• Nie Znaleziono Wyników

PRÓCHNICA ZĘBÓW NA TERENIE WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "PRÓCHNICA ZĘBÓW NA TERENIE WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

Adam Jankowiak, Kazimierz Stawiński

PRÓCHNICA ZĘBÓW NA TERENIE WOJEWÓDZTWA POZNAŃSKIEGO

Z Zakładu Higieny A. M. w Poznaniu i z Zakładu Stomatologii Zachowawczej A. M.

w Poznaniu i

Próchnica zębów (caries dentium) jest niewątpliwie najczęstszą, pow- szechnie występującą chorobą jamy ustnej. Może ona być powodem ciężkich powikłań zarówno miejscowych, jak i ogólnych. Pomimo licz- nych badań i olbrzymiej ilości publikacji dotyczących zagadnienia próch- nicy zębów etiologia tej choroby jest w dalszym ciągu nie wyjaśnio- па (1, 2, 3).

Zgodnie ze współczesnym stanem wiedży przyjmuje się, że powstaje ona na skutek działania nie tylko jednego czynnika chorobotwórczego, ale jest wynikiem działania całego zespołu czynników, zarówno pocho- dzenia wewnętrznego, jak i zewnętrznego (4, 5). Uzasadnienie celowości pracy nad zagadnieniem próchnicy nie podlega dyskusji. Szczególnie na terenie Wielkopolski, gdzie od dawna spostrzega się bardzo duże nasilenie próchnicy zębów. Między innymi lekarze pracujący w wojsko- wych komisjach poborowych zauważali zawsze wyraźną różnicę w wy- stępowaniu próchnicy zębów u poborowych z ziem wielkopolskich i po- borowych rekrutujących się z południowo-wschodnich połaci naszego kraju. W czasie pracy lekarskiej w komisjach poborowych zauważało się nieraz różnice w nasileniu próchnicy zębów w poszczególnych miejs- , cowościach tego samego powiatu.

Zapobieganie i zwalczanie tej choroby, którą w obecnej chwili należy uznać za klęskę społeczną, zwłaszcza na terenie Wielkopolski, jest spra- wą pierwszorzędnej wagi. Celowe zapobieganie musi w tej samej mierze, co i leczenie uwzględniać etiologię danej choroby (6, 7. 8).

Dotychczasowe badania nad etiologią zębów próchniczych wyraźnie różnicują to zagadnienie w czterech zasadniczych kierunkach:

1. Badania biochemiczne i bakteriologiczne (9, 10).

2. Badania nad wpływem odżywiania na powstawanie próchnicy (11, 12, 13,/14, 15, 16, 17, 18).

3. Badania statystyczne (8, 12, 19, 20, 21, 22).

4. Badania nad możliwością wczesnego leczenia i profilaktyką (3,

18, 23). |

Trzy ostatnie grupy badań uzupełniają się wzajemnie. Nie doprowa- dziły one dotychczas do rozstrzygnięcia tego zagadnienia.

Istnieje szereg teorii próbujących wytłumaczyć etiologię próchnicy zębów. Z dawnych poglądów najbardziej naukowo udokumentowaną teorią jest pasożytniczo-chemiczna teoria Millera. Wg niej rozróżnia się

«dwa wyraźnie zaznaczające się stadia, tj. odwapnienie i rozpuszczenie

(2)

"> #

‚ 132. i A. JANKOWIAK, К. STAWIŃSKI Nr 2

rozmiękłych pozostałości. W pierwszym stadium próchnicy czynnikiem - _ powodującym odwapnienie jest kwas mlekowy — produkt fermentacji

resztek węglowodanowych powstający pod wpływem drobnoustrojów saprofitujących w jamie ustnej. W drugim stadium bierze czynny udział flora bakteryjna zdolna do rozpuszczania rozmiękłej tkanki.

Teoria ta nie uwzględnia jednak szeregu czynników, które w chwili obecnej stanowią centrum zainteresowania badaczy. Nie uwzględnia ona ani odporności szkliwa (24), ani działania enzymatycznego śliny (10, 25, 26, 27), ani wewnętrznych zaburzeń ogólnoustrojowych (28, 29).

Analiza chemiczna wykazuje, że szkliwo składa się z około 96%

soli mineralnych i około 47/0 substancji organicznych i wody (30). Szkli- wo jest to tkanka, która styka się bezpośrednio z czynnikami szkodli- wymi i od jego wartości będzie w znacznym stopniu zależeć taka lub inna wrażliwość na próchnicę.

Ze współczesnych poglądów na próchnicę zębów należy podkreślić poglądy reprezentowane przez niektórych autorów, wg których próchni- ca jest chorobą wynikającą z braku aktywności narządu żucia (31) i nie- doboru odżywienia (11, 12, 18, 18). Na skutek tego tkanka szkliwna tworzy się słabo i jest mało odporna na wpływy środowiska.

Dużo światła na etiologię i patogenezę próchnicy rzuciły ostatnie badania śliny u osób odpornych i nie odpornych na próchnicę (10, 26, 27). Stwierdzono, że zawartość wapnia i magnezu u ludzi podatnych na próchnicę zębów jest większa niż u ludzi niepodatnych. Stosunek ten przedstawia się następująco:

U niepodatnych

Mg : Ca — 1: 8 Mg :P —1: 10

'Са :Р —-1: 12

U podatnych

Mg : Ca — 1: 14

Mg :P — 1: 26

Ca :P — 1: 18

Nie znana jest dokładnie rola jonu Mg w procesie próchnicy zębów

— sądzić można, że spełnia on rolę jakiegoś inhibitora. Również nie znane są dotychczas wpływy takich enzymów, jak fosfataza czy protei-- naza w procesie próchniczym.

Dla prawidłowego rozwoju tkanek twardych zęba konieczne jest do- starczenie w pożywieniu pełnowartościowego białka, soli mineralnych i witamin (5, 19, 32).

Z soli mineralnych najpotrzebniejszymi są wapń, fosfór i magnez.

Brak zrównoważonego odżywienia powoduje mniejszą wartość tkanek twardych zęba i stwarza fenotyp podatny na powstawanie próchnicy (30). Nie ulega wątpliwości, że tego rodzaju odżywianie musi się z ko- nieczności wiązać z warunkami geomedycznymi i socjalno-bytowymi (4, 6, 11, 14, 15, 21, 33).

Pod pojęciem warunki geomedyczne należy rozumieć:

a) stopień skupienia przypadków choroby próchniczej w poszczegól- nych powiatach naszego województwa,

b) wpływ form powierzchni głeby, с} wpływ rodzaju gleby,

ИЕИ:

(3)

Nr 2 PRÓCHNICA ZĘBÓW W POZNAŃSKIM 133

d) wpływ rodzaju wody użytkowej (ze szczególnym uwzględnieniem zawartości fluoru).

Nie ulega wątpliwości, że ustalenie współzależności między warun- kami geomedycznymi a częstością występowania choroby próchniczej ma praktyczne znaczenie dla racjonalnie prowadzonej akcji zapobiegaw- czej. W piśmiennictwie polskim zagadnienie to nie jest dostatecznie opra- cowane.

Dzisiejsze poglądy na powstawanie i przebieg próchnicy zębów można by zestawić w następujący sposób:

1. Tkanki twarde zęba a także i tkanka szkliwna są tkankami ży- wymi.

2. W procesie powstawania próchnicy czynniki bakteryjne i kwasowe występują stale.

3. Ubytek w tkance szkliwnej powstaje wskutek fermentacji kwaso- wej węglowodanów spowodowanej przez drobnoustroje w jamie ustnej.

4. Odporność szkliwa decyduje o możliwości powstawania ubytku i szybkości postępowania próchnicy.

5. Płyny jamy ustnej obdarzone są właściwością bufórową w stosun- ku do tworzących się kwasów oraz mają zdolność hamowania lub pobu-

dzania enzymów. .

6. Na proces powstawania próchnicy mają bardzo duży wpływ jakoś- ciowe niedobory w odżywieniu.

7. Wg dzisiejszych poglądów nie wyklucza się możliwości dziedzi- czenia podatności na próchnicę — utrzymuje się jednak, że szkodliwe wpływy środowiska zewnętrznego są decydujące.

Niniejsza praca jest próbą opracowania zagadnienia próchnicy na obszarze województwa poznańskiego. Wielkopolska nie posiada do tego czasu żadnej dokumentacji, która pozwoliłaby wyrobić ściślejszy po- glad na problem próchnicy zębów na tym terenie.

W piśmiennictwie polskim mamy wprawdzie prace naświetlające za- gadnienie próchnicy w niektórych środowiskach polskich (11, 13, 20), są one jednak przeważnie opracowane na podstawie niedostatecznego materiału lub na materiale niejednolitym (od dzieci w różnym wieku).

Również w zagranicznym piśmiennictwie oceny występowania próch- nicy zębów dotyczą przeważnie tylko małych środowisk (8, 15) lub niejednolitego materiału badanego (12, 21, 34, 35).

W pracy naszej staramy się w trzech kolejnych etapach wykazać:

1. Ogniska epidemii próchnicy zębów na terenie województwa poz- nańskiego.

2. Wyjaśnić współzależność zachodzącą między ogniskami próchnicy a niektórymi warunkami geomedycznymi i socjalno-bytowymi.

3. Ustalić możliwości planowej i celowej akcji profilaktycznej w opar- ciu o otrzymane wyniki.

Metodyka pracy:

I. Ustalenie zasięgu badania, jednostki i okresu czasu.

II. Ustalenie karty badania.

Ш. Ustalenie sposobu badania uzębienia (opracowanie instrukcji).

IV. Statystyczne opracowanie materiału.

ad. 1. Zasięgiem naszego badania postanowiliśmy objąć teren całego województwa poznańskiego.

(4)

= a

134 . A. JANKOWIAK, K. STAWIŃSKI Nr 2

Jako reprezentantów środowiska wybraliśmy 14-letnią młodzież szkol- ną. Wybór takiej reprezentacji miał następujące uzasadnienie logiczne.

Czternastoletnia młodzież ma już przeważnie wykształcone uzębienie stałe (bez ósemek). Rejestracja próchnicy u dzieci młodszych prowadzi do dużej ilości błędów w interpretacji wyników. Błędy te wywołane są dużymi brakami w uzębieniu spowodowanymi wymianą uzębienia mlecznego na stałe. Poza tym wybór tej grupy młodzieży pozwolił bez trudności objąć badaniem całą młodzież czternastoletnią ze względu na istniejący przymus szkolny. Młodzież czternastoletnią uważaliśmy je- szcze z tych względów za najlepszego reprezentanta terenu dla prze- prowadzenia rejestracji próchnicy, gdyż należy ona do grupy ludności podlegającej najmniejszym ruchom migracyjnym, w której jest najmniej elementu napływowego. Przeprowadzanie badań kompletnych starszych roczników autochtonów natrafia na olbrzymie trudności techniczno- organizacyjne.

Badania nasze przeprowadziliśmy w czasie od 1. listopada 1955 r.

do 31. stycznia 1956 r. Liczebność kadry lekarsko-dentystycznej na tere- nie naszego województwa gwarantowała nam prawidłowe i sprawne przeprowadzenie rejestracji.

ad. II. Rejestrację przeprowadzono na kartach wg załączonego wykresu.

|

oja|zja|a| s) 5] 7 s| opo na z usa hs oz r o o nfz s a os o r Ilość próchnicy

a4

3 Me

2 płeć rocznik в

w в

3 | | o imie nazwisko z c.

O opad

| еее w wawa aaa mae

я = miejsce urodzenia, powiat nr szkoly i miejscowosé

а| о ——

o | N

Я |5 или

| © miejsce zamieszk., powiat V nA) LI У a

© N

=| в Z|a i

| 817 [65 [43| 2 [112 [34| 5 [617 |8 |

B.

= g

o

= У ЩЕ У

2 A

= Data badania

Wsaźnik uzębienia

"Ble ja|ejsjs|sjej=|ajajejz ZE SEI ESEE|EE|S| a @ |%O | S|) S|] Ql a] Oo] Gl al Sl we) Alle] Ge Ie PRI |B [ER JE | S/S a лы Я 4| © ре DEO

;

Przedstawiony układ karty statystycznej pozwolił nam na sprawne 3

opracowanie materiału.

(5)

Nr 3 PRÓCHNICA ZĘBÓW W POZNAŃSKIM 135:

ad III. Nie tylko w Polsce, ale na całym świecie dąży się do opraco- wania jednolitego sposobu oznaczania stanu zapróchniczenia. Jak do- tychczas nie ma jedności pod tym względem, dlatego interpretacja wy- ników nie zawsze jest jednakowa (36). Sposoby zbierania materiału statystycznego poszczególnych autorów są tak różne, że w wielu przy-- padkach uniemożliwiają one jakiekolwiek porównywanie wyników.

Większość autorów w swoich pracach opiera się na obliczaniu sto- sunku procentowego oscbników z chorym uzębieniem do osobników ze zdrowym uzębieniem (11, 19). Sposób ten daje pewien pogląd na roz- wój i nasilenie próchnicy. Nie mówi on jednak nic o jakości próchnicy.

Stosunkowo ściśle określił wskaźnik próchnicy zębów Entin. Według niego wskaźnikiem próchnicy zębów jest stosunek liczby zębów nie dot- kniętych procesem próchniczym do zębów wykłutych, istniejących w chwili badania w jamie ustnej. Za zęby dotknięte procesem próchni- czym uważa się żęby:

a) z czynnym procesem chorobowym, b) wypełnione,

c) usunięte w następstwie próchnicy.

Zalety tego systemu określania wskaźnika są następujące: Po pierwsze jest on stosunkowo łatwy do obliczenia, dlatego nadaje się do masowych badań, a po drugie daje wyobrażenie o odporności osobniczej na próch- nicę zębów. Wynika z niego, że im bardziej wskaźnik zbliża się do cyfry jeden, tym większa występuje odporność na próchnicę u danego 6sob- nika.

Na specjalnie zorganizowanych odprawach omówiliśmy dokładnie tech- nikę rejestracji w naszych badaniach. Spostrzeżone zmiany próchnicze od planiki próchniczej (macula cariosa) do próchnicy głębokiej (caries profunda) oznaczono w odpowiedniej wolnej kratce na schemacie karty rejestracyjnej znakiem C. Dla górnej szczęki nad liczbami arabs- kimi, dla dolnej poniżej. Jeżeli odnotowane zmiany odnosiły się do istnie- jących nieraz jeszcze zębów mlecznych, skreślanb jeszcze odpowiednią liczbę rzymską na schemacie. Wypełnione zęby oznaczano znakiem P, a znakiem X oznaczano zęby usunięte w następstwie procesu próchni- czego.

Sumę С + P + X przyjmowaliśmy ха ilość zębów próchniczych.

Zęby jeszcze nie wykłute oznaczano znakiem O.

Na karcie rejestracyjnej prócz wieku, płci, środowiska społecznego, oznaczano również warunki higieny osobistej. W czasie trwania rejest- racji przeprowadzaliśmy kontrolę placówek badających w terenie.

ad. IV. Ogółem przebadano 21 792 młodzieży czternastoletniej obojga.

płci. Dziewcząt badanych było 11 132, a chłopców. 10 660. W poszczegól- nych powiatach województwa poznańskiego stosunek procentowy mło-.

dzieży z wszystkimi zębami zdrowymi do młodzieży z co najmniej jed- nym zębem dotkniętym procesem próchniczym przedstawiony jest w ta- beli I.

Dane Bogdanowicza (19) dla młodzieży szkolnej w Polsce z 1930-31 r.

wyrażają się następującym stosunkiem: 18%/6 dzieci ze zdrowym uzębie- niem, a 82%/ dzieci z uzębieniem dotkniętym procesem próchniczym.

Gastoł (10) w 1951 r. u dzieci szkolnych powiatu myślenickiego miał następujące wyniki: 30,9%/0 chłopców z uzębieniem zdrowym, 69,1%

(6)

136 A. JANKOWIAK, K. STAWIŃSKI : _. Nr 2,

Tabela I

Tabela przedstawia stosunek osób z uzębieniem zdrowym do osób z uzębieniem dotkniętym procesem próchniczym u młodzieży czternastoletniej województwa

poznańskiego w 1956 r.

Dziewczęta | Chłopcy Razem

, РЕ z zębami z zębami . z zebami

ze wszystkimi ; „| ze wszyst- ; . | ze wszyst- : : zebami zdro- wumi dotknietymi procesem kimi zebami ОИ dotkniętymi procesem kimi zębami drowumi dotkniętymi procesem

у próchniczym 5 próchniczym Е у próchniczym

293 10839 | 372 10288 665. 21127

2,63%

97,37% | 3,48%,

96,52% 3,05% 96,953,

chłopców z próchnicą. Wśród dziewcząt stwierdził on 27,7% z uzę- bieniem zdrowym, a 72,3%/0 z próchnicą. Porównując nasze wyniki z danymi otrzymanymi przez Bogdanowicza i Gastoła widzimy, że za- próchniczenie województwa poznańskiego jest znacznie silniejsze niż środowisk badanych przez wyżej wspomniariych autorów. W Wielko- polsce zapróchniczenie sięga aż do 96,9*/.

W czasie naszych badań stwierdziliśmy też nieznaczną, ale wyraźną różnicę w nasileniu choroby próchniczej u dziewcząt w stosunku do chłopców na niekorzyść dziewcząt. Potwierdzają to spostrzeżenia także

innych autorów (11, 15). ..

Z tabeli I widzimy, że zmiany próchnicze за częstsze u dziewcząt niż u chłopców. Dziewcząt z uzębieniem zdrowym mieliśmy w naszym woje- wództwie tylko 2,63%, gdy tymczasem chłopców było 3,48".

Tabela II wskazuje nam, że zmiany próchnicze u dziewcząt są. roz- leglejsze niż u chłopców. Stwierdzamy z tej tabeli, że każda dziewczyna w czternastym roku życia ma przeciętnie o jeden ząb więcej zepsuty

niż chłopiec. NE

Wskaźnik Entina, którym posługiwaliśmy się w tab. II, nie uwypukła nam dostatecznie różnic w nasileniu procesów próchniczych w poszcze- gólnych powiatach naszego województwa. Dlatego do tej tabeli wpro- wadziliśmy dodatkowy wskaźnik w postaci średniej arytmetycznej. za- próchniczenia jednego osobnika. Wielkość tę otrzymaliśmy z sumy zębów chorych podzielonej przez ilość zbadanych osobników. Średnia ta bardziej plastycznie przedstawia nam stan zapróchniczenia poszcze- . gólnych powiatów naszego województwa. Średnia zapróchniczenia w po- szczególnych powiatach przedstawiona jest graficznie na mapce (ryc. 1).

Z mapki widać największą różnicę w stopniu zapróchniczenia między |

£iwoma sąsiadującymi powiatami Kalisz i Ostrów.

Ponieważ dysponowaliśmy danymi o zawartości fluoru w wodzie nie- których wodociągów na terenie województwa poznańskiego — badania te wykonali Wojciechowska i Kołaczkowski (37) — przeprowadziliśmy porównanie między częstością występowania próchnicy a zawartością fluoru w wodzie wodociągowej niektórych miast Wielkopolski. Zestawie- nie wyników przedstawione jest w tabeli III.

(7)

Nr 2 PROCHNICA ZEBOW W POZNANSKIM

Tabela II

Obraz stanu zapróchniczenia młodzieży czternastoletniej poszczególnych powiatów województwa poznańskiego

Razem

„Roczniki РЕН — 2.

| 11132) 10660 | 21792 |

Średnia а ме: Średnie | стены Ilość | Hość | Hość "| argtme- | arytme- zepróch.| lea | bład Хаит а powiatu чат lag mtodzie- Entin'a aa mak SE" ka В Lose || ве syn: Иа a we) | слое)

czynki ca dana 5 m płeć

ama ИТ О a a 4 5 6 7 | 8 a 16.

1. Chodziez 43 50| 93| 0,79 | 6,8 | 54 | 61 | 3,1 | 0,10 2. Czarnków 186| 185| 371 | 0,81 5,6 | 4,8 | 5,2 3,2 | 0,15

3. Ghieznę 480| 506 986 | 0,75 | 76 | 71 | 73 | 35 | 0.10

4 Gostyn 297; 268) 565 | 0,74 | 76 | 72 | 75 | 37 0,14

3. Jarocin 344 373| 717 | 0,72 8,1 7,6 7,9 3,2 0,10

6. Kalisz 928 | 833] 1761 | 0,85 | 5,0 | 43 | 47 | 24 0,07 7 Kępno 292| 249| 541 | 0,74 | 79 | 67 | 7,3 | 3,1 | 0,13 3. Koło 467| 431| 898 | 0,76| 7,1 | 64 | 68 | 32 | 0,04 9, Konin 804 | 784| 1588 | 0,77 | 69 | 62 | 66 3,1 | 0,16 10. Kościan 340| 340| 680 | 0,79 | 63 | 55 | 59 | 33 | 018 Ii. Krotoszyn 431| 445] 876 | 0,73 | 8,1 | 174 7,7 | 3,5 | 0,33

I2. Leszno 322| 354| 676 | 0,79 | 6,2 | 556 | 59 | 29 | 015

13. Międzychód 132| 134| 266 | 0,77 | 69 | 63 | 66 31 | 0,17

14. Nowy Tomyśl 299| 324| 623 | 0,78 6,5 6,2 6,3 2,5 | 0,18

15. Oborniki 16. Ostrów 554) 196] 221) 591 1145 0,70 | 8,8 | 82 |185 | 38 0,19 417 | 0,81 | 55 | 51 | 53 3,0 | 0,10

17. Ostrzeszów 287] 212| 4991 0,74 7,9 6,9 7,4 3,4 | 0,10 18. Trzcianka | 294 256| 550 | 0,83 4,8 4,3 4,6 3,1 0,12 19. Poznań m. 1600| 1507| 3107 | 081 | 56 5,0 5,3 3,1 | 0.16 20. Poznań p. 457 405| 862| 0,82 5,3 4,8 5,1 3,2 | 0,13

21. Rawicz 235| 233| 468 | 0,78 | 6,7 | 60 | 63 3,1 | 0,10 22. Srem 258| .201| 459; 0,76 | 7,1 6,5 6,8 3,3 | 0,10 23. Sroda 137] 104) 241 | 0,85 | 44 | 40 | 42 | 29 0.10

24. Szamotuły 306 317| 623) 0,79 6,2 5,9 6,0 3,3 | 0,12

25. Turek 676] 588| 1224 | 0,76| 70 | 67 | 6,8 | 3,1 | 0,11 26. Węgrowiec 339| 3141 653 | '0,83 | 50 4,1 4,5 3,9 | 0,12 27. Wolsztyn 226| 212| 438 | 0,80 | 6,0 | 54 | 57 | 27 0,10 28. Września 242| 223| 465| 0,75 | 73 | 66 | 71 | 40 0,19

(8)

A, JANKOWIAK, K. STAWINSKI Nr 2

138

Mapka nasilenia próchnicy zębów w poszczególnych powiatach województwa poznańskiego

Bita

<_ _X Chodziez

—_— KO и

— <zarnków — —

ми e.

ie > mam Węgrówiec

t 0 _

„PB и Oborniki ~~

ИИ . Ss

Szamoluły JŻ | 02 |

ae fi ED ©

owy Romyś/ JS / |-— —6— — — Gniezno e —-Boznań — >

пар. I e w

~~ O Września. и

a и = Sroda Słupca

DL 2. g=— ,

к — Kościan — — 4 Srem | Kodmn Koło

ZE

М Jaracn

+

lem]

-®— — Gas iyi

e а

Pleszaw

jra

e == SN e

Krotaszyn a Ma 1452

(i fer |.

amicz | Ostrow kp. | |

i Śr 4 zębów l > | || ; d Ustrzeszów: | | SEZAM

szyk 7

| e |

a д | kępmo | |

Śrózębów Sebzębów ScTzętów обоев

Ryc. 1. Średnie arytmetyczne zapróchniczenia przedstawione graficznie

Przyglądając się tabeli III stwierdza się pozornie wyraźną korelację ujemną między zawartością fluoru w wodzie, a nasileniem próchnicy zębów w przedstawionych środowiskach. Dokładne wyliczenie staty- styczne wykazuje jednak, że współczynnik korelacji jest tu bardzo mały.

Wynosi on bowiem tylko — 0,2. |

W załączonej tab. III widać wyraźnie, że zawartość fluoru w wodzie poniżej 0,5 mg/l nie wykazuje wpływu na poprawę stanu uzębienia. ' Dopiero powyżej 0,5 mg/l zauważa się już wyraźny wpływ fluoru na poprawę uzębienia, eo potwierdzają także inni' autorzy (2, 6, 12, 13, 15, 16, 33, 38, 39). Różnice w nasileniu próchnicy zębów w środowiskach

(9)

Nr 2 PRÓCHNICA ZĘBÓW W POZNAŃSKIM 139

Tabela III

Zawartość fluoru w niektórych wodociągach wójewództwa poznańskiego i średnie nasilenie próchnicy u młodzieży w tych środowiskach

Średnia zawartość fluoru Średni lenie В ,., |w mg/l wody mg Wojcie- . NE NASI ETU

L.p. Nazwa miejscowości ай кр préchnicy dla

skiego jednej osoby

1 Rawicz 0,11 8,6

2 Ostrzeszów 0,12 8,7

3 Rępno 0,14 7.2

4 | Ostrów 0,17 7,7

5 | Kościan 0,18 7,7

6 | Krotoszyn 0,19 9,1

7 i Nowy Tomyśl 0,19 7,5

8 | Wolsztyn 0,22 5,6

9 | Jarocin 0,25 8,5

10 | Pleszew / * 0,25 7,6

11 | Gniezno i 0,25 6,9

12 i Szamotuły 0,25 6,1

13 | Leszno 0,25 5,7

4 | Poznań 0,25 5,3

15 Września 0,38 8,8

16 Środa 0,70 , 3,5

17 Kalisz

1,09

3,0

o zawartości fluoru w wodzie poniżej 0,5 mg/l muszą być uwarunkowane innymi dodatkowymi czynnikami miejscowymi. Czynników takich nale- żałoby się doszukiwać, niestety nie dysponowaliśmy odpowiednimi ma- teriałami.

Prowadzenie akcji profilaktycznej w postaci fluorowania jest na naszym terenie niecelowe w mieście Kaliszu i Śródzie. Fluorowanie mogłoby tu doprowadzić do fluorzycy. W tych miastach profilaktyka próchnicy powinna się ograniczyć do celowo prowadzonej akcji leczni- czej. W pozostałych miastach naszego województwa są wskazania do szeroko zakrojonej akcji fluorowania.

Dokładne rozeznanie nasilenia próchnicy w poszczególnych. powiatach naszego województwa pozwala kierownictwu Służby Zdrowia na właści- we planowanie lekarsko-dentystycznych placówek profilaktycznych. Dla pełnej oceny stanu zapróchniczenia kraju należałoby przeprowadzić po- dobne badania w pozostałych województwach. Rejestracja taka dałaby Ministerstwu: Zdrowia właściwy pogląd na stan zapróchniczenia kraju.

Staraliśmy się także przeanalizować wpływ środowiska społecznego na częstość występowania schorzenia próchniczego. Do przeprowadzenia takiej analizy wybraliśmy młodzież miasta Poznania. Grupę tę uzna- liśmy za przydatną do naszych dociekań. Przyjmujemy bowiem, że korzystają oni wszyscy z jednego źródła wody o jednakowej zawartości fluoru. Wyniki tego badania przedstawione w tabeli IV wykazują, że w poszczególnych grupach społecznych nie stwierdza się różnicy w nasi- leniu procesu próchnicy.

(10)

i и

140 A. JANKOWIAK, K. STAWIŃSKI Nr 2

Tabela IV

Częstość występowania próchnicy zębów u młodzieży Poznania w zależności od grupy społecznej

a

Ilość osób llość zębów doi-

gol

Grupa społeczna kniętych próchnicą Średnie zapróch-

badanych u tych osób niczenie I osoby

Robotnicy : : . : 688 3675 5,3

Rzemieślnicy . : ; : 1261 6858 5,4

Inteligencja . . . . 1135 5998 5,2

Rolnicy . . a ; | 23 122 5,3

Razem . . i 3107 16653 5,3

WNIOSKI

1. Praca nasza ujawniła różnicę w nasileniu procesów próchniczych w poszczególnych powiatach województwa poznańskiego.

2. Stwierdzono niedużą, ale wyraźną przewagę w występowaniu próchnicy u dziewcząt.

3. Stwierdzono, że obecność fluoru w wodzie wodociągowej wpływa na poprawę stanu uzębienia dopiero powyżej 0,5 mg/l.

4. Stwierdzono, że w okolicach o małej zawartości fluoru w wodzie muszą istnieć dodatkowe czynniki wpływające na zapróchniczenie.

5. Planowanie akcji profilaktycznej wymaga zawsze dokładnego roze- . znania w terenie celem wyboru właściwej metody pracy, jak i określenia

potrzeb terenu.

6. Nie stwierdzono wpływu środowiska społecznego na występowa- nie zmian próchniczych.

А. Янковяк, К. Ставиньски .

ЗУБНОЙ КАРИОЗ НА ТЕРРИТОРИИ ПОЗНАНЬСКОГО ВОЕВОДСТВА Содержание

После краткого обоснования целесообразности проведенных исследований, авторы обсуждают современные воззрения на этиологию кариозной болезни.

Подробно представлена методика, в особенности правильный отбор групп 06-

следованного населения. .

Общее кличество обследованных людей достигает 21792 человека; результаты, исследований сопоставлены на 4-х таблицах и на 1 карте. .

Исследования показали наличие больших разниц в интесивности кариозных процессов в отдельных районах (уездах) Познаньского воеводства. Результаты своих исследований авторы сопоставили с неполной докумантацией из других центров Польши, причем оказалось, ‘что процент кариоза в познаньском воевод- стве значительно превышает кариозные показатели других областей. Кариоз зубов у девушек более распространен, чем у мальчиков. Присутствие фтора

(11)

Nr 2 PRÓCHNICA ZĘBÓW W POZNAŃSKIM 141

в водопроводной воде оказывает влияние на улучшение состояние зубов, лишь в количестве, превышающем 0,5 мг/литр.

Авторы подчеркивают необходимость точного определения интенсивности ка- риозных процессов в возможных причин их взникновения, что должно быть произведено еще до ‘приступления к разработке плана профилактических ме- роприятий в отдельных коллективах. Такого рода обследование позволит опре- делит потребности данной среды и избрать соответствующий метод работы.

Авторами не было доказано влияние социальной среды на распространение кариозных ‘поражений.

A Jankowiak, K Stawiński

CARIES IN POZNAN DISTRICT

Summary

In the introduction the authors explain the purpose of the undertaken investi- gations. Modern views on the etiology of caries are discussed. The method of work is accurately presented especially the reason of choice of the given group of people for the investigation.

On the whole 21,792 individuals » were examined. The results are presented by four tables and a map.

The investigations showed great differences in the intensity of carious processes in the different parts of Poznan district. The authors compared their results with the incomplete material from other parts of Poland. It was found that a markedly higher percentage of caries is in Poznan and environment (Wielkopolska). From the authors’ investigations it may be said that caries appear more often and the process is more extensive in girls than in boys. They bave stated that fluorine added to tap water improves the state of teeth when the dose is above 0.5 mg/l.

The authors emphasise the necessity of accurate diagnosis of intensity of caries and the determination of the possible causes before the planning of prophylactic measures in the different environments. Such knowledge will permit to determine the needs of the territory and the choice of the method of work.

The authors did not find any influence of the social environment on the inten- sity of carious changes.

PISMIENNICTWO

1. Colago C.: Geomedyczne zagadnienie wola. P.Z.W.L. 1952. 2. Cremer L.: Deuts- che Zahnśrztliche Zeitschrift, 5, 32, 1955. — 3. Jeanneret L.: Schweizerische Monats- chrift fiir Zahnheilkunde, 4, 1950. — 4. Dnok F.: Osterreichische Zeitschrift fur Stomatologie, 5, 230, 1955. — 5. Gebauer: Deutsche Zahnśrztliche Zeitschrift, 7, 555, 1955. — 6. Adler P.: Osterreichische Zeitschrift fiir Kinderheilkunde, 7, 4, 488, 1952.

— 7. Cieszynski A.: Polska Stomatologia, 10, 11, 1938. — 8. Scarpa A.: Medical Digest Bombay, 21, 11, 631. Excerpta 12, 1372, 1954. — 9, Dorski H.: Czasopismo Stomatolo- giczne, 101, 1948. — 10. Krause A, Chądzyński J.: Czasopismo Stomatologiczne, 9, 1950.

11. Gastoł B.: Przegląd Lekarski, 9, 352* 1951. — 12. Kantorowicz A.: Deutsche Zahnirztliche Zeitschrift, 7, 17, 1017, 1952. — 13. Lutomska K.: Polski Tygodnik

(12)

142 A. JANKOWIAK, K, STAWINSKI Nr 2

Lekarski, 21, 684, 1955. — 14. Lutomska K.: Polski Tygodnik Lekarski, 19, . 680, 1955. — 15. Ross A.: Schweizerische Monatschrift fiir Zahnheilkunde, 64, 211, 1954. — 16. Stoy P. J.: Ulster Medical Journal —- 20, 2, 144, 1951. — 17. Ziegler E.: Schweizerische Medizinische Wochenschrift — 83, 51, 723, 1953. — 18. Ziemnowicz - Gtowacka: Czasopismo Stomatologiczne, 6, 1956. — 19. Bogdano- wicz J.: Choroby wieku szkolnego. Podręcznik Higieny Szkolnej St. Kopezynskiego. - 1931. — 20. Kaczorowski B.: Dodatek do Stomatologii Polskiej, 9, 6, 1938.

21. Kantorowicz A.: Dentaire Belge. 42, 5, 340, 1951. — 22. Nowik I.: Stomatologia, 4, 1950. — 23. Reuss A.: Deustche Zeitschrift fiir Stomatologie — 5, 234, 1955. — 24. Comerell L.: Deutsche Zahnirztliche Zeitschriwt, 21, 1418. — 25. Lammers Th.:

Osterreichische Zeitschrift fiir Stomatologie, 9, 459, 1955. — 26. Frader F.: Oster- reichische Zeitschrift fiir Stomatologie, 5, 240, 1955. — 27. Roseik F.: Deutsche Zahnarztliche Zeitschrift, 23, 1542, 1955. — 28. Zidtkiewicz T.: Czasopismo Stomatolo- giczne 9, 473, 1956. —- 29. Idem: Ibidem, 12, 1950. — 30. Karnibad T.: Polska Stoma-

tologia II. .

31. Klausman: Zahnarztliche Probleme, 6, 1952. —- 32. Gebauer: Deutsche Zahn- arztliche Zeitschrift, 8, 621, 1955. — 38. Wigdorowicz - Makowerowa N.: Postępy Higieny, 1, 137, 1954. — 34. Kantorowicz A.: Deutsche Zahnarztliche Zeitschrift, 5, 1953. —- 35. Parfitt G. J.: British Dental Journal — 96, 2, 1954. — 36. Held A. J.:

Deutsche Zahnarztliche Zeitschrift, 5, 271, 1955. — 37. Wojciechowska W., Kotacz- kowskt St.: Roczniki PZH, 239, 1953. — 38. Hermann J.: Deutsche Zahnarztliche Zeitschift, 4, 230, 1955. — 39. Holl J. N., Blayney J. R., Wolf W.: J. of Dental Research, 30, 5, 670, 1951.

Otrzymano: dnia 2 styeznia 1957 r.

м Wasiljewa E. N., Bogorodickaja W. P. Naumowa Ł. P.: ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZM ZWIERZĘCY ZIARNA PO STOSOWANIU CHLOROPI- KRYNY I DEGAZACJI. Woprosy pitanija XV (1956), nr 5, str. 83.

Wiadomo, że po fumigowaniu i degazacji chloropikryna nie zostaje całkowicie z ziarna usunięta; część jej zostaje w ziarnie ehemicznie związana z tłuszczem.

Stwierdzono poprzednio toksyczne działanie wolnej chloropikryny podawanej zwie- rzętom z owsem po niepełnej degazacji, natomiast brak było dotąd jakichkolwiek wyjaśnień o działaniu tych ilości, które związane zostają chemicznie w ziarnie.

Autorzy karmili białe szczury kaszą z pszenicy po fumigowaniu chloropikryną i całkowitej degazacji, jak również tłuszczem uzyskanym z niej. Oznaczenie che- miczne wykazało 91 mg chloropikryny w 1 kg ziarna; zwierzęta doświadczalne otrzymały 4,5 mg chloropikryny na 1 kg wagi ciała. Doświadczenie z kaszą trwało 8 miesięcy, a z tłuszczem 21/2 miesiąca. U zwierząt doświadczalnych i kontrolnych przeprowadzano badania morfologiczne krwi, oznaczenia glikozy i hemoglobiny we krwi, białka w moczu oraz ogólne obserwacje wyglądu i ruchu; pośmiertnie oznaczono w wątrobie glikogen, tłuszcz i fosfór lipoidowy. Wyniki tych obserwa- cji i oznaczeń, jak również badania histopatologiczne organów przeprowadzone u zwierząt doświadczalnych i kontrolnych nie wykazały zasadniczych różnie (za- ledwie wahania indywidualne tak w grupie zwierząt doświadczalnych, jak i kon- trolnych). Na podstawie swych doświadczeń autorzy stwierdzają zupełną nie- szkodliwość ziarna po stosowaniu. chloropikryny, z którego zupełnie usunięto wolny środek chemiczny. (Chloropikryna jest” silnym środkiem dezynsekcyjnym).

H. Młodecki

Cytaty

Powiązane dokumenty

Zaraz po odzyskaniu niepodległości Rudolf Fryszowski był szefem saperów w łódzkim Dowództwie Okręgu Generalnego Przebywając w Łodzi ożenił się on z Marią Kłokocką i

Wprowa- dzenie regulacji prawnych, które wymagają zgody władz publicznych w celu uzy- skania dostępu do rynku bądź rozwoju nowych idei, jest problematyczne z punktu widzenia

Przypowieść nie chce zachęcać leniwych i beztroskich, aby na ostatnią chwilę odłożyli nawrócenie i służbę Bogu, lecz pouczyć, że Bóg może powołać w każdej godzinie,

Wydaje się, że spojrzenie na człowieka w kontekście terapii chrześcijańskiej uwzględniającej jego w ym iar duchow y oraz poszukiw ania jak najlepszego sposobu pom ocy przez

Można by się też spierać o zasadę podziału teologii m oral­ nej szczegółowej, którą przyjął w sw ojej pracy.. Są to jednak kw estie

Takie precyzacje osiągnął autor rozprawy dzięki świetnemu opanowaniu tradycyj­ nych i współczesnych metod badawczych, dzięki nienagannej znajomości oryginalnych

We wszystkich przypadkach objawy kli.Illiczne choroby płuc wystąpiły w ostatnich dniach życia pod postadą narastając,ej duszności,. sinicy i przyspi,eszendia akcji

Wreszcie najbardziej przydatną okazała się pożywka Pawłowej , zaś na pożywkach Tanabe i Dobella hodowle były nieco mniej intensywne. Na pożywce Boeck - Drbohlava