Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, edukacja wczesnoszkolna
Temat: Jak to z biedronką bywa… – rozważania o magicznych słowach
Treści kształcenia:
Uczeń:
1) Rozumie obowiązujące normy społeczne – treści rozszerzające,
2) Wie, jak należy zachowywać się w stosunku do dorosłych i rówieśników (formy grzecznościowe) – edukacja społeczna (5.4.),
3) Wypowiada się w małych formach teatralnych: uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego – edukacja polonistyczna (1.4a), 4) Korzysta z informacji: uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji – edukacja polonistyczna (1.1a),
5) Analizuje i interpretuje teksty kultury: przejawia wrażliwość estetyczną, rozszerza zasób słownictwa poprzez kontakt z dziełami literackimi – edukacja polonistyczna (1.2a), w tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów – edukacja polonistyczna (1.2b),
6) Rozwiązuje złożone zadania tekstowe – treści rozszerzające,
7) Przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (grzecznie zwraca się do innych, współpracuje w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) – etyka (11.7).
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Omawia obowiązujące normy społeczne,
● Ocenia zachowanie bohaterów wiersza,
● Posługuje się zwrotami grzecznościowymi,
● Rozpoznaje gatunki owadów i naśladuje ich dźwięki,
● Przedstawia scenkę dramową,
● Dokonuje analizy zadania tekstowego,
● Dodaje i odejmuje w zakresie 20,
● Zgodnie współpracuje w grupie.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Rozumie normy społeczne,
● Posługuje się zwrotami grzecznościowymi,
● Wypowiada się,
● Współpracuje w grupie i w parze,
● Słucha ze zrozumieniem,
● Komunikuje się w pracy i zabawie.
Środki dydaktyczne:
● Zasoby multimedialne: nagranie wiersza Jana Brzechwy pt. Żuk, karty pracy (Wykreślanka z owadami oraz Naklejki Kasi),
● Wydruk tekstu wiersza,
● Kartoniki z treścią zagadek,
● Blok rysunkowy,
● Kredki, flamastry,
● Rurki do napojów,
● Klej, nożyczki,
● Komputer z głośnikami lub magnetofon,
● Tablica, kreda/pisak.
Metody nauczania:
● Problemowa: aktywizująca – drama,
● Praktyczne: przewodniego tekstu, realizacji zadań wytwórczych, ćwiczenia przedmiotowe,
● Podająca: rozmowa,
● Programowana: z użyciem komputera.
Formy pracy:
● Zbiorowa jednolita,
● Grupowa jednolita,
● Grupowa zróżnicowana,
● W parach jednolita,
● Indywidualna jednolita.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel wita uczniów i rozdaje karty pracy pt. Wykreślanka z owadami. Dzieci pracują samodzielnie – wykreślają w tabeli nazwy owadów, które widzą na rysunkach. Są to: żuk, motyl, komar, mucha oraz osa. Pozostałe w tabeli litery tworzą hasło: „biedronka”.
Prowadzący zadaje uczniom pytania, prowokujące je do swobodnych wypowiedzi:
● Co łączy wszystkie zwierzęta na ilustracjach?
● Jakie wspólne cechy mają owady?
● Które z nich utrudniają nam życie?
● Które uznawane są za miłe?
● Co wiecie na temat życia biedronek?
● Czy spotkaliście się z inną nazwą tych owadów?
2. Zabawa dźwiękonaśladowcza.
Dzieci stają w kręgu. Uczniowie uzdolnieni muzycznie kolejno naśladują odgłosy wybranego owada. Klasa zgaduje, jaki to owad.
3. Wysłuchanie nagrania wiersza Jana Brzechwy pt. Żuk. Uczniowie z trudnościami ze skupieniem uwagi lub słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) mogą otrzymać wydruk utworu, aby jednocześnie śledzić tekst.
4. Sprawdzenie zrozumienia utworu.
Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
● Kto jest bohaterem wiersza?
● O co poprosił żuk biedronkę?
● Jak biedronka zareagowała na jego prośbę?
● Jaki był morał wiersza, jaka płynie z niego nauka?
5. Czytanie wiersza z podziałem na role.
Pozostali uczniowie otrzymują tekst wiersza. Odnajdują i podkreślają słowa biedronki na czerwono, a żuka na zielono. Nauczyciel wyznacza role żuka i biedronki oraz przydziela pozostałe fragmenty utworu możliwie największej liczbie dzieci. Uczniowie dwukrotnie odczytują wierszyk, dokonując zmiany „obsady”.
6. Działania interpretacyjne.
Rozmowa kierowana – nauczyciel naprowadza uczniów pytaniami na określone tropy interpretacyjne:
● Jakich słów używała biedronka? Dlaczego była niemiła, niegrzeczna dla żuka?
● Jak odnosił się żuk do biedronki?
● Czy zawsze powinniśmy się zgadzać, gdy ktoś nam coś proponuje? Kiedy należy odmówić?
● Jak należy się zachować, kiedy ktoś nas o coś prosi, a my nie mamy czasu, ochoty lub możliwości tego zrobić?
● Jakie słowa pomagają nam w prawidłowych kontaktach z innymi ludźmi?
● Dlaczego nazywamy je „magicznymi słowami”, „słowami kluczami”?
● W jakich sytuacjach powinniśmy ich używać?
7. Ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne oparte na treści wiersza.
Polecenia:
● Odszukaj i otocz pętlą zdanie pytające.
● Wyszukaj i podkreśl podwójną linią dwa czasowniki z przeczeniem „nie”.
● Spróbuj sformułować zasadę ortograficzną, która została zastosowana przy ich zapisie.
● Znajdź w wierszu i przepisz do zeszytu wyrazy z „rz” po spółgłosce.
8. Prezentowanie fragmentu wiersza w formie dramowej.
Uczniowie chętni do wzięcia udziału w prezentacji dzielą się na dwie 3-osobowe grupy.
Każdy zespół rozdziela między siebie role (żuk, biedronka i osoba komentująca ich poczynania), a następnie przygotowuje swoją scenkę: układa dialogi, planuje sposób poruszania się bohaterów, gesty i mimikę. Każda z grup odgrywa swoje scenki według odmiennych scenariuszy. Inscenizacja grupy pierwszej ma być wiernym odzwierciedleniem treści wiersza – oświadczyny żuka zostają odrzucone przez niemiłą, opryskliwą biedronkę.
Druga grupa postara się tak przygotować swoje przedstawienie, żeby trzymając się głównego motywu wiersza – odrzucenia oświadczyn, zbudować zupełnie na nowo postać biedronki, która w tej wersji zrobi to w sposób asertywny: przyjazny i kulturalny. Ponieważ istotnym elementem ćwiczeń dramowych będzie dialog, warto do prac przygotowawczych włączyć uczniów mających zdolności literackie. Dzieci, które nie będą brać udziału w odgrywaniu scenki, w czasie jej planowania wykonują emblematy bohaterów (mogą być nimi np. opaski na głowę z czułkami wykonanymi z rurek do napojów) oraz dowolne elementy scenograficzne (domek biedronki, łąka itp). Pracami tymi powinny kierować dzieci uzdolnione plastycznie i technicznie.
9. Karta pracy Naklejki Kasi.
Praca w parach – analiza zadania tekstowego. Należy zwrócić uwagę, aby tak dobrać dzieci, żeby uczeń z trudnościami w zakresie matematyki znalazł się w parze z uczniem przejawiającym uzdolnienia w tym kierunku. Karta pracy – oprócz treści zadania – zawiera
rysunek pomocniczy i tabelę.
Dzieci mają pełną dowolność w rozwiązywaniu ćwiczenia – nie muszą korzystać z podanych narzędzi pomocniczych, lecz mogą w inny sposób wykonywać działania logiczno- matematyczne.
Ważne, aby podały wszystkie możliwe rozwiązania.
Po upływie czasu przeznaczonego na ćwiczenie następuje wspólne sprawdzenie jego poprawności i ewentualne wyjaśnienie.
10. Zabawa w magiczne słowa – rozwiązywanie zagadek.
Nauczyciel wiesza na tablicy kartoniki z zagadkami. Kartki są odwrócone białą stroną w kierunku klasy. Na każdej widnieje jedna z liczb: 6, 9, 12, 17, 19. Ich wybór może być inny – zależy to od zakresu liczbowego, jakim posługuje się klasa. Uczniowie zgłaszają się do rozwiązania zagadki. Zanim jednak uczeń dostanie szansę na jej odgadnięcie, musi podać takie działanie arytmetyczne, które będzie odpowiadało jakiejś liczbie widniejącej na kartonikach. Kiedy to się uda, nauczyciel odwraca kartonik i czyta treść zagadki. Jeśli nie – próbę podejmuje kolejne dziecko.
Zagadki:
● Kiedy czymś się dzielę, gdy cię czymś częstuję, chętnie usłyszę od ciebie cenne słowo…
Poprawna odpowiedź: dziękuję.
● Kiedy znajomego dorosłego spotkasz – jakim słowem go powitasz?
Poprawna odpowiedź: dzień dobry.
● Gdy wychodzisz z pomieszczenia, wtedy mówisz…
Poprawna odpowiedź: do widzenia.
● Czasem zbroisz coś okrutnie albo wdasz się w jakąś kłótnię.
Jakim słowem się pochwalisz, by znów się wszyscy uśmiechali?
Poprawna odpowiedź: przepraszam.
● Kiedy potrzebujesz pomocy, powinieneś o nią…
Poprawna odpowiedź: poprosić.
11. Podsumowanie zajęć – każde z dzieci kolejno odpowiada na dwa pytania:
● Które zadanie najbardziej cię dziś zainteresowało?
● Wykonanie którego zadania sprawiło ci najwięcej przyjemności?
Uwagi:
Tekst wiersza wykorzystanego w czasie zajęć, do wydrukowania dla uczniów z trudnościami słuchowymi (obniżona percepcja słuchowa, niedosłuch) lub z problemami z koncentracją:
Jan Brzechwa Żuk
Do biedronki przyszedł żuk, W okieneczko puk-puk-puk.
Panieneczka widzi żuka:
„Czego pan tu u mnie szuka?”
Skoczył żuk jak polny konik, Z galanterią zdjął melonik
I powiada: „Wstań, biedronko, Wyjdź, biedronko, przyjdź na słonko.
Wezmę ciebie aż na łączkę I poproszę o twą rączkę”
Oburzyła się biedronka:
„Niech pan tutaj się nie błąka, Niech pan zmiata i nie lata, I zostawi lepiej mnie, Bo ja jestem piegowata, A pan – nie!”
Powiedziała, co wiedziała, I czym prędzej odleciała, Poleciała, a wieczorem
Ślub już brała – z muchomorem, Bo od środka aż po brzegi Miał wspaniałe, wielkie piegi.
Stąd nauka Jest dla żuka:
Żuk na żonę żuka szuka.
