Reakcje chemiczne
1. Cele lekcji
a) WiadomościUczeń zna pojęcie reakcji chemicznej, jej objawy i typy.
b) Umiejętności
Uczeń odróżnia objawy chemiczne od fizycznych.
2. Metoda i forma pracy
Pogadanka, pokaz, praca zbiorowa, praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie listy obecności.
2. Przypomnienie zagadnień omawianych na ostatniej lekcji, poprzez zadanie następujących pytań: Co nazywamy pierwiastkiem chemicznym? Co nazywamy związkiem chemicznym?
3. Nawiązanie do tematu lekcji: Zadanie uczniom pytania: Jaki proces musi zajść, aby dwa pierwiastki stworzyły związek chemiczny? Uczniowie powinni stwierdzić, że musi zajść reakcja chemiczna.
b) Faza realizacyjna
1. Wprowadzenie pojęcia reakcji chemicznej. Zapisanie przez uczniów w zeszytach definicji reakcji chemicznej i jednego z jej podziałów na podstawie lektury podręcznika.
Reakcja chemiczna jest to przemiana jednej substancji w drugą, która różni się od pierwotnej składem chemicznym i własnościami.
Każdej reakcji chemicznej towarzyszy określony efekt energetyczny, z tego też powodu reakcje chemiczne możemy podzielić na:
• Egzotermiczne, wydzielające energię do otoczenia;
• Endotermiczne, zachodzące po dostarczeniu energii z otoczenia.
2. Ustalenie, jakie reakcje będą na pewno reakcjami chemicznymi.
Ustalenie przez uczniów, jak można podzielić reakcje ze względu na otrzymywane produkty i użyte substraty.
Reakcjami chemicznymi są reakcje:
• syntezy,
• rozkładu,
• wymiany.
3. Zapoznanie z objawami, które mogą decydować o zajściu reakcji chemicznej:
Podanie przez uczniów na podstawie własnych doświadczeń objawów reakcji chemicznej Objawami reakcji chemicznej są:
• zmiana barwy roztworu,
• wydzielanie się pęcherzyków gazu,
• wydzielanie się barwnych oparów,
• wydzielanie ciepła,
• powstawanie osadu,
• wybuchy,
• ochładzanie się otoczenia probówki.
4. Wprowadzenie typów reakcji chemicznych wraz z przykładami.
Podanie przez nauczyciela typów reakcji chemicznych wraz z definicjami i przykładami.
Reakcje chemiczne możemy podzielić na kilka grup, między innymi:
• reakcje analizy – reakcje rozkładu, w których substancja złożona rozpada się na pierwiastki lub substancje prostsze, np. CaCO3 → CaO + CO2;
• reakcje syntezy – reakcje chemiczne, w których następuje łączenie się pierwiastków w związki chemiczne lub związków prostszych w bardziej złożone, np. H2 + Cl2 → 2 HCl;
• reakcje wymiany – reakcje chemiczne, w których dwie substancje chemiczne wymieniają między sobą grupy atomów lub jony, np. BaCl2 + H2SO4 → BaSO4 + 2 HCl;
• reakcje utleniania-redukcji – reakcje chemiczne, w czasie których zachodzi zmiana stopni utlenienia pierwiastków, np. SnCl2 + 2 FeCl3 → SnCl4 + 2 FeCl2;
• reakcje dysproporcjonowania – reakcje chemiczne prowadzące do przemiany dwóch jednakowych lub różnych cząsteczek substratu w dwie odmienne cząsteczki
produktów z zachowaniem takiego samego ilościowego składu sumarycznego substratów, np. 4 KClO3→ 3 KClO4 + KCl.
c) Faza podsumowująca
Powtórzenie poznanych na lekcji definicji, objawów i klasyfikacji reakcji chemicznych.
5. Bibliografia
Z. Kluz, M. M. Pomniczek, Chemia. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, Warszawa 2005.
6. Załączniki
brak
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
