajęcia się konsekwencjami niepełnosprawności spoczywa na władzach państwowych i samorządowych. Nie zmniejsza to odpowiedzialności ogółu
społeczeństwa, jednostek czy też organizacji, które już od lat są partnerami w tworzeniu spójnej i efektywnej polityki na rzecz osób niepełnosprawnych.
Strona | 4 2. Finansowanie Powiatowego Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych
Działania podejmowane w okresie realizacji programu opierały się głównie na środkach pozyskanych z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Mając świadomość, że potrzeby osób niepełnosprawnych są duże, partnerzy Programu podejmowali liczne inicjatywy charytatywne oparte na pracy wolontariuszy oraz inicjatywy oparte o środki pozyskane z Unii Europejskiej czy też środki własne powiatu.
Program finansowany jest:
ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
ze środków własnych powiatu i gmin powiatu szczecineckiego,
z innych środków, takich jak np.: dotacje celowe budżetu państwa, programy unijne,
ze środków własnych organizacji pozarządowych, fundacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych,
ze środków pozyskanych od sponsorów.
Podstawowe środki finansowe, jakimi dysponuje Powiat i PCPR jako realizator działań związanych z zadaniami z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przyznawane są według algorytmu przez Prezesa Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w Warszawie na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 maja 2003 r. w sprawie algorytmu przekazywania środków Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych samorządom wojewódzkim i powiatowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 88, poz 808 z późn. zm.). Zgodnie z planem finansowym Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na rok 2019, wysokość środków przyznanych Powiatowi Szczecineckiemu z przeznaczeniem na zadania samorządu z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych w ostatecznosci wyniosła 2.561.397,00 zł.
3. Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych realizowana w ramach środków otrzymanych zgodnie z algorytmem.
Zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U z 2019 r. poz. 1172, poz.924, poz.1696 z póź.zm), w ramach rehabilitacji społecznej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w 2019 roku realizowało następujące zadania:
dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w turnusach rehabilitacyjnych,
dofinansowanie likwidacji barier funkcjonalnych tj. barier w komunikowaniu się i technicznych,
dofinansowanie do zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, pomocniczego i ortopedycznego,
dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej.
Na realizację wyżej wymienionych zadań Powiat Szczecinecki otrzymał w 2019 roku z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych niewystarczające środki finansowe w stosunku do wciąż rosnących rzeczywistych potrzeb osób niepełnosprawnych.
Nadmienić należy, że nastapiło niezamierzone proporcjionalne obniżenie środków na rehabilitację społeczną i zawodową. Bowiem koszty utrzymania jednego uczestnika warsztatów terapii zajęciowej, zwiększyły się w 2019 roku do kwoty 18.096,00 zł na osobę. Wobec powyższego na zobowiązania dotyczące finansowania WTZ Powiat przeznaczył kwotę 1.266.720,00 zł dla 70 uczestników warsztatów terapii zajęciowej w Powiecie Szczecineckim. Kwota ta jest procentowo
Strona | 5 większa niż w latach poprzednich i stanowi niemal 50% wszystkich otrzymanych z PFRON środków finansowych.
Zadania Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej realizuje samorząd powiatowy. W przypadku Powiatu Szczecineckiego, większość tych zadań Starosta powierzył Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie. Zadania te realizowane były w oparciu o przyjęty przez Radę Powiatu Szczecineckiego i zaopiniowany przez Społeczną Radę ds. Osób Niepełnosprawnych „Powiatowy program działań na rzecz osób niepełnosprawnych na lata 2016-2020”, jak i uchwałę Rady Powiatu w sprawie podziału środków PFRON.
Powiat Szczecinecki na realizację zadań ze środków wynikających z algorytmu otrzymał kwotę 2.561 397, 00 zł (słownie: dwa miliony pięćset sześćdziesiąt jeden trzysta dziewięćdziesiąt siedem 00/100). Rada Powiatu w Szczecinku podzieliła te środki w następujący sposób:
1) Na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej kwotę: 400. 000,00 zł, w tym na:
1. finansowanie wydatków na instrumenty lub usługi rynku pracy określone w ustawie o promocji w odniesieniu do osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy niepozostające w zatrudnieniu:
35.413,00 zł,
2. przyznawanie osobom niepełnosprawnym środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej:
0,00 zł,
3. udzielanie dofinansowania do wysokości 50% oprocentowania kredytów bankowych zaciągniętych przez osoby niepełnosprawne na kontynuowanie działalności gospodarczej lub prowadzenie własnego lub dzierżawionego gospodarstwa rolnego:
0,00 zł,
4. dokonywanie zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności osób na nich zatrudnionych oraz z rozpoznaniem przez służby medycyny pracy tych potrzeb:
0,00 zł,
5. finansowanie kosztów szkolenia i przekwalifikowania zawodowego osób niepełnosprawnych:
0,00 zł.
6. dokonywanie zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na szkolenie zatrudnionych osób niepełnosprawnych:
0,00 zł,
7. dokonywanie zwrotu kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikom niepełnosprawnym w pracy:
0,00 zł,
8. dokonywanie zwrotu kosztu wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej:
364.587,00 zł.
2) Na realizację zadań z zakresu rehabilitacji społecznej kwotę 2.161 397,00 zł, w tym na:
a) dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej : 1.266 720,00 zł,
b) dofinansowanie uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych:
256.849,00 zł,
Strona | 6 c) dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne
i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów:
545.340,99 zł,
d) dofinansowanie likwidacji barier funkcjonalnych w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych:
72.487,01 zł
e) dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych:
0,00 zł,
f) dofinansowanie zadań z zakresu rehabilitacji zlecanym przez samorząd powiatowy organizacjom pozarządowym i fundacjom:
20.000,00 zł,
g) dofinansowanie usług tłumacza języka migowego:
0,00 zł,
h) dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej:
0,00 zł,
Rehabilitacja społeczna ma na celu umożliwienie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym. Realizowana jest przez:
wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej osoby niepełnosprawnej;
wyrabianie umiejętności samodzielnego pełnienia funkcji społecznych;
likwidację barier: architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, technicznych
oraz w komunikowaniu się i dostępie do informacji;
kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z osobami niepełnosprawnymi.
Turnusy rehabilitacyjne
Osobie niepełnosprawnej oraz jej opiekunowi przysługuje raz w roku dofinansowanie do pobytu na turnusie rehabilitacyjnym. Nadmienić należy, iż z powodu znacznie ograniczonych środków finansowych na dofinansowanie uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych zostały objęte
jedynie dzieci i młodzież do 24 roku życia ucząca się i nie pracująca wraz z opiekunami.
W roku 2019 zaplanowaną na turnusy kwotę 256.849,00 zł wydatkowano w 100%. Ilość osób, która skorzystała z tej formy rehabilitacji przedstawia się następująco:
- ilość przyznanych dofinansowań- 219
W tym: dzieci i młodzież niepełnosprawna wraz z opiekunami: 180
Osoby dorosłe niepełnosprawne wraz z opiekunami: 39
Dofinansowanie do likwidacji barier funkcjonalnych.
Bariery architektoniczne to wszelkiego rodzaju utrudnienia występujące w budynku i w jego najbliższej okolicy, które ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub
warunki użytkowania uniemożliwiają lub utrudniają swobodę ruchu osobom niepełnosprawnym.
Bariery techniczne to bariery utrudniające lub uniemożliwiające osobie niepełnosprawnej usprawnianie. Likwidacja tej bariery powinna powodować sprawniejsze działanie tej osoby w społeczeństwie i umożliwić wydajniejsze jej funkcjonowanie.
Strona | 7 Bariery w komunikowaniu się to ograniczenia uniemożliwiające lub utrudniające osobie niepełnosprawnej swobodne porozumiewanie się i/lub przekazywanie informacji.
O dofinansowanie ze środków PFRON tych zadań, jeżeli ich realizacja umożliwi lub w znacznym stopniu ułatwi osobie niepełnosprawnej wykonywanie podstawowych, codziennych
czynności lub kontaktów z otoczeniem, mogą ubiegać się:
a) na likwidację barier architektonicznych- osoby niepełnosprawne, które mają trudności w poruszaniu się, jeżeli są właścicielami nieruchomości lub użytkownikami wieczystymi
nieruchomości albo posiadają zgodę właściciela lokalu lub budynku mieszkalnego, w którym stale zamieszkują,
b) na likwidację barier w komunikowaniu się i technicznych - osoby niepełnosprawne, jeżeli jest to uzasadnione potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności.
W roku 2019 przeznaczono na zadania związane z likwidacją barier funkcjonalnych kwotę 72.487,00 zł i wydatkowano ją w 100%. Zrealizowano 27 wniosków na likwidację barier technicznych na kwotę 69.532,00 zł oraz 3 wnioski na bariery w komunikowaniu na kwotę 2.955,00 zł.
Nadmienić należy, że ze względu na ograniczone środki fiansowe zadanie z zakresu likwidacji barier architektonicznych zostały wstrzymane.
Dofinansowanie do zaopatrzenia w środki pomocnicze przedmioty ortopedyczne oraz sprzęt rehabilitacyjny.
Przedmioty ortopedyczne - to przyrządy ortopedyczne niezbędne osobie niepełnosprawnej w przypadku trwałego inwalidztwa, w okresie choroby lub usprawnienia leczniczego (są nimi np.:
protezy, kule, wózek inwalidzki itp.).
Środki pomocnicze - to takie środki, które ułatwiają w znacznym stopniu, bądź wręcz umożliwiają, funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej w środowisku społecznym (są nimi np.:
cewniki, pielucho-majtki, itp.).
W ramach tego zadania w roku 2019 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku rozpatrzyło pozytywnie 543 wnioski osób niepełnosprawnych wypłacajac kwotę 543.146,00 zł dla mieszkańców powiatu. Zainteresowanie osób niepełnosprawnych tym zadaniem znacznie przewyższało wysokość środków przekazanych na realizację tego przedsięwzięcia.
Osoby niepełnosprawne w ramach tego zadania mogą również ubiegać się o dofinansowanie do zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, jeżeli:
spełniają określone przepisami prawa kryterium dochodowe,
posiadają aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności,
sprzęt ten jest niezbędny do prowadzenia rehabilitacji domowej (poparte zaświadczeniem lekarskim).
W okresie sprawozdawczym o dofinansowanie do zakupu sprzętu rehabilitacyjnego ubiegały się 4 osóby niepełnosprawne. W ramach tego zadania przyznano dofinansowanie dla 4
wnioskodawców na łączną kwotę 2.193,00 zł. Wysokość dofinansowania wyniosła do 50%
wartości przedsięwzięcia.
Zadania na rzecz osób niepełnosprawnych zlecane organizacjom pozarządowym.
W ramach otwartego konkursu ofert mogą być składane wnioski zgodnie z §1Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 07 lutego 2008r. w sprawie rodzajów zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zlecanych fundacjom oraz organizacjom pozarządowym (Dz.U. z 2008 Nr 29 poz.172).
Strona | 8
Celem konkursu jest wyłonienie ofert i zlecenie organizacjom pozarządowym, o których mowa w art. 3 ust. 2 oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r.
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 688, 1570, 2020.) realizacji zadań publicznych w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, zwiększenia dostępu tych osób do rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz wzmocnienia procesów integracji sektora pozarządowego działającego na rzecz osób niepełnosprawnych.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku zgodnie z Uchwałą Zarządu Powiatu Szczecineckiego w sprawie ogłoszenia otwartego konkursu ofert w celu zlecenia w 2019 r.
fundacjom i organizacjom pozarządowym realizacji zadania publicznego z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych realizowało w/w zadanie.
W 2019 roku na ten cel przeznaczono kwotę 20 000,00 zł (słownie: dwadzieścia tysięcy złotych).
Rehabilitacja zawodowa
Zadania Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z zakresu rehabilitacji zawodowej realizuje samorząd powiatowy. W przypadku Powiatu Szczecineckiego, dużą część tych zadań Starosta powierzył Powiatowemu Centrum Pomocy Rodzinie. Zadania te realizowane były w oparciu o przyjęty przez Radę Powiatu Szczecineckiego i zaopiniowany przez Społeczną Radę ds. Osób Niepełnosprawnych „Powiatowy program działań na rzecz osób niepełnosprawnych na lata 2016-2020” jak i uchwały Rady Powiatu z 2019 roku w sprawie podziału środków PFRON na poszczególne zadania.
W roku 2019 na zadania związane z rehabilitacją zawodową Powiat Szczecinecki (realizator Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie oraz Powiatowy Urząd Pracy) ze środków PFRON, przeznaczył kwotę 667.323,00 zł w tym na:
1. Dokonywanie zwrotu kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby. W 2019 roku utworzono 11 nowych miejsc / stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych. Środki finansowe Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznaczone na to zadanie to kwota 577.500,00,00 zł z tej kwoty: 364.587,00 zł pochodziło z algorytmu wg. którego Powiat
Szczecinecki otrzymuje środki finansowe z PFRON. Natomiast kwota 177.500,00 zł pochodziła z „Programu wyrównywania różnic miedzy regionami III” w obszarze G
Średnio na utworzenia jednego stanowiska przypadała kwota ponad 48.125,00 zł 2. Finansowanie kosztów szkoleń i przekwalifikowania zawodowego
Kwota przeznaczona na to zadanie została zminimalizowana do kwoty 0,00 zł. ponieważ nie było zainteresowania ze strony beneficjentów tą forma pomocy oferowanej przez P.U.P
3. Finansowanie wydatków na instrumenty lub usługi rynku pracy określone w ustawie w odniesieniu do osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy nie pozostające w zatrudnieniu.
W roku 2019 skorzystało z tej formy pomocy 5 osób. Wydatkowana kwota to 35.413,00 zł Środki te wykorzystano na opłacenie staży pracowniczych dla potrzebujących tej formy pomocy osób niepełnosprawnych.
Strona | 9 4. Program Wyrównywanie Różnic Między Regionami III
Głównym celem programu jest wyrównanie szans osób niepełnosprawnych zamieszkujących regiony słabo rozwinięte w dostępie do rehabilitacji zawodowej i społecznej. W szerszym ujęciu program ma zapobiegać marginalizacji niektórych obszarów, sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu, aktywizacji zawodowej i integracji z Unią Europejską.
Jednym z priorytetowych zadań w ramach integracji z Unią Europejską jest tworzenie w Polsce jednolitych warunków rozwoju ekonomicznego i społecznego poprzez zacieranie różnic
między obszarami lepiej i gorzej rozwiniętymi. Służą temu liczne programy i inicjatywy podejmowane przez rząd (głównie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego), organizacje pozarządowe i jednostki samorządu terytorialnego. Programy te realizowane są głównie w regionach słabo rozwiniętych o pogarszającej się sytuacji na rynku pracy.
Programem, który wpisuje się w politykę regionalną, a jednocześnie nastawiony jest na wspieranie osób niepełnosprawnych, grupy często zaniedbywanej nawet na obszarach dobrze rozwiniętych, jest Program wyrównywania różnic między regionami, realizowany ze środków PFRON. W ramach programu środki funduszu w pierwszej kolejności trafiają do powiatów, w których stopa bezrobocia jest najwyższa i które leżą w województwach zagrożonych marginalizacją. Środki te są wykorzystywane na działania zmniejszające dysproporcje między regionami w sferze zatrudnienia i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, w tym na wyposażenie nowych miejsc pracy adekwatnie do potrzeb niepełnosprawnych, wyposażenie obiektów w sprzęt transportowych.
Dofinansowanie w ramach programu udzielane jest w kilku obszarach.
Obszar A – wyposażenie obiektów służących rehabilitacji osób niepełnosprawnych w sprzęt rehabilitacyjny.
Obszar B – likwidacja barier w zakładach opieki zdrowotnej i placówkach edukacyjnych w zakresie umożliwienia osobom niepełnosprawnym poruszania się i komunikowania.
Obszar C – wyposażenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych odpowiednio do ich potrzeb i możliwości.
Obszar D – likwidacja barier transportowych.
Obszar F – utworzenie warsztatów terapii zajęciowej.
Obszar G – tworzenie nowych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych.
Powiat szczecinecki w 2019 ( ewentualna kontynuacja zadania w roku 2020) roku w ramach programu zrealizował następujące zadania:
- obszar B:
a) Likwidacja barier architektonicznych w I Liceum Ogólnokształcącym w Szczecinku poprzez likwidację barier architektonicznych i w komunikowaniu się ( przebudowa korytarzy i klatek schodowych)
b) Likwidacja barier architektonicznych w Zespole Szkół Technicznych ( budynek szkolny) c) Dostosowanie pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych w Zespole Szkół nr 2 im. Ks.
Warcisława IV
kwota dofinansowania ze środków PFRON wynosi 85.738,55 zł;
-obszar D: „Likwidacja barier transportowych poprzez zakup 9-miejscowego mikrobusu dostosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych na wózku inwalidzkim dla Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego w Szczecinku kwota dofinansowania ze środków PFRON 80.000,00 zł;
-obszar G: „Zapobieganie wykluczeniu społecznemu poprzez aktywne formy zatrudnienia osób niepełnosprawnych na terenie Powiatu Szczecineckiego”. Omówione w dziale rehabilitacja zawodowa.
Strona | 10 5. Pilotażowy program „ Aktywny Samorząd”.
Moduł I
Likwidacja barier utrudniających aktywizację społeczną i zawodową w tym:
Obszar A - Likwidacja bariery transportowej
Zadanie 1 – pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu
(adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia lub z orzeczeniem o niepełnosprawności ze znacznym lub umiarkowanym stopniem z dysfunkcją narządu ruchu)
Zadanie 2 – pomoc w uzyskaniu prawa jazdy (adresowana do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z dysfunkcją narządu ruchu)
Zadanie 3 – pomoc w uzyskaniu prawa jazdy (adresowana do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z dysfunkcją narządu słuchu)
Zadanie 4 – pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu (adresowana do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z dysfunkcją narządu słuchu)
Obszar B – Likwidacja barier w dostępie do uczestnictwa w społeczeństwie informacyjnym Zadanie 1 – pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania
(adresowany do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia lub z orzeczeniem o niepełnosprawności ze znacznym stopniem niepełnosprawności z dysfunkcją narządu wzroku
lub obu kończyn górnych)
Zadanie 2 – dofinansowanie szkoleń w zakresie obsługi nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego i oprogramowania (adresowany do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia lub z orzeczeniem o niepełnosprawności ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z dysfunkcją narządu wzroku, słuchu lub obu kończyn górnych)
Zadanie 3 - pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania (adresowany do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z dysfunkcją narządu wzroku)
Zadanie 4 - pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania (adresowany do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z dysfunkcją narządu słuchu)
Zadanie 5 – pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego sprzętu elektronicznego, zakupionego w ramach programu.
Obszar C – Likwidacja barier w poruszaniu się
Zadanie 1 – pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym (adresowane do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia)
Zadanie 2 – pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego skutera lub wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym (adresowane do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia)
Zadanie 3 – pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, tj. protezy co najmniej na III poziomie jakości (adresowane do osób ze stopniem niepełnosprawności lub osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia)
Zadanie 4 – pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanej protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne (co najmniej na III poziomie jakości
(adresowane do osób ze stopniem niepełnosprawności lub osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia)
Zadanie 5 – pomoc w zakupie skutera inwalidzkiego o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego (adresowane do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub osób z orzeczeniem o niepełnosprawności do 16 roku życia)
Obszar D – pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej
Strona | 11 MODUŁ I – LIKWIDACJA BARIER UTRUDNIAJĄCYCH AKTYWIZACJĘ
SPOŁECZNĄ I ZAWODOWĄ,
OBSZAR NAZWA KWOTY
WYPŁACONE A
Likwidacja bariery transportowe
Zadanie 1:
Pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do
posiadanego samochodu
3 osoby = 5 100,00 zł
A
Likwidacja bariery transportowe
Zadanie 3:
Pomoc w uzyskaniu prawa jazdy w kategorii B
1 osoba = 1 725,00 zł B
Likwidacja barier w dostępie do uczestnictwa w społeczeństwie
informatycznym
Zadanie 1:
Pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz
oprogramowania
27 osób = 144 372,00 zł
B
Likwidacja barier w dostępie do uczestnictwa w społeczeństwie
informatycznym
Zadanie 2:
dofinansowanie szkoleń w zakresie obsługi nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego i
oprogramowania
1 osoba = 2 000,00 zł
B
Likwidacja barier w dostępie do uczestnictwa w społeczeństwie
informatycznym
Zadanie 3:
Pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz
oprogramowania
4 osoby = 17 875,00 zł
B
Likwidacja barier w dostępie do uczestnictwa w społeczeństwie
informatycznym
Zadanie 4:
Pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz
oprogramowania
34 osoby = 80 249,00 zł
C
Likwidacja barier w poruszaniu się
Zadanie 1:
pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym
1 osoba = 10 200,00 zł
C
Likwidacja barier w poruszaniu się
Zadanie 2:
pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego skutera lub wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym
3 osoby = 5 100,00 zł
C
Likwidacja barier w poruszaniu się
Zadanie 3:
pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania
techniczne, tj. protezy co
najmniej na III poziomie jakości
4 osoby = 62.290,00 zł
C
Likwidacja barier w poruszaniu się
Zadanie 5:
pomoc w zakupie skutera inwalidzkiego o napędzie
3 osoby = 15 000,00 zł
Strona | 12 elektrycznym lub
oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego
D
pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej
8 osób = 17 618,25 zł
Moduł II
W ramach realizacji programu „Aktywny Samorząd” – Moduł II , czyli pomocy finansowej dla uczniów i studentów niepełnosprawnych w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym w 2019 podpisano z beneficjentami 29 umów, na kwotę 80.045,00 zł. Dofinansowanie za cały 2019 rok dotyczyło semestru tzw. „wiosennego” roku akademickiego 2018-2019 oraz semestru tzw. „jesiennego” roku akademickiego 2019-2020. Dofinansowania nauki dla studentów niepełnosprawnych są bardzo pożądaną pomocą zwłaszcza dla tych którzy studiują w systemie zaocznym gdzie występuję opłata za studia w postaci czesnego.
Dla studentów studiów zaocznych w ramach wypłaty uwzględniano wypłatę czesnego jak i dodatek na pokrycie kosztów nauki w zróżnicowanej wysokości w zależności od roku studiów, niepełnosprawności, odległości miejsca zamieszkania do miejsca studiowania.
Średnia wysokość dodatku to wysokości ok. 1300 zł za semestr.
Studenci studiów stacjonarnych (studia niepłatne) otrzymywali tylko dofinansowanie w postaci dodatku na pokrycie kosztów nauki.
W programie mogą brać wszyscy uczniowie i studenci niepełnosprawni z orzeczonym znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Większość beneficjentów to studenci studiów zaocznych. Około 25 % to studenci studiów stacjonarnych-dziennych. Coraz więcej beneficjentów pomocy zamieszkuje tereny wiejskie.
6. Warsztaty terapii zajęciowej.
Warsztaty terapii zajęciowej realizują zadania w zakresie rehabilitacji społeczno- zawodowej, zmierzającej do ogólnego rozwoju i poprawy sprawności każdego uczestnika, niezbędnych do możliwie niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia w środowisku.
Realizacja celów terapeutycznych odbywa się poprzez ogólne usprawnienie i rozwój umiejętności wykonania czynności życia codziennego, przygotowania do życia w środowisku społecznym, między innymi przez rozwój umiejętności planowania i komunikowania się, dokonywania wyborów, decydowania o sprawach oraz innych umiejętności niezbędnych w niezależnym życiu, a także poprawę kondycji psychicznej, rozwijanie różnych technik terapii zajęciowej, rozwijanie psychofizycznych sprawności niezbędnych w pracy, rozwijanie podstawowych oraz specjalistycznych umiejętności zawodowych, umożliwiających podjęcie pracy i rozwijanie aktywności zawodowej czy też podjęcia szkolenia zawodowego. Warsztaty terapii zajęciowej są to placówki, które poprzez rozwijanie umiejętności wykonywania czynności życia codziennego, sprawności i umiejętności zawodowych, stwarzają możliwość pozyskania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Warsztaty mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub inne podmioty. Koszty utworzenia, działalności i wynikłe ze zwiększenia liczby uczestników są współfinansowane ze środków PFRON i samorządu terytorialnego.
Warsztaty mają służyć temu, aby jego uczestnicy starali się podjąć zatrudnienie w warunkach pracy chronionej lub na przystosowanym stanowisku pracy. Postępy uczestników ocenia rada
Strona | 13 programowa warsztatu, czyli kierownik, rehabilitanci, instruktorzy, psycholog, doradca zawodowy. Uczestnicy warsztatów otrzymują niewielkie środki finansowe, które mają służyć nauce gospodarowania nimi.
Na terenie Powiatu Szczecineckiego w roku 2019 funkcjonowały dwa warsztaty terapii zajęciowej – w Szczecinku prowadzony przez Stowarzyszenie „ATUT” oraz w Barwicach, prowadzony przez Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Barwicach.
W roku 2019 objętych tą formą opieki i wsparcia było 70 podopiecznych (30 w Szczecinku i 40 w Barwicach). Kwota przeznaczona na to zadanie ze środków PFRON, wyniosła w roku 2019 – 1.266.720,00 zł.
W roku sprawozdawczym Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych pokrywał w 90% środki finansowe na prowadzenie warsztatów terapii zajęciowej.
Do tej kwoty Powiat Szczecinecki z własnych środków dofinansował działalność warsztatów kwotą 140.747,00 zł. W tym na WTZ „ATUT” Szczecinek przeznaczono kwotę 60.320,00 zł Kwota ta pozwoliła sfinansować WTZ „ATUT” w Szczecinku w 100 procentach. Dla WTZ Barwice przeznaczono kwotę 80.427,00 zł.
7. Powiatowa Społeczna Rada do Spraw Osób Niepełnosprawnych
Podstawę prawną w działaniach Rady stanowi ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Powiatową Społeczną Radę do Spraw Osób Niepełnosprawnych powołuje i odwołuje Starosta, spośród zgłoszonych kandydatów. Rada składa się z 5 osób, powołanych przedstawicieli działających na terenie powiatu szczecineckiego organizacji pozarządowych, fundacji oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego. Kadencja Rady trwa 4 lata i jest organem opiniodawczo- doradczym.
Działająca w 2019 roku Powiatowa Społeczna Rada do Spraw Osób Niepełnosprawnych została powołana Zarządzeniem Nr 48/2015 Starosty Szczecineckiego z dnia 17 grudnia 2015r na cztereoletnia kadencję. Kadencja skończyła się w grudniu 2019 roku.
W 2019 roku Rada spotykała się w zależności od potrzeb nie mniej niż dwa, trzy razy na kwartał. Spotkania odbywały się w siedzibie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Efektem spotkań było wypracowanie stanowisk przez Powiatową Społeczną Radą do Spraw Osób Niepełnosprawnych w sprawach podziału środków PFRON, spraw interwencyjnych oraz bieżących działań na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych. Dyskutowano też o problemach osób niepelnosprawnych z terenu naszego Powiatu i szukano rozwiazań tych problemów. Opinie Rady zostały przedstawiane Radzie Powiatu Szczecineckiego i następnie zaakceptowane na Sesji Rady Powiatu Szczecineckiego.
8. Orzecznictwo pozarentowe.
Organem zajmującym się w Powiecie Szczecineckim orzecznictwem poza rentowym jest Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Szczecinku.
Ilość wydanych orzeczeń dla dorosłych w roku 2019 : 1569 w tym wydane orzeczenia z określeniem stopnia niepełnosprawności 1474 wydane orzeczenia o niezaliczeniu do stopnia niepełnosprawności 21 wydane orzeczenia o odmowie ustalenia stopnia niepełnosprawności 74 wydane orzeczenia na podstawie art.5a ustawy 2
Strona | 14 Liczba wydanych orzeczeń wg stopnia niepełnosprawności
znaczny 500
umiarkowany 665
lekki 309
Ilość wydanych orzeczeń w 2019 r. dla dzieci : 272
wydane orzeczenia o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych 262
wydane orzeczenia o niezaliczeniu do stopnia niepełnosprawności 6
wydane orzeczenia o odmowie ustalenia niepełnosprawności 4
Ilość wydanych legitymacji dla osób niepełnosprawnych : 366
legitymacje wydane osobom przed 16 rokiem życia na podstawie ważnych orzeczeń o niepełnosprawności 42
legitymacje wydane osobom po 16 rokiem życia na podstawie ważnych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności 324
Liczba przyjętych wniosków o ustalenie stopnia niepełnosprawności osoby po 16 roku życia: 1569
Liczba przyjętych wniosków o ustalenie niepełnosprawności osoby przed 16 rokiem życia 272 Liczba wydanych kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych w 2019 roku : 351 Liczba wydanych kart parkingowych dla placówek w 2019 roku : 1
9. Realizacja zadań wynikających z Powiatowego Programu Działań na Rzecz Niepełnosprawnych w gminach powiatu szczecineckiego.
MIASTO SZCZECINEK POPRZEZ SWOJĄ JEDNOSTKĘ CZYLI MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ REALIZOWAŁO NASTĘPUJĄCE ZADNIA DOTYCZĄCE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH:
1. Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania klienta na terenie Miasta Szczecinek
Usługi świadczone są przez Stowarzyszenie „ATUT” z siedzibą w Szczecinku przy ul. Połczyńskiej 2a, w celu zapewnienia wsparcia i umożliwienia funkcjonowania osobom, które z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innej przyczyny wymagają pomocy innych osób, a które są tej pomocy pozbawione, W 2019 r. łącznie zrealizowano 37 686 godz.
usług dla 147 osób. Do realizacji zadania Stowarzyszenie zatrudniało 30 opiekunów.
2. Organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi na terenie Miasta Szczecinek
Usługi świadczone są przez Stowarzyszenie „ATUT”. W 2019 r. łączna liczba usług zrealizowanych przez podmiot wyniosła 6 256 godz., w tym: 121 godzin usług psychologa.
Usługi świadczono 31 osobom. Usługi świadczone były przez 6 opiekunek i 2 psychologów.
W ramach realizacji obu powierzonych zadań Stowarzyszenie ATUT zrealizowało:
wypożyczenie sprzętu pomocniczego i rehabilitacyjnego – na rzecz 14 klientów usług,
Strona | 15
zbiórkę pościeli i odzieży – na rzecz 15 klientów usług,
akcję wolontarystyczną „Sprzątanie grobów” – na rzecz 2 klientów usług;
akcję wolontarystyczną „Świąteczny poczęstunek” – na rzecz 9 klientów usług;
akcję wolontarystyczną „Kartka dla seniora” – na rzecz 32 klientów usług,
IV edycję projektu „Nie jesteś sam – mobilna usługa dla seniora” – na rzecz 18 klientów usług;
udział w akcji „Szlachetna paczka” - na rzecz 4 klientów usług.
3. Prowadzenie ośrodka wsparcia – Dom Dziennego Pobytu „Złota Jesień” dla osób starszych i niepełnosprawnych.
Zadanie realizowane jest przez Fundację PRZYSTAŃ w Szczecinku przy ul. Połczyńskiej 2a. Decyzję administracyjną na usługi w Domu posiadało 36 seniorów.
W ośrodku wsparcia realizowano:
stacjonarną usługę opiekuńczą – 5 decyzji,
terapię zajęciową, wsparcie i aktywizację społeczną z posiłkiem - 17 decyzji,
terapię zajęciową, wsparcie i aktywizację społeczną – 15 decyzji,
posiłek – 9 decyzji,
posiłek z dowozem – 60 decyzji. Łącznie wydano 13 416 posiłków, w tym: 4 339 posiłków w ramach pobytu i 9 077 posiłków z dowozem.
4. Prowadzenie ośrodka wsparcia – Środowiskowy Dom Samopomocy „Walentynka” dla osób z zaburzeniami psychicznymi
Zadanie realizowane przez Fundację PRZYSTAŃ. Dom przeznaczony jest dla osób przewlekle, psychicznie chorych i niepełnosprawnych intelektualnie. W analizowanym okresie decyzję administracyjną przyznającą miejsce i możliwość korzystania z terapii w ŚDS otrzymały 53 osoby. Fundacja w 2019 r. realizowała dwa projekty na rzecz osób z niepełnosprawnościami, tj.:
„Trenujemy razem” - dofinansowany przez Miasto Szczecinek w kwocie 6 500 zł, którego celem było kształtowanie postaw prozdrowotnych wśród osób niepełnosprawnych, propagowanie sportu i zdrowego trybu życia, a działaniami projektu objęto 75 osób, w tym 60 domowników ŚDS oraz 15 uczniów z Zespołu Szkół Technicznych w Szczecinku;
„Integracja przez muzykę II” dofinansowany przez Powiat Szczecinecki w kwocie 4 500 zł, którego celem była integracja społeczna z wykorzystaniem technik muzycznych w ramach warsztatów taneczno - instrumentalnych oraz Integracyjnych Spotkań Artystycznych „Na ludową nutę”, a działaniami projektu objęto 164 osoby (domownicy ŚDS „Walentynka”, ŚDS-ów z Bornego-Sulinowa i Sianowa, WTZ w Szczecinku, DDP „Złota Jesień”, uczniowie SOSW w Szczecinku, SP Nr 4 w Szczecinku, przedszkolaki z przedszkola „Miś”, zespół ludowy „Jarzębiny”, członkowie stowarzyszenia „Folklor”).
Ponadto Ośrodek realizował następujące projekty:
1. Projekt „Samodzielni”
Projekt wspiera osoby sprawujące opiekę nad niepełnosprawnymi, uczestnicy projektu nabywają lub zwiększają swoje kompetencje podczas indywidualnych spotkań z pielęgniarką środowiskową i rehabilitantem w miejscu swojego zamieszkania, W 2019 r.
projektem objęto 12 osób, Wykonano łącznie 158 godzin usług, w tym: 79 usług wsparcia rehabilitanta, 58 godziny wsparcia pielęgniarki środowiskowej i 21 godzin wsparcia psychologa. Ponadto działania projektowe obejmują wsparcie w formie udostępniania łóżka pielęgnacyjnego. W roku 2019 ze wsparcia w tym zakresie skorzystało 12 osób.
Strona | 16 2. Program „Opieka wytchnieniowa”
MOPS realizował Program „Opieka wytchnieniowa – edycja 2019” – finansowany ze środków Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Opieka wytchnieniowa to czasowa usługa opiekuńcza nad osobą niesamodzielną (zależną), dokonująca się w zastępstwie za opiekuna faktycznego. W ramach programu zrealizowano 48 godzin usług, które świadczone były w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej.
3. Program „Wolontariat w Ośrodku Pomocy Społecznej”
Program zakłada wspieranie osób starszych, niepełnosprawnych, samotnych w wykonywaniu czynności dnia codziennego, w podtrzymywaniu kontaktów społecznych, spędzaniu czasu wolnego oraz wykonywaniu innych czynności, których nie obejmują standardowe usługi opiekuńcze przez wolontariuszy. W roku 2019 stałą współpracę w ramach programu „Wolontariat w OPS” podjęło 7 wolontariuszy, którzy wsparciem objęli 6 środowisk.
4. Projekt „Pomoc na święta”
Projekt zapewnia pomoc osobom starszym, niepełnosprawnym i samotnym w przygotowaniach do Świąt Bożego Narodzenia. Osoby te ze względu na wiek i niepełnosprawność nie są w stanie samodzielnie zrobić świątecznych zakupów, porządków, ubrać choinki, itp. W 2019 roku w projekcie udział wzięło 25 wolontariuszy, uczniów Zespołu Szkół nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej, którzy swoim wsparciem objęli 10 podopiecznych MOPS w Szczecinku.
Ponadto Ośrodek realizował także zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej, tj.
pomoc finansową oraz pracę socjalną wobec osób niepełnosprawnych
z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb, zasobów i ograniczeń klienta. W 2019 r.
z pomocy ośrodka korzystało 475 niepełnosprawnych.
GMINA GRZMIĄCA:
Realizowała następujące zadania z zakresu wsparcia osób niepełnosprawnych:
dowóz osób niepełnosprawnych do szkół: Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Szczecinku oraz Ośrodek Edukacyjno-Rehabilitacyjny w Kowalkach (gm. Tychowo);
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Grzmiącej w roku 2019 realizował specjalistyczne
usługi opiekuńcze dla dwojga niepełnosprawnych osób z zaburzeniami psychicznymi, w warunkach domowych (rehabilitacja ruchowa i terapia logopedyczna). Usługi
świadczone są w miejscu zamieszkania, przez zespół profesjonalistów. Poprzez prowadzoną terapię specjaliści dążą do możliwie pełnego usprawnienia podopiecznych.
Podejmują działania integracyjne i edukacyjne oraz wzmacniają funkcjonowanie tych osób w środowisku. Pracownik socjalny oprócz pracy typowo administracyjnej (sporządzanie wywiadu środowiskowego) wykonuje szeroko rozumianą pracę socjalną polegającą między innymi na udzielaniu informacji o dostępnych formach pomocy, rehabilitacji oraz instytucjach i organizacjach działających na rzecz osób niepełnosprawnych, wspomaganiu osób w ich miejscu zamieszkania, kształtowaniu pozytywnych postaw społecznych, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych. Specjaliści podejmują również pracę z rodziną chorego. Pomoc uzyskana z działu usług specjalistycznych jest odpłatna. Odpłatność uzależniona jest od dochodu rodziny.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Grzmiącej w 2019 roku świadczył usługi opiekuńcze dla osób starszych niepełnosprawnych psychosomatycznie. Usługi opiekuńcze
są organizowane i świadczone przez gminę na jej terenie (jako zadanie własne gminy z zakresu pomocy społecznej o charakterze obowiązkowym). Realizacja usług
opiekuńczych odbywa się w miejscu zamieszkania i w jej najbliższym otoczeniu. Usługi opiekuńcze to świadczenie obejmujące pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę
Strona | 17 możliwości zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Wymiar i zakres usług opiekuńczych uzależniony jest od stanu zdrowia danej osoby, jej sytuacji rodzinnej i materialnej, sprawności psychofizycznej jak również możliwości wsparcia i udzielenia pomocy ze strony rodziny i środowiska. Celem usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania jest umożliwienie podopiecznym dalszego jak najdłuższego funkcjonowania w swoim dotychczasowym środowisku, mimo doświadczanych ograniczeń w samodzielnym zaspokajaniu podstawowych i niezbędnych potrzeb oraz barier w integracji ze środowiskiem. Poprzez odpowiednie wsparcie zapewniane danej osobie w formie usług opiekuńczych bariery te powinny być niwelowane, przyczyniając się do zachowania lub podnoszenia poziomu jej życia pomimo postępującego procesu starzenia.
Powyższe zadania realizuje opiekunka środowiskowa zatrudniona w GOPS Grzmiąca, od poniedziałku do piątku w godzinach od 7-15, w czwartki od 8-16.
Wiele osób, z uwagi na wiek lub długotrwałą i ciężką chorobę, jest niezdolnych do samodzielnej egzystencji. W tych sytuacjach pracownicy socjalni podejmują kroki w kierunku ustalenia stopnia niezdolności do pracy lub niepełnosprawności w celu uzyskania emerytury, renty lub zasiłku stałego. Niezbędnym jest więc utrzymywanie współpracy z Powiatowym Zespołem Orzekania o Niepełnosprawności w Szczecinku oraz najbliższym oddziałem ZUS. Współpraca z ZUS umożliwia sprawne przekazywanie i przesyłanie informacji, także dotyczących ubezpieczenia społecznego. W sprawach związanych z niepełnosprawnością ważne jest niesienie pomocy rodzicom dzieci niepełnosprawnych, przekazywanie informacji dotyczących możliwych form wsparcia, placówek kształcenia i wychowania, jak również wczesnej interwencji. Warto również utrzymywać kontakt z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, korzystać z informacji kuratorium oświaty.
W roku 2019 działał Punkt Nieodpłatnej Pomocy Psychologicznej i Wsparcia Psychicznego, w ramach którego między innymi osoby niepełnosprawne z terenu gminy Grzmiąca skorzystali z:
pomocy i wsparcia psychologicznego;
psychoterapii;
konsultacji psychiatrycznych dla dorosłych i dzieci.
Docelowo punkt prowadzony jest w Szczecinku w siedzibie Fundacji Drzwi Otwarte.
Ponad to GOPS realizując zadania ustawowe wypłaca zasiłki stałe, zasiłki pielęgnacyjne oraz świadczenia pielęgnacyjne.
GOPS Grzmiąca w 2019 r. prowadził nieodpłatnie wypożyczalnie sprzętu rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych (kule ortopedyczne, wózki inwalidzkie, balkoniki).
W ramach swoich działań dodatkowo pracownicy OPS Grzmiąca do osób niepełnosprawnych kierowali następujące formy wsparcia:
a) poradnictwo indywidualne, prowadzące do integracji społecznej i zawodowej,
b) systematyczna współpraca z PUP Szczecinek w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym nabycie, podniesienie lub zmianę kwalifikacji i kompetencji zawodowych oraz rozwinięcie umiejętności i kompetencji społecznych niezbędnych na rynku pracy,
c) poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy;
d) działania o charakterze środowiskowym, w tym w szczególności działania edukacyjno- informacyjne.
Szkoły Podstawowe z terenu Gminy Grzmiąca oferują dzieciom niepełnosprawnym zajęcia rewalidacyjne (terapię pedagogiczną, zajęcia logopedyczne oraz opiekę oligofrenopedagoga).
Strona | 18 GMINA SZCZECINEK
Realizowała zadania na rzecz osób niepełnosprawnych wynikające z ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych:
1 art.51 ww. ustawy osobom niepełnosprawnym wymagającym częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych przyznawane są usługi opiekuńcze, 2 art. 51a ww. ustawy osoby niepełnosprawne kierowane są do ośrodków wsparcia
(Środowiskowy Dom Samopomocy w Turowie),
3 art. 37 ww. ustawy w przypadku osób o stwierdzonej niezdolności do pracy wypłacane są świadczenia pieniężne w postaci zasiłku stałego,
4 art.54 i art.56 ww. ustawy osoby wymagające całodobowej opieki z powodu niepełnosprawności , niemogące samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych kierowane są do domów pomocy społecznej ,
5 prowadzona jest szeroko rozumiana działalność informacyjną dot. placówek działających na rzecz osób niepełnosprawnych i jednostek specjalistycznego poradnictwa, - korzystanie z nieodpłatnych porad prawnych, których udzielał radca prawny w Urzędzie Gminy Szczecinek w każdy piątek w godz. od 9.00 do 16.00.
6 osobom uprawnionym, w tym osobom niepełnosprawnym wypłacane są zasiłki pielęgnacyjne.
7 na terenie Gminy Szczecinek funkcjonuje dzienny ośrodek wsparcia - Środowiskowy Dom Samopomocy w Turowie świadczący usługi w ramach indywidualnych i zespołowych treningów samoobsługi oraz treningów umiejętności społecznych na poziomie obowiązującego standardu i indywidualnych potrzeb. Dom funkcjonuje od poniedziałku do piątku w godzinach: 7.30-15.30. Z uwagi na ograniczoną liczbę osób korzystających z placówki w grudniu 2017r została otwarta filia ŚDS w miejscowości Gwda Wielka.
GMINA BIAŁY BÓR
Realizowała następujące działania :
1. Dowóz lub refundacja kosztów dowozu do placówek edukacyjnych 15 dzieci niepełnosprawnych.
2. Powołanie w gminie Fundacji „Dobro Powraca” która realizuje wiele zadań na rzecz osób niepełnosprawnych z terenu gminy.
3. MGOPS w Białym Borze realizował zadania wynikające z właściwych ustaw.
4. Pomagała w utworzeniu i utrzymywaniu stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych
GMINA BORNE SULINOWO Realizowała następujące zadania:
1. Wypłata zasiłków pielęgnacyjnych i innych świadczeń z tytułu niepełnosprawności.
Łącznie pomoc uzyskało ponad 300 osób niepełnosprawnych z terenu gminy.
2. Pomagała w utworzeniu i utrzymywaniu stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych
GMINA BARWICE Angażowała się w :
1. W wypłatę zasiłków pielęgnacyjnych i innych świadczeń z tytułu niepełnosprawności.
Łącznie pomoc uzyskało ponad 250 osób niepełnosprawnych z terenu gminy.
2. Pomagała w działalności Warsztatu Terapii Zajęciowej z Barwic działającego na korzyść mieszkańców całej gminy.
Strona | 19 10. Realizacja zadań wynikających z Powiatowego Programu Działań na Rzecz
Niepełnosprawnych w placówkach oświatowych na terenie powiatu.
I Liceum Ogólnokształcące im. Ks. Elżbiety w Szczecinku:
1. Uczniowie I LO uczestniczyli w kolejnej edycji rejestracji potencjalnych dawców szpiku kostnego. Akcję na terenie szkoły zorganizował i przeprowadził Pan Henryk Siegert, szczecinecki nauczyciel i szef Fundacji przeciwko Leukemii.
2. 21 marca na terenie kraju obchodzony jest Dzień Osób z Zespołem Downa. W tym roku, po raz pierwszy również uczniowie I LO uczestniczyli w obchodach tego święta. Aby okazać swoje wsparcie młodzież ubrała tego dnia niepasujące do siebie skarpetki i uczestniczyła w zabawach organizowanych na Placu Wolności.
3. Po raz kolejny czterdziestu uczniów I LO wsparło swym udziałem akcję charytatywną pod nazwą „Pola nadziei”. Na ulicach miasta można było spotkać ubranych na żółto wolontariuszy, którzy zbierali środki na funkcjonowanie szczecineckiego Hospicjum im.
Świętego Franciszka z Asyżu. Każdy kto wrzucił datek do puszki, otrzymał w prezencie tradycyjnego żonkila.
4. Wolontariusze z I LO kwestowali na szczecineckim cmentarzu na rzecz Hospicjum Św.
Franciszka z Asyżu w Szczecinku. Wspólnie z przedstawicielami władz miasta i instytucji miejskich zbierali na cmentarzu datki na potrzeby funkcjonowania Hospicjum.
5. Z okazji Świąt Bożego Narodzenia nasz szkolny chór został zaproszony do Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego w Świątkach na wspólne kolędowanie. W pięknie udekorowanej sali gospodarze jak i goście złożyli sobie życzenia , obdarowali się słodkimi upominkami, śpiewali. Cała uroczystość przebiegła w bardzo radosnej i sympatycznej atmosferze, były nawet łzy wzruszenia.
Zespół Szkół nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej w Szczecinku:
1. Ciąg dalszy Projektu „Kolędnicy” – odwiedziny uczniów w ŚDS „Walentynka”, DDP „Złota Jesień” oraz WTZ „ATUT”
2. Diagnoza środowiska osób niepełnosprawnych w zakresie dotyczącym pomocy społecznej i poradnictwa, poinformowanie rodziców o możliwości uzyskania porady psychologa i pedagoga, spotkania z rodzicami, organizacja systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych.
3. Wiosenny Piknik Integracyjny z okazji Światowego Dania Autyzmu-współpraca ze Stowarzyszeniem „Jaś i Małgosia”.
4. Warsztaty muzyczno-ruchowe w ramach projektu „Integracja przez taniec”.
5. Współpraca ze Specjalnym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym w Szczecinku, stała pomoc dla uczniów niepełnosprawnych w różnych dziedzinach.
6. Zajęcia integracyjne w klasach pierwszych oraz lekcje wychowawcze poświęcone tematyce tolerancji wobec osób niepełnosprawnych.
Zespół Szkół Nr 2 im. Ks. Warcisława IV w Szczecinku:
1. Szkoła posiada klasy integracyjne w związku z tym organizowane było przez pedagoga i psychologa bieżące poradnictwo i doradztwo dla uczniów niepełnosprawnych.
Strona | 20 2. Pedagog utrzymywał ścisłą współpracę z organizacjami, instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych np.: z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Szczecinku, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Szczecinku.
3. W ramach akcji „Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy” uczniowie wraz z opiekunem świadczyli usługi fryzjerskie w kinie Wolność, jako wolontariusze.
4. Odbywały się cykliczne warsztaty z młodzieżą ze Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego im. Jana Brzechwy w Szczecinku. Warsztaty polegały na nauce młodzieży pielęgnacji, strzyżenie fryzur damskich i męskich przez uczniów z klasy technikum oraz formowanie fryzur dla dzieci i młodzieży z ośrodka.
5. W ramach akcji „Rajd z kijkami i nie tylko”, organizowanej przez stowarzyszenie „Atut”, młodzież przygotowała poczęstunek, w postaci baru kanapkowego.
6. Wszyscy uczniowie brali udział w akcji „Od ziarnka do ziarnka”-zbieranie nakrętek dla dzieci niepełnosprawnych zrzeczonych w fundacjach pomocowych.
7. Dla uczniów z klasy integracyjnej, ze Szkoły Podstawowej nr 5, zorganizowane zostały warsztaty fryzjersko-kulinarne.
8. Uczniowie brali udział w akcji „Pola Nadziei”, na rzecz szczecineckiego hospicjum.
Zespół Szkół Technicznych w Szczecinku
1. Utworzenie 3 nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych w kuchni szkolnej ( stołówka) 2. Pełne uczestnictwo młodzieży niepełnosprawnej w życiu szkoły, angażowanie w działania
kulturalne i naukowe, stworzenie warunków nauki i rozwoju zgodnych z indywidualnymi potrzebami uczniów, zajęcia integracyjne, lekcje wychowawcze poświęcone tematyce tolerancji dla niepełnosprawności.
3. Udział uczniów niepełnosprawnych w imprezach i wyjazdach organizowanych przez szkołę oraz instytucje pozaszkolne (wycieczki, wyjście do kina, spływ kajakowy, konkursy przedmiotowe, szkolne i międzyszkolne).
4. Indywidualne spotkania z psychologiem, budowanie poczucia wartości i podwyższanie samooceny uczniów niepełnosprawnych.
5. Dostosowanie miejsc nauki do potrzeb uczniów niepełnosprawnych.
Zespół Szkół Technicznych z ogromnym zaangażowaniem działa na rzecz osób niepełnosprawnych. Podjęto stałą współpracę z Warsztatami Terapii Zajęciowej.
Zespół Szkół nr 6 im. St. Staszica w Szczecinku
1. Zajęcia z uczniami klas pierwszych i drugich na tematy problemów społecznych niepełnosprawności.
2. Opracowanie i realizowanie Programu Edukacyjno-Terapeutycznego dla osób słabo słyszących.
3. Rada szkoleniowa poświęcona niepełnosprawnym, problemom społecznym i bezpieczeństwu w szkole.
4. Przystosowanie ciągów komunikacyjnych dla potrzeb osób niepełnosprawnych – kontynuacja.
5. Zajęcia rewalidacyjne z tyflopedagogiem i surdopedagogiem.
6. Pomoc przy organizacji Olimpiad specjalnych we współpracy z SOSW ( Bieg po Niepodległość)
Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Jana Brzechwy w Szczecinku.
Wybrane zajęcia i projekty realizowane z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną intelektualnie i ruchowo w SOSW Szczecinek.
Strona | 21
Koła zainteresowań:
- taniec
- koło szachowe - SKS
- UKS Victoria
- gry i zabawy ruchowe
- zajęcia krajoznawcze – program edukacyjny „Szczecinek, jakiego nie znamy”
Impreza integracyjna – obchody Dnia Dziecka ( czerwiec 2019) pod hasłem „Ocalić od zapomnienia – mamo, tato pobawmy się razem”.
Zielona Szkoła w Sarbinowie (2019r.). Cele:
- terapia klimatyczna
- podnoszenie sprawności fizycznej uczniów
- kształtowanie nawyków higienicznych i zachowań prozdrowotnych - kształcenie samodzielności
- zainteresowanie światem, jego różnorodnością - realizacja programy dydaktycznego
- nabywanie umiejętności poprzez praktyczne działanie
- rozpoznawanie zachowań uczniów w sytuacjach pozaszkolnych - integracja grupy
- współpraca i wzajemna pomoc w grupie - zwiedzanie ciekawych miejsc.
Projekt „Mówię bez słów” – wspomagające i alternatywne sposoby porozumiewania się uczniów z niepełnosprawnością intelektualną niemówiących lub posługujących się mową w ograniczonym stopniu. Realizowany w ramach działań Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014/2020.
„Porozmawiajmy o zdrowiu i nowych zagrożeniach” – Wojewódzki Program Profilaktyki Używania Substancji Psychoaktywnych, w tym narkotyków. Realizowany we współpracy z SANEPID Szczecinek i KPP Szczecinek.
Ogólnopolski Program Edukacyjny „Trzymaj Formę” realizowany przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz Polską Federację Producentów Żywności Związek
Pracodawców. Patronat honorowy: Minister Edukacji Narodowej, Minister Zdrowia, Minister Sportu i Turystyki, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Projekt Terapeutyczno – Wychowawczy „Królowie Świata” realizowany ze Szkołą Podstawową nr 6 w Szczecinku.
Projekty realizowane przez Uczniowski Klub sportowy Victoria: m.in. zajęcia sportowe, rehabilitacja psychoruchowa i psychospołeczna, imprezy integracyjne, wycieczki, obozy sportowo – rehabilitacyjne.
Pilotażowy program „Rehabilitacja 25 plus” – celem pilotażu jest zebranie doświadczeń służących wypracowaniu rozwiązań zapewniających absolwentom ciągłość odziaływań terapeutycznych w zakresie utrzymania samodzielności i niezależności w życiu społecznym, a także w zakresie dotyczącym ich aktywności zawodowej.
Zespół Szkół nr 7 w Białym Borze.
1. Praca profilaktyczno-wychowawcza w celu podnoszenia świadomości społecznej uczniów naszej szkoły i wychowanków internatu poprzez kształtowanie pozytywnego wizerunku osoby niepełnosprawnej
2. Aktywizacja zawodowa uczniów z niepełnosprawnością
3. Zapewnienie dojazdów do szkoły dla uczniów z niepełnosprawnością 4. Dostosowanie stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnościami.
Strona | 22 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Szczecinku.
1. Diagnozowanie dzieci i młodzieży na potrzeby wydawania stosownych dokumentów wyrównujących szanse edukacyjne w szkołach i placówkach.
2. Udzielanie dzieciom i młodzieży oraz rodzicom bezpośredniej pomocy psychologiczno – Pedagogicznej.
3. Zorganizowanie dla 136 dzieci zajęć wczesnego wspomagania rozwoju małego dziecka niepełnosprawnego.
3. Organizowanie i prowadzenie wspomagania przedszkoli, szkół i placówek w zakresie realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w tym konsultowanie indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych, dobór sprzętu terapeutycznego dla dzieci niepełnosprawnych.
4. Wydanie orzeczenia o potrzebie: kształcenia specjalnego: 225, indywidualnego nauczania:
91, zajęć rewalidacyjno-wychowawczych: 7.
5. Wydawanie opinii: Odroczenie obowiązku szkolnego: 45, O potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju: 32.
6. Doradztwo zawodowe dla dzieci niepełnosprawnych przy przechodzeniu na kolejne etapy edukacyjne: 35.
7. Piknik rodzinny - 140 dzieci z rodzicami.
8. Udział w akcji na rzecz autyzmu ze stowarzyszeniem JIM w Szczecinku – bieg uliczny.
9. Udział w dwóch turniejach charytatywnych na rzecz dzieci niepełnosprawnych.
10. Organizacja konferencji „ Diagnoza i metody pracy z dzieckiem z problemami wzrokowymi"
– 105 osób.
11. Adaptacja nowych pomieszczeń na zajęcia terapeutyczne dla osób niepełnosprawnych.
10. Organizowanie środowiskowego wsparcia i pomocy społecznej osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom.
Środowiskowe wsparcie i pomoc społeczną można było realizować poprzez:
diagnozę środowiska osób niepełnosprawnych w zakresie dotyczącym potrzeb infrastruktury i pomocy społecznej
organizację systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych (prawne, psychologiczne, medyczne),
bieżące poradnictwo i doradztwo,
szkolenie pracowników pomocy społecznej w zakresie problemów związanych z niepełnosprawnością,
integrację osób niepełnosprawnych ze środowiskiem poprzez pracę socjalną,
tworzenie i rozwój asystentury osób niepełnosprawnych,
promowanie wymiany doświadczeń dotyczących sposobów realizacji praw osób niepełnosprawnych,
propagowanie osiągnięć osób niepełnosprawnych i ich wkładu w tworzenie pozytywnego i przyjaznego dla nich środowiska do życia,
wsparcie organizacji pozarządowych w rozwój aktywności osób niepełnosprawnych – pomoc żywnościowa, wsparcie terapeutyczne, rehabilitacja, aktywizacja i edukacja.
działania Rzecznika Osób Niepełnosprawnych.
Strona | 23 11. Inne działania na rzecz osób niepełnosprawnych.
Projekty zrealizowane na rzecz osób niepełnosprawnych przez Dom Pomocy Społecznej w Bornem Sulinowie.
Świadczenie następujących usług osobom niepełnosprawnym:
1. w zakresie potrzeb bytowych:
- godne miejsce zamieszkania, pozbawione barier architektonicznych - wyżywienie, zgodnie z dietą zalecaną przez lekarza
- odzież i obuwie osobom, które mają niskie dochody - utrzymanie czystości i higieny otoczenia
2. opiekuńcze, polegające na :
- udzielaniu pomocy w podstawowych czynnościach życiowych: higienicznych, żywieniowych - pielęgnacji
- pomocy w załatwianiu osobistych spraw
- zaopatrzeniu w sprzęt ortopedyczny i środki pomocnicze
- dopłacie przez DPS do leków i środków pomocniczych, do wysokości limitu 3. umożliwienie i organizowanie kontaktu z terapeutami;
4. organizacja specjalistycznych zajęć indywidualnych i grupowych z zakresu fizykoterapii;
5. organizacja zajęć wspomagających, polegających na:
- organizacji wolnego czasu: rekreacja ( kije Nordic Walking), rozwój zainteresowań - zaspakajaniu potrzeb religijnych (kaplica bez barier architektonicznych)
- pogłębianiu więzi z rodzinami (miejsca noclegowe dla rodzin, pokój gościnny) - integracji międzypokoleniowej i wewnątrzpokoleniowej
- zapewnieniu bezpiecznego przechowywania wartościowych rzeczy i środków pieniężnych - zapewnieniu warunków do rozwoju samorządności (Rada Mieszkańców)
Przy DPS w Bornem Sulinowie prężnie działa Stowarzyszenie „Wyprzedzić czas”, które aktywnie wspiera i inicjuje realizację zadań na rzecz osób niepełnosprawnych.
Zakład Aktywności Zawodowej w Juchowie
14 lutego 2019 r. odbyło się oficjalne otwarcie Zakładu Aktywności Zawodowej prowadzonego przez Fundację im. Stanisława Karłowskiego. Warto wspomnieć, że organizacja rozpoczęła budowę Zakładu Aktywności Zawodowej w roku 2017 dzięki dofinansowaniu ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego. Główny profil działalności placówki w Juchowie to ekologiczne rolnictwo, przetwórstwo, pielęgnacja terenów zielonych, wyroby rękodzielnicze. Bazą do produkcji są surowce z upraw własnych, ze stanów
naturalnych, jak również z gospodarstwa prowadzonego przez Spółkę Rolniczą Juchowo w ramach Projektu Wiejskiego.
Docelowo w zakładzie w Juchowie znajdzie pracę 50 osób z niepełnosprawnościami, którzy będą wspierani przez 19 - osobową kadrę.
