www.pneumonologia.viamedica.pl
ARTYKUŁ REDAKCYJNY
129 Dorota Górecka
II Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Nałóg palenia tytoniu i postawy wobec nałogu wśród polskich pneumonologów
Smoking habits and attitude towards smoking among Polish pneumonologists
Pneumonol. Alergol. Pol. 2008; 76: 129–130
Od wielu lat wiadomo, że postawy wobec na- łogu palenia tytoniu w środowiskach lekarskich odzwierciedlają stan walki z tym nałogiem w spo- łeczeństwach. W krajach przodujących w ograni- czaniu palenia lekarze najwcześniej porzucali na- łóg i obecnie palą znacznie mniej niż inne grupy społeczne.
Lekarz daje przykład, wpływając swoją po- stawą na postawy swoich pacjentów. Istotne jest, aby lekarz nie tylko sam był osobą niepalącą, ale by tę postawę podkreślał. Palący lekarze udziela- jący porady o niepaleniu są mniej wiarygodni od lekarzy niepalących.
Pneumonolodzy są szczególnie predyspono- wani do przodowania w ograniczaniu nałogu pa- lenia tytoniu wśród swoich pacjentów. Większość pacjentów poradni i oddziałów płucnych cierpi na choroby wywoływane paleniem, takie jak przewle- kła obturacyjna choroba płuc, rak płuca, ale także niektóre rzadsze choroby śródmiąższowe. Wiado- mo również, że u osób, które nie zaniechały nało- gu, inne choroby płuc przebiegają ciężej (np. ast- ma), a także skuteczność ich leczenia i biodostęp- ność leków jest gorsza. Dla takich chorych zaprze- stanie palenia jest ważniejsze od stosowania tera- pii, często działających tylko objawowo.
Z tego powodu prace podejmujące temat roz- powszechnienia palenia tytoniu i postaw wobec nałogu w środowisku pneumonologów są istotne.
W Polsce przeprowadzono kilka badań doty- czących tej tematyki w latach 80. i 90. [1–3].
W badaniach tych wykazano, że rozpowszechnie- nie nałogu palenia wśród polskich pneumonologów
Adres do korespondencji:
Adres do korespondencji:
Adres do korespondencji:
Adres do korespondencji:
Adres do korespondencji: Dorota Górecka, II Klinika Chorób Płuc, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, ul. Płocka 26, 01–138 Warszawa Praca wpłynęła do Redakcji: 15.05.2008 r.
Copyright © 2008 Via Medica ISSN 0867–7077
jest równie częste jak w społeczeństwie, a palenie wśród lekarek o tej specjalności przewyższa to, ob- serwowane wśród kobiet.
W latach 1990 i 2000 zaktywizowano szero- kie działania społeczne, edukacyjne, legislacyjne, powszechnie wprowadzono zasady prowadzenia minimalnej interwencji antynikotynowej i udo- stępniono kilka rodzajów terapii uzależnienia od nikotyny, co spowodowało ograniczenie konsump- cji tytoniu [4] i rozpowszechnienia nałogu palenia w społeczeństwie. Obecnie w Polsce pali 42%
mężczyzn i 25% kobiet [5].
W niniejszym numerze „Pneumonologii i Aler- gologii Polskiej” są opublikowane dwie prace ba- dające rozpowszechnienie nałogu palenia w na- szym środowisku [6, 7]. Oba badania przeprowa- dzono podczas XXIX Zjazdu Polskiego Towarzy- stwa Chorób Płuc w Opolu. W badaniu dr. Damia- na Korzybskiego i wsp. [6] analizowano ankiety do- tyczące nałogu palenia zebrane podczas wykony- wania przez Koleżanki i Kolegów badania spiro- metrycznego w ramach programu „Głęboki Od- dech”, a praca dr Małgorzaty Czajkowskiej-Mali- nowskiej i wsp. [7] jest wynikiem analizy ankiet opracowanych przez Sekcję Antynikotynową To- warzystwa, dotyczących nie tylko rozpowszechnie- nia nałogu palenia, ale również postaw naszego środowiska wobec problemu palenia tytoniu. Na- leży tylko poprzeć obie inicjatywy.
Liczby ankietowanych w obu badaniach są podobne (406 i 498 lekarzy). Również odsetki osób palących, byłych palaczy i nigdy niepalących nie różnią się istotnie (odpowiednio: 10 i 11% — ak-
Pneumonologia i Alergologia Polska 2008, tom 76, nr 3, strony 129–130
130 www.pneumonologia.viamedica.pl
tualni palacze, 20 i 25% — byli palacze i 70 i 64%
— nigdy niepalący). Prawdopodobnie w obu bada- niach częściowo brały udział te same osoby; jedy- na niezgodność dotyczy grupy najmłodszych leka- rzy (< 30. rż.): 11% palących w pracy dr. Korzyb- skiego [6] i brak takich osób w badaniu dr Czajkow- skiej-Malinowskiej [7]. Te niezgodności wynikają prawdopodobnie z małych liczebności w tej grupie.
Mimo że liczba zbadanych uczestników Zjaz- du wynosiła 40% [6], a zwrotność ankiety 59% [7], zgodność wyników wskazuje na wiarygodność obu badań.
Należy podkreślić, że — w porównaniu z ba- daniem z 1991 roku [3] — obie umieszczone w tym numerze czasopisma prace wskazują na znaczne zmniejszenie rozpowszechnienia nałogu palenia wśród polskich pneumonologów. Nastąpiło to na skutek zarówno porzucania palenia, jak i niepodej- mowania nałogu przez młodych lekarzy. Praca dr Czajkowskiej-Malinowskiej [7] wskazuje na większą aktywność w przepisywaniu terapii, pod- kreślono w niej również istotny problem udziału naszego środowiska w szkoleniach na temat roz- poznawania i leczenia choroby tytoniowej.
Należy mieć nadzieję, że zaobserwowane ten- dencje będą się utrzymywać w przyszłości, dopro- wadzając do całkowitego uwolnienia naszych Ko- legów od dymu tytoniowego i przyczynią się do dalszego ograniczania palenia tytoniu w społeczeń- stwie polskim.
Piśmiennictwo
1. Kościńska M., Górecka D., Zieliński J. Nawyk palenia tytoniu wśród pracowników Instytutu Gruźlicy i Szpitala Zakaźnego nr 1 w Warszawie. Pneum. Pol. 1986; 55: 188–190.
2. Górecka D., Radomyski A., Skwarski K., Zieliński J. Postawy wobec nałogu palenia tytoniu w warszawskim środowisku le- karskim. Pol. Tyg. Lek. 1989; 44: 47–49.
3. Górecka D., Piasecki Z., Miller M., Zieliński J. Nałóg palenia tytoniu, zasób wiadomości i postawa lekarzy zatrudnionych w pionie gruźlicy i chorób płuc wobec problemu nikotynizmu w Polsce. Pneumonol. Alergol. Pol. 1991; 59: 85–90.
4. Polakowska M., Piotrowski W., Tykarski A. i wsp. Nałóg pale- nia tytoniu w populacji polskiej. Wyniki programu WOBASZ.
Kardiol. Pol. 2005; 63: S626–S631.
5. Wiśniewska M., Szpak A., Drygas W., Kowalska A. Zmiany częstości palenia w Polsce w okresie lat 1923–2003. Przegl.
Lek. 2005; 62 (supl. 3): 60–62.
6. Korzybski D., Bilska A., Skrzypczyńska E., Górecka D. Roz- powszechnienie nałogu palenia tytoniu wśród pneumonologów w Polsce. Pneumonol. Alergol. Pol. 2008; 76: 142–147.
7. Czajkowska-Malinowska M., CiesielskaA., Kruża K., Jesionka P. Rozpowszechnienie palenia tytoniu i postawy wobec palenia wśród polskich pneumonologów. Pneumonol. Alergol. Pol.
2008; 76: 148–154.
