Rozwiązania proekologiczne przy eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego na złożu Barnówko - Mostno - Buszewo w Polskim Górnictwie Naftowym i Gazownictwie S.A. = Pro-ecological solutions in petroleum (oil) and natural gas mining in the deposits of Barnó

POLITECHNIKA ZIELONOGÓRSKA • ZESZYTY NAUKOWE NR 125

NR 11 INŻYNIERIA ŚRODOWISKA ²⁰⁰¹

Jan TATARYNOWICZ

ROZWIĄZANIA

PROEKOLOGICZNE PRZY EKSPLOATACJI ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO NA ZŁOŻU

BARNÓWKO- MOSTNO-BUSZEWO W POLSKIM GÓRNICTWIE NAFTOWYM I GAZOWNICTWIE S.A.

PROECOLOGICAL SOLUTIONS IN PETROLEUM (OIL) AND NATURAL GAS MINING IN THE DEPOSITS OF BARNÓWKO-

MOSTNO-BUSZEWO IN THE POLISH OIL AND NA TURAL GASMINING

Zielonogórski Zakład Górn ictwa Nafty i Gazu W Zielonej Górze Joint Stock Company of Warsaw the Zielona Góra Branch

S tr eszczenie

Referat na temat "Rozlviązania proekologiczne przy eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego na złożu Barnówko - Mostno - Buszewo"

poświęcony został jednemu z najważniejszych przed<>ięwzięć Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa na przełomie 1999 l 2000 r.

Zadanie to zasługuje na podkreślenie nie 1ylko z uwagi na wielkm:ć

eksploalacji rodzimych złóż ropy naftowej, lecz 1akże na rozwiązania

proekologiczne będące osiągnięciami technologii światowej. Złoże gazu ziemnego oraz gaz towarzyszący ropie naftowej zawierają znaczną ilość

siarkowodoru, sięgającą do 40 g!Nm^3, przy dopuszczalnej nonnie stężenia ²⁰ 11glm³ w ciągu ^{30 min.} Przy tradycyjnej metodzie eksploatacji emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosfe'J'Cznego przekroczyłyby

dopuszczalne normy stęże11 powodując nie tylko uciążliwoJci dla

środowiska, lecz iakże zagrożenia dla zdrowia miejscowej ludności.

W referacie wskazano na zasadnicze rozwiązania w zakresie ochrony poszczególnych elementów środowiska naturalnego, uwypuklając te

elementy, które w wyniku działalności ek.yploatacyjnej

w

największym

stopniu narażone są na oddział)l\,vcmie. W szczególności dla ochrony powietrza atmosfetycznego zastosowano system ciąglej detekcji siarkowodoru, gazu i ognia. Sygnały z czujników przesyłane są na

bieżąco i rejestrowane na twardym dysku. Stężenie ponadnormatywne siarkowodoru powoduje alarm poprzez włączenie systemów ostrzegawczych w zagrożonej strefie zakładu. W konsekwencji następuje odcięcie rurociągów zasilających i odpływowych, wylączenie urządzeń

336 Jan TATARYNOWICZ

elektrycznych, zrzucenie i spalanie na swteczce znajdującego się 111 instalacji gazu. Zapobieżenie emisji zanieczyszczeń siarkowodorem u:::.yskanego dzięki zaprojektowaniu i wybudowaniu instalacji aminowej o przepustowości do 65000 Nm³/godz. przy zawartości siarkowodoru w gazie do 6, l % objętości. Celem tego przedsięwzięcia jest absorbcja siarkowodoru, kierowanie go do instalacji Ciausa dla uzyskania siarki elenmetamej (o =awartości 99,5 % czystej siarki) . Wyposażenie

zbiorników magazynowych ropy naftowej, kondensatu i wody złożowej w system odzysku oparów węglowodorowych, eliminuje emi:,je tych substancji.

Pozostale źródła emisji nie stanowią zagroźe/t dotyczących przekroczeń

dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających powietrze.

Na10miast w zakresie ochrony wód podziemnych i powierzchni ziemi :astosowano szereg rozwiązań mających na celu zabezpieczenie przed niekontrolowanym wyciekiem substancji ropopochodnych i innych do gruntu i wód podziemnych ze zbiorników znajdujących się na o:.~rodku

centralnym kopal11 w szczególnos~ci poprzez uszczelnienie obwałowań geomembraną HDPE o grubości 2mm, wyposażenie w wanny belOnowe oraz podwójne ściany zbiorników metalowych. Ścieki deszczowe zbierane

są poprzez sieć rowów melioracyjnych i odprowadzane poprzez separatmy oleju i studni chłonnych do rowu melioracyjnego. Wyklucza to

możliwos~ć przedostania się do odprowadzanych wód deszczowych produktów ropopochodnych. Ponadto wykonany monitoring wód pod=iemnych wokół instalacji technologicznych wyposażony dodatkowo

w automatyczne czujniki oparów ropopochodnych przekazujących dane do centrali komputerowej zlokalizowanej w centralnej dyspozytorni kopal/t gwarantuje natychmiastową reakcję załogi na awarie i wszelkie

nieprawidłowości. W działalności kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego mimo zastosowania najnowszych rozwiązań nie da się uniknąć

powstawania odpadów zarówno niebezpiecznych, jak i innych niż

niebezpieczne. W celu wypełnienia wymogów wynikających z przepisów ustawowych o odpadach, jak i wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych dla os~rodka kopalń opracowano program gospodarki odpadowej mający na celu zapobieganie i minimalizację odpadów, w tym w szczególno.ści ponownego ich wykorzystania. Dla omawianej kopalni uzyskano niezbędne zezwolenia na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych oraz uzgodnienia w zakresie postępowania z odpadami innymi niż niebezpieczne - decyzje, postanowienia wydane przez organy ochrony s~rodowiska szczebla powiatowego i gminnego. Na uwagę zasługuje także fakt zastosowania szeregu innowacyjnych ronviązań tak w zakresie ochrony powietrza, wód jak i powierzchni ziemi w strefach poszczególnych otworów eksploatacyjnych ropy naftowej i gazu ziemnego. Zastosowano między innymi:

l) zasuwy bezpieczeństwa wyposażone w czujniki wysokiego i niskiego cLi:nienia powodujący natychmiastowe zamknięcie wypływu gazu z odwiertu i alarm w dyspozytorni w przypadku spadku ciśnienia,

2M. K. .. Ochrona i Rekultywacja Terenów Dorzecza Od1y ... "

2) wyposażenie stref przyodwiertowych w jeden czujnik siarkowodoru, dwa czujniki gazu oraz detektor ognia. Poziom stężenia warto.~ci

mierzonych jest na bieżąco monitorowany oraz zapisywany na dysku twardym komputera i drukowany.

Konkludując stwierdzić należy, że Centralny Ośrodek Kopalń Barnówko stanowi novum w Polsce - zrealizowany zastal wg projektu firmy

"PROPAK" z Kanady i dostosowany do miejscowych warunków.

Rozwiązania technologic::ne są tradycyjnie stosowane na świecie przy eksploatacji zlóż gazu ziemnego i ropy nafiowej podobnych typów jak

złoża Barnówko -Mostno- Buszewo.

Summary

The Paper entitled "Pro-ecological solliiians in oil and gas production from Barnówko-Mostno-Buszewo fields" de a/s wit h one o f t he major projects undertaken by Polish Oil & Gas Company at t he tum of the year 1999. This venture is worth giving special consideration not only because ofsignificant oil and gas productionfi·om the homefield bw also for the rea.s·on that environmenta/ly friendly, state-o.f-the-art engineering solutions have been introduced into the e.xploitation process in these fields. The gas cap gas as we/l as the gas accompanying the crude oil /ayer contain eonsicierabie amounts of hydrogen sulphide, reaching the value of 40 g/scm, while the standard aliowab/e level of H ~

eoncentrat i on in t he air is 20pg!scm for 30-minute time of emission. Wit h traditional oil and gas e.xploitation method the H2S emissions in the atmosphere would e.xceed the aliowab/e eoncentralian level affecting the environment and posing a threat to the health of /ocal population. In the Paper Jlmdamenta/ solliiians aimed at the protection of natura/

environment have been mentioned, with the emphasis placed on those environmental e/ements which are especially endangered as a result of oil and gas production activities. In partic1tlar, t he system for continuous detection of H₂S, gas and fire has been applied in order to protect the atmospheric air. The signa/s from the system sensors are sent to and registered on the hard disc in realtime. The H₂S concentration above the aliowab/e level causes immediate alarm through the activation of warning ~ystems in plant zones endangerecl with pol/wian. Consequently, allthe inlet and out/et pipelines are shw off, the electrical equipment is shut clown, and al/ t he process gas is vented to be jlared. Prevention of air pollution with H2S generated eluring the process oj oil and gas production has been accomplished through the designing and constructing of an amine plant with the capacity of 65 000 scmlh for natura! gas containing up to 6,1% o.f H₂S. The sour gas stream containing mainly H₂S is sent to the Claus Unit for conversion to elemental sulphur of 99,5 % purity. Furnishing o.f oil, eondensale and brine surge lanks wit h hydrocarbon f/as h g as recove1y systems eliminafes the possibility of their emission. Other emission sources are not hazardoz1s in terms oj the aliowab/e eoncentralians of pollutan/s in t he

337

338

Jan TATARYNOWICZ

atmosphere. As far as the protection oj underground waters and soil is concerned, some solutions have been introduced to prevent leakages oj hydrocarbon liquid wastes and other toxic substances from the gas processing center tanks into the ground and the underground waters. In particular, the tank embankments have been insulated with 2 mm thick

HDPE geo-membrane and in the metal tanks double wal/s with concrete isolation have been appliecl Rain water is collected by drainage ~ystem

and drained away through oil separators and sink basins to the main ditch. Such protection prevents the penetration oj hydrocarbon wastes into the drained rain water. Apart ji,·om that, the underground water monitoring ~ystem, equipped with hydrocarbon vapor was/es sensors sending data to central computer station, has been insta/led, which ensures that immediate emergency action will be taken in case oj any breakdown ar faiha·e. Despite the application oj modern engineering solutions t he production of toxins and other wastes during oil and gas exploitation cannot be avaided. To comply with the statutary requirements concerning wasfes management and with the plant regulalions based on them, the wasfes eontroi program aiming at the prevention and minimization of hydrocarbon wasfes production, in parlicu/ar thraugh recycling, has been determined (and adopted). For the plant in question al/ necessary permissions for the production oj toxic wasfes have been obtained, as we/l as al/ necessary approvals relating to t he management of wasfes other than toxins, which include the decisions

ąj'environmental protection ajjices afthe !ocal administrative authorities.

/t is also worth noticing t hal a number oj innovative solutions meant to protect air, and waters and soi/ have been introduced in a/l well-sites.

Such innovations include:

l) emergency shut down vafves equipped with the high and law pressure sensors, which automatically shut down the gas outjlow and activate alarm in t he conlf·ol room in case oj pressure drop,·

2) one ^/:1₂S sensor, two gas sensors an a flre detector in each we/1-site;

t he eoncentrat i on o.f parlicztiar pollutants is monitored, registered on hard disc and printed out.

In conclusion, it should be stated that the Barnówko plant is a novelty in

? o/and. /t has been built in accordance with the design of "PROPAK", a Canadian company, and adapled to the !ocal conditians. The engineering concepts of the plant are traditionally applied al/ over the world in the exploitation o.f oil and gas flelds simi/ar to Barnówko-Mostno-Buszewo on es.

Eksp loatacja

złóż

ropy naftowej

i

gazu zie mn ego, jak

każda działalność przemysłowa

powoduje za ni eczyszcze nia

środowiska

przyrodniczego,

wpływając

n a zm i any jego cec h fizycznych , chemi czn yc h, jak i przemia n

całych

elementów przyrodniczych .

Poza nadzwyczajnymi

zagrożeniami środowiska,

które

mogą wystąpić

w wyniku

gwałtownych zdarzeń,

awarii , lu b k a t ast rof

powodując wzmożoną degradację

2 M. K. "Ochrona i Rekultywacja Terenów Dorzecza Odry ... " 339

środowiska i znaczne straty gospodarcze, problemy stwarza także eksploatacja złóż

ropy zawierającej znaczną zawar1ość siarkowodoru. Kopalnie eksploatujące taką ropę powodują przekroczenia dopuszczalnych norm zanieczyszczenia środowiska, a ściślej

powietrza atmosferycznego. Sytuacja taka pojawia się w zasadzie w kopalniach ropy naftowej starszego typu, w których zastosowanie nowych metod odsiarczania jest z przyczyn technologicznych bądź ekonomicznych niemożliwa.

Jednym z największych przedsięwzięć Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa jest zrealizowane na przeJomie 1999/2000 r. zadanie inwestycyjne

mające na celu eksploatację ropy naftowej i gazu ziemnego na zlożu Barnówko - Mostno - Buszewo. Rozwiązania z zakresu ochrony środowiska naturalnego obejmują dostępne technologie światowe w kierunku likwidacji bądź minimalizacji uciążliwości

dla środowiska. Znalazły one poparcie organów ochrony środowiska szczebla wojewódzkiego, a poprzedzone zostaly wnikliwymi ocenami oddzialywania poszczególnych obiektów na środowisko sporządzonych przez bieglych z listy MOŚZNiL.

W celu ochrony środowiska zostaly przedsięwzięte rozwiązania techniczne mające

zastosowanie w krajach zachodnioeuropejskich i nie tylko. W poszczególnych obiektach górniczych mających na celu eksploatację zlóż ropy naftowej i gazu ziemnego zainstalowano urządzenia techniczne eliminujące ujemne oddzialywanie na

środowisko.

W Centralnym Ośrodku Kopall1 Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego w Barnówku przeprowadzono następujące prace:

J. W zakresie ochrony wód pod:iemnych i powierzchni :iemi wykonany zostal monitoring wód podziemnych skladający się z 9-eiu piezometrów odwierconych wokół

instalacji technologicznych. Piezometry wyposażone są w automatyczne czujniki oparów ropopochodnych. Dane z czujników przekazywane są do centrali komputerowej, która zlokalizowana jest w centralnej dyspozytorni kopalni. Jeden raz w kwartale pobierane są próbki wód i przekazywane do analizy fizyko - chemicznej w laboratorium Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej, a wyniki analiz przekazywane są

do Starosty Powiatowego w Myśliborzu, jak również do U MiG Dębno.

2. Zabezpieczenie przed niekontmlowanym wyciekiem subsumcji ropopochodnych i innych do gruntu i wód pod:iemnych :e :biorników znajdujących się na Ośrodku

Centralnym, zrealizowano trzema różnymi sposobami:

obwałowania uszczelnione geomembraną HDPE o grubości 2 mm, wanny betonowe,

podwójne ściany zbiorników,

generalnie przyjęto zasadę. że zbiorniki naziemne (ropa naftowa, kondensad, woda

złożowa) zostały zabezpieczone odpowiednią pojemnością, obwałowania uszczelnione

geomembraną, a w przypadku zbiorników podziemnych (głównie bezodpływowe)

zastosowano zbiorniki z podwójną ścianką.

3. Ścieki deszczowe (opadowe z dachów budynków, terenów dróg wewnętrznych, terenów nieutwardzonych) z terenu Ośrodka Centralnego Barnówko zbierane są

poprzez sieć rowów melioracyjnych i odprowadzane do środowiska za pomocą studni

chłonnych. Wody deszczowe z terenów obwałowanych są odprowadzane do rowu poprzez separatory oleju, co wyklucza możliwość dostania się do odprowadzonych wód

340

Jan TATARYNOWICZ

deszczowych produktów ropopochodnych. Nagromadzone osady w studzie nkach wód opadowych

są wywożone

na

składowisko

komuna lne.

4. W zakresie gospodarki odpadowej -

w trakcie funkcjonowania Centralnego

Ośrodka Kopalń

Barnówko

powstają

zarówno odpady niebezpieczne, jak i inne

niż

niebezpieczne.

W zakresie odpadów innych

niż

niebezpieczn e takich jak:

a)

zawartość

zbiornika

bezodpływowego służącego

do gromadzenia

nieczystości

(sza mbo ),

b) uwodniony osad z

odżelaziacza

ze stacji uzdatniania wody, c) nie segregowane odpady komunalne,

d) osad wód opadowych ze studzienek

uzgodniono sposób

postępowania

z Burmistrzem Mia sta i Gminy w

Dębnie.

Ogólnie rzecz

biorąc

odpady (

nieczystości

z szamba ) gromadzone

są

w wydzielonym

~

szcze lnym zb iorniku

bezodpływowym

o poj .

15

m· ' i osady ze studzien e k wód opadowyc h

wywożone są

na

oczyszczalnię ścieków

PG KiM Sp. z o.o. w

Dębni

e.

Uwo dniony osad z

odżelaziacza

ze stacji uzdatniania wody gromadzony jest w studzie n ce kontrolnej o

zawartości

99,5

%

wody i

wywożony

jest na

oczyszczalnię

jw. Odpady komunaln e gromadzone

_są

w kontenerze metalowym o poj. 5,5 m

³

i

wywożone są

na

sk ładowisko

komunalne w

Dębnie.

Na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych uzys kano zezwolenie Starosty Powiatowego w

Myśliborzu.

Na terenie

Ośrodka

Kop aln i w Barnó wku wytwarza

się następujące

rodzaje odpadów ni ebezpiecznych:

a) osady z konserwacji in stalacji

urządzer1

(

około

50,0 t ), b)

zużyte

materiaty filtracyjne ( 3

t),

c)

zużyte

so rb enty i osady po filtrac yj ne ( 0,5

t),

d) oleje smarowe ( 0,5

t),

c) odpady w postaci sz larnów ( 2,0

t),

f)

baterie i aku mul a tory

ołowiowe

( 0,2 t ),

g) lampy fluorescencyjne i inn e odpady

zawierające rtęć (

0,01 t ),

h) odpady z czyszczenia zbiorników magazynowych po ropie nafto wej lub jej produktach ( 300,0 t).

W / w odpady

są

gromadzone tymczasowo n a

Ośrodku Kopalń

w zbiornikach szczelnych, przystosowanych do

składowania

w / w odpadów ( zbiorniki metalowe,

beczki metalowe , poj emniki z blachy kwasoodpornej itp. ).

Zakład

pos iada

odbiorcę

odpad ów, z którym

zawarł stosowną umowę

na odbiór odpadów tj. z

firmą

Towarzystwo Handlowe" VERTEX " zls w

Dębnie,

która to firma

poprzez

umowę

o

współpracy

z PU M " SHIP- SE RV I CE " w Szczecinie dostarcza do da l szych odbiorców odpady w celu uni eszkodliwienia, utylizacj i

bądź

dalszego przetwarzania zgodni e z posiadanymi zezwoleniami.

5. W zakresie ochrony powietrza - Ośrodek

Ce ntralny

Kopalń wyposażony został

w system

ciągłej

d et ckcj i s iarkowodoru, gazu i ognia. Na

całej

instalacji zamontowanych

zostało 13

detektorów H

₂

S i l 2 detektorów gazu.

Sygnały

z czujników

są

na

bieżąco przesyłane

do dyspozytorni, rejestrowane na twardym dysku komputer a i drukowane.

Już

l O ppm H

₂

S powoduj e alarm w dyspozytorni oraz

włączenie

systemów ostrzegawczyc h w

zagrożonej

stre fie

zak~adu

(

odcięcie rurociągów

2M. K. "Ochrona i Rekultywacja Terenów Dorzecza Odry ... '' ³⁴¹

zasilających

i

odpływowych, wyłącznie

wszystkich

urządzeń

elektr ycznych, zrzucenie i spalenie na

świeczce znajdującego się

w in sta

lacji gazu).

Należy zwrócić uwagę

na fakt,

że złoża

gazu z

i

emnego

i ropy naftowe

j Barnówko - M ostne - Buszewo zan

ieczyszczo

ne

są

H

₂

S. Z ana

li

z gazu wyn

ika, że

w gazie s urowy m

(zanieczyszczonym)zawartość s

iarkowodoru

sięga

40 g/Nm

^{3 ,}

przy dop uszcza lnej

~ ~

normi e

stężenia

20

^{11g!m-' (}

w

ciągu

30 min. ) i odp owied ni o 7 11g/m.) (w

ciągu

24 godz.) oraz

5 11glm³ _stężenie

w ska

li

roku .

Powszechnie wiadomo ,

^że

H

₂S

jest

^substancją

s ilnie

^trującą

w

^stężeniach

przekraczających wielkości

dop uszcza lne. Próg

wyczuwalności

H

₂

S jest przy bardzo

niskim stężeniu

tj. 0,0

l

- O ,

1

5 ppm,

natomi

ast za pach nieprzyjemny

występuje

od 7 ppm .

Realizując

zatem

obowiązki wynikające

z u

staw

y o oc hr oni e

i kształtowaniu środowiska,

a w

szczególności obowiązek

zapobiegania powstawania

i

ogra ni czan ia wprowadzonych do powie trza

su

b

sta

ncji

zanieczyszczających

do

^wartości

dopu

szcza

lnych

stężeń

w powi

etrzu, zaprojektowano

i wybudowano

instalację aminową

~

o

przepustowości

do 65000 N m

.)

l godz. przy

zawartości

H

₂S

w

gaz

i

e

do G , l

^%

objętości,

w ce lu absorpcji

s

iark owodo ru , a

następnie

kierowanie go do in

sta

l acj i Ciausa w ce

lu

uzysk ania s iarki elementarnej.

Na stan pow i etrza atmosferyczn

ego wptynąć mogą niżej

wymienione obiekty na OC Barn ówko:

a) poc hod ni

a

do spalania

gaz

u w czasie awa rii

e

mite ra

o wysokości

45 m i

średnicy

wyl

otu

0,508 m. Podczas normalnej pra

cy ^Ośrodka spa

lan

y ^będzie

gaz ocz

yszczo

ny j ako

^plomień

pi

lota ^świeczki,

b) dopa lacz strumi enia

gazó

w

kwaśnych

-

z

uwagi na

występowanie siarkowodoru

koni ecz ne

było

zastosowa ni e technologii redukcyjnej do minimum poprzez dop a

la

ni e (utl eni ani

e)

resztek

H₂S z

proce

s

u oczyszczania

gaz

u zie mn ego i

^{przekształcenie}

go w mni ej

^{toksyczną formę-}

so2 '

c) dw a

s

ilniki pomp

ppoż. włączane

ty lko awary jni

e,

opalane

o

l

e

jem

napędowym,

s

ilnik

ge

ne ratora

prądu o

palany olejem

napędowym

w przypad ku brak u

zas

il ani a

prądem,

d )

regene

rator g likol u

o

pa

lany gazem opałowym

oczyszczonym

, o

ra

z

rury

odpowietrzające

podz i

emny

zbio rnik

s

iark i

płynnej, zb

i orn ik o l eju

napędowego,

zbiornik ko nden sat u, zb i ornik wody

kwaśnej i ropy

na ft owej .

Emitowa

ni

e za nieczy szcze

t

1 z ww. omaw

ianych źródeł

em

i

s ji ni e

spowodują

przekroczet1 stężeń

dopu szcza lnyc h. Przy zac howa niu

założonego reżimu

technol

og

icznego OC B a rn ówko ni

e stanowi zagrożenia

d l a

środowiska

natu raln

ego

w a spek c i e ochr ony powiet rza atmos feryczne

go.

Podkreślić należy również, że zakład

pos iad

a

decyzje

orga

nu

oc

hro n

y środowiska,

o dopu

szczalnej emis

ji zanieczyszcze t i wydane na pod

staw

ie operatów

oc

hrony powietrza

określających wpływ źródeł e

mi

sj

i na sta n powietrza.

Również Ośrodek

Ce ntr a ln y Barnówko

wyposażony został

w sys temy

świeczki,

do

którego ^{podłączone zostały}

wszystki e punkt y

^mogące powodować em isję

gaz u (wydmuc

hy

za worów

^{bezpieczeństwa,}

odpowi

etr

zan i e

^układu

spustowego

, ^śluzy

do

odbioru

^tłoka, se

paratory, ko

lum

ny itp .).

342 Jan TATARYNOWICZ

Ponadto zbiorniki magazynowe ropy naftowej, kondensatu i wody złożowej wyposażone zostały w systemy odzysku oparów węglowodorowych, który zwraca do procesu teclmologicznego odzyskane opary węglowodorowe.

6. W zakresie oddziaływania hałasu na .\:rodowisko: centralny Ośrodek Kopalń

Barnówko nie stwarza zagrozenia hałasem na terenach najblizej zlokalizowanych

działek zagrodowych zarówno dla normalnych jak i awaryjnych warunków eksploatacji, a strefa dokuczliwości hałasu przebiega w znacznej odległości (co najmniej 600 m) od tych terenów. Strefa dokuczliwości hałasu dla normalnych warunków eksploatacji w porze dziennej również nie stanowi istotnego zagrozenia dla terenów sąsiadujących bezpośrednio z terenami Ośrodka Kopalń Barnówko. Strefa dokuczliwości hałasu dla normalnych warunków eksploatacji w porze nocnej oraz dla warunków eksploatacji awaryjnej wykracza poza teren działki Ośrodka ( do około 650 - 700 m ), przebiega jednak w terenach nieużytków, upraw rolnych oraz lasów, czyli terenów które w przeszłości traktowano jako nie podlegające ochronie akustycznej, a aktualnie nie zostały wyszczególnione w zał. do rozporządzenia MOŚZNiL z 13.05. l 998 r.

Na podstawie rzeczywistej emisji hałasu do środowiska będzie możliwe

opracowanie technicznych rozwiązati do ewentualnego jego ograniczenia.

W strefach przyodwiertowych w zakresie ochrony środowiska wykonano

następujące prace:

l. Dla ochrony gruntów i wód podziemnych na każdej strefie przyodwiertowej zamontowana została zasuwa bezpieczeństwa wypasazona w czujnik wysokiego i niskiego ciśnienia. Każdy spadek ciśnienia wywołany np. uszkodzeniem rurociągu

powoduje natychmiastowe zamkniecie wypływu gazu z odwiert·u alarm w dyspozytorni. Zastosowanie powyższych zabezpieczeń uzgodniono na etapie projektowania i budowy z Wydziałem Ochrony Środowiska b. UW w Gorzowie Włkp.

Rozwiązania powyższe są zgodne również z zyczeniami Starostwa Powiatowego w Myśliborzu i Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Szczecinie. Stały monitoring nie został zastosowany z uwagi na bardzo duzy koszt instalacji.

Z zagospodarowanych 22 odwiertów, 17 zlokalizowanych jest na terenach leśnych,

natomiast 5 odwiertów na gruntach rolnych. Pod zagospodarowanie jednego odwiertu

zajęto około 30 - 40 arów powierzchni. Grunty rolne kl. III zostały wyłączone

z produkcji rolnej ( B-2. C-6, B-5 ), oraz grunty leśne pod pozostałe odwierty.

W trakcie budowy gazociągów i ropociągów nastąpiło czasowe wyłączenie gruntów rolnych z produkcji rolnej, a w przypadku gruntów leśnych na okres trwały, pod strefę ochronną gazociągów i na okres czasowy teren niezbędny podczas budowy.

Po zakończonych pracach grunty rolne i leśne przejęte na okres czasowy zostały

zrekultywowane i zwrócone właścicielom do rolniczego bądź leśnego

zagospodarowania zgodnie z decyzją Starosty Powiatowego w Myśliborzu ustałającą osobę, kierunek i termin wykonania rekultywacji, na podstawie uprzednio opracowanego projektu rekultywacji.

Naprawione zostały również zniszczone w trakcie wykopów urządzenia melioracyjne.

2. W zakresie ochrony powietrza każda z 22 stref przyodwiertowych wyposażona została w jeden czujnik siarkowodoru, dwa czujniki gazu oraz detektor ognia. Poziom

stężenia wartości mierzonych jest na bieżąco monitorowany, przesyłany do dyspozytorni na Ośrodku Centralnym Barnówko oraz zapisywany na dysku twardym

2 M. K. "Ochrona i Rekultywacja Terenów Dorzecza Odry ... " 343

komputera i drukowany. Reakcje są identyczne jak w instalacjach Centralnego Ośrodka Kopalń. Przy stężeniu l O ppm H2S na danym odwiercie włącza się lampa ostrzegawcza i przerywany sygnał syreny alarmowej i w konsekwencji zostaje zaalarmowana dyspozytornia. Przy stężeniu 50 ppm H₂S odwiert zostaje zamknięty (systemy ostrzegawcze działają do momentu spadku stężenia poniżej wartości niebezpiecznych).

Każda strefa przyodwiertowa wyposażona została w system świeczki, gdzie dopalane

będą ewentualne zrzuty gazu np.: otwarcie zaworu bezpieczeństwa, czynności

konserwacyj n e.

Na emisję substancji zanieczyszczających do powietrza atmosferycznego zostały określone wielkości w decyzji o dopuszczalnej emisji wydanej przez Urząd

Wojewódzki w Gorzowie Wlkp.

Konkludując należy stwierdzić, że Ośrodek Centralny Kopalń Barnówko stanowi novum w Polsce, zrealizowany został wg projektu finny "PROPAK" z Kanady i dostosowany do miejscowych warunków. Rozwiązania technologiczne są tradycyjnie stosowane na świecie przy eksploatacji złóż gazu ziemnego i ropy naftowej podobnych typów złoża Barnówko - Mostno -Buszewo.

Wykonane obliczenia przez rzeczoznawców z listy MOŚZNiL wykazaty, że przy zachowaniu założonego reżimu technologicznego nie będzie ona stanowić zagrożenia

dla środowiska naturalnego w aspekcie:

a) ochrony powietrza,

b) ochrony przed hałasem dla otaczającego środowiska,

c) ochrony zasobów wodnych, zarówno wód powierzchniowych i głębinowych

w aspekcie uwarunkowań na obszarze chronionego krajobrazu i wód podziemnych

objętych ochroną w strefie tzw. Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 134, d) zabezpieczenia bezpośrednie przed niekontrolowanym wyciekiem produktów

niebezpiecznych do wód i gruntu obejmują uszczelnienia podłoża gruntowego

geomembraną HDPE o grubości 2 mm w rejonie lokalizacji zbiorników stalowych o pojemności 3500 m³ dla magazynowania ropy naftowej, zbiornika stalowego kondensatu o pojemności 3050 m³ i zbiornika wody kwaśnej o pojemności 3050 m³. Wykonane obwałowania terenu wokół w/w zbiorników, zainstalowanie czterech dwuściennych zbiorników do zbierania ścieków gospodarczych

i technologicznych.

Wykonano zabezpieczenia ekologiczne dla pompowni ropy naftowej, kondensatu i wody kwaśnej ( złożowej ), zabezpieczenie pośrednie polegające na zorganizowaniu lokalnego monitoringu wód podziemnych. Monitoring wyposażony jest w elektroniczne czujniki oparów ropopochodnych. Wyniki pomiarów gromadzone będą w bloku

pamięci czujnika i przekazywane do centrali komputerowej.